fbpx
Wikipedia

Daşnaksutyun

Erməni İnqilabi Federasiyası, Daşnaksutyun (erm. Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն; Hay Heğapoxakan Daşnaksutyun) — ən iri və mütəşəkkil erməni siyasi təşkilatlarından biri. 1890-cı ildə Tiflisdə yaradılıb. Erməni diasporunun olduğu bütün ölkələrdə büroları fəaliyyət göstərir.

Daşnaksutyun

erm. Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն
Hay Heğapoxakan Daşnaksutyun
Qurucu
Sədri Hrant Markaryan
Quruluş tarixi 1890
Baş qərargah
İdeologiya sosial-demokratiya , mərkəz sol
Üzv sayı 32.000
Saytı ARFD.info
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Partiyanın əsası üç erməni millətçisi Rostom Zoryan, Simon Zavaryan və Xristofor Mikayelyan tərəfindən qoyulub. Təşkilat ilk vaxtlar "Erməni inqilabçılarının ittifaqı" adlanırdı.

Daşnakların məqsədi, silah və güc tətbiqi ilə Osmanlı İmperiyasının şərqində erməni dövləti qurmaq idi.

1891-ci ildə nəşr olunan və Daşnaksutyunun mətbu orqanı olan "Droşak" (bayraq) qəzetində daşnaklar öz proqramları barədə bunları yazırdılar:

"Bizim partiyamız öz məqsədlərinə yalnız diplomatiya yolu ilə nail olmaq istəyənlərlə heç cür razılaşa bilməz. Bizim diplomatlarımız öz marağından və güclülərin marağından çıxış edir. Avropa bizim üçün deyil, qoy ermənilər bilsinlər ki, erməni torpağı qanla suvarılmasa onlar heç bir şey əldə edə bilməzlər. Digər tərəfdən partiya Ermənistanın proletariatın köməyi ilə azad olunacağına inanmır, çünki Türkiyə şəraitində bu mümkün deyil. Torpaq məsələsi ən vacib məsələlərdən biridir, torpaq o torpaqda işləyənə məxsus olmalıdır".

 
Daşnaksutyunun qurucuları: R. Zoryan, X. Mikaelyan, S Zavaryan

1892-ci ildə partiyanın adı dəyişdirilir və partiya indiki adı ilə adlanmağa başlayır. Həmin il partiyanın proqramı da dərc edilir:

Məqsəd: Daşnaksutyunun məqsədi üsyanlar yolu ilə iqtisadi və siyasi azadlıqlar əldə etməkdir. Partiya hər bir insanın bərabər hüquqa malik olduğu prinsipindən irəli qələrək, maddi nemətlərin bərabər bölünməsinin tərəfdarıdır.

  1. Gələcək Ermənistanda ümumi maraqlara xidmət edən, xalq hökuməti ümumi bərabər və birbaşa səsvermə yolu ilə seçilməlidir.
  2. İstənilən vasitələrlə həyatın və iş yerlərinin təmin edilməsi.
  3. Müxtəlif dinlər və millətlər qanun qarşısında bərabərdir.
  4. Söz və mətbuat azadlığı.

Vasitələr: Erməni inqilab ittifaqı öz məqsədlərinə çatmaq üçün silahlı dəstələr yaradır, bu dəstələr hökumətə, eləcə də tək ermənilərin yox, həm də assiriyalıların, kürdlərin və sülhsevər türklərin əziyyət çəkdiyi ümumi vəziyyətə qarşı da mübarizə aparır. Bu istiqamət çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bütün bu qrupları ümumi mübarizə üçün birləşdirə bilməsək də, ən azından onların ermənilərə qarşı müxalifətini neytrallaşdıra bilərik.

  1. Daşnak partiyasının əsas prinsiplərinin və məqsədlərinin təbliğatı.
  2. Silahlı dəstələri təşkil etmək, eləcə də onları ideoloji və praktik cəhərdən hazırlamaq.
  3. Xalqı silahlandırmaq.
  4. İnqilabi komitələri və onlar arasında sıx əlaqələri təşkil etmək.
  5. Hakimiyyət nümayəndələri, sələmçilər, satqınlar və hər cür istismarçılara qarşı terror tətbiq etmək.
  6. Xalqı quldur və soyğunçuların hücumundan qorumaq.
  7. Adamların və silahların göndərilməsi üçün yollar və vasitələr tapmaq.
  8. Dövlət idarələrinin dağıdılması və talan edilməsi.

Əsas təşkilati prinsip kimi yerli komitələrin muxtariyyəti ütünlük təşkil edirdi. Hər hansı bir rayonun bir neçə komitəsi, rayonun mərkəzi komitəsini seçirdi. Partiyanın başında büro dururdu, əvvəl Rusiyaİranda, sonra Avropada, daha sonra isə Osmanlı İmperiyasında komitələr quruldu. Rusiya İmperiyasında partiyanın yaradılmasından dərhal sonra, Qarsda, Aleksandropolda (indiki Gümrü), İrəvanda, Tiflisdə, Bakıda, Şuşada, Yelizavetpolda (indiki Gəncə) və Rostovda komitələr təşkil olundu.

O zaman daşnakların əsas fəaliyyəti Osmanlı İmperiyasının ermənilər yaşayan ərazilərinə "fədailər" üçün silah və sursatın göndərilməsindən, həmçinin yerli erməni əhalisinin, silahlandırılmasından və türk hökumətinə qarşı qaldırılmasından ibarət idi.

XIX əsrdə daşnakların keçirdiyi ən məşhur terror aktı 1896-cı ildə Osmanlı bankına təşkil etdikləri hücum idi. Lakin İstanbulda yerləşən qərb dövlətlərinin səfirliklərinin müdaxiləsi nəticəsində, Osmanlı hökuməti hücumda iştrak edən terrorçuların Avropaya getməsinə razılıq verir.

XX əsrin əvvələrindən etibarən daşnaklar Rusiya İmperiyasında öz fəaliyyətlərini aktivləşdirir. 1905-ci ildə azərbaycanlılara qarşı törədilən qırğınlarda daşnaklar da aktiv iştrak edir, bu məqsədlə onlar əvvəllər Türkiyəyə göndərdikləri "fədailəri" geri çağırır. Daşnaklar Bakı qubernatoru Nakaşidzeni "müsəlmanlara kömək edir" bəhanəsi ilə qətlə yetirir, qubernatoru sonradan "general Dro" kimi tanınan Drastanat Kamayan qətlə yetirir.

ABŞ türkoloqu Tadeuş Svatxovskinin fikrincə 1905–1906-cı illər ərzində ermənilər azərbaycanlıların yaşadığı 158 yaşayış məntəqəsinə hücum edirlər. 1905-ci ildə daşnaklar İstanbulda sultan II Əbdülhəmidə sui-qəsd təşkil edir, təsadüf naticəsində sultana zərər dəymir, lakin partlayış nəticəsində, 26 nəfər həlak olur 58 nəfər yaralanır.

1906-cı ildə Sofiyada keçirilən koqresdə daşnaklar Rusiyanın siyasi həyatında aktiv iştirak etməyi qərara alırlar.

Osmanlı İmperiyasında "gənc türklər" hakimiyyətə qəldikdən sonra daşnaklar müəyyən müddət də olsa yeni qurulmuş türk hökuməti ilə silahlı mübarizədən çəkinir.

1910–11-ci illərdə Sankt-Peterburqda terrorçuluqda günahlandırılan daşnaklar üzərində keçirilmiş məhkəmə prosesi nəticəsində 52 nəfər həbs cəzasına layiq görülür, 4 nəfər isə Sibirə sürgünə gondərilir. Bu proses zamanı daşnaklarım müdafiəçiləri sıralarında Aleksandr Kerenski də var idi.

Daşnaklar Birinci dünya müharibəsində

Birinci dünya müharibəsi zamanı daşnaklar Rusiyanın tərəfinə keçərək ermənilərdən ibarət silahlı dəstələr yaradır və Osmanlı imperiyasına qarşı döyüşlərdə iştrak edir. Bu münasibətlə Rusiya imperiyasında daşnaklara amnistiya elan edilir.

Çar hökuməti ermənilərə qələbədən sonra Türkiyənin şərqində "Erməni muxtar dövlətinin" yaradılması vədini vermişdi. Lakin bu ərazilərdə ermənilər heç vaxt çoxluq təşkil etməmişlər, bu məsələnin həlli uçün erməni silahlı dəstələri müsəlman əhalinin (türklər və kürdlər) yaşadığı kəndlərə basqınlar təşkil edir, bu basqınlar nəticəsində on minlərlə insan amansızcasına qətlə yetirilir. Daşnak silahlı dəstələri arxa cəbhədə aktivləşərək türk ordusunun təchizatını və rabitəsini pozmağa cəhd göstərir və bu işdə bəzi uğurlara da nail ola bilirlər. Daşnaklar hətta türk hərbi hospitalına hücum edərək, oradakı yaralı türk əsgərləri və həkimləri qətlə yetirir. Silahlı dəstələrin təşkilində və türklərə qarşı təbliğatın aparılmasında erməni kilsəsi və kilsə xadimləri də yaxından iştrak edir.

1915-ci ilin fevralında Erməni milli konqresində çıxış edən Daşnaksutyunun hərbi qanadının təmsilçisi, çar hökumətinin Türkiyə ermənilərinin ehtiyacları üçün 242 900 rubl vəsait ayırdığını bildirir, bu pullar Türkiyədəki erməniləri silahlandırmaq və üsyana təşviq etmək üçün nəzərdə tutulurdu.

Amerika tarixçisi Corc Şou "Osmanlı imperiyasının tarixi" kitabında bu hadisələr barədə bunları yazır:

"müharibənin qedişatı, ermənilər tərəfindən müsəlmanların kütləvi qətlləri ilə müşayiət olunurdu. Bir milyondan çox türk kəndlisi öz doğma torpaqlarından qaçmağa məcbur olmuşdur. Minlərlə qaçqın ermənilər tərəfindən tikə-tikə doğranmışdır. Müharibədən əvvəl Ərzurum, Trabzon, Ərzincan, Van və Bitlisdə yaşayan 3 milyon 300 min türk əhalisindən yalnız 600 min nəfəri qalmışdır. Türk və kürd kəndlilərinin soyqırımının ən aktiv təşkilatçısı və ideoloqu Daşnaksutyun terror təşkilatının üzvü, "Atom" ləqəbli Artur Şahrikyan olmuşdur

. J. Malevilin "1915-ci il erməni faciəsi" kitabında bu hadisələr belə təsvir olunur:

"Erməni quldur və terror dəstələri tərəfindən məhv edilmiş müsəlman əhalinin sayı təxminən 1 milyon 600 min nəfər təşkil edir. Bütün bu faktlar çar ordusunun zabitlərinin narazılığına səbəb olmuş və onlar erməni başkəsənlərinə qarşı güc tətbiq etməyə məcbur olmuşdular"

.

Rus ordusu bu ərazidən çəkildikdən sonra, erməni quldur dəstələri daha da azğınlaşır və bu ərazidə qalmış müsəlman əhalinin kütləvi qətllərinin miqyasını böyüdür, bu hal türk ordusunun əks hucuma keçib erməniləri Qafqaza sıxışdırmasına qədər davam edir. Türk ordusu tərəfindən Qafqaza sıxışdırılan erməni hərbi dəstələri, 1918-ci ilin mayında elan olunmuş və daşnaklar tərəfindən idarə olunan Ermənistan respublikasının ordusunun əsasını təşkil edir. Bu zaman bu dəstələr Naxçıvanda, Zəngəzur və Göyçə mahallarında eləcə də Qarabağda azərbaycanlıların kütləvi qətlləri ilə məşğul olur. Həmçinin daşnaklar və Daşnaksutyun partiyasının nümayəndələri Bakıda törədilən qırğınlarda da aktiv iştrak edir.

Daşnaklar Ermənistanı 1920-ci ilin noyabr ayınacan idarə edirlər bu zaman onlar demək olar ki bütün qonşuları ilə müharibələr aparır, həm Gürcüstan, həm Azərbaycan həm də Türkiyəyə qarşı ərazi iddiası irəli sürən erməni hökuməti bütün bu ölkələrə qarşı hərbi əməliyyatlar aparır. Lakin daşnak hökumətinin apardığı heç bir müharibə uğurla nəticələnmir, Türkiyə ilə apardıqları müharibə isə Ermənistanın tamam məhlubiyyəti ilə nəticələnir, bu zaman 11-ci Qızıl Orduya arxalanan erməni bolşevikləri 29 noyabr 1920-ci ildə "üsyan" qaldırır və Ermənistanı sosialist respublika elan edir. Dekabrın 2-də daşnak hökuməti öz istefasını elan edir. Dekabrın 2 dən 3 nə keçən gecə, İrəvandakı hökumətin istefa verməsindən xəbərsiz olan daşnak hökumətinin nümayəndələri, Gümridə Türkiyə hökuməti ilə müharibəyə son qoyan razılaşmanı imzalayırlar, özündə Türkiyənin maraqlarını tam əks etdirən və Ermənistanı Türkiyənin faktiki vassalına çevirən bu muqavilə, heç vaxt güvvəyə minmədi.

18 fevral 1921-ci ildə daşnaklar üsyan qaldırır və Ermənistanda nəzarəti tam ələ alır, lakin aprelin 3 sovet ordusunun İrəvanı alması ilə üsyan yatırılır.

1923-cü ilin yanvarında İrəvanda Daşnaksutyunun Ermənistanda olan üzvlərinin toplantısında Daşnaksutyun partiyasının Ermənistanda fəaliyyətinin dayandırılması barədə qərar qəbul olunur. Ermənistandakı məğlubiyyətindən sonra daşnaklar öz niyyətlərindən əl çəkmir və terror fəaliyyətini davam etdirir. Belə ki, Daşnaksutyun partiyasının maddi dəstəyi və təşkilatçılığı ilə, bu partiyadan olan erməni terrorçuları "qara siyahıya" saldıqları və "erməni xalqının düşmanı" elan etdikləri türk və azərbaycanlıları qətlə yetirməyə başlayır. Onlar bu qətllərin adını "Nemezis əməliyyatı" qoyur. Bu "əməliyyat" nəticəsində Tələt paşa, Camal paşa, Səid Hilmi paşa, Behbud xan Cavanşir, Fətəli xan Xoyski və digərləri qətlə yetirilir.

Daşnaklardan ibarət və onların təşkil etdikləri silahlı dəstələr

Daşnaksutyun soyuq müharibə dövründə

XX əsrin 90-cı illərinədək Daşnaksutyunun bütün fəaliyyəti əsasən Avropa, Amerika və bəzi ərəb ölkələrində cəmləşmişdi.

Qeyd etmək lazımdır ki, İkinci dünya müharibəsi zamanı Daşnaksutyun partiyasının bir çox məşhur üzvü Almaniyanın tərəfində SSRİ və müttəfiqlərə qarşı döyüşlərdə aktiv iştrak etmişdi.

Erməni diasporunun maddi imkanlarından istifadə edərək, Daşnaksutyun Avropada, Asiyada, Şimali və Cənubi Amerikada bir çox kilsə təşkilatları, gənclərlə iş üzrə təşkilatlar və erməni məktəbləri yaradır. Həmçinin Daşnaksutyun erməni diasporunun KİV-lərinin yaradılmasında və formalaşmasında da böyük rol oynayır.

Bütün bu tədbirlərlə yanaşı Daşnaksutyun Avropada və ABŞ-da güclü erməni lobbisi yarada bilir və bu erməni lobbisinin köməyi ilə bir sıra qərb dövlətlərinin parlamentlərində qondarma erməni soyqırımının tanınmasına nail olur.

1970–80-ci illərdə daşnaklar erməni terrorçularını və terror təşkilatlarını aktiv dəstəkləyirlər, bu həm maddi-mənəvi, həm də siyasi dəstək şəklində olur. Bundan əlavə aşkarlanmış faktlardan məlum olur ki, Daşnaksutyun Türkiyə və türklərə qarşı keçirilən terror aktlarının təşkilində və hazırlanmasında bilavasitə iştrak etmişdir.

Daşnaksutyun fəalları 70-ci illərdə Livanda gedən vətəndaş müharibəsi zamanı da xüsusi aktivlik göstərmiş, oradakı erməni əhalisini silahlandırmış, hərbi dəstələr təşkil etmişdir.

Müasir dövr

1980-cı illərin sonunda SSRİ-də baş qaldıran iqtisadi-siyasi problemlər Daşnaksutyunun burada aktivləşməsinə səbəb oldu, öz imkanlarından istifadə edərək Daşnaklar Avropa Amerika sonradan isə mərkəzi Sovet mətbuatında "Miatsum" ideyasını təbliğ etməyə başladılar. Lakin daşnaklar tək təbliğatla kifayətlənməyib, Ermənistana və Qarabağa silah sursat, adamlar göndərirdilər. Azərbaycan barədə təhrif olunmuş yalan məlumatların yayılmasında Daşnaksutyunun nəzarətində və yaxud təsirində olan KİV-lərdən aktiv istifadə adi hal alır. Daşnaklar gürcü-abxaz münaqişəsində də aktiv iştrak edirlər, onların iştrakı və köməyi ilə "Marşal Baqramyan adına erməni batalyonu" yaradılır, ki bu batalyon gürcü ordusuna qarşı döyüşlərdə iştrak edir.

1994-cü ildə Ermənistanda Levon Ter-Petrosyanın əmri ilə Daşnaksutyunun fəaliyyəti dayandırılır, bəzi üzvləri isə həbs olunur. 1998-ci ildə prezident postunda Ter-Petrosyanı əvəz etmiş, Robert Koçaryan Daşnaksutyunun fəaliyyətinə icazə verir. Bü gün Daşnaksutyun Ermənistanda aparıcı siyasi güclərdən biridir.

Daşnaksutyunun tələbləri illərdən bəri dəyişməyib, partiya əvvəllər olduğu kimi Türkiyədən qondarma erməni soyqırımını tanımağı, ermənilərə təzminat ödəməyi və Türkiyənin şərqində 7 vilayəti Ermənistana verməyi tələb edir. Azərbaycana qarşı isə ərazi iddiaları dava edir, işğal olunmuş ərazilərdən savayı daşnaklar keçmiş Şaumyan rayonunun (Goranboy rayonunun cənub hissəsi) ərazisinə və Naxçıvan muxtar respublikasının ərazilərinə iddialıdırlar.

İştirak etdiyi seçkilər

Hökumətdə və parlamentdə təmsilçiliyi

Himni


Bayrağı və emblemi

Partiya qərargahı

Üzvləri və rəhbərləri

İstinadlar

  1. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:QfenLdb1264J:ar.newsarmenia.ru/arm1/20071207/41785444.html+&cd=1&hl=en&ct=clnk&gl=ru
  2. Taşnak ve Sovyet Ermenistanı Kaynaklarında Taşnaksutyun Gerçeği 2008-10-18 at the Wayback Machine  (türk.)

Mənbə

Xarici keçidlər

  • Daşnaksutyun 2011-02-24 at the Wayback Machine
  • Этнокультурный аспект жизни общества
  • Преступления армянский бандитских и террористических формирований 2010-04-20 at the Wayback Machine

Həmçinin bax


daşnaksutyun, erməni, inqilabi, federasiyası, Հայ, Յեղափոխական, Դաշնակցութիւն, heğapoxakan, mütəşəkkil, erməni, siyasi, təşkilatlarından, biri, 1890, ildə, tiflisdə, yaradılıb, erməni, diasporunun, olduğu, bütün, ölkələrdə, büroları, fəaliyyət, göstərir, Հայ, . Ermeni Inqilabi Federasiyasi Dasnaksutyun erm Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն Hay Hegapoxakan Dasnaksutyun en iri ve mutesekkil ermeni siyasi teskilatlarindan biri 1890 ci ilde Tiflisde yaradilib Ermeni diasporunun oldugu butun olkelerde burolari fealiyyet gosterir Dasnaksutyunerm Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն Hay Hegapoxakan DasnaksutyunQurucu Xristofor MikayelyanSedri Hrant MarkaryanQurulus tarixi 1890Bas qerargah IrevanIdeologiya sosial demokratiya merkez solUzv sayi 32 000 1 Sayti ARFD info Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 1 1 Dasnaklar Birinci dunya muharibesinde 1 2 Dasnaksutyun soyuq muharibe dovrunde 1 3 Muasir dovr 2 Istirak etdiyi seckiler 3 Hokumetde ve parlamentde temsilciliyi 4 Himni 5 Bayragi ve emblemi 6 Partiya qerargahi 7 Uzvleri ve rehberleri 8 Istinadlar 9 Menbe 10 Xarici kecidler 11 Hemcinin baxTarixi RedaktePartiyanin esasi uc ermeni milletcisi Rostom Zoryan Simon Zavaryan ve Xristofor Mikayelyan terefinden qoyulub Teskilat ilk vaxtlar Ermeni inqilabcilarinin ittifaqi adlanirdi Dasnaklarin meqsedi silah ve guc tetbiqi ile Osmanli Imperiyasinin serqinde ermeni dovleti qurmaq idi 1891 ci ilde nesr olunan ve Dasnaksutyunun metbu orqani olan Drosak bayraq qezetinde dasnaklar oz proqramlari barede bunlari yazirdilar Bizim partiyamiz oz meqsedlerine yalniz diplomatiya yolu ile nail olmaq isteyenlerle hec cur razilasa bilmez Bizim diplomatlarimiz oz maragindan ve guclulerin maragindan cixis edir Avropa bizim ucun deyil qoy ermeniler bilsinler ki ermeni torpagi qanla suvarilmasa onlar hec bir sey elde ede bilmezler Diger terefden partiya Ermenistanin proletariatin komeyi ile azad olunacagina inanmir cunki Turkiye seraitinde bu mumkun deyil Torpaq meselesi en vacib meselelerden biridir torpaq o torpaqda isleyene mexsus olmalidir Dasnaksutyunun quruculari R Zoryan X Mikaelyan S Zavaryan 1892 ci ilde partiyanin adi deyisdirilir ve partiya indiki adi ile adlanmaga baslayir Hemin il partiyanin proqrami da derc edilir Meqsed Dasnaksutyunun meqsedi usyanlar yolu ile iqtisadi ve siyasi azadliqlar elde etmekdir Partiya her bir insanin beraber huquqa malik oldugu prinsipinden ireli qelerek maddi nemetlerin beraber bolunmesinin terefdaridir Gelecek Ermenistanda umumi maraqlara xidmet eden xalq hokumeti umumi beraber ve birbasa sesverme yolu ile secilmelidir Istenilen vasitelerle heyatin ve is yerlerinin temin edilmesi Muxtelif dinler ve milletler qanun qarsisinda beraberdir Soz ve metbuat azadligi Vasiteler Ermeni inqilab ittifaqi oz meqsedlerine catmaq ucun silahli desteler yaradir bu desteler hokumete elece de tek ermenilerin yox hem de assiriyalilarin kurdlerin ve sulhsever turklerin eziyyet cekdiyi umumi veziyyete qarsi da mubarize aparir Bu istiqamet cox boyuk ehemiyyet kesb edir Butun bu qruplari umumi mubarize ucun birlesdire bilmesek de en azindan onlarin ermenilere qarsi muxalifetini neytrallasdira bilerik Dasnak partiyasinin esas prinsiplerinin ve meqsedlerinin tebligati Silahli desteleri teskil etmek elece de onlari ideoloji ve praktik ceherden hazirlamaq Xalqi silahlandirmaq Inqilabi komiteleri ve onlar arasinda six elaqeleri teskil etmek Hakimiyyet numayendeleri selemciler satqinlar ve her cur istismarcilara qarsi terror tetbiq etmek Xalqi quldur ve soyguncularin hucumundan qorumaq Adamlarin ve silahlarin gonderilmesi ucun yollar ve vasiteler tapmaq Dovlet idarelerinin dagidilmasi ve talan edilmesi Esas teskilati prinsip kimi yerli komitelerin muxtariyyeti utunluk teskil edirdi Her hansi bir rayonun bir nece komitesi rayonun merkezi komitesini secirdi Partiyanin basinda buro dururdu evvel Rusiya ve Iranda sonra Avropada daha sonra ise Osmanli Imperiyasinda komiteler quruldu Rusiya Imperiyasinda partiyanin yaradilmasindan derhal sonra Qarsda Aleksandropolda indiki Gumru Irevanda Tiflisde Bakida Susada Yelizavetpolda indiki Gence ve Rostovda komiteler teskil olundu O zaman dasnaklarin esas fealiyyeti Osmanli Imperiyasinin ermeniler yasayan erazilerine fedailer ucun silah ve sursatin gonderilmesinden hemcinin yerli ermeni ehalisinin silahlandirilmasindan ve turk hokumetine qarsi qaldirilmasindan ibaret idi XIX esrde dasnaklarin kecirdiyi en meshur terror akti 1896 ci ilde Osmanli bankina teskil etdikleri hucum idi Lakin Istanbulda yerlesen qerb dovletlerinin sefirliklerinin mudaxilesi neticesinde Osmanli hokumeti hucumda istrak eden terrorcularin Avropaya getmesine raziliq verir XX esrin evvelerinden etibaren dasnaklar Rusiya Imperiyasinda oz fealiyyetlerini aktivlesdirir 1905 ci ilde azerbaycanlilara qarsi toredilen qirginlarda dasnaklar da aktiv istrak edir bu meqsedle onlar evveller Turkiyeye gonderdikleri fedaileri geri cagirir Dasnaklar Baki qubernatoru Nakasidzeni muselmanlara komek edir behanesi ile qetle yetirir qubernatoru sonradan general Dro kimi taninan Drastanat Kamayan qetle yetirir ABS turkoloqu Tadeus Svatxovskinin fikrince 1905 1906 ci iller erzinde ermeniler azerbaycanlilarin yasadigi 158 yasayis menteqesine hucum edirler 1905 ci ilde dasnaklar Istanbulda sultan II Ebdulhemide sui qesd teskil edir tesaduf naticesinde sultana zerer deymir lakin partlayis neticesinde 26 nefer helak olur 58 nefer yaralanir 1906 ci ilde Sofiyada kecirilen koqresde dasnaklar Rusiyanin siyasi heyatinda aktiv istirak etmeyi qerara alirlar Osmanli Imperiyasinda genc turkler hakimiyyete qeldikden sonra dasnaklar mueyyen muddet de olsa yeni qurulmus turk hokumeti ile silahli mubarizeden cekinir 1910 11 ci illerde Sankt Peterburqda terrorculuqda gunahlandirilan dasnaklar uzerinde kecirilmis mehkeme prosesi neticesinde 52 nefer hebs cezasina layiq gorulur 4 nefer ise Sibire surgune gonderilir Bu proses zamani dasnaklarim mudafiecileri siralarinda Aleksandr Kerenski de var idi Dasnaklar Birinci dunya muharibesinde Redakte Birinci dunya muharibesi zamani dasnaklar Rusiyanin terefine kecerek ermenilerden ibaret silahli desteler yaradir ve Osmanli imperiyasina qarsi doyuslerde istrak edir Bu munasibetle Rusiya imperiyasinda dasnaklara amnistiya elan edilir Car hokumeti ermenilere qelebeden sonra Turkiyenin serqinde Ermeni muxtar dovletinin yaradilmasi vedini vermisdi Lakin bu erazilerde ermeniler hec vaxt coxluq teskil etmemisler bu meselenin helli ucun ermeni silahli desteleri muselman ehalinin turkler ve kurdler yasadigi kendlere basqinlar teskil edir bu basqinlar neticesinde on minlerle insan amansizcasina qetle yetirilir Dasnak silahli desteleri arxa cebhede aktivleserek turk ordusunun techizatini ve rabitesini pozmaga cehd gosterir ve bu isde bezi ugurlara da nail ola bilirler Dasnaklar hetta turk herbi hospitalina hucum ederek oradaki yarali turk esgerleri ve hekimleri qetle yetirir Silahli destelerin teskilinde ve turklere qarsi tebligatin aparilmasinda ermeni kilsesi ve kilse xadimleri de yaxindan istrak edir 1915 ci ilin fevralinda Ermeni milli konqresinde cixis eden Dasnaksutyunun herbi qanadinin temsilcisi car hokumetinin Turkiye ermenilerinin ehtiyaclari ucun 242 900 rubl vesait ayirdigini bildirir bu pullar Turkiyedeki ermenileri silahlandirmaq ve usyana tesviq etmek ucun nezerde tutulurdu 2 Amerika tarixcisi Corc Sou Osmanli imperiyasinin tarixi kitabinda bu hadiseler barede bunlari yazir muharibenin qedisati ermeniler terefinden muselmanlarin kutlevi qetlleri ile musayiet olunurdu Bir milyondan cox turk kendlisi oz dogma torpaqlarindan qacmaga mecbur olmusdur Minlerle qacqin ermeniler terefinden tike tike dogranmisdir Muharibeden evvel Erzurum Trabzon Erzincan Van ve Bitlisde yasayan 3 milyon 300 min turk ehalisinden yalniz 600 min neferi qalmisdir Turk ve kurd kendlilerinin soyqiriminin en aktiv teskilatcisi ve ideoloqu Dasnaksutyun terror teskilatinin uzvu Atom leqebli Artur Sahrikyan olmusdur J Malevilin 1915 ci il ermeni faciesi kitabinda bu hadiseler bele tesvir olunur Ermeni quldur ve terror desteleri terefinden mehv edilmis muselman ehalinin sayi texminen 1 milyon 600 min nefer teskil edir Butun bu faktlar car ordusunun zabitlerinin naraziligina sebeb olmus ve onlar ermeni baskesenlerine qarsi guc tetbiq etmeye mecbur olmusdular Rus ordusu bu eraziden cekildikden sonra ermeni quldur desteleri daha da azginlasir ve bu erazide qalmis muselman ehalinin kutlevi qetllerinin miqyasini boyudur bu hal turk ordusunun eks hucuma kecib ermenileri Qafqaza sixisdirmasina qeder davam edir Turk ordusu terefinden Qafqaza sixisdirilan ermeni herbi desteleri 1918 ci ilin mayinda elan olunmus ve dasnaklar terefinden idare olunan Ermenistan respublikasinin ordusunun esasini teskil edir Bu zaman bu desteler Naxcivanda Zengezur ve Goyce mahallarinda elece de Qarabagda azerbaycanlilarin kutlevi qetlleri ile mesgul olur Hemcinin dasnaklar ve Dasnaksutyun partiyasinin numayendeleri Bakida toredilen qirginlarda da aktiv istrak edir Dasnaklar Ermenistani 1920 ci ilin noyabr ayinacan idare edirler bu zaman onlar demek olar ki butun qonsulari ile muharibeler aparir hem Gurcustan hem Azerbaycan hem de Turkiyeye qarsi erazi iddiasi ireli suren ermeni hokumeti butun bu olkelere qarsi herbi emeliyyatlar aparir Lakin dasnak hokumetinin apardigi hec bir muharibe ugurla neticelenmir Turkiye ile apardiqlari muharibe ise Ermenistanin tamam mehlubiyyeti ile neticelenir bu zaman 11 ci Qizil Orduya arxalanan ermeni bolsevikleri 29 noyabr 1920 ci ilde usyan qaldirir ve Ermenistani sosialist respublika elan edir Dekabrin 2 de dasnak hokumeti oz istefasini elan edir Dekabrin 2 den 3 ne kecen gece Irevandaki hokumetin istefa vermesinden xebersiz olan dasnak hokumetinin numayendeleri Gumride Turkiye hokumeti ile muharibeye son qoyan razilasmani imzalayirlar ozunde Turkiyenin maraqlarini tam eks etdiren ve Ermenistani Turkiyenin faktiki vassalina ceviren bu muqavile hec vaxt guvveye minmedi 18 fevral 1921 ci ilde dasnaklar usyan qaldirir ve Ermenistanda nezareti tam ele alir lakin aprelin 3 sovet ordusunun Irevani almasi ile usyan yatirilir 1923 cu ilin yanvarinda Irevanda Dasnaksutyunun Ermenistanda olan uzvlerinin toplantisinda Dasnaksutyun partiyasinin Ermenistanda fealiyyetinin dayandirilmasi barede qerar qebul olunur Ermenistandaki meglubiyyetinden sonra dasnaklar oz niyyetlerinden el cekmir ve terror fealiyyetini davam etdirir Bele ki Dasnaksutyun partiyasinin maddi desteyi ve teskilatciligi ile bu partiyadan olan ermeni terrorculari qara siyahiya saldiqlari ve ermeni xalqinin dusmani elan etdikleri turk ve azerbaycanlilari qetle yetirmeye baslayir Onlar bu qetllerin adini Nemezis emeliyyati qoyur Bu emeliyyat neticesinde Telet pasa Camal pasa Seid Hilmi pasa Behbud xan Cavansir Feteli xan Xoyski ve digerleri qetle yetirilir Dasnaklardan ibaret ve onlarin teskil etdikleri silahli desteler Dasnaksutyun soyuq muharibe dovrunde Redakte XX esrin 90 ci illerinedek Dasnaksutyunun butun fealiyyeti esasen Avropa Amerika ve bezi ereb olkelerinde cemlesmisdi Qeyd etmek lazimdir ki Ikinci dunya muharibesi zamani Dasnaksutyun partiyasinin bir cox meshur uzvu Almaniyanin terefinde SSRI ve muttefiqlere qarsi doyuslerde aktiv istrak etmisdi Ermeni diasporunun maddi imkanlarindan istifade ederek Dasnaksutyun Avropada Asiyada Simali ve Cenubi Amerikada bir cox kilse teskilatlari genclerle is uzre teskilatlar ve ermeni mektebleri yaradir Hemcinin Dasnaksutyun ermeni diasporunun KIV lerinin yaradilmasinda ve formalasmasinda da boyuk rol oynayir Butun bu tedbirlerle yanasi Dasnaksutyun Avropada ve ABS da guclu ermeni lobbisi yarada bilir ve bu ermeni lobbisinin komeyi ile bir sira qerb dovletlerinin parlamentlerinde qondarma ermeni soyqiriminin taninmasina nail olur 1970 80 ci illerde dasnaklar ermeni terrorcularini ve terror teskilatlarini aktiv destekleyirler bu hem maddi menevi hem de siyasi destek seklinde olur Bundan elave askarlanmis faktlardan melum olur ki Dasnaksutyun Turkiye ve turklere qarsi kecirilen terror aktlarinin teskilinde ve hazirlanmasinda bilavasite istrak etmisdir Dasnaksutyun feallari 70 ci illerde Livanda geden vetendas muharibesi zamani da xususi aktivlik gostermis oradaki ermeni ehalisini silahlandirmis herbi desteler teskil etmisdir Muasir dovr Redakte 1980 ci illerin sonunda SSRI de bas qaldiran iqtisadi siyasi problemler Dasnaksutyunun burada aktivlesmesine sebeb oldu oz imkanlarindan istifade ederek Dasnaklar Avropa Amerika sonradan ise merkezi Sovet metbuatinda Miatsum ideyasini teblig etmeye basladilar Lakin dasnaklar tek tebligatla kifayetlenmeyib Ermenistana ve Qarabaga silah sursat adamlar gonderirdiler Azerbaycan barede tehrif olunmus yalan melumatlarin yayilmasinda Dasnaksutyunun nezaretinde ve yaxud tesirinde olan KIV lerden aktiv istifade adi hal alir Dasnaklar gurcu abxaz munaqisesinde de aktiv istrak edirler onlarin istraki ve komeyi ile Marsal Baqramyan adina ermeni batalyonu yaradilir ki bu batalyon gurcu ordusuna qarsi doyuslerde istrak edir 1994 cu ilde Ermenistanda Levon Ter Petrosyanin emri ile Dasnaksutyunun fealiyyeti dayandirilir bezi uzvleri ise hebs olunur 1998 ci ilde prezident postunda Ter Petrosyani evez etmis Robert Kocaryan Dasnaksutyunun fealiyyetine icaze verir Bu gun Dasnaksutyun Ermenistanda aparici siyasi guclerden biridir Dasnaksutyunun telebleri illerden beri deyismeyib partiya evveller oldugu kimi Turkiyeden qondarma ermeni soyqirimini tanimagi ermenilere tezminat odemeyi ve Turkiyenin serqinde 7 vilayeti Ermenistana vermeyi teleb edir Azerbaycana qarsi ise erazi iddialari dava edir isgal olunmus erazilerden savayi dasnaklar kecmis Saumyan rayonunun Goranboy rayonunun cenub hissesi erazisine ve Naxcivan muxtar respublikasinin erazilerine iddialidirlar Istirak etdiyi seckiler RedakteHokumetde ve parlamentde temsilciliyi RedakteHimni RedakteBayragi ve emblemi RedaktePartiya qerargahi RedakteUzvleri ve rehberleri RedakteIstinadlar Redakte http webcache googleusercontent com search q cache QfenLdb1264J ar newsarmenia ru arm1 20071207 41785444 html amp cd 1 amp hl en amp ct clnk amp gl ru Tasnak ve Sovyet Ermenistani Kaynaklarinda Tasnaksutyun Gercegi Arxivlesdirilib 2008 10 18 at the Wayback Machine turk Menbe RedakteXarici kecidler RedakteDasnaksutyun Arxivlesdirilib 2011 02 24 at the Wayback Machine Etnokulturnyj aspekt zhizni obshestva Prestupleniya armyanskij banditskih i terroristicheskih formirovanij Arxivlesdirilib 2010 04 20 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteErmeni terrorizmi Nemezis emeliyyati Siyasi partiya haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Dasnaksutyun amp oldid 6083990, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.