Gizli nitq və ya Xruşşovun məruzəsi - Sovet İttifaqı Kommunist partiyası XX konqresində baş katib Nikita Xruşşov tərəfindən 25 fevral 1956-cı ildə oxunan nitqdir. Nitqi zamanı Xruşşov, 1953-cü ilə qədər iqtidarda olan Sovet lideri İosif Stalin tərəfindən edilən yanlış hərəkətləri, orduda və partiyada reallaşdırılan repressiyaları, şəxsiyyətə pərəstişin yaradılmasını tənqid etdi. Xruşşov nitqində Stalini güclü şəkildə tənqid edərkən, Vladimir Leninə və Kommunist partiyasına sahib çıxacağını bildirirdi.
Gizli nitqinVarşavaya göndərilmiş birinci hissəsinin çap edilmiş versiyasi.
Ümumi baxış
Gizli nitq Xruşşov dövründə müşahidə olunan ümumi yumşalmanın bir parçasıdır. Eyni zamanda Sovet rəhbərliyi arasında davam etməkdə olan iqtidar mübarizəsinin nişanəsi idi. XruşşovStalinin iqtidarı zamanı hakimiyyətdə olan Sovet liderlərinin şəxsiyyətini mübahisə mənbəyi etməkdə idi. Bundakı məqdəsi 1953-cü ildə, Stalinin ölümündən sonra rəhbərliyə keçən Lavrenti Beriyanın kənarlaşdırılmasını və sonrasında edam edilməsini təşkil edən şəxs kimi ictimaiyyətin dəstəyini qazanmaq istəyir, həm də o dövrün güclü şəxsləri olan Vyaçeslav Molotov və Georgi Malenkov kimi liderlərə qarşı vəziyyətini gücləndirməyə çalışırdı.
Gizlilik
Xruşşovun etdiyi nitqə Gizli nitq deyilməsinin səbəbi nitqin gizli iclasda oxunmuş olmasıdır. Nitqin əsas mətni 3 mart 1989-cu ildə İzvestiya qəzetində nəşr edilmişdir.
Arxa plan
Nitqin mətni bu vəzifə üçün 31 yanvar 1955-ci ildə Mərkəzi Komitənin qərarı ilə xüsusi olaraq yaradılmış olan partiya komisisyası tərəfindən yazılmışdı. Komissiyanın vəzifəsi 1934-cü ildə edilən XVII konqres nümayəndələrinin məruz qaldığı repressiyaları incələmək idi. Komissiya aşağıdakı şəxslərdən ibarət idi:
Pyotr Pospelov (rəhbər)
P.D. Komarov
Averki Aristov
Nikolay Şvernik
XVII konqresin seçilməsinin səbəbi bu konqresin sosializmin düşmənlərinə qarşı zəfər elan edildiyi bir dövrdə edilmiş olması və sonrakı zamanda repressiya hərəkatının başlamış olması idi. Komissiya 1937–1938-ci illərdə Böyük təmizləmə adı verilən repressiya hərəkatı ilə də maraqlanmış və sənədləri incələmişdir.
XruşşovStalinin repressiyalarına, II Dünya müharibəsi zamanı idarəçilik məsələsinə tənqidi yanaşmaqdan çəkinməsə də, o dövrdə reallaşdırılan sənayeləşdirmə cəhdlərinə və ümumi partiya ideologiyasını heç bir tənqid etməmək məsələsində diqqətli idi. Kollektivləşdirmə zamanı Sovet idarəçiliyi tərəfindən reallaşdırılan qırğınlar və repressiyalar sahiblənilmişdir. XruşşovStalini tənqid edərkən, Leninizmi müdafiə etmişdir.
XruşşovBöyük təmizləmə zamanı olan represiyya hərəkatını pislə də, repressiya qurbanlarının bəraət alması prosesi çox uzun zaman sonra reallaşmışdır. Moskva məhkəmələrində günahkar hesab edilənlərin bəraəti ancaq 1988-ci ildə verilmişdir.
Nitqin yayılması
Xruşşov nitqinə gecə yarısı başlamış və bu niq 4 saat davam etmişdir. Nitq ilə bağlı Qərbə ilk xəbər Reuters müxbiri Con Rettie tərəfindən keçmişdir. Rettienin Kostyo Orlov tərəfindən məlumatlandırıldığı iddia olunur.
5 mart 1956-cı il tarixində Partiya prezidiumu Xruşşovun hesabatının bütün partiya və Komsomol təşkilatlarında oxunması qərarını qəbul edir. Sənədin nədən bəhs etdiyi və içində nə yazıldığı 1956-cı ildə bütün ittifaq ərazisində bilinən hala gəlmişdi.
Sovet İttifaqında bu sərbəstliyə sahib olan mətn Şərq Bloku ölkələrindəki qardaş kommunist partiyalara ancaq hissə-hissə elan edilmişdir. Qərbi Avropadakı kommunist partiyalara isə heç bir formada bilgi verilməmişdir. Bu partiyalar bu mətndən 5 iyun 1956-ci ildə Nyu-York Times qəzetində və 10 iyun günü The Observer qəzetində bütün mətnin nəşr edilməsi ilə hadisədən xəbərdar olmuşdurlar.
Nitqin xülasəsi
Nitqin strukturu bu formadadır:
Stalinin şəxsiyyətə pərəstiş siyasətinin rədd edilməsi
Marsizm-Leninizm klassiklərindən nümunələr
Stalinin şəxs olaraq xüsusiyyətlərinin tənqidi üçün Leninin vəsiyyətinin gündəmə gətirilməsi
Stalin tərəfindən trotskistlərə qarşı edilən xal düşməni ifadəsinin tənqid edilməsi.
Köhnə bolşeviklərin çoxunun və xüsusilə də Bütün Birlik Kommunist Partiyası XVIII konqresi nümayəndələrinin təzyiqə məruz qalması, 1996 nümayəndədən 1108 nəfərin "əks-inqilabçı" elan edilməsi və 848 nəfərin də edam edilməsi pislənilmişdir.
Məşhur olan bolşevik liderlərə qarşı tədbiq edilən təzyiqlər
Nitq həm dinləyənlər, həm də daha sonra oxuyanlar arasında böyük həyəcan yaşanmasına səbəb oldu. Toplu olaraq edilən protesto yürüşlərinin ən böyüyü Stalinin doğulduğu torpaqlarda - Gürcüstan Sosialist Respublikasında olmuşdur. Günlərlə davam edən mitinqlər ancaq ordu qüvvələrinin müdaxiləsi ilə 9 mart 1956-cı il günü sonlandırıldı. Nitqdən sonrakı dövrdə Xruşşov rəhbərliyi 1961-ci ildə Leninin mavzoleyində saxlanılan Stalinin nəşi Kreml Divarı məzarlığında dəfn edilmişdir.
Beynəlxalq sahədə
Nitq Mao Tszedun rəhbərliyindəki Çin ilə Sovet İttifaqı arasındakı münasibətlərin son dərəcə gərbinləşməsinə səbəb olmuş, çox ciddi Çin-Sovet qarşıdurması ortaya çıxmışdı. Mao və Albaniya lideri Ənvər XocaXruşşovu revisyonist olmaqda günahlandırmışdı. Bundan əlavə Macarıstan Xalq Respublikasının rəhbəri olan Matyas Rakosinin 1956-cı ildə tamamən uzaqlaşdırılması bu ölkədə sonradan Macar inqilabı olaraq bilinən hadisənin başlanğıcını qoydu. Polşa Xalq Respublikasında da eyni dövrlərdə fəhlə mitinqləri olmuş və iqtidardakı Polşa Birləşmiş Fəhlə partiyası rəhbərliyinə Stalin dövründə partiyadan uzaqlaşdırılmış Vladislav Qomulka gətirilmişdi.
Mövzu ilə bağlı yazılmış əsərlər
J. Vilyam Tomson, Xruşşov: Siyasi hıyat, Nyo-York, 1995.
Vilyam Taubman, Xruşşov: İnsan və onun erası, London, 2004.
Kamal Oxuyan, Stalini anlamaq, İstanbul, 2008.
Xarici keçidlər
Gizli nitqin İsrailə çatma hekayəsi
Mao tərəfindən Sovet İttifaqı Kommunist partiyası Mərkəzi Komitəsinə 14 iyul 1964-cü ildə yazdığı açıq məktub
Mətnin rusca tam mətni (rus.)
Mətnin ingiliscəsiMetnin İngilizcesi (ing.)
İstinadlar
The day Khrushchev denounced Stalin
Soviets, After 33 Years, Publish Khrushchev's Anti-Stalin Speech
Comment on the Open Letter of the Central Committee of the CPSU (IX)
Ronald Grigor Suny, The Making of the Georgian Nation. Bloomington: Indiana University Press, 1994; pp. 303–305.
Medvedev and Medvedev, The Unknown Stalin, p. 103.
Khrushchev's War with Stalin's Ghost
September 14, 2021
gizli, nitq, xruşşovun, məruzəsi, sovet, ittifaqı, kommunist, partiyası, konqresində, baş, katib, nikita, xruşşov, tərəfindən, fevral, 1956, ildə, oxunan, nitqdir, nitqi, zamanı, xruşşov, 1953, ilə, qədər, iqtidarda, olan, sovet, lideri, iosif, stalin, tərəfin. Gizli nitq ve ya Xrussovun meruzesi Sovet Ittifaqi Kommunist partiyasi XX konqresinde bas katib Nikita Xrussov terefinden 25 fevral 1956 ci ilde oxunan nitqdir Nitqi zamani Xrussov 1953 cu ile qeder iqtidarda olan Sovet lideri Iosif Stalin terefinden edilen yanlis hereketleri orduda ve partiyada reallasdirilan repressiyalari sexsiyyete perestisin yaradilmasini tenqid etdi Xrussov nitqinde Stalini guclu sekilde tenqid ederken Vladimir Lenine ve Kommunist partiyasina sahib cixacagini bildirirdi 1 2 Gizli nitqin Varsavaya gonderilmis birinci hissesinin cap edilmis versiyasi Mundericat 1 Umumi baxis 2 Gizlilik 3 Arxa plan 4 Nitqin yayilmasi 5 Nitqin xulasesi 6 Neticeleri 6 1 Sovet Ittifaqinda 6 2 Beynelxalq sahede 7 Movzu ile bagli yazilmis eserler 8 Xarici kecidler 9 IstinadlarUmumi baxis RedakteGizli nitq Xrussov dovrunde musahide olunan umumi yumsalmanin bir parcasidir Eyni zamanda Sovet rehberliyi arasinda davam etmekde olan iqtidar mubarizesinin nisanesi idi Xrussov Stalinin iqtidari zamani hakimiyyetde olan Sovet liderlerinin sexsiyyetini mubahise menbeyi etmekde idi Bundaki meqdesi 1953 cu ilde Stalinin olumunden sonra rehberliye kecen Lavrenti Beriyanin kenarlasdirilmasini ve sonrasinda edam edilmesini teskil eden sexs kimi ictimaiyyetin desteyini qazanmaq isteyir hem de o dovrun guclu sexsleri olan Vyaceslav Molotov ve Georgi Malenkov kimi liderlere qarsi veziyyetini guclendirmeye calisirdi Gizlilik RedakteXrussovun etdiyi nitqe Gizli nitq deyilmesinin sebebi nitqin gizli iclasda oxunmus olmasidir Nitqin esas metni 3 mart 1989 cu ilde Izvestiya qezetinde nesr edilmisdir Arxa plan RedakteNitqin metni bu vezife ucun 31 yanvar 1955 ci ilde Merkezi Komitenin qerari ile xususi olaraq yaradilmis olan partiya komisisyasi terefinden yazilmisdi Komissiyanin vezifesi 1934 cu ilde edilen XVII konqres numayendelerinin meruz qaldigi repressiyalari incelemek idi Komissiya asagidaki sexslerden ibaret idi Pyotr Pospelov rehber P D Komarov Averki Aristov Nikolay SvernikXVII konqresin secilmesinin sebebi bu konqresin sosializmin dusmenlerine qarsi zefer elan edildiyi bir dovrde edilmis olmasi ve sonraki zamanda repressiya herekatinin baslamis olmasi idi Komissiya 1937 1938 ci illerde Boyuk temizleme adi verilen repressiya herekati ile de maraqlanmis ve senedleri incelemisdir Xrussov Stalinin repressiyalarina II Dunya muharibesi zamani idarecilik meselesine tenqidi yanasmaqdan cekinmese de o dovrde reallasdirilan senayelesdirme cehdlerine ve umumi partiya ideologiyasini hec bir tenqid etmemek meselesinde diqqetli idi Kollektivlesdirme zamani Sovet idareciliyi terefinden reallasdirilan qirginlar ve repressiyalar sahiblenilmisdir Xrussov Stalini tenqid ederken Leninizmi mudafie etmisdir Xrussov Boyuk temizleme zamani olan represiyya herekatini pisle de repressiya qurbanlarinin beraet almasi prosesi cox uzun zaman sonra reallasmisdir Moskva mehkemelerinde gunahkar hesab edilenlerin beraeti ancaq 1988 ci ilde verilmisdir 3 Nitqin yayilmasi RedakteXrussov nitqine gece yarisi baslamis ve bu niq 4 saat davam etmisdir Nitq ile bagli Qerbe ilk xeber Reuters muxbiri Con Rettie terefinden kecmisdir Rettienin Kostyo Orlov terefinden melumatlandirildigi iddia olunur 5 mart 1956 ci il tarixinde Partiya prezidiumu Xrussovun hesabatinin butun partiya ve Komsomol teskilatlarinda oxunmasi qerarini qebul edir Senedin neden behs etdiyi ve icinde ne yazildigi 1956 ci ilde butun ittifaq erazisinde bilinen hala gelmisdi 4 Sovet Ittifaqinda bu serbestliye sahib olan metn Serq Bloku olkelerindeki qardas kommunist partiyalara ancaq hisse hisse elan edilmisdir Qerbi Avropadaki kommunist partiyalara ise hec bir formada bilgi verilmemisdir Bu partiyalar bu metnden 5 iyun 1956 ci ilde Nyu York Times qezetinde ve 10 iyun gunu The Observer qezetinde butun metnin nesr edilmesi ile hadiseden xeberdar olmusdurlar Nitqin xulasesi RedakteNitqin strukturu bu formadadir Stalinin sexsiyyete perestis siyasetinin redd edilmesi Marsizm Leninizm klassiklerinden numuneler Stalinin sexs olaraq xususiyyetlerinin tenqidi ucun Leninin vesiyyetinin gundeme getirilmesi Stalin terefinden trotskistlere qarsi edilen xal dusmeni ifadesinin tenqid edilmesi Partiyada kollektiv liderlik anlayisinin tapdanmasi Kohne bolseviklerin coxunun ve xususile de Butun Birlik Kommunist Partiyasi XVIII konqresi numayendelerinin tezyiqe meruz qalmasi 1996 numayendeden 1108 neferin eks inqilabci elan edilmesi ve 848 neferin de edam edilmesi pislenilmisdir Meshur olan bolsevik liderlere qarsi tedbiq edilen tezyiqler Repressiyanin NKVD terefinden artirilmasi Bu barede saxta senedlerin duzeldilmesi Boyuk Veten muharibesine aid olaraq Stalinin rolunun sisirdilmesi Milletlerin mecburi olaraq surgun etdirilmesi Sexsiyyete perestisin mahni seher adlari ve s isareleri 1925 ci ilden beri Lenin mukafatinin verilmemesi Neticeleri RedakteSovet Ittifaqinda Redakte Nitq hem dinleyenler hem de daha sonra oxuyanlar arasinda boyuk heyecan yasanmasina sebeb oldu Toplu olaraq edilen protesto yuruslerinin en boyuyu Stalinin doguldugu torpaqlarda Gurcustan Sosialist Respublikasinda olmusdur Gunlerle davam eden mitinqler ancaq ordu quvvelerinin mudaxilesi ile 9 mart 1956 ci il gunu sonlandirildi Nitqden sonraki dovrde Xrussov rehberliyi 1961 ci ilde Leninin mavzoleyinde saxlanilan Stalinin nesi Kreml Divari mezarliginda defn edilmisdir 5 Beynelxalq sahede Redakte Nitq Mao Tszedun rehberliyindeki Cin ile Sovet Ittifaqi arasindaki munasibetlerin son derece gerbinlesmesine sebeb olmus cox ciddi Cin Sovet qarsidurmasi ortaya cixmisdi Mao ve Albaniya lideri Enver Xoca Xrussovu revisyonist olmaqda gunahlandirmisdi Bundan elave Macaristan Xalq Respublikasinin rehberi olan Matyas Rakosinin 1956 ci ilde tamamen uzaqlasdirilmasi bu olkede sonradan Macar inqilabi olaraq bilinen hadisenin baslangicini qoydu Polsa Xalq Respublikasinda da eyni dovrlerde fehle mitinqleri olmus ve iqtidardaki Polsa Birlesmis Fehle partiyasi rehberliyine Stalin dovrunde partiyadan uzaqlasdirilmis Vladislav Qomulka getirilmisdi 6 Movzu ile bagli yazilmis eserler RedakteJ Vilyam Tomson Xrussov Siyasi hiyat Nyo York 1995 Vilyam Taubman Xrussov Insan ve onun erasi London 2004 Kamal Oxuyan Stalini anlamaq Istanbul 2008 Xarici kecidler RedakteGizli nitqin Israile catma hekayesi Mao terefinden Sovet Ittifaqi Kommunist partiyasi Merkezi Komitesine 14 iyul 1964 cu ilde yazdigi aciq mektub Metnin rusca tam metni rus Metnin ingiliscesiMetnin Ingilizcesi ing Istinadlar Redakte The day Khrushchev denounced Stalin Soviets After 33 Years Publish Khrushchev s Anti Stalin Speech Comment on the Open Letter of the Central Committee of the CPSU IX Ronald Grigor Suny The Making of the Georgian Nation Bloomington Indiana University Press 1994 pp 303 305 Medvedev and Medvedev The Unknown Stalin p 103 Khrushchev s War with Stalin s GhostMenbe https az wikipedia org w index php title Gizli nitq amp oldid 6132495, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
