fbpx
Wikipedia

Fantastika

Avqust 24, 2021

Fantastika (yunanca: phantastike - incəsənət təsəvvür etmək) — xəyalda yaranan fikirlər, təsəvvürlər, gerçəkliyin mübaliğəli və ya fövqəltəbii şəkildə təsviridir. Fantastika adətən gələcəyi, qeyri-adi texnoloji inkişafı, başqa planetlərdəki varlıqları təsvir edən, bir də bütün bunların fonunda həm realistik, həm də romantik mənzərə yarada bilən ədəbiyyat janrıdır. Ədəbiyyatla yanaşı fantastika həm də kino, rəssamlıq və digər incəsənət sahələrinində əsas yaradıcılıq metodlarından biri hesab olunur. Fantastlar öz əsərlərində daim yeni texnologiya, robortlar "icad" etməyə, insanlığın gələcəyini öncədən görməyə cəhd edirlər. Fantastikanın fentezi, magik realizm, elmi fantastika, qorxu və s istiqamətləri vardır. Onların arasında fentezi məşhur ingilis yazıçısı Con Tolkinin sayəsində ayrıca bir janr kimi inkişaf etmiş, elmi fantastika isə fantastika janrının əsas istiqamətlərindən biri olmuşdur

Qulliverin səyahəti. Fantastik satira. XVIII əsr.

Fantastik janrın tarixi

Fntastikanın köklərini çox qədimlərdən başlayaraq Homer, Diogen, Apuley, Petroni kimi antik şairlərin, Kretyen de Trua, Tomas Melori, Ariosto kimi orta əsr yazıçılarının, Migel de Servantes, Fransua Rable, Tomas Mor, Tomazzo Kampanella, Frensis Bekon, Con Milton, Dante kimi renesans dövrü ədiblərinin, Conatan Svift, Sirano de Berjerak, Tobias Smollet, Hans Xristian Andersen (uşaq fantastikası), İohann Volfqanq Göte, Moris Meterlink, Aleksandr Blok kimi XVII-XIX əsr klassiklərinin əsərlərində bu janır üstünlük təşkil edir. Ancaq fantastika janrı bu günkü şəklini məhz XIX-XX əsrlərdə elmi fantastikanın inkişafı ilə aldı.

Bu, ilk növbədə, fransız yazıçısı Jül Vernin əsərləri ilə başlandı. Daha sonra Herbert Uells, Artur Konan Doyl, Aleksandr Belyayev, Aleksey Tolstoy və daha gec nəslin nümayəndələri – Rey Bredberi, Ayzek Əzimov, Robert Xaynlayn kimi yazıçıların əsərləri ilə daha da inkişaf etdi.

Antik ədəbiyyatda fantastika

Fantastik səyahətlərin ilk nümunələrindən biri kimi Kallisfenin "Böyük İsgəndərin tarixi" romanını misal çəkmək olar. Əsərdə qəhrəmanın nəhənglər, cırtdanlar, adamyeyənlər, çirkinlər ölkəsinə düşməsi təsvir olunur. Bu ərazilər öz fərqli təbiəti, qəribə heyvan və bitkilərinə görə fərqlənir. Əsərdə daha çox Hindistanın möcüzəli yerlərinə, braxmalara və fərqli geyimli müdrüklərə yer ayrılır.

Lukianın "Gerçək tarix" əsəri fantastika janrının tarixində mühüm mərəhələ olmuşdur. Müəllif kosmik effektlərin çox olması məqsədi ilə əsərini inanılmaz hadisələrlə yükləmiş, "möcüzəvi ölkənin" fauna və florasını inandırıcı uydurmalarla zənginləşdirmişdir.

 
Min bir gecə.Sindibadın 5 -ci dəniz səfəri.Qustav Dore.1865.

Orta əsr ədəbiyyatında fantastika

XII əsrdən başlayaraq sehirli nağıl motivləri tədricən qəhrəmanlıq haqqında dastanlarda yer almağa başlayır. Kretyen de Truanın "Qədəh haqqında povesti" qəhrəmanlıq romanı olsada yetərincə fantastik hadisələrlə zəngindir. Tomas Melorin Kral Artur haqqında yazdığı "Kral Artur və dairəvi stol cəngavərləri" romanıda fantastik əsər nümunələrindən biridir.

Min bir gecə nağıllarınıda orta əsir fantastik janr nümunələri kimi göstərmək olar. Baxmayaraqq ki, o qədərdə fantastik elmentlərlə zəngin deyil. Nağılda Sindibadın səyahətləri daha çox diqqəti çəkir. Sindibad möcüzəli adalara yeddi səyahət zamanı əcaib varlıqlarla qarşılaşır, bədheybət məxluqlarla mübarizə aparır. Bu motivlər sonradan qərb kino şirkətləri üçün mövzu mənbəyi oldu.

 
Don Kixotun və Sanço Pansanın dəyirmanla uğursuz döyüşü.Qustav Dore

İntibah dövrü fantastikası

Bu dövürdə yazılmış bir çox əsərlərin fantastika jandrına aid edilib edilməməsi mübahisə mövzusu olmuşdur. Bu əsərlərdən daha çox Dantenin "Trilogiyasını" , Fransua Rablenin nəhənglər haqqında tarixçəsini ("Qarqantua və Pantaqruel"), Kampanella və Tomas Morun utopiyalarını misal göstərmək olar. Lakin heç bir şübhə yoxdur ki, bu əsərlər fantastika janrının inkişafına xeyli təsir göstərib.

Frensis Bekonun "Yeni Atlantida"sı daha çox diqqəti cəlb edir. Əslində bu əsər elmi fantastikanın ilk nümunəsi hesab olunur. Bekon Bensalem adasında utopik cəmiyyət təsvir etmiş və bu adada uydurma Salomon evini, elmi texniki təşkilatının fəaliyyətini göstərmişdir. Maraqlı olan odur ki, Solomon evi ideyyası sonradan London Kral Cəmiyyətinin yaradılmasında böyük rol oynamışdır.

İntibah dövründə ki, fantastik janrının inkişafı Servantesin "Don Kixot" romanı ilə yekunlaşır. Don Kixot özünü titan (bahadur) hesab etdərək dünyanın xilas edə biləcəyini düşünürdü. Əsər əslində cəngavərlik romanlarına qarşı yox, bütünlüklə İntibah dövrünə qarşı yönəldilmişdir.

XVII və XVIII əsr fantastikası

XVII- XVIII əsrlərdə ədəbiyyatda klassisizm hakim mövqedə idi. Hansı ki, fantastika janrı üçün yad idi. Tədricən fantastika bütün janrlarda xidməti funksiya daşımağa başladı: "Qulliverin səyahəti" ideoloji satirasında, Alen Röne Lesaj hiyləğərlik mövzusunda olan "Əlil cin" romanında. Daha qabarıq fantastik janrın nümunəsi kimi Amadey Hofmanı əsərlərini misal göztərmək olar: "İblis eleksiri", "Şelkunçik və siçanlar padşahı".

XIX əsr fantastikası

XIX əsr fanatastikası ilk növbədə elmi-fantastik janrın meyadana gəlməsi ilə xarakterizə olunur. Edqar Ponun(Çuxur və kəfkir, Aşerlər evinin süqutu) navatorluğu ilə başlanan bu janr sonrada daha yüksək səviyyəsini almışdır. Realizm epoxasında yazdığı fantastik əsərlər nəticəsində Jül Vern elmi fantastikanın "atası" hesab olundu.(Yerin mərkəzinə səyahət, 20 000 lye su altında, Yerdən Aya, 80 gün dünya ətrafında). Kosmik və sualtı gəmilərin hələ ixtira olunmadığı bir dövrdə əsərlərində bir qayda olaraq kosmosa uçuş, yerin dərinliklərinə səyahət və bu səpgili macəralar əsərlərində geniş yer alınmışdır.

XX-XXI əsr fantastikası

 
Hakimiyyət üzüyü.( Üzüklərin hökmdarı romanının vərəqi fonunda.)

XX əsr üçün fantastika xarakterik və geniş miqyaslı janr hesab olunur. Bu əsrdə fantastik janrın inkişaf üçün müxtəlif variantlar ortaya çıxıd, fərqli stil və mövzularda yazan istedadlı yazıçılar bu sahəyə öz damğazsını vurdular. XX əsrin ilk yarısı elmi fantastikanın çiçəklənməsi ilə xarakterizə olunur. Daha çox ingilis Herbert Uellsin əsərləri diqqət çəkir (Dünyalar döyüşü, Görünməz adam, Moreaunun adası və Zaman maşını). Elmi fantastika janrına daha çox kosmosun tədbiqinə cəhd göstərilir, elmi texniki inkişafının öncədən qabaqlanmasına çalışılırdı. Keçmiş SSRİ-də Uellsin davamçıları kimi A.N.Tolstoyu ("Mühəndis Qarinin hiperboloidi", "Aelita") və Aleksandr Belyayevi ("Amfibiya adam", "Professor Douelin başı" göstərmək olar.

XX əsrin ortaları yeni nəsil fantastik yazıçılara olan ümüdlərin puç olması ilə yadda qaldı. Daha çox fantastika imzası altında antiutopiya - xəbərdarlıq, sosial satira tipli əsərlər dərc olunmağa başlandı. Bu məyusluq, geriləmə sonda yeni təkanın meydana gəlməsinə səbəb oldu. Nəticədə XX əsrın ikinici yarısında həm fantastika sahəsində, həm də fentezidə bum yaşandı. Hovard və Con Tolkinin ardınca bir çox yazıçılar yenidən orta əsr romantikasına, mifologiyasına və mistikasına müraciət etdilər. XX əsr həmdə fantastikanın tək ədəbiyyat janrı olmaması ilə yadda qaldı. Artıq ilk fantastik filimlərin çəkilişinə əsrin əvvələrindən belə başlanmışdır ("Aya səyahət".1902).

Azərbaycan ədəbiyyatında fantastika

Azərbaycan ədəbiyyatında isə elmi-fantastik janrın ilk nümunəsi Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin 1933-cü ildə yazdığı “Gələcək şəhər” hekayəsidir. Sonrakı illərdə Namiq Abdullayev (“Sehirli oğlan, “Balaca kiberin macəraları,” Gecələr uzanaydı, “Piyada vəzirə çevrilir”) və Emin Mahmudov (“Kainat gəmisi”, “Veneranın göyləri od içindədir”, “Qeyb olmuş səslər”, “Dəmir necə ayaq açdı”, “Zülmət dənizi”, “Ulduzlar yolumuzu gözləyir”, “Qüdrətli pillə“, “Günün nəfəsi”, “Atlant qızı“) fantastik janrda yazdığı kitabların müəllifləridir. Sonralar AYB sədri Anar da “Əlaqə” povesti ilə bu janra öz töhfəsini verdi və sözügedən əsər əsasında bədii film də çəkildi. Lakin sonrakı illərdə fantastika Azərbaycan ədəbiyyatından qeybə çəkildi.

Müstəqillik dövr ədəbiyyatında ilk dəfə olaraq bu janrı sistemli olaraq Vüsal Nuru başlamışdır və davam etdirir. Yazıçı bu janrda 5 roman, müxtəlif hekayələr yazıb çap etdirmişdir. Maraqlıdır ki, qotik və qorxu (ujas, horoor) janrını sovet dövründən günümüzə qədər ilk dəfə Vüsal Nuru yazmışdır.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Толковый словарь Ушакова
  2. . 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-04.
  3. Fantastika və fentezi janrlarının xüsusiyyəti
  4. Фантастика в античной литературе
  5. Поль Зюмтор. Опыт построения средневековой поэтики. СПб., 2002, с. 143.
  6. Елеазар Мелетинский, Введение в историческую поэтику эпоса и романа, М., 1986, с. 196.
  7. Min bir gecə Dəniz səyyahı Sindibadın nağılI
  8. . 2014-10-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-08.
  9. "НАУЧНЫЙ ОРДЕН" ФРЭНСИСА БЭКОНА: ЗАРОЖДЕНИЕ НАУЧНОГО ОБЩЕСТВА НОВОГО ТИПА
  10. . 2016-03-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-08.
  11. История фантастики
  12. . 2016-03-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-17.
  13. http://modern.az/articles/35737/1/
  14. Lalə Həsənova. "Müasir Azərbaycan nəsrində qotik roman" Yayımlanıb: 13 Oktyabr 2015

Xarici keçidlər

  • О НАУЧНО-ФАНТАСТИЧЕСКОЙ ЛИТЕРАТУРЕ

Avqust 24, 2021
fantastika, yunanca, phantastike, incəsənət, təsəvvür, etmək, xəyalda, yaranan, fikirlər, təsəvvürlər, gerçəkliyin, mübaliğəli, fövqəltəbii, şəkildə, təsviridir, adətən, gələcəyi, qeyri, texnoloji, inkişafı, başqa, planetlərdəki, varlıqları, təsvir, edən, bütü. Fantastika yunanca phantastike incesenet tesevvur etmek 1 xeyalda yaranan fikirler tesevvurler gercekliyin mubaligeli ve ya fovqeltebii sekilde tesviridir 2 Fantastika adeten geleceyi qeyri adi texnoloji inkisafi basqa planetlerdeki varliqlari tesvir eden bir de butun bunlarin fonunda hem realistik hem de romantik menzere yarada bilen edebiyyat janridir Edebiyyatla yanasi fantastika hem de kino ressamliq ve diger incesenet sahelerininde esas yaradiciliq metodlarindan biri hesab olunur Fantastlar oz eserlerinde daim yeni texnologiya robortlar icad etmeye insanligin geleceyini onceden gormeye cehd edirler Fantastikanin fentezi magik realizm elmi fantastika qorxu ve s istiqametleri vardir Onlarin arasinda fentezi meshur ingilis yazicisi Con Tolkinin sayesinde ayrica bir janr kimi inkisaf etmis elmi fantastika ise fantastika janrinin esas istiqametlerinden biri olmusdur 3 Qulliverin seyaheti Fantastik satira XVIII esr Mundericat 1 Fantastik janrin tarixi 1 1 Antik edebiyyatda fantastika 1 2 Orta esr edebiyyatinda fantastika 1 3 Intibah dovru fantastikasi 1 4 XVII ve XVIII esr fantastikasi 1 5 XIX esr fantastikasi 1 6 XX XXI esr fantastikasi 1 7 Azerbaycan edebiyyatinda fantastika 2 Hemcinin bax 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerFantastik janrin tarixi RedakteFntastikanin koklerini cox qedimlerden baslayaraq Homer Diogen Apuley Petroni kimi antik sairlerin Kretyen de Trua Tomas Melori Ariosto kimi orta esr yazicilarinin Migel de Servantes Fransua Rable Tomas Mor Tomazzo Kampanella Frensis Bekon Con Milton Dante kimi renesans dovru ediblerinin Conatan Svift Sirano de Berjerak Tobias Smollet Hans Xristian Andersen usaq fantastikasi Iohann Volfqanq Gote Moris Meterlink Aleksandr Blok kimi XVII XIX esr klassiklerinin eserlerinde bu janir ustunluk teskil edir Ancaq fantastika janri bu gunku seklini mehz XIX XX esrlerde elmi fantastikanin inkisafi ile aldi Bu ilk novbede fransiz yazicisi Jul Vernin eserleri ile baslandi Daha sonra Herbert Uells Artur Konan Doyl Aleksandr Belyayev Aleksey Tolstoy ve daha gec neslin numayendeleri Rey Bredberi Ayzek Ezimov Robert Xaynlayn kimi yazicilarin eserleri ile daha da inkisaf etdi Antik edebiyyatda fantastika Redakte Fantastik seyahetlerin ilk numunelerinden biri kimi Kallisfenin Boyuk Isgenderin tarixi romanini misal cekmek olar Eserde qehremanin nehengler cirtdanlar adamyeyenler cirkinler olkesine dusmesi tesvir olunur Bu eraziler oz ferqli tebieti qeribe heyvan ve bitkilerine gore ferqlenir Eserde daha cox Hindistanin mocuzeli yerlerine braxmalara ve ferqli geyimli mudruklere yer ayrilir Lukianin Gercek tarix eseri fantastika janrinin tarixinde muhum merehele olmusdur Muellif kosmik effektlerin cox olmasi meqsedi ile eserini inanilmaz hadiselerle yuklemis mocuzevi olkenin fauna ve florasini inandirici uydurmalarla zenginlesdirmisdir 4 Min bir gece Sindibadin 5 ci deniz seferi Qustav Dore 1865 Orta esr edebiyyatinda fantastika Redakte XII esrden baslayaraq sehirli nagil motivleri tedricen qehremanliq haqqinda dastanlarda yer almaga baslayir Kretyen de Truanin Qedeh haqqinda povesti qehremanliq romani olsada yeterince fantastik hadiselerle zengindir Tomas Melorin Kral Artur haqqinda yazdigi Kral Artur ve dairevi stol cengaverleri romanida fantastik eser numunelerinden biridir 5 Min bir gece nagillarinida orta esir fantastik janr numuneleri kimi gostermek olar Baxmayaraqq ki o qederde fantastik elmentlerle zengin deyil 6 Nagilda Sindibadin seyahetleri daha cox diqqeti cekir Sindibad mocuzeli adalara yeddi seyahet zamani ecaib varliqlarla qarsilasir bedheybet mexluqlarla mubarize aparir Bu motivler sonradan qerb kino sirketleri ucun movzu menbeyi oldu 7 Don Kixotun ve Sanco Pansanin deyirmanla ugursuz doyusu Qustav Dore Intibah dovru fantastikasi Redakte Bu dovurde yazilmis bir cox eserlerin fantastika jandrina aid edilib edilmemesi mubahise movzusu olmusdur Bu eserlerden daha cox Dantenin Trilogiyasini Fransua Rablenin nehengler haqqinda tarixcesini Qarqantua ve Pantaqruel Kampanella ve Tomas Morun utopiyalarini misal gostermek olar Lakin hec bir subhe yoxdur ki bu eserler fantastika janrinin inkisafina xeyli tesir gosterib Frensis Bekonun Yeni Atlantida si daha cox diqqeti celb edir Eslinde bu eser elmi fantastikanin ilk numunesi hesab olunur 8 Bekon Bensalem adasinda utopik cemiyyet tesvir etmis ve bu adada uydurma Salomon evini elmi texniki teskilatinin fealiyyetini gostermisdir Maraqli olan odur ki Solomon evi ideyyasi sonradan London Kral Cemiyyetinin yaradilmasinda boyuk rol oynamisdir 9 Intibah dovrunde ki fantastik janrinin inkisafi Servantesin Don Kixot romani ile yekunlasir Don Kixot ozunu titan bahadur hesab etderek dunyanin xilas ede bileceyini dusunurdu Eser eslinde cengaverlik romanlarina qarsi yox butunlukle Intibah dovrune qarsi yoneldilmisdir 10 XVII ve XVIII esr fantastikasi Redakte XVII XVIII esrlerde edebiyyatda klassisizm hakim movqede idi Hansi ki fantastika janri ucun yad idi Tedricen fantastika butun janrlarda xidmeti funksiya dasimaga basladi Qulliverin seyaheti ideoloji satirasinda Alen Rone Lesaj hiylegerlik movzusunda olan Elil cin romaninda Daha qabariq fantastik janrin numunesi kimi Amadey Hofmani eserlerini misal goztermek olar Iblis eleksiri Selkuncik ve sicanlar padsahi 11 XIX esr fantastikasi Redakte XIX esr fanatastikasi ilk novbede elmi fantastik janrin meyadana gelmesi ile xarakterize olunur Edqar Ponun Cuxur ve kefkir Aserler evinin suqutu navatorlugu ile baslanan bu janr sonrada daha yuksek seviyyesini almisdir Realizm epoxasinda yazdigi fantastik eserler neticesinde Jul Vern elmi fantastikanin atasi hesab olundu Yerin merkezine seyahet 20 000 lye su altinda Yerden Aya 80 gun dunya etrafinda Kosmik ve sualti gemilerin hele ixtira olunmadigi bir dovrde eserlerinde bir qayda olaraq kosmosa ucus yerin derinliklerine seyahet ve bu sepgili maceralar eserlerinde genis yer alinmisdir XX XXI esr fantastikasi Redakte Hakimiyyet uzuyu Uzuklerin hokmdari romaninin vereqi fonunda XX esr ucun fantastika xarakterik ve genis miqyasli janr hesab olunur Bu esrde fantastik janrin inkisaf ucun muxtelif variantlar ortaya cixid ferqli stil ve movzularda yazan istedadli yazicilar bu saheye oz damgazsini vurdular XX esrin ilk yarisi elmi fantastikanin ciceklenmesi ile xarakterize olunur Daha cox ingilis Herbert Uellsin eserleri diqqet cekir Dunyalar doyusu Gorunmez adam Moreaunun adasi ve Zaman masini Elmi fantastika janrina daha cox kosmosun tedbiqine cehd gosterilir elmi texniki inkisafinin onceden qabaqlanmasina calisilirdi Kecmis SSRI de Uellsin davamcilari kimi A N Tolstoyu Muhendis Qarinin hiperboloidi Aelita ve Aleksandr Belyayevi Amfibiya adam Professor Douelin basi gostermek olar XX esrin ortalari yeni nesil fantastik yazicilara olan umudlerin puc olmasi ile yadda qaldi Daha cox fantastika imzasi altinda antiutopiya xeberdarliq sosial satira tipli eserler derc olunmaga baslandi Bu meyusluq gerileme sonda yeni tekanin meydana gelmesine sebeb oldu Neticede XX esrin ikinici yarisinda hem fantastika sahesinde hem de fentezide bum yasandi Hovard ve Con Tolkinin ardinca bir cox yazicilar yeniden orta esr romantikasina mifologiyasina ve mistikasina muraciet etdiler XX esr hemde fantastikanin tek edebiyyat janri olmamasi ile yadda qaldi Artiq ilk fantastik filimlerin cekilisine esrin evvelerinden bele baslanmisdir Aya seyahet 1902 12 Azerbaycan edebiyyatinda fantastika Redakte Azerbaycan edebiyyatinda ise elmi fantastik janrin ilk numunesi Yusif Vezir Cemenzeminlinin 1933 cu ilde yazdigi Gelecek seher hekayesidir Sonraki illerde Namiq Abdullayev Sehirli oglan Balaca kiberin maceralari Geceler uzanaydi Piyada vezire cevrilir ve Emin Mahmudov Kainat gemisi Veneranin goyleri od icindedir Qeyb olmus sesler Demir nece ayaq acdi Zulmet denizi Ulduzlar yolumuzu gozleyir Qudretli pille Gunun nefesi Atlant qizi fantastik janrda yazdigi kitablarin muellifleridir Sonralar AYB sedri Anar da Elaqe povesti ile bu janra oz tohfesini verdi ve sozugeden eser esasinda bedii film de cekildi Lakin sonraki illerde fantastika Azerbaycan edebiyyatindan qeybe cekildi 13 Musteqillik dovr edebiyyatinda ilk defe olaraq bu janri sistemli olaraq Vusal Nuru baslamisdir ve davam etdirir Yazici bu janrda 5 roman muxtelif hekayeler yazib cap etdirmisdir Maraqlidir ki qotik ve qorxu ujas horoor janrini sovet dovrunden gunumuze qeder ilk defe Vusal Nuru yazmisdir 14 Hemcinin bax RedakteFenteziIstinadlar Redakte Tolkovyj slovar Ushakova Fantastika 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 11 04 Fantastika ve fentezi janrlarinin xususiyyeti Fantastika v antichnoj literature Pol Zyumtor Opyt postroeniya srednevekovoj poetiki SPb 2002 s 143 Eleazar Meletinskij Vvedenie v istoricheskuyu poetiku eposa i romana M 1986 s 196 Min bir gece Deniz seyyahi Sindibadin nagilI Arxivlenmis suret 2014 10 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 11 08 NAUChNYJ ORDEN FRENSISA BEKONA ZAROZhDENIE NAUChNOGO OBShESTVA NOVOGO TIPA FANTASTIKA VOZROZhDENIYa 2016 03 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 11 08 Istoriya fantastiki Fantastika vchera segodnya zavtra 2016 03 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 11 17 http modern az articles 35737 1 Lale Hesenova Muasir Azerbaycan nesrinde qotik roman Yayimlanib 13 Oktyabr 2015Xarici kecidler RedakteO NAUChNO FANTASTIChESKOJ LITERATUREMenbe https az wikipedia org w index php title Fantastika amp oldid 5765545, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.