| Vağzalı | |
|---|---|
![]() Rəqsin not yazısı | |
| Tempi | Asta |
| Mənşəyi | Azərbaycan |
| Yaranma tarixi | XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvələri |
Vağzalı — Azərbaycanda xalq arasında əsasən "gəlin havası" kimi tanınan rəqs.
Söz açımı
| ]"Vağzal" sözü XVIII əsrdə yaranıb. ingilis sözü Vauxhall-un törəməsidir. Vaux (oxunur Foks) Londonda park və əyləncə yerinin yiyəsinin adı idi. Rus dilində sözünün anlamı dəyişikliyə uğrayır: əyləncə yeri → dəmir yollarında gözləmə zalı.
Ancaq rəqsin özü "Vağzal" sözündən çox daha əvvəl, XVI əsrdə yaranıb. Əski adı "Atlandırma"dır. Qədim və Orta Çağ türkləri atlı xalqlar olublar, gəlini də atla gətirərdilər. Toya, əlində fənər olan qırx atlı gələrdi. İki boş at isə gəlin və yengə üçün gətirilərdi. "Vağzalı" havasını çala-çala gəlini ata mindirərdilər. Onun hər əlindən biri tutar, başqa birisi də atı çəkərdi.
Tarixçə
| ]Hələ XVI əsrdə Azərbaycanda məskunlaşmış Qaraqoyunlu qəbiləsinə məxsus olmuş və "Qarabağın ağırı" adlandırılmışdır. Əsrlər keçdikcə bu rəqs şaxələnərək mövcudluğunu iki "Asta Qarabağı" və XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərindən "Vağzalı" adları altında saxlmaqdadır. Keçmişdə iri şəhər və qəsəbələr arasında yeganə müasir nəqliyyat vasitəsi qatarlar olduğundan gəlini digər şəhərə vağzaldan həmin bu həsrət və sevinc dolu "Qarabağın ağırı" sədaları altında yola salarmışlar ki, sonralar bu rəqs xalq arasında "vağzalı" adı altında məşhurlaşmışdır.
Ola da bilər ki, "Atlandırma" (Vağzalı") rəqsinin melodiyası "Kitabi Dədə Qorqudda" adı keçən qopuzun "Yelətmə" havasından gəlir."Yelətmə"- yelləndilmə, həvəsləndirmə, coşdurma məzmunu verir. Bu havanın gəlinköçürmə, yaxud da gəlin gərdəyə salma mərasimində çalındığını güman etmək olar:
- Qanturalıyla qızı götürüb gərdəyə qoydılar. Ozan gəldi, yelətmə çaldı.
Rəqsin musiqisi incə və lirikdir. Rəqsin özü insanda qeyri-iradi kövrək, zərif hisslər oyadan süzücü və alıcı rəqs elementlərindən ibarətdir.
Keçmişdə bu rəqs məşəl və atəş səsləri altında toy evinə və gəlin gərdəyinə qədər müşayiət olunardı. İndinin özündə də bu rəqsin melodiyası Azərbaycan toylarının rəmzi olaraq qalmaqdadır.
Vağzalı bəstəkar musiqisində
| ]Azərbaycan bəstəkarı Süleyman Ələsgərov "Vağzalı" mahnısında Vağzalı melodiyasından istifadə etmişdir. Erməni bəstəkarı Aram Xaçaturyan "Qayane" baletində məşhur "Qılınclarla rəqs"inin bir hissəsində Vağzalının melodiyasından istifadə etmişdir.
İstinadlar
| ]- "Этимологический словарь русского языка М.Фасмера — Вокзал". 4 may 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 mart 2014.
- Brokhauz və Efronun ensiklopedik lüğəti. Вокзал Arxivləşdirilib 2012-01-19 at the Wayback Machine.
- Fəttah Xalıqzadə — İlisunun musiqi etnoqrafiyası: dünən və bu gün Arxivləşdirilib 2021-12-03 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Qasımlı M. Ozan ənənəsi Arxivləşdirilib 2022-01-24 at the Wayback Machine. "Musiqi dünyası" jurnalı.
- Kitabi Dədə Qorqud, səh. 166.
- Sputnik. "Хореограф: Хачатурян в "Гаянэ" использовал азербайджанские мелодии" (rus). Sputnik.az. 28.04.2016. 2016-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-29.
Video
| ]- "Azərbaycan xalq rəqsləri" verilişi — Vağzalı
- Rəqqasə Solmaz Ələsgərova — Vağzalı rəqsi — solo
- Afaq Məlikovanın quruluşunda Vağzalı rəqsi — gəlin kişilər ətrafında
- Aram Xaçaturyanın "Qayane" baletindən "Qılınclarla rəqs"i
Həmçinin bax
| ] Musiqi haqqında olan bu məqalə . Məqaləni Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya sehifesinden yonlendirilmisdir VagzaliReqsin not yazisiTempi AstaMenseyi AzerbaycanYaranma tarixi XIX esrin sonu ve XX esrin evveleri Vagzali Azerbaycanda xalq arasinda esasen gelin havasi kimi taninan reqs Soz acimi span Vagzal sozu XVIII esrde yaranib ingilis sozu Vauxhall un toremesidir Vaux oxunur Foks Londonda park ve eylence yerinin yiyesinin adi idi Rus dilinde sozunun anlami deyisikliye ugrayir eylence yeri demir yollarinda gozleme zali Ancaq reqsin ozu Vagzal sozunden cox daha evvel XVI esrde yaranib Eski adi Atlandirma dir Qedim ve Orta Cag turkleri atli xalqlar olublar gelini de atla getirerdiler Toya elinde fener olan qirx atli gelerdi Iki bos at ise gelin ve yenge ucun getirilerdi Vagzali havasini cala cala gelini ata mindirerdiler Onun her elinden biri tutar basqa birisi de ati cekerdi Tarixce span Hele XVI esrde Azerbaycanda meskunlasmis Qaraqoyunlu qebilesine mexsus olmus ve Qarabagin agiri adlandirilmisdir Esrler kecdikce bu reqs saxelenerek movcudlugunu iki Asta Qarabagi ve XIX esrin sonu XX esrin evvellerinden Vagzali adlari altinda saxlmaqdadir Kecmisde iri seher ve qesebeler arasinda yegane muasir neqliyyat vasitesi qatarlar oldugundan gelini diger sehere vagzaldan hemin bu hesret ve sevinc dolu Qarabagin agiri sedalari altinda yola salarmislar ki sonralar bu reqs xalq arasinda vagzali adi altinda meshurlasmisdir Ola da biler ki Atlandirma Vagzali reqsinin melodiyasi Kitabi Dede Qorqudda adi kecen qopuzun Yeletme havasindan gelir Yeletme yellendilme heveslendirme cosdurma mezmunu verir Bu havanin gelinkocurme yaxud da gelin gerdeye salma merasiminde calindigini guman etmek olar Qanturaliyla qizi goturub gerdeye qoydilar Ozan geldi yeletme caldi Reqsin musiqisi ince ve lirikdir Reqsin ozu insanda qeyri iradi kovrek zerif hissler oyadan suzucu ve alici reqs elementlerinden ibaretdir Kecmisde bu reqs mesel ve ates sesleri altinda toy evine ve gelin gerdeyine qeder musayiet olunardi Indinin ozunde de bu reqsin melodiyasi Azerbaycan toylarinin remzi olaraq qalmaqdadir Vagzali bestekar musiqisinde span Azerbaycan bestekari Suleyman Elesgerov Vagzali mahnisinda Vagzali melodiyasindan istifade etmisdir Ermeni bestekari Aram Xacaturyan Qayane baletinde meshur Qilinclarla reqs inin bir hissesinde Vagzalinin melodiyasindan istifade etmisdir Istinadlar span Etimologicheskij slovar russkogo yazyka M Fasmera Vokzal 4 may 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 mart 2014 Brokhauz ve Efronun ensiklopedik lugeti Vokzal Arxivlesdirilib 2012 01 19 at the Wayback Machine Fettah Xaliqzade Ilisunun musiqi etnoqrafiyasi dunen ve bu gun Arxivlesdirilib 2021 12 03 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Qasimli M Ozan enenesi Arxivlesdirilib 2022 01 24 at the Wayback Machine Musiqi dunyasi jurnali Kitabi Dede Qorqud seh 166 Sputnik Horeograf Hachaturyan v Gayane ispolzoval azerbajdzhanskie melodii rus Sputnik az 28 04 2016 2016 06 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 04 29 Video span Azerbaycan xalq reqsleri verilisi Vagzali Reqqase Solmaz Elesgerova Vagzali reqsi solo Afaq Melikovanin qurulusunda Vagzali reqsi gelin kisiler etrafinda Aram Xacaturyanin Qayane baletinden Qilinclarla reqs iHemcinin bax span Mirzeyi Azerbaycan reqsleriMusiqi haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Azerbaycan reqsleriAlisdim yandim Azerbaycan Asta Qarabagi Asma kesme Alcagulu Arazi Avari Ay beri bax Brilliant Benovse Camis baga girdi Ceyrani Cengi Cutcu Calpapaq Cattadi Cit tuman Dartma yaxam cirildi Darcini Desmali Enzeli Gelin havasi Heyrati Heyvagulu Xalabaci Xancobani Iki arvadli Innabi Keci memesi Kikican Kintauri Kesme Kocdu balaban Koceri Qaytagi Qazagi Qitqilida Qizlar bulagi Qoceli Mirzeyi Nelbeki On dord Papaq Pehlevani Rengi Saribas Samux Semeni Suleymani Sahseveni Salaxo Tamara Terekeme Toy reqsi Turaci Uzundere Uc badam bir qoz 3 nomre 4 nomre 5 nomre Vagzali Yalli Yuz bir Zeferan Zogali Kateqoriyalar Musiqi qaralamalariAzerbaycan reqsleri

