fbpx
Wikipedia

Kəlbəcər Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi

Avqust 07, 2021

Kəlbəcər Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi – Azərbaycanın Kəlbəcər şəhərində 1982-ci ilin sentyabrında yaradılmış muzey. İşğal olunmuş ərazilərdəki muzeylər içərisində yüksək bədii və tarixi səciyyə daşıyan eksponatlarla zəngin olan ən əhəmiyyətli muzeylərdən biri idi.

Kəlbəcər Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Əsası qoyulub 1979
Mövzu Tarix
Yerləşir Kəlbəcər, Azərbaycan
işğaldan sonra Heydər Əliyev prospekti 8
Kolleksiyası Muzeyin kolleksiyaları Ermənistanın
işğalçılıq siyasəti nəticəsində məhv edilmişdir.
Direktor Şamil Əsgər Dəlidağ
Bərzani Əsgərov

Muzeyin tarixi

1975-ci ildə AMEA-nın konfrans zalında Azərabycan geoloqlarının qurultayı keçirilirdi. AMEA-nın foyesində Kəlbəcər məktəblərinin müəllim və şagird kollektivinin diyarşünaslıq materiallarından və hazırladıqları təhsil vasitələrindən ibarət sərgi nümayiş etdirilirdi. Sərgi alimlər tərəfindən yüksək qiymətləndirildi. Akademik Həsən Əliyev özünün qurultaydakı çıxışında yeni bir təklif verdi: Kəlbəcərdə tarix-diyarşünaslıq muzeyi yaratmaq lazımdır. Muzey üçün baza artıq mövcutdur. Təklif qurultay nümayəndələri tərəfindən yüksək qiymətləndirildi. O gündən akademik Həsən Əliyev Respublika səviyyəsində muzeyin açılışı üçün qərarların verilməsi və sənədləşdirmə işlərinin həll edilməsi üçün fəaliyyətə başladı. Bu barədə ilk öncə Azərbaycan SSR I Katibi işləyən Heydər Əliyevə müraciət etdi. Bu müraciətdən sonra Muzeyin tikilməsinə Respublika səviyyəsində qərar verildi.

Kəlbəcər Tarix-Diyarşünasliq Muzeyi 1979-cu ildə Kəlbəcər şəhəri, Molla Vəli Vidadi küçəsində daş mozaika ilə bəzədilmiş ayrı binada fəaliyyətə başlamışdır. Həyəti 900 kv.metr olan muzeyin binası 1 dəhlizdən, 3 kabinet və 9 nümayiş salonundan ibarət idi. 30 mindən çox eksponatı оlan fond da muzeydə saxlanılırdı. Muzeyin çöl divarları mozaika üsulu ilə Kəlbəcərdə çıxan dağ süxurlarından işlənmiş naxışlardan ibarət idi. Hər bir daş parçası həm binanın naxışının bir elementi, həm də dağ süxurlarından ibarət mizey eksponat rolunu oynayırdı. Divarlara 350 rəng çalarından ibarət daşlar həkk edilmişdir. Bunlardan travertin, mərmər, obsidian (dəvəgözü), pemza, listveinit, kalsit, kvarsit, xalsedon, müxtəlif tuflar, porfirit, bazalt, perlit və s. misal göstərmək olar. Muzey bu dağ süxurları bəzəyinə, həyətindəki qədim qaya təsvirlərinin düzümünə görə geologiya-arxitektura muzeyi də adlandırılmışdı.

Muzeyin həyətində Kəlbəcərin müxtəlif ərazilərindən gətirilmiş qoç, keçi, maral, at, sandıq və s. daşdan yonulmuş füqurlar yerləşdirilmişdir.

Kəlbəcər Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi 1993-cü ilin aprel ayına qədər fəaliyyət göstərmiş, sonra isə Ermənistan ordusu tərəfindən məhv edilmişdir. Onun eksponatlarının böyük əksəriyyətini xilas etmək mümkün olmamışdır. Muzeyin binası 1992-cü ildə Kəlbəcər rayonunun işğalı zamanı erməni silahlı dəstələri tərəfindən dağıdılmış, otuz mindən çox muzey eksponatı isə Ermənistan Respublikasına daşınmışdır. İşğalından sonra muzeyi Bakı şəhəri Heydər Əliyev prospekti 8 ünvanda 42 kv.m. sahəsi olan bir otaqda təşkil edilmişdir. Hazırda muzeydə 6300-ə yaxın dəyərli eksponat qorunur. 

Muzey binası

Muzeyin çöl divarlarını 2 mindən artıq müxtəlif rəng çalarlarına malik olan daşlar bəzəyirdi. Muzeyin həyəti 900 kv. metrdən artıq sahəni tuturdu. Burada nadir ağac və bitki nümunələri, müxtəlif qaya təsvirləri, qoç və at fiqurları arxeoloji əhəmiyyət daşıyan nümunələr toplanmışdı. Muzey ekspozisiyası dəhliz, üç kabinet və doqquz nümayiş salonunda cəmləşmişdi. Muzeyin fondunda 30-mindən artıq eksponat saxlanılırdı. Muzeydə Qanlıkənd istiqamətində yerləşən məşhur Lök qalasının maketi, Kəlbəcər dağlarında yaşayan bir çox vəhşi heyvanın müqəvvası, 150 milyon il yaşı olan, Tərtərçay qumluğunda aşkar edilmiş daşlaşmış ilbiz nümunələri, ibtidai icma quruluşu dövrünə aid olan oxlar, biçaqlar, baltalar, dəmir rizə ucluqları və s. nümayiş etdirilirdi.

Muzeyin 1 böyük fond otağı, 2 işçi otağı, 1 direktor otağı, 1 rəssam otağı və 9 sərgi salonu vardı. Sərgi salonlarında 16 minə qədər müxtəlif dövrlərə aid eksponatlar nümayiş edilirdi. Ayda bir dəfə "Muzey" adlı qəzet buraxılırdı. Bu qəzetdə "Muzeyimizin nadir eksponatları", "Muzeyimiz qəzet səhifələrində", "Muzeyimiz xarici qonaqların gözü ilə", "Rəy kitabımızda" adlı maraqlı və məzmunlu məqalələr çap olunurdu. Muzeyin bülletenidə isə dünyada nadir hadisələr, əşyalar, eksponatlar və s. haqqında məlumat verilirdi.

Muzeyin koridorunda "Muzey" divar qəzeti, bülleten, Kəlbəcərin xəritəsi, müxtəlif kəndlərin təbiətini əks edən fotolar, milli geyimdə kişi və qadın fiquru, qədim qaya təsvirləri yerləşdirilmişdir.

Bu muzey eyni zamanda səs muzeyi də adlandırılırdı. Burada 300-dən çox insanın çoxlu sayda dastanlar, saz havaları maqnitofon lentinə köçürülərək mühafizə olunurdu. Aşıq Valehin nəticəsi Xaspolad kişinin ifasında Aşıq Valehin 6 dastanı saxlanırdı. 1967-ci ildə Aşıq Şəmşirin ifasında çoxlu sayda saz havaları lentə köçürülərək saxlanırdı. "Aşıq Alının Türkiyə səfəri" dastanlarının hər 3-ü mükəmməl şəkildə lentə alınmışdı. Aşıq Alının İran səfəri isə Kəlbəcər aşığı Aşıq Əhlimanın və Aşıq Sabirin ifasında muzeyin açılışı zamanı lentə köçürülüb muzeyin fonduna daxil edilərək saxlanırdı. Aşıq Hidayətin, Aşıq Qımkeşin saz havacatları, Aşıq Salmanın qara zurnada ifa etdiyi el havaları, Əlövsətin kamançada ifa etdiyi musiqi əsərləri də muzey eksponatları sırasına daxil edilmişdi.

Muzeyin 24 içsisi vardı. Direktor, fond müdiri, 3 elmi işçi, 2 ekskursavod, 5 bağçı, 3 fəhlə, 2 xadimə, 1 gözətçi, fond mühafizəçisi, katibə-makinaçı, təsərrüfat müdiri, sürücü, tərtibçi rəssam, bərpaçı rəssam, fotoqraf.

Kəlbəcər əhalisi muzeydə olan bütün əşyaları ata-babalarından, ana-nənələrindən yadigar qalsın deyə, muzeyə hədiyyə etmişdilər.

Muzeyin eksponatları

Kəlbəcər Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində geologiya, arxeologiya, maddi-mədəniyyət, incəsənət əşyaları toplanmışdı. Muzeydə 1986-cı ildə 147 yaşında vəfat etmiş və vaxtılə aşıq Ələskərin adına söz qoşduğu kəlbəcərli Güləndamın şəkli, onun şəxsən toxuduğu 100-dən artıq gəbə və kilim saxlanılırdı.MUzeydə 493 ədəd nəqqaşlıq, 2 ədəd rafika, 44 ədəd heykəltaraşlıq, 175 ədəd tətbiqi incəsət məmulatı, 136 ədəd arxeoloji əşyalar, 214 ədəd məişət və etnoqrafik əşyalar, 1832 ədəd otoşəkillər, 264 ədəd sənəd eksponat növü olaraq sıralanır. Keçmiş SSRİ EA-nin müxbir üzvü Aleksey Makaruşev Kəlbəcərdə olarkən, bu muzey haqqında belə demişdi:

  "Bu, dünyanın yeganə muzeyidir ki, burada səbrlə bütün dağ süxurlarının nümunələri toplanmışdır."  
  • Muzeydə Azərbaycanın tanınmış görkəmli şəxsiyyətlərin maqnitofon lentlərinə yazılmış səsləri toplanmışdı. Xalq şairi Səməd Vurğunun, akademik Mirəli Qaşqayın, görkəmli yazıçılar Süleyman Rəhimov və Əli Vəliyevin, tanınmış elm xadimi Xudu Məmmədovun, tənqidçi ədəbiyyatşünas Qasım Qasımzadə və Qulu Xəlilovun və başqalarının səsi yazılmış lentlərini dinləmək mümkün idi.
  • Qanlıkənd istiqamətində yerləşən məşhur Lök qalasının maketi və Kəlbəcər dağlarında yaşayan bir çox vəhşi heyvanın müqəvvası, 150 milyon il yaşı olan, Tərtərçay qumluğunda aşkar edilmiş daşlaşmış ilbiz nümunələri, ibtidai icma quruluşu dövrünə aid olan oxlar, biçaqlar, baltalar, dəmir rizə ucluqları və s. nümayiş etdirilirdi.
  • Sərgilənən eksponatlar sırasında — adət-ənənələri əks etdirən böyük həcmli rəsm əsərləriqədim mis qablar, duz torbası, toxuculuq əşyaları, xalça, fərməş, asmalıq, rəngarəng Kəlbəcər daşları, şəhid muzeyin fotoşəkilləri, I əsrdən çox yaşamış ahılların fotoları, yandırma üsulu ilə taxta üzərində işlənmiş portretlər, parça üzərində tikmələr var.
  • Muzeydə təbii daşın 10 min rəng çaları olan daş nümunələri toplanmışdı. Muzey digər adları ilə arxeologiya, geologiya və səs muzeyi adlandırılırdı. Bu muzeyin bayır divarlarını 2000-dən artıq rəng çaları olan daşlar bəzəyərək ətraf aləmlə sintez yaradırdı.
  • Muzeyin fərqliliyi onda idirki, rayon ərazisində olan bütün dağ suxur nümunələri sərgilənirdi. Burada qayaüstü təsvirlər, ağac və bitki nümunələri, daşdan qəbirüstü qoç və at abidələri, nəhəng bəzir daşları, arxeoloji qazıntı nəticəsində aşkar edilmiş çoxlu mədəni-məişət əşyaları var idi. Muzeydə 10 minə yaxın kitab fondu olan kitabxana fəaliyyət göstərirdi.

İstinadlar

  1. . 2007-10-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-08-19.
  2. CBC TV (19.11.2020). "Kəlbəcər Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi doğma yurda qovuşmağı gözləyir" (azərb.). Youtube.com. İstifadə tarixi: 2020-11-19.
  3. Kəlbəcər Rayon İcra Hakimiyyəti
  4. Kəlbəcər muzeyi
  5. Kəlbəcər Tarix-Diyarşünasliq Muzeyi

Xarici keçidlər

  • Kəlbəcər rayon tarix-diyarşünasliq muzeyi
  • Kəlbəcər Rayon İcra Hakimiyyəti
  • Kəlbəcər muzeyi

Avqust 07, 2021
kəlbəcər, tarix, diyarşünaslıq, muzeyi, azərbaycanın, kəlbəcər, şəhərində, 1982, ilin, sentyabrında, yaradılmış, muzey, işğal, olunmuş, ərazilərdəki, muzeylər, içərisində, yüksək, bədii, tarixi, səciyyə, daşıyan, eksponatlarla, zəngin, olan, əhəmiyyətli, muzey. Kelbecer Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Azerbaycanin Kelbecer seherinde 1982 ci ilin sentyabrinda yaradilmis muzey Isgal olunmus erazilerdeki muzeyler icerisinde yuksek bedii ve tarixi seciyye dasiyan eksponatlarla zengin olan en ehemiyyetli muzeylerden biri idi Kelbecer Tarix Diyarsunasliq MuzeyiEsasi qoyulub 1979Movzu TarixYerlesir Kelbecer Azerbaycan isgaldan sonra Heyder Eliyev prospekti 8Kolleksiyasi Muzeyin kolleksiyalari Ermenistanin isgalciliq siyaseti neticesinde mehv edilmisdir Direktor Samil Esger Delidag Berzani Esgerov Mundericat 1 Muzeyin tarixi 2 Muzey binasi 3 Muzeyin eksponatlari 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerMuzeyin tarixi Redakte1975 ci ilde AMEA nin konfrans zalinda Azerabycan geoloqlarinin qurultayi kecirilirdi AMEA nin foyesinde Kelbecer mekteblerinin muellim ve sagird kollektivinin diyarsunasliq materiallarindan ve hazirladiqlari tehsil vasitelerinden ibaret sergi numayis etdirilirdi Sergi alimler terefinden yuksek qiymetlendirildi Akademik Hesen Eliyev ozunun qurultaydaki cixisinda yeni bir teklif verdi Kelbecerde tarix diyarsunasliq muzeyi yaratmaq lazimdir Muzey ucun baza artiq movcutdur Teklif qurultay numayendeleri terefinden yuksek qiymetlendirildi O gunden akademik Hesen Eliyev Respublika seviyyesinde muzeyin acilisi ucun qerarlarin verilmesi ve senedlesdirme islerinin hell edilmesi ucun fealiyyete basladi Bu barede ilk once Azerbaycan SSR I Katibi isleyen Heyder Eliyeve muraciet etdi Bu muracietden sonra Muzeyin tikilmesine Respublika seviyyesinde qerar verildi Kelbecer Tarix Diyarsunasliq Muzeyi 1979 cu ilde Kelbecer seheri Molla Veli Vidadi kucesinde das mozaika ile bezedilmis ayri binada fealiyyete baslamisdir Heyeti 900 kv metr olan muzeyin binasi 1 dehlizden 3 kabinet ve 9 numayis salonundan ibaret idi 30 minden cox eksponati olan fond da muzeyde saxlanilirdi Muzeyin col divarlari mozaika usulu ile Kelbecerde cixan dag suxurlarindan islenmis naxislardan ibaret idi Her bir das parcasi hem binanin naxisinin bir elementi hem de dag suxurlarindan ibaret mizey eksponat rolunu oynayirdi Divarlara 350 reng calarindan ibaret daslar hekk edilmisdir Bunlardan travertin mermer obsidian devegozu pemza listveinit kalsit kvarsit xalsedon muxtelif tuflar porfirit bazalt perlit ve s misal gostermek olar Muzey bu dag suxurlari bezeyine heyetindeki qedim qaya tesvirlerinin duzumune gore geologiya arxitektura muzeyi de adlandirilmisdi Muzeyin heyetinde Kelbecerin muxtelif erazilerinden getirilmis qoc keci maral at sandiq ve s dasdan yonulmus fuqurlar yerlesdirilmisdir Kelbecer Tarix Diyarsunasliq Muzeyi 1993 cu ilin aprel ayina qeder fealiyyet gostermis sonra ise Ermenistan ordusu terefinden mehv edilmisdir Onun eksponatlarinin boyuk ekseriyyetini xilas etmek mumkun olmamisdir 1 Muzeyin binasi 1992 cu ilde Kelbecer rayonunun isgali zamani ermeni silahli desteleri terefinden dagidilmis otuz minden cox muzey eksponati ise Ermenistan Respublikasina dasinmisdir Isgalindan sonra muzeyi Baki seheri Heyder Eliyev prospekti 8 unvanda 42 kv m sahesi olan bir otaqda teskil edilmisdir Hazirda muzeyde 6300 e yaxin deyerli eksponat qorunur 2 Muzey binasi RedakteMuzeyin col divarlarini 2 minden artiq muxtelif reng calarlarina malik olan daslar bezeyirdi Muzeyin heyeti 900 kv metrden artiq saheni tuturdu Burada nadir agac ve bitki numuneleri muxtelif qaya tesvirleri qoc ve at fiqurlari arxeoloji ehemiyyet dasiyan numuneler toplanmisdi Muzey ekspozisiyasi dehliz uc kabinet ve doqquz numayis salonunda cemlesmisdi Muzeyin fondunda 30 minden artiq eksponat saxlanilirdi Muzeyde Qanlikend istiqametinde yerlesen meshur Lok qalasinin maketi Kelbecer daglarinda yasayan bir cox vehsi heyvanin muqevvasi 150 milyon il yasi olan Tertercay qumlugunda askar edilmis daslasmis ilbiz numuneleri ibtidai icma qurulusu dovrune aid olan oxlar bicaqlar baltalar demir rize ucluqlari ve s numayis etdirilirdi 3 Muzeyin 1 boyuk fond otagi 2 isci otagi 1 direktor otagi 1 ressam otagi ve 9 sergi salonu vardi Sergi salonlarinda 16 mine qeder muxtelif dovrlere aid eksponatlar numayis edilirdi Ayda bir defe Muzey adli qezet buraxilirdi Bu qezetde Muzeyimizin nadir eksponatlari Muzeyimiz qezet sehifelerinde Muzeyimiz xarici qonaqlarin gozu ile Rey kitabimizda adli maraqli ve mezmunlu meqaleler cap olunurdu Muzeyin bulletenide ise dunyada nadir hadiseler esyalar eksponatlar ve s haqqinda melumat verilirdi Muzeyin koridorunda Muzey divar qezeti bulleten Kelbecerin xeritesi muxtelif kendlerin tebietini eks eden fotolar milli geyimde kisi ve qadin fiquru qedim qaya tesvirleri yerlesdirilmisdir Bu muzey eyni zamanda ses muzeyi de adlandirilirdi Burada 300 den cox insanin coxlu sayda dastanlar saz havalari maqnitofon lentine kocurulerek muhafize olunurdu Asiq Valehin neticesi Xaspolad kisinin ifasinda Asiq Valehin 6 dastani saxlanirdi 1967 ci ilde Asiq Semsirin ifasinda coxlu sayda saz havalari lente kocurulerek saxlanirdi Asiq Alinin Turkiye seferi dastanlarinin her 3 u mukemmel sekilde lente alinmisdi Asiq Alinin Iran seferi ise Kelbecer asigi Asiq Ehlimanin ve Asiq Sabirin ifasinda muzeyin acilisi zamani lente kocurulub muzeyin fonduna daxil edilerek saxlanirdi Asiq Hidayetin Asiq Qimkesin saz havacatlari Asiq Salmanin qara zurnada ifa etdiyi el havalari Elovsetin kamancada ifa etdiyi musiqi eserleri de muzey eksponatlari sirasina daxil edilmisdi Muzeyin 24 icsisi vardi Direktor fond mudiri 3 elmi isci 2 ekskursavod 5 bagci 3 fehle 2 xadime 1 gozetci fond muhafizecisi katibe makinaci teserrufat mudiri surucu tertibci ressam berpaci ressam fotoqraf Kelbecer ehalisi muzeyde olan butun esyalari ata babalarindan ana nenelerinden yadigar qalsin deye muzeye hediyye etmisdiler Muzeyin eksponatlari RedakteKelbecer Tarix Diyarsunasliq Muzeyinde geologiya arxeologiya maddi medeniyyet incesenet esyalari toplanmisdi Muzeyde 1986 ci ilde 147 yasinda vefat etmis ve vaxtile asiq Eleskerin adina soz qosdugu kelbecerli Gulendamin sekli onun sexsen toxudugu 100 den artiq gebe ve kilim saxlanilirdi MUzeyde 493 eded neqqasliq 2 eded rafika 44 eded heykeltarasliq 175 eded tetbiqi inceset memulati 136 eded arxeoloji esyalar 214 eded meiset ve etnoqrafik esyalar 1832 eded otosekiller 264 eded sened eksponat novu olaraq siralanir 4 Kecmis SSRI EA nin muxbir uzvu Aleksey Makarusev Kelbecerde olarken bu muzey haqqinda bele demisdi Bu dunyanin yegane muzeyidir ki burada sebrle butun dag suxurlarinin numuneleri toplanmisdir Muzeyde Azerbaycanin taninmis gorkemli sexsiyyetlerin maqnitofon lentlerine yazilmis sesleri toplanmisdi Xalq sairi Semed Vurgunun akademik Mireli Qasqayin gorkemli yazicilar Suleyman Rehimov ve Eli Veliyevin taninmis elm xadimi Xudu Memmedovun tenqidci edebiyyatsunas Qasim Qasimzade ve Qulu Xelilovun ve basqalarinin sesi yazilmis lentlerini dinlemek mumkun idi Qanlikend istiqametinde yerlesen meshur Lok qalasinin maketi ve Kelbecer daglarinda yasayan bir cox vehsi heyvanin muqevvasi 150 milyon il yasi olan Tertercay qumlugunda askar edilmis daslasmis ilbiz numuneleri ibtidai icma qurulusu dovrune aid olan oxlar bicaqlar baltalar demir rize ucluqlari ve s numayis etdirilirdi Sergilenen eksponatlar sirasinda adet eneneleri eks etdiren boyuk hecmli resm eserleriqedim mis qablar duz torbasi toxuculuq esyalari xalca fermes asmaliq rengareng Kelbecer daslari sehid muzeyin fotosekilleri I esrden cox yasamis ahillarin fotolari yandirma usulu ile taxta uzerinde islenmis portretler parca uzerinde tikmeler var Muzeyde tebii dasin 10 min reng calari olan das numuneleri toplanmisdi Muzey diger adlari ile arxeologiya geologiya ve ses muzeyi adlandirilirdi Bu muzeyin bayir divarlarini 2000 den artiq reng calari olan daslar bezeyerek etraf alemle sintez yaradirdi Muzeyin ferqliliyi onda idirki rayon erazisinde olan butun dag suxur numuneleri sergilenirdi Burada qayaustu tesvirler agac ve bitki numuneleri dasdan qebirustu qoc ve at abideleri neheng bezir daslari arxeoloji qazinti neticesinde askar edilmis coxlu medeni meiset esyalari var idi Muzeyde 10 mine yaxin kitab fondu olan kitabxana fealiyyet gosterirdi 5 Istinadlar Redakte Kelbecer Tarix Diyarsunasliq Muzeyi 2007 10 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 08 19 CBC TV 19 11 2020 Kelbecer Tarix Diyarsunasliq Muzeyi dogma yurda qovusmagi gozleyir azerb Youtube com Istifade tarixi 2020 11 19 Kelbecer Rayon Icra Hakimiyyeti Kelbecer muzeyi Kelbecer Tarix Diyarsunasliq MuzeyiXarici kecidler RedakteKelbecer rayon tarix diyarsunasliq muzeyi Kelbecer Rayon Icra Hakimiyyeti Kelbecer muzeyiMenbe https az wikipedia org w index php title Kelbecer Tarix Diyarsunasliq Muzeyi amp oldid 5934111, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.