Kameralizm (ing. cameralism) — XVII və XVIII əsrlərdə Almaniyada yaranmış iqtisadi və inzibati doktrinadır. O dövrün Mərkəzi Avropa dövlətlərinin iqtisadi və sosial ehtiyaclarına cavab olaraq ortaya çıxan kameralizm, dövlətin gücünü artırmaq və mərkəzləşdirilmiş idarəetmə sistemini gücləndirmək məqsədilə hökmdarlara təlimat və qaydalar təklif edirdi. Bu anlayışın adı alman dilindəki "Kameralwissenschaft" (kamaral elmlər) sözündən gəlir və dövlətin maliyyə və idarəetmə sahəsində gücləndirilməsini nəzərdə tuturdu.
Kameralizmin əsas məqsədi dövlətin rifahını artırmaq və iqtisadiyyatı dövlətin maraqları naminə idarə etməkdir. Bu nəzəriyyə mərkəzi hökumətin gücünü və vəsaitini artırmaq üçün iqtisadi resurslardan daha effektiv istifadə etməyi hədəfləyirdi. Kameralistlər, xüsusilə mədən sənayesi, kənd təsərrüfatı və sənətkarlığın inkişaf etdirilməsini təşviq edir, dövlətin sərvətini artırmaq üçün əhalinin məhsuldarlığının və rifahının artırılmasını vacib sayırdılar.
Kameralizmə görə, iqtisadiyyatın əsas məqsədi dövlətin maliyyə imkanlarını artırmaqdır, buna görə də, dövlət idarəçiliyi və iqtisadiyyatın idarə edilməsi bir-birinə sıx bağlıdır. Bu nəzəriyyə müasir dövrdə merkantilizmin bir forması kimi qəbul olunur.
Kameralizm, merkantilizmə bənzər şəkildə, dövlətdaxili iqtisadi fəaliyyəti təşviq edir və idxalı məhdudlaşdırmaqla, ixracı artırmağa çalışırdı. Dövlət bürokratlarının və məmurların xüsusi təlimi və təhsilinə böyük önəm verilirdi, çünki onlar dövlətin iqtisadi məqsədlərinə çatmasına dəstək olan əsas vasitəçilər kimi görülürdü. Bu baxımdan, dövlət məmurlarının təlim aldığı "kameral məktəblər" də mövcud idi.
Kameralizm, müasir dövlət idarəetmə modellərinə təsir göstərən bir doktrin hesab olunur və Almaniyanın tarixi dövlətçilik ənənəsində yaranmışdır .
Əsas prinsipləri
| ]Kameralizmin əsas prinsipləri dövlətin iqtisadiyyata və cəmiyyətin idarə olunmasına fəal müdaxiləsi ilə bağlıdır. Bu prinsip və yanaşmalar aşağıdakılardır:
- Dövlətə mərkəzli yanaşma: Kameralistlər dövlətin iqtisadi həyatda mərkəzi rol oynamasını dəstəkləyirdilər. Onlara görə, dövlətin müdaxiləsi ümumi rifaha xidmət etməli və əhalinin maraqlarını təmin etməlidir. Bu, laissez-faire (sərbəst bazar) iqtisadiyyatı ilə ziddiyyət təşkil edirdi.
- Dövlətin rifahı və gücü: Kameralizmə görə, dövlətin əsas məqsədi öz gücünü və əhalisinin rifahını artırmaqdır. Dövlət iqtisadi inkişafı və resursları artıraraq, siyasi və hərbi gücünü möhkəmləndirməlidir.
- Dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsi: Kameralistlər hesab edirdilər ki, dövlət iqtisadiyyata geniş şəkildə nəzarət etməli və idarə etməlidir. Bu müdaxilə sayəsində dövlət iqtisadi səmərəliliyi artıraraq, cəmiyyətin ümumi rifahını yüksəldə bilər.
- Vergi sisteminin təkmilləşdirilməsi: Dövləti gücləndirmək üçün kameralizm vergi sisteminin effektiv şəkildə təşkilini vacib sayırdı. Vergilər toplanmalı və dövlət xərcləri səmərəli şəkildə idarə olunmalıdır.
- Əhali artımı: Kameralistlər hesab edirdilər ki, dövlətin güclü olması üçün əhalisinin sayı artmalıdır. Bu, həm əmək qüvvəsi, həm də vergi ödəyicilərinin sayını artıraraq dövlətin iqtisadi gücünü yüksəldir.
- İdxalı məhdudlaşdırmaq və ixracı artırmaq: Kameralizm daxili istehsalı artırmaq və xarici məhsullara asılılığı azaltmaq məqsədi daşıyırdı. İdxal məhdudlaşdırılaraq, ixracın artırılması və ticarət balansının müsbət olması əsas hədəflərdən idi.
- Sənaye və kənd təsərrüfatının inkişafı: Kameralistlər sənayenin və kənd təsərrüfatının inkişafını dəstəkləyirdilər. Dövlət bu sahələrə sərmayə qoyaraq, iqtisadi artımı təmin edə bilərdi.
- Mərkəzləşmiş bürokratiya və idarəetmə: Kameralizmin ən önəmli prinsiplərindən biri güclü, səmərəli mərkəzləşmiş dövlət aparatıdır. Dövlət idarəetməsinin mərkəzləşdirilməsi və dövlət məmurlarının xüsusi təlim alması kameralizmin uğurunun əsas şərtlərindən hesab edilirdi.
Bu prinsiplər, kameralizmin əsas ideyalarını təşkil edir və dövlətin iqtisadi prosesləri idarə etməsinə əsaslanan bir idarəetmə modelinin yaranmasına zəmin yaratmışdır.
İstinadlar
| ]- Lars Behrisch, "Statistics and Politics in the 18th Century". Historical Social Research/Historische Sozialforschung (2016) 41#2: 238-257. online Arxiv surəti 14 dekabr 2018 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2018-12-14 at the Wayback Machine
- "Definition of cameralism in English". Oxford Dictionaries. Oxford University Press. 1 yanvar 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
An economic theory prevalent in 18th-cent. Germany, which advocated a strong public administration managing a centralized economy primarily for the benefit of the state.
- Koerner, Lisbet. Linnaeus: Nature and Nation. Harvard University Press. 1999. ISBN .
- Wakefield, Andre. "Books, Bureaus, and the Historiography of Cameralism". European Journal of Law and Economics (ingilis). 19 (3). 1 may 2005: 311–320. doi:10.1007/s10657-005-6640-z. ISSN 0929-1261.
- Fonsesca, Gonçalo. "The Cameralists". www.hetwebsite.net. 6 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyun 2023.
- Tribe, Keith. Strategies of Economic Order. Cambridge University Press. 1995. ISBN .
- Walter W. Davis. "China, the Confucian Ideal, and the European Age of Enlightenment". Journal of the History of Ideas. 44 (4). 1983: 523–548. doi:10.2307/2709213. JSTOR 2709213.
- Johanna M. Menzel. "The Sinophilism of J. H. G. Justi". Journal of the History of Ideas. 17 (3). 1956: 300–310. doi:10.2307/2707546. JSTOR 2707546.
- Jonsson, Fredrik Albritton. "Rival Ecologies of Global Commerce: Adam Smith and the Natural Historians". The American Historical Review (ingilis). 115 (5). 1 dekabr 2010: 1342–1363. doi:10.1086/ahr.115.5.1342. ISSN 0002-8762. PMID 21246886.
- Koerner, Lisbet. "Linnaeus' Floral Transplants". Representations (ingilis). 47 (47). 1 iyul 1994: 144–169. doi:10.2307/2928789. ISSN 0734-6018. JSTOR 2928789. 23 iyun 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2016.
Ədəbiyyat
| ]- Albion Small (1909), The Cameralists. The Pioneers of German Social Policy, Chicago: The University of Chicago
- Andre Wakefield (2009), The Disordered Police State: German Cameralism as Science and Practice
- J. Christiaens & J. Rommel, 2006. "Governmental Accounting Reforms: Going Back Where We Belong?," Working Papers of Faculty of Economics and Business Administration, Ghent University, Belgium 06/398, Ghent University, Faculty of Economics and Business Administration.
Xarici keçidlər
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Kameralizm ing cameralism XVII ve XVIII esrlerde Almaniyada yaranmis iqtisadi ve inzibati doktrinadir O dovrun Merkezi Avropa dovletlerinin iqtisadi ve sosial ehtiyaclarina cavab olaraq ortaya cixan kameralizm dovletin gucunu artirmaq ve merkezlesdirilmis idareetme sistemini guclendirmek meqsedile hokmdarlara telimat ve qaydalar teklif edirdi Bu anlayisin adi alman dilindeki Kameralwissenschaft kamaral elmler sozunden gelir ve dovletin maliyye ve idareetme sahesinde guclendirilmesini nezerde tuturdu Kameralizmin esas meqsedi dovletin rifahini artirmaq ve iqtisadiyyati dovletin maraqlari namine idare etmekdir Bu nezeriyye merkezi hokumetin gucunu ve vesaitini artirmaq ucun iqtisadi resurslardan daha effektiv istifade etmeyi hedefleyirdi Kameralistler xususile meden senayesi kend teserrufati ve senetkarligin inkisaf etdirilmesini tesviq edir dovletin servetini artirmaq ucun ehalinin mehsuldarliginin ve rifahinin artirilmasini vacib sayirdilar Kameralizme gore iqtisadiyyatin esas meqsedi dovletin maliyye imkanlarini artirmaqdir buna gore de dovlet idareciliyi ve iqtisadiyyatin idare edilmesi bir birine six baglidir Bu nezeriyye muasir dovrde merkantilizmin bir formasi kimi qebul olunur Kameralizm merkantilizme benzer sekilde dovletdaxili iqtisadi fealiyyeti tesviq edir ve idxali mehdudlasdirmaqla ixraci artirmaga calisirdi Dovlet burokratlarinin ve memurlarin xususi telimi ve tehsiline boyuk onem verilirdi cunki onlar dovletin iqtisadi meqsedlerine catmasina destek olan esas vasiteciler kimi gorulurdu Bu baximdan dovlet memurlarinin telim aldigi kameral mektebler de movcud idi Kameralizm muasir dovlet idareetme modellerine tesir gosteren bir doktrin hesab olunur ve Almaniyanin tarixi dovletcilik enenesinde yaranmisdir Esas prinsipleri span Kameralizmin esas prinsipleri dovletin iqtisadiyyata ve cemiyyetin idare olunmasina feal mudaxilesi ile baglidir Bu prinsip ve yanasmalar asagidakilardir Dovlete merkezli yanasma Kameralistler dovletin iqtisadi heyatda merkezi rol oynamasini destekleyirdiler Onlara gore dovletin mudaxilesi umumi rifaha xidmet etmeli ve ehalinin maraqlarini temin etmelidir Bu laissez faire serbest bazar iqtisadiyyati ile ziddiyyet teskil edirdi Dovletin rifahi ve gucu Kameralizme gore dovletin esas meqsedi oz gucunu ve ehalisinin rifahini artirmaqdir Dovlet iqtisadi inkisafi ve resurslari artiraraq siyasi ve herbi gucunu mohkemlendirmelidir Dovletin iqtisadiyyata mudaxilesi Kameralistler hesab edirdiler ki dovlet iqtisadiyyata genis sekilde nezaret etmeli ve idare etmelidir Bu mudaxile sayesinde dovlet iqtisadi semereliliyi artiraraq cemiyyetin umumi rifahini yukselde biler Vergi sisteminin tekmillesdirilmesi Dovleti guclendirmek ucun kameralizm vergi sisteminin effektiv sekilde teskilini vacib sayirdi Vergiler toplanmali ve dovlet xercleri semereli sekilde idare olunmalidir Ehali artimi Kameralistler hesab edirdiler ki dovletin guclu olmasi ucun ehalisinin sayi artmalidir Bu hem emek quvvesi hem de vergi odeyicilerinin sayini artiraraq dovletin iqtisadi gucunu yukseldir Idxali mehdudlasdirmaq ve ixraci artirmaq Kameralizm daxili istehsali artirmaq ve xarici mehsullara asililigi azaltmaq meqsedi dasiyirdi Idxal mehdudlasdirilaraq ixracin artirilmasi ve ticaret balansinin musbet olmasi esas hedeflerden idi Senaye ve kend teserrufatinin inkisafi Kameralistler senayenin ve kend teserrufatinin inkisafini destekleyirdiler Dovlet bu sahelere sermaye qoyaraq iqtisadi artimi temin ede bilerdi Merkezlesmis burokratiya ve idareetme Kameralizmin en onemli prinsiplerinden biri guclu semereli merkezlesmis dovlet aparatidir Dovlet idareetmesinin merkezlesdirilmesi ve dovlet memurlarinin xususi telim almasi kameralizmin ugurunun esas sertlerinden hesab edilirdi Bu prinsipler kameralizmin esas ideyalarini teskil edir ve dovletin iqtisadi prosesleri idare etmesine esaslanan bir idareetme modelinin yaranmasina zemin yaratmisdir Istinadlar span Lars Behrisch Statistics and Politics in the 18th Century Historical Social Research Historische Sozialforschung 2016 41 2 238 257 online Arxiv sureti 14 dekabr 2018 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2018 12 14 at the Wayback Machine Definition of cameralism in English Oxford Dictionaries Oxford University Press 1 yanvar 2019 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib An economic theory prevalent in 18th cent Germany which advocated a strong public administration managing a centralized economy primarily for the benefit of the state Koerner Lisbet Linnaeus Nature and Nation Harvard University Press 1999 ISBN 9780674005655 Wakefield Andre Books Bureaus and the Historiography of Cameralism European Journal of Law and Economics ingilis 19 3 1 may 2005 311 320 doi 10 1007 s10657 005 6640 z ISSN 0929 1261 Fonsesca Goncalo The Cameralists www hetwebsite net 6 iyun 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 iyun 2023 Tribe Keith Strategies of Economic Order Cambridge University Press 1995 ISBN 978 0521462914 Walter W Davis China the Confucian Ideal and the European Age of Enlightenment Journal of the History of Ideas 44 4 1983 523 548 doi 10 2307 2709213 JSTOR 2709213 Johanna M Menzel The Sinophilism of J H G Justi Journal of the History of Ideas 17 3 1956 300 310 doi 10 2307 2707546 JSTOR 2707546 Jonsson Fredrik Albritton Rival Ecologies of Global Commerce Adam Smith and the Natural Historians The American Historical Review ingilis 115 5 1 dekabr 2010 1342 1363 doi 10 1086 ahr 115 5 1342 ISSN 0002 8762 PMID 21246886 Koerner Lisbet Linnaeus Floral Transplants Representations ingilis 47 47 1 iyul 1994 144 169 doi 10 2307 2928789 ISSN 0734 6018 JSTOR 2928789 23 iyun 2018 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 noyabr 2016 Edebiyyat span Albion Small 1909 The Cameralists The Pioneers of German Social Policy Chicago The University of Chicago Andre Wakefield 2009 The Disordered Police State German Cameralism as Science and Practice J Christiaens amp J Rommel 2006 Governmental Accounting Reforms Going Back Where We Belong Working Papers of Faculty of Economics and Business Administration Ghent University Belgium 06 398 Ghent University Faculty of Economics and Business Administration Xarici kecidler span Lugetler ve ensiklopediyalarBoyuk katalan Treccani UniversalisNormativ yoxlamaMicrosoft 2777931691 NKC ph121407 Iqtisadi telim mektebleriMuasirden evvelkiQedim mektebler Orta esr islami SxolastikaMuasir dovrErken muasirKameralizm Merkantilizm Fiziokratiya Salamanka mektebiAvstriya Klassik Corcizm Alman tarixi Maltusculuq Marjinalizm Marksist mekteb Neoklassik Lozan SosialistMuasir XX ve XXI esrler Davranis Buddist Cartalizm Muasir monetar mezeriyye Cikaqo Qeyri muvazinet Ekoloji Tekamul Feminist Institutsionizm Keynscilik Neo Neoklassik sintez Yeni Post Monetar dovriyye Monetarizm Yeni maltusculuq Neomarksizm Neoliberalizm Yeni klassik Rasional gozlentiler Yeni iqtisadi tsikl nezeriyyesi Yeni institusional Ictimai secim Teklif Termo iqtisadiyyatElaqeliIqtisadi telimler tarixi Makroiqtisadi fikir tarixi Iqtisadiyyat Siyasi iqtisadiyyat Iqtisadi esas cereyan Alternativ iqtisadiyyat Kicilme Iqtisadi sistemler Kateqoriyalar Almaniyanin iqtisadi tarixiIqtisadi fikir cereyanlari
