fbpx
Wikipedia

III Osman

Avqust 12, 2021

III Osman (Osmanlı türkcəsi:عثمان ثالث - Osman-i sālis) (d. 3 yanvar 1699 - ö. 30 oktyabr 1757) — 25-ci Osmanlı sultanı və 104-cü İslam xəlifəsi.

III Osman
عثمان ثالث
Sələfi I Mahmud
Xələfi III Mustafa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Ədirnə, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi (58 yaşında)
Vəfat yeri Topqapı sarayı, İstanbul, Osmanlı imperiyası
Vəfat səbəbi ürək tutması
Dəfn yeri Validə Turhan Sultan türbəsi, İstanbul
Atası II Mustafa
Anası Şahsüvar Sultan
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

İlk illəri

3 yanvar 1699-cu ildə Ədirnə sarayında dünyaya gəlmişdir. Atası II Mustafa, anası isə Şahsüvar Sultandır. Atasının Ədirnə hadisəsinin (1703) ardından taxtdan endirilməsi ilə qardaşları ilə birlikdə Topqapı sarayına aparıldı və burada Şimşirlik bölümündə yaşamağa başladı. Burada ikən digər şahzadələrlə birlikdə 17 aprel 1705-ci ildə gizlicə sünnət edildi. 1712-ci ilin dekabrında səfərə çıxan Sultan Əhmədin şəxsi heyətiylə birlikdə Ədirnəyə qədər aparıldı. Bundan başqa sultanın digər səyahətlərində də iştirak etdi. Böyük qardaşı I Mahmudun taxta çıxmasının (1 oktyabr 1730) ardından ən böyük şahzadə olaraq vəliəhd edildi. 24 il davam edən vəliəhdlik dönəmi haqqında çox məlumat yoxdur.

Səltənəti

Sultan Mahmudun vəfatının ardından 14 dekabr 1754-cü il cümə günü 58 yaşında ikən taxta çıxdı. Osmanlı tarixi boyunca Şimşirlik bölümündə ən uzun saxlanılan şahzadə olaraq bilinir.  Səltənətinin altıncı günündə (19 dekabr) anası Şahsüvar Sultan Köhnə saraydan Topqapı sarayına gətirildi. Ertəsi gün Əyyub Sultan türbəsində keçirilən mərasimlə şeyxülislam Seyid Murtuz Əfəndinin əlindən qılınc qurşandı. 25 dekabr günü baş tutan ülufə divanının ardından xəzinədən çıxarılan 2394 kisə qızıl cülus bəxşişi olaraq orduya və qapıqulu əsgərlərinə paylandı. Cülus xəbərini bildirmək üçün Lehistan, Rusiya və Avstriya-Macarıstana elçilər, digər ölkələrə isə məktublar göndərildi.

Sultan Osmanın ilk gördüyü iş isə birlikdə çalışacağı dövlət adamlarını seçmək oldu. Səltənəti boyunca sədarət başda olmaqla, bir çox mühüm dövlət vəzifəsi tez-tez əl dəyişmişdir. Bununla da bu şəxslərin dövlət idarəsindəki gücünü azaltmağı planlaşdırırdı. Abdullah Vassaf Əfəndi 12 yanvar 1755-ci ildə şeyxülislam, Həkimoğlu Əli Paşa isə 15 fevralda sədrəzəm təyin olundu. Ancaq üçüncü dəfə bu vəzifəyə gətirilən Əli Paşa 53 gün sonra Ayvansarayda baş verən dəhşətli yanğının ardından vəzifədən alındı. Qız qalasında həbs edildikdən bir gün sonra Validə sultanın xahişiylə edamdan xilas oldu və Maqosaya (Famaqustaya) sürgün edildi. 18 may 1755-ci ildə Naili Abdullah Paşa sədrəzəm, 8 iyunda isə Kürəkənzadə Feyzullah Əfəndi şeyxülislam təyin edildi. Sultan silahdarı olan Bığlı Əli Paşanın 24 avqust 1755-ci ildə başlayan və 63 gün davam edən sədarəti isə paşanın edamıyla (25 oktyabr 1755) nəticələndi.

Təqribən 5 ay sədarətdə qalan Mehmed Səid Paşanın ardından Bahir Mustafa Paşa, daha sonra isə Raqib Paşa sədrəzəm təyin edildi. Beləliklə, Sultan Osman 3 illik səltənəti ərzində 6 sədrəzəm, 7 şeyxülislam və 2 kaptan-ı dərya dəyişdi. Sədrəzəmlərin vəzifədən alınma səbəbləri isə adlarının rüşvətə qarışması, sultana yalan danışmaq, çıxan yanğınlar və əhalinin şikayətləri oldu. Şimşirlikdəki qəfəs həyatı boyunca yaxından tanıdığı, taxta çıxdıqdan sonra isə Misirdən gətirdərək 4 sentyabr 1755-ci ildə Darüssəadə ağası təyin etdiyi Əhməd ağa bütün bu təyin məsələlərinin pərdə arxasında mühüm rol oynadı.

Sultan Osman səltənətinin ikinci ilində əvvəlcə dindarlığı ilə seçilən anası Validə Şahsüvar Sultanı itirdi (27 aprel 1756). Ardından Sultan Əhmədin oğlu vəliəhd Şahzadə Orxan 22 dekabr 1756-ci ildə xəstəlik səbəbilə 42 yaşında vəfat etdi. Şahzadənin cənazəsi sədrəzəmin və şeyxülislamın da iştirakıyla, böyük bir mərasimlə dəfn edildi. Dövrün bir çox tarixçilərinin yazdığına görə, Sultan Osman ən böyük rəqibi olan şahzadəni Bahir Mustafa Paşanın əliylə zəhərləmişdi. Ancaq bu iddia heç vaxt sübut edilmədi.

Sultan Osmanın səltənəti zəlzələ, sel fəlakəti, şiddətli şaxta və yanğınlar kimi bir çox təbii fəlakətlərlə keçdi. 1755-ci ilin yanvarında Haliç boğazı donmuş, insanlar boğazı yeriyərək keçmişdir. Baş tutan 4 yanğın isə paytaxtda böyük dağıntılara səbəb oldu. Bunlardan ilki 22 dekabr 1754-cü ildə şənbə gecəsi Mahmudpaşa səmtində baş tutdu və 18 saat davam etdi. İkincisi isə 12 iyul 1755-ci ildə cümə günü Kadırqa limanında baş tutdu və 15 saat davam etdi. 29 sentyabr 1755-ci il bazar ertəsi günü çıxan növbəti yanğın isə 40 saat boyunca davam etdi və İstanbulun bir neçə səmtini məhv etdi. 6 iyul 1756-cı il bazar ertəsi başlayan və 2 gün davam edən son yanğın isə şəhərin mərkəzi bölümü tamamilə xarabalığa çevrildi.

Son illəri

Sultan Osman mədə xəstəliyi səbəbilə əvvəlcə cümə salamlığına qatıla bilmədi. Daha sonra isə xəstəliyi daha da ağırlaşdı və 30 oktyabr 1757 tarixində vəfat etdi. Bəzi Avropa mənbələrində uyruğundakı bir çibanı aldırdıqdan sonra yaranan infeksiya səbəbilə vəfat etdiyi qeyd olunur. Cənazəsi yeniçəri ağası, sekbanbaşı və kəndxudalar tərəfindən yoxlanıldıqdan sonra Nuruosmaniyədəki türbəsinə deyil, Yeni məsciddəki Turhan Validə Sultan türbəsinə dəfn edildi. Bu dəyişiklik isə yeni padşah Sultan Mustafanın əmriylə baş tutdu. Sultan Osmanın da, qardaşı Sultan Mahmud kimi övladı olmamış, bu səbəblə təqribən 30 il boyunca sarayda müvafiq tədbirlər baş tutmamışdır.

Ailəsi

Hərəmxanası

  • Leyla Başqadınəfəndi
  • Zevki Qadınəfəndi
  • Fərxundə Əminə Qadınəfəndi

Mənbə

  • BA, Dîvân-ı Hümâyûn, Ruûs Defterleri, nr. 50, s. 251;
  • Dîvân-ı Hümâyûn, Nâme-i Hümâyûn Defterleri, nr. 1, s. 75-78;
  • Silâhdar, Nusretnâme: Tahlil ve Metin (haz. Mehmet Topal, doktora tezi, 2001), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü;
  • Uşşâkīzâde Tarihi (haz. Raşit Gündoğdu), İstanbul 2005, I, 352;
  • Sırkâtibi Kahvecibaşı Ahmed Bey v.dğr., Rûznâme-i Sultân Osmân Hân-ı Sâlis, TSMA, nr. E. 12358, s. 1-5, 8-11;
  • Rûzmerre, Arkeoloji Müzeleri Ktp., nr. 397, vr. 1a-33a, 37b;
  • Rûzmerre, İÜ Ktp., TY, nr. 3580, vr. 31a-34b;
  • Ahmed b. Mahmûd, Târih, Berlin Staatsbibliothek, Orientalische Abteilung, nr. 1209, vr. 367a-370b;
  • Şehrîzâde Mehmed Said, Târîh-i Nevpeydâ, İÜ Ktp., TY, nr. 3291, vr. 23b-28a;
  • Mustafa Kesbî, İbretnümâ-yı Devlet (haz. Ahmet Öğreten), Ankara 2002, s. 38-42, 49-50, 133-137, 333;
  • Hâkim Mehmed, Târih, TSMK, Bağdat Köşkü, nr. 231, vr. 89a, 91a-149b, 163a-234b, 240b-251a;
  • Şem‘dânîzâde, Mür’i’t-tevârîh (Aktepe), I, 177-182;
  • Ahmed Resmî Efendi’nin Hamîletü’l-küberâ’sı ve Müstakimzâde Zeyli (haz. Zeynep Aycibin, TTK Belgeler, XXII/26 [2002], içinde), s. 223-224;
  • Hüseyin Ayvansarâyî, Mecmûa-i Tevârih (haz. Fahri Ç. Derin – Vahid Çabuk), İstanbul 1985, s. 12, 150, 170, 236, 320;
  • a.mlf., Hadîkatü’l-cevâmi‘: İstanbul Câmileri ve Diğer Dînî-Sivil Mi‘mari Yapıları (haz. Ahmed Nezih Galitekin), İstanbul 2001, s. 63-64, 370, 481, 637-638;
  • Ahmed Câvid, Vefeyât-ı kibâr, TSMK, Hazine, nr. 1295, vr. 35b-36a, 58a;
  • Vâsıf, Târih, I, 41-92;
  • Ferâizîzâde Mehmed Saîd, Gülşen-i Maârif, İstanbul 1252, II, 1491-1503;
  • İsmâil Ziyâî, Metâliu’l-âliye fî gurreti’l-gāliye, İÜ Ktp., Nâdir Eserler, TY, nr. 2486, vr. 228b-231a, 253a-285a;
  • Âkif Mehmed, Târîh-i Cülûs-i Sultân Mustafa-yı Sâlis, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2108, vr. 1a, 4b-6b;
  • Hammer, GOR, IV, 483-505;
  • Tayyarzâde Atâ Bey, Târih, İstanbul 1293, II, 103-104;
  • Buyruldu Mecmûası, TTK Ktp., Yazma, nr. 70, vr. 7b, 92b;
  • Mehmed Râif, Mir’ât-ı İstanbul I: Asya Yakası (haz. Günay Kut – Hatice Aynur), İstanbul 1996, s. 66, 106-109, 307;
  • Hüseyin Vassâf, Sefîne, V, 57-62; Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/1, s. 337-341;
  • M. Çağatay Uluçay, Padişahların Kadınları ve Kızları, Ankara 1980, s. 97;
  • Cevriye Artuk, “Osmanlı Padişahı 3. Osman’ın Sikkelerine Genel Bir Bakış”, Birinci Millî Türkoloji Kongresi: 6-9 Şubat 1978, Tebliğler, İstanbul 1980, s. 349-358;
  • Kemal Beydilli, Büyük Friedrich ve Osmanlılar: XVIII. Yüzyılda Osmanlı-Prusya Münâsebetleri, İstanbul 1985, s. 32-36;
  • François de Tott, Türkler ve Tatarlar Arasında (trc. Reşat Uzmen), İstanbul 1996, s. 17-21, 45;
  • N. M. Penzer, Harem (trc. Doğan Şahin), İstanbul 2000, s. 245, 249-250;
  • Mehmet Nermi Haskan, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, İstanbul 2001, I, 218-220, 465-466;
  • Şinasi Altundağ, “Osman III.”, İA, IX, 448-450;
  • J. H. Kramers, “ʿOthmān III”, EI2(İng.), VIII, 182-183.

Xarici keçidlər

III Osman
Doğum: 3 yanvar 1699 Vəfat: 10 iyun 1757
Hakimiyyət titulları
Sələfləri 
I Mahmud 		 
Osmanlı İmperiyası (دولت عالیه عثمانی) Sultanı
14 dekabr 1754-30 oktyabr 1757 		Xələfləri 
III Mustafa
Sünni İslam titulları
Sələfləri 
I Mahmud 		 
İslam Xəlifəsi (خلافة إسلامية) 		Xələfləri 
III Mustafa

Avqust 12, 2021
osman, məqalənin, sonunda, mənbə, siyahısı, ancaq, mətndaxili, mənbələr, heç, kifayət, qədər, istifadə, edilmədiyi, üçün, bəzi, məlumatların, mənbəsi, bilinmir, lütfən, mənbələri, uyğun, şəkildə, mətnin, daxilində, yerləşdirərək, məqalənin, təkmilləşdirilməsin. Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var ancaq metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin III Osman Osmanli turkcesi عثمان ثالث Osman i salis d 3 yanvar 1699 o 30 oktyabr 1757 25 ci Osmanli sultani ve 104 cu Islam xelifesi III Osmanعثمان ثالث25 ci Osmanli sultani Padsah 14 dekabr 1754 30 oktyabr 1757Selefi I MahmudXelefi III MustafaSexsi melumatlarDogum tarixi 3 yanvar 1699Dogum yeri Edirne Osmanli imperiyasiVefat tarixi 30 oktyabr 1757 58 yasinda Vefat yeri Topqapi sarayi Istanbul Osmanli imperiyasiVefat sebebi urek tutmasiDefn yeri Valide Turhan Sultan turbesi IstanbulAtasi II MustafaAnasi Sahsuvar Sultan Vikianbarda elaqeli mediafayllarMundericat 1 Heyati 1 1 Ilk illeri 1 2 Selteneti 1 3 Son illeri 2 Ailesi 2 1 Heremxanasi 3 Menbe 4 Xarici kecidlerHeyati RedakteIlk illeri Redakte 3 yanvar 1699 cu ilde Edirne sarayinda dunyaya gelmisdir Atasi II Mustafa anasi ise Sahsuvar Sultandir Atasinin Edirne hadisesinin 1703 ardindan taxtdan endirilmesi ile qardaslari ile birlikde Topqapi sarayina aparildi ve burada Simsirlik bolumunde yasamaga basladi Burada iken diger sahzadelerle birlikde 17 aprel 1705 ci ilde gizlice sunnet edildi 1712 ci ilin dekabrinda sefere cixan Sultan Ehmedin sexsi heyetiyle birlikde Edirneye qeder aparildi Bundan basqa sultanin diger seyahetlerinde de istirak etdi Boyuk qardasi I Mahmudun taxta cixmasinin 1 oktyabr 1730 ardindan en boyuk sahzade olaraq veliehd edildi 24 il davam eden veliehdlik donemi haqqinda cox melumat yoxdur Selteneti Redakte Sultan Mahmudun vefatinin ardindan 14 dekabr 1754 cu il cume gunu 58 yasinda iken taxta cixdi Osmanli tarixi boyunca Simsirlik bolumunde en uzun saxlanilan sahzade olaraq bilinir Seltenetinin altinci gununde 19 dekabr anasi Sahsuvar Sultan Kohne saraydan Topqapi sarayina getirildi Ertesi gun Eyyub Sultan turbesinde kecirilen merasimle seyxulislam Seyid Murtuz Efendinin elinden qilinc qursandi 25 dekabr gunu bas tutan ulufe divaninin ardindan xezineden cixarilan 2394 kise qizil culus bexsisi olaraq orduya ve qapiqulu esgerlerine paylandi Culus xeberini bildirmek ucun Lehistan Rusiya ve Avstriya Macaristana elciler diger olkelere ise mektublar gonderildi Sultan Osmanin ilk gorduyu is ise birlikde calisacagi dovlet adamlarini secmek oldu Selteneti boyunca sedaret basda olmaqla bir cox muhum dovlet vezifesi tez tez el deyismisdir Bununla da bu sexslerin dovlet idaresindeki gucunu azaltmagi planlasdirirdi Abdullah Vassaf Efendi 12 yanvar 1755 ci ilde seyxulislam Hekimoglu Eli Pasa ise 15 fevralda sedrezem teyin olundu Ancaq ucuncu defe bu vezifeye getirilen Eli Pasa 53 gun sonra Ayvansarayda bas veren dehsetli yanginin ardindan vezifeden alindi Qiz qalasinda hebs edildikden bir gun sonra Valide sultanin xahisiyle edamdan xilas oldu ve Maqosaya Famaqustaya surgun edildi 18 may 1755 ci ilde Naili Abdullah Pasa sedrezem 8 iyunda ise Kurekenzade Feyzullah Efendi seyxulislam teyin edildi Sultan silahdari olan Bigli Eli Pasanin 24 avqust 1755 ci ilde baslayan ve 63 gun davam eden sedareti ise pasanin edamiyla 25 oktyabr 1755 neticelendi Teqriben 5 ay sedaretde qalan Mehmed Seid Pasanin ardindan Bahir Mustafa Pasa daha sonra ise Raqib Pasa sedrezem teyin edildi Belelikle Sultan Osman 3 illik selteneti erzinde 6 sedrezem 7 seyxulislam ve 2 kaptan i derya deyisdi Sedrezemlerin vezifeden alinma sebebleri ise adlarinin rusvete qarismasi sultana yalan danismaq cixan yanginlar ve ehalinin sikayetleri oldu Simsirlikdeki qefes heyati boyunca yaxindan tanidigi taxta cixdiqdan sonra ise Misirden getirderek 4 sentyabr 1755 ci ilde Darusseade agasi teyin etdiyi Ehmed aga butun bu teyin meselelerinin perde arxasinda muhum rol oynadi Sultan Osman seltenetinin ikinci ilinde evvelce dindarligi ile secilen anasi Valide Sahsuvar Sultani itirdi 27 aprel 1756 Ardindan Sultan Ehmedin oglu veliehd Sahzade Orxan 22 dekabr 1756 ci ilde xestelik sebebile 42 yasinda vefat etdi Sahzadenin cenazesi sedrezemin ve seyxulislamin da istirakiyla boyuk bir merasimle defn edildi Dovrun bir cox tarixcilerinin yazdigina gore Sultan Osman en boyuk reqibi olan sahzadeni Bahir Mustafa Pasanin eliyle zeherlemisdi Ancaq bu iddia hec vaxt subut edilmedi Sultan Osmanin selteneti zelzele sel felaketi siddetli saxta ve yanginlar kimi bir cox tebii felaketlerle kecdi 1755 ci ilin yanvarinda Halic bogazi donmus insanlar bogazi yeriyerek kecmisdir Bas tutan 4 yangin ise paytaxtda boyuk dagintilara sebeb oldu Bunlardan ilki 22 dekabr 1754 cu ilde senbe gecesi Mahmudpasa semtinde bas tutdu ve 18 saat davam etdi Ikincisi ise 12 iyul 1755 ci ilde cume gunu Kadirqa limaninda bas tutdu ve 15 saat davam etdi 29 sentyabr 1755 ci il bazar ertesi gunu cixan novbeti yangin ise 40 saat boyunca davam etdi ve Istanbulun bir nece semtini mehv etdi 6 iyul 1756 ci il bazar ertesi baslayan ve 2 gun davam eden son yangin ise seherin merkezi bolumu tamamile xarabaliga cevrildi Son illeri Redakte Sultan Osman mede xesteliyi sebebile evvelce cume salamligina qatila bilmedi Daha sonra ise xesteliyi daha da agirlasdi ve 30 oktyabr 1757 tarixinde vefat etdi Bezi Avropa menbelerinde uyrugundaki bir cibani aldirdiqdan sonra yaranan infeksiya sebebile vefat etdiyi qeyd olunur Cenazesi yeniceri agasi sekbanbasi ve kendxudalar terefinden yoxlanildiqdan sonra Nuruosmaniyedeki turbesine deyil Yeni mesciddeki Turhan Valide Sultan turbesine defn edildi Bu deyisiklik ise yeni padsah Sultan Mustafanin emriyle bas tutdu Sultan Osmanin da qardasi Sultan Mahmud kimi ovladi olmamis bu sebeble teqriben 30 il boyunca sarayda muvafiq tedbirler bas tutmamisdir Ailesi RedakteHeremxanasi Redakte Leyla Basqadinefendi Zevki Qadinefendi Ferxunde Emine QadinefendiMenbe RedakteBA Divan i Humayun Ruus Defterleri nr 50 s 251 Divan i Humayun Name i Humayun Defterleri nr 1 s 75 78 Silahdar Nusretname Tahlil ve Metin haz Mehmet Topal doktora tezi 2001 MU Sosyal Bilimler Enstitusu Ussakizade Tarihi haz Rasit Gundogdu Istanbul 2005 I 352 Sirkatibi Kahvecibasi Ahmed Bey v dgr Ruzname i Sultan Osman Han i Salis TSMA nr E 12358 s 1 5 8 11 Ruzmerre Arkeoloji Muzeleri Ktp nr 397 vr 1a 33a 37b Ruzmerre IU Ktp TY nr 3580 vr 31a 34b Ahmed b Mahmud Tarih Berlin Staatsbibliothek Orientalische Abteilung nr 1209 vr 367a 370b Sehrizade Mehmed Said Tarih i Nevpeyda IU Ktp TY nr 3291 vr 23b 28a Mustafa Kesbi Ibretnuma yi Devlet haz Ahmet Ogreten Ankara 2002 s 38 42 49 50 133 137 333 Hakim Mehmed Tarih TSMK Bagdat Kosku nr 231 vr 89a 91a 149b 163a 234b 240b 251a Sem danizade Mur i t tevarih Aktepe I 177 182 Ahmed Resmi Efendi nin Hamiletu l kubera si ve Mustakimzade Zeyli haz Zeynep Aycibin TTK Belgeler XXII 26 2002 icinde s 223 224 Huseyin Ayvansarayi Mecmua i Tevarih haz Fahri C Derin Vahid Cabuk Istanbul 1985 s 12 150 170 236 320 a mlf Hadikatu l cevami Istanbul Camileri ve Diger Dini Sivil Mi mari Yapilari haz Ahmed Nezih Galitekin Istanbul 2001 s 63 64 370 481 637 638 Ahmed Cavid Vefeyat i kibar TSMK Hazine nr 1295 vr 35b 36a 58a Vasif Tarih I 41 92 Feraizizade Mehmed Said Gulsen i Maarif Istanbul 1252 II 1491 1503 Ismail Ziyai Metaliu l aliye fi gurreti l galiye IU Ktp Nadir Eserler TY nr 2486 vr 228b 231a 253a 285a Akif Mehmed Tarih i Culus i Sultan Mustafa yi Salis Suleymaniye Ktp Esad Efendi nr 2108 vr 1a 4b 6b Hammer GOR IV 483 505 Tayyarzade Ata Bey Tarih Istanbul 1293 II 103 104 Buyruldu Mecmuasi TTK Ktp Yazma nr 70 vr 7b 92b Mehmed Raif Mir at i Istanbul I Asya Yakasi haz Gunay Kut Hatice Aynur Istanbul 1996 s 66 106 109 307 Huseyin Vassaf Sefine V 57 62 Uzuncarsili Osmanli Tarihi IV 1 s 337 341 M Cagatay Ulucay Padisahlarin Kadinlari ve Kizlari Ankara 1980 s 97 Cevriye Artuk Osmanli Padisahi 3 Osman in Sikkelerine Genel Bir Bakis Birinci Milli Turkoloji Kongresi 6 9 Subat 1978 Tebligler Istanbul 1980 s 349 358 Kemal Beydilli Buyuk Friedrich ve Osmanlilar XVIII Yuzyilda Osmanli Prusya Munasebetleri Istanbul 1985 s 32 36 Francois de Tott Turkler ve Tatarlar Arasinda trc Resat Uzmen Istanbul 1996 s 17 21 45 N M Penzer Harem trc Dogan Sahin Istanbul 2000 s 245 249 250 Mehmet Nermi Haskan Yuzyillar Boyunca Uskudar Istanbul 2001 I 218 220 465 466 Sinasi Altundag Osman III IA IX 448 450 J H Kramers ʿOthman III EI2 Ing VIII 182 183 Xarici kecidler RedakteIII OsmanOsmanli sulalesiDogum 3 yanvar 1699 Vefat 10 iyun 1757Hakimiyyet titullariSelefleri I Mahmud Osmanli Imperiyasi دولت عالیه عثمانی Sultani14 dekabr 1754 30 oktyabr 1757 Xelefleri III MustafaSunni Islam titullariSelefleri I Mahmud Islam Xelifesi خلافة إسلامية Xelefleri III MustafaMenbe https az wikipedia org w index php title III Osman amp oldid 6012323, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.