Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Sosial terminlər (ing. social—"sosial", lat. terminus—"sərhəd, son hədd") — sosial iş sahəsinə aid olub əlilliyi olan və sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərə necə müraciət edəcəyimizi müəyyənləşdirən sözlərdir.
13 dekabr 2006-cı ildə BMT tərəfindən "Əlilliyi olan Şəxslərin Hüquqları haqqında Konvensiya " qəbul olundu. Konvensiyanın əsas məqsədlərindən biri əlilliyi olan şəxslərin ləyaqətinə hörmət edilməsini həvəsləndirməkdən ibarətdir. 2 oktyabr 2008-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən bu Konvensiyaya qoşulmaq barəsində qanun imzalanıb və bu Konvensiyanın icrası ilə əlaqədar öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üzrə vəzifələr müəyyənləşdirilib. Əlilliklə bağlı sosial terminlər həmin Konvensiyada nəzərdə tutulmuş öhdəliklərə uyğun olaraq hazırlanmışdır. Onların sırasında Konvensiyanın 3-cü maddəsinin b) bəndində — ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi, d) bəndində — əlilliyi olan şəxslərin xüsusiyyətlərinə hörmət olunması və onların insan müxtəlifliyinin komponenti və bəşəriyyətin bir hissəsi kimi qəbul olunması, 4-cü maddəsinin 1.b) bəndində — əlilliyi olan şəxslərə münasibətdə ayrı-seçkilik yaradan mövcud qanunların, qərarların, adət və əsasların dəyişdirilməsi və ya ləğv olunması üçün bütün lazımi tədbirlərin, o cümlədən qanunvericilik tədbirlərinin görülməsi, 8-ci maddəsinin 1.a) bəndində — əlillik məsələlərində, ailə səviyyəsi də daxil olmaqla, bütün cəmiyyətin maariflənməsini yüksəltmək və əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarına və ləyaqətinə hörmət olunmasını möhkəmləndirmək və 2.i) bəndində — əlilliyi olan şəxslər haqqında müsbət təsəvvürlərin həvəsləndirilməsi və onların cəmiyyət tərəfindən daha dərindən başa düşülməsi kimi göstərilən öhdəlikləri qeyd etmək olar.
İzahlı sosial terminlər
| ]A
Abduksiya (Abduction) – qolun və ya ayağın tam və ya bir hissəsinin bədənin şaquli vəziyyətindən kənara doğru hərəkəti.
Abilitasiya (Abilitation) – əlilliyi olan şəxsin mövcud potensialını maksimum inkişaf etdirməklə onun sərbəst yaşama imkanının artırılması.
Aqrafiya (Agraphia) – yazı prosesinin ağır dərəcədə pozulması.
Aleksiya (Alexia) – yazılmış sözlərin və ya hərflərin tanıma qabiliyyətinin məhdudlaşması səbəbindən mətni oxumaq bacarığının itirilməsi.
Autizm (Autism) – uşaqlarda üç yaşından əvvəl başlayan və məhdud davranışlara gətirib çıxaran, beyinin inkişafına maneə törədən xəstəlik.
B
Baxıcı (Caregiver) – qayğıya möhtac şəxsə evində yardım göstərən, onun hər cür gündəlik qayğılarını öz üzərinə götürən, adətən sertifikatı olmayan, əsasənailə üzvləri və ya yaxınlarından olan şəxs.
Birinci qrup əlillik (Disability of Group I) – xəstəlik, travma və ya anadangəlmə məhdudiyyətlər nəticəsində orqanizmin həyat fəaliyyətinin (təhsilalma, ünsiyyət, uyğunlaşma, öz davranışına nəzarətetmə, hərəkətetmə, özünə xidmətetmə, əmək fəaliyyəti) kəskin məhdudlaşmasıdır. Bununla əlaqədar xəstənin daimi olaraq kənar şəxsin yardım və ya qulluğuna ehtiyacı vardır.
Brayl əlifbası (Braille, Braille script) – 1821-ci ildə Luis Brayl tərəfindən ciddi görmə problemli insanların oxuyub yazması üçün tərtib edilən əlifba.
D
Daun sindiromu (Down's syndrome) – xromosom saylarında olan pataloji dəyişikliklər nəticəsində əmələ gələn xəstəliklərdən ən çox təsadüf edilən formadır. Bu, genetik nizamsızlıq nəticəsində insanın 21 xromosom cütündə artıqdan bir xromosom olması vəziyyəti və bunun nəticəsi olaraq ortaya çıxan xəstəliyə verilən addır.
İstinadlar
| ]- "Sosial terminlər". unec.edu.az/. 26 sentyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 avqust 2021.
Xarici keçidlər
| ]- BMT-nin Əlillərin Hüquqları Haqqında Konvensiyası — Council of Europe
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Sosial terminler ing social sosial lat terminus serhed son hedd sosial is sahesine aid olub elilliyi olan ve saglamliq imkanlari mehdud sexslere nece muraciet edeceyimizi mueyyenlesdiren sozlerdir 13 dekabr 2006 ci ilde BMT terefinden Elilliyi olan Sexslerin Huquqlari haqqinda Konvensiya qebul olundu Konvensiyanin esas meqsedlerinden biri elilliyi olan sexslerin leyaqetine hormet edilmesini heveslendirmekden ibaretdir 2 oktyabr 2008 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Prezidenti terefinden bu Konvensiyaya qosulmaq baresinde qanun imzalanib ve bu Konvensiyanin icrasi ile elaqedar ohdeliklerin yerine yetirilmesi uzre vezifeler mueyyenlesdirilib Elillikle bagli sosial terminler hemin Konvensiyada nezerde tutulmus ohdeliklere uygun olaraq hazirlanmisdir Onlarin sirasinda Konvensiyanin 3 cu maddesinin b bendinde ayri seckiliye yol verilmemesi d bendinde elilliyi olan sexslerin xususiyyetlerine hormet olunmasi ve onlarin insan muxtelifliyinin komponenti ve beseriyyetin bir hissesi kimi qebul olunmasi 4 cu maddesinin 1 b bendinde elilliyi olan sexslere munasibetde ayri seckilik yaradan movcud qanunlarin qerarlarin adet ve esaslarin deyisdirilmesi ve ya legv olunmasi ucun butun lazimi tedbirlerin o cumleden qanunvericilik tedbirlerinin gorulmesi 8 ci maddesinin 1 a bendinde elillik meselelerinde aile seviyyesi de daxil olmaqla butun cemiyyetin maariflenmesini yukseltmek ve elilliyi olan sexslerin huquqlarina ve leyaqetine hormet olunmasini mohkemlendirmek ve 2 i bendinde elilliyi olan sexsler haqqinda musbet tesevvurlerin heveslendirilmesi ve onlarin cemiyyet terefinden daha derinden basa dusulmesi kimi gosterilen ohdelikleri qeyd etmek olar Izahli sosial terminler span A Abduksiya Abduction qolun ve ya ayagin tam ve ya bir hissesinin bedenin saquli veziyyetinden kenara dogru hereketi Abilitasiya Abilitation elilliyi olan sexsin movcud potensialini maksimum inkisaf etdirmekle onun serbest yasama imkaninin artirilmasi Aqrafiya Agraphia yazi prosesinin agir derecede pozulmasi Aleksiya Alexia yazilmis sozlerin ve ya herflerin tanima qabiliyyetinin mehdudlasmasi sebebinden metni oxumaq bacariginin itirilmesi Autizm Autism usaqlarda uc yasindan evvel baslayan ve mehdud davranislara getirib cixaran beyinin inkisafina manee toreden xestelik B Baxici Caregiver qaygiya mohtac sexse evinde yardim gosteren onun her cur gundelik qaygilarini oz uzerine goturen adeten sertifikati olmayan esasenaile uzvleri ve ya yaxinlarindan olan sexs Birinci qrup elillik Disability of Group I xestelik travma ve ya anadangelme mehdudiyyetler neticesinde orqanizmin heyat fealiyyetinin tehsilalma unsiyyet uygunlasma oz davranisina nezaretetme hereketetme ozune xidmetetme emek fealiyyeti keskin mehdudlasmasidir Bununla elaqedar xestenin daimi olaraq kenar sexsin yardim ve ya qulluguna ehtiyaci vardir Brayl elifbasi Braille Braille script 1821 ci ilde Luis Brayl terefinden ciddi gorme problemli insanlarin oxuyub yazmasi ucun tertib edilen elifba D Daun sindiromu Down s syndrome xromosom saylarinda olan pataloji deyisiklikler neticesinde emele gelen xesteliklerden en cox tesaduf edilen formadir Bu genetik nizamsizliq neticesinde insanin 21 xromosom cutunde artiqdan bir xromosom olmasi veziyyeti ve bunun neticesi olaraq ortaya cixan xesteliye verilen addir Istinadlar span Sosial terminler unec edu az 26 sentyabr 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 avqust 2021 Xarici kecidler span BMT nin Elillerin Huquqlari Haqqinda Konvensiyasi Council of Europe Gizli kateqoriyalar Vikipediya Kateqoriyasiz meqalelerVikipediya Vikilesdirilecek meqaleler
