Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Cəəd İbn Dirhəm, Əl Cəəd İbn Dirhəm (الجعد بن درهم) (666, Xorasan – 14 oktyabr 742, Kufə) — VIII əsr mütəkəllimi. İslamda Cəbriti cərayanının ilk nümayəndəsi. müəllimi. Məhs Cəhm ibn Səfvan sonradan Cehmiliyin əsasənı qoymuş. Doğulduğu yer (Hərran, yaxud Xorasan). Uzun müddət Dəməşqdə yaşamışdır.
| Cəəd İbn Dirhəm | |
|---|---|
| ərəb. الجعد بن درهم | |
| Doğum tarixi | 666 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 14 oktyabr 742 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | baş kəsmə |
| Vətəndaşlığı | |
| Əsas maraqları | kəlam |
Bioqrafiyası
Xorasanda anadan olan Cəəd İbn Dirhəm Banu Mərvan nəslindən idi. Sonradan Dəməşqə köçmüş. İbn Asakir və başqa tarixçilərin fikirlərinə görə Cəəd İbn Dirhəmin dünya görşünün formalaşmasında Bayan İbn Samaanın rolu böyük olmuş. İbn Samaan isə Talutun tələbəsi olmuş.
Dəmşqə gəldikdən sonra Cəəd İbn Dirhəm ilk dəfə olaraq Quranın əzəli olmaması ilə bağlı eretik fikirlərini bəyan etməyə başlamış. Əməvilərin təziqindən qorxaraq o məcburən Nəcəfə gəlmiş. Cəəd İbn Dirhəm gəncliyində Vəhb ibn Münəbbihdən dərs almış, sonuncu Əməvi xəlifəsi Mərvan ibn Məhəmmədin tərbiyəçisi və müəllimi olmuşdur. Bəsrə, Kufə və başqa şəhərləri gəzərək fikirlərini yaymışdır. Kufədə Cəhm ibn Səfvanla görüşmüş, onun formalaşmasına ciddi təsir göstərmişdir. Kufədə (Nəcəf) o çox sərbəst qala bilmədi. Hakim ideologiya ilə uzlaşmayan fikirlərinə görə bir müddət həbsdə olmuşdur. 724-cü ildə, Qurban Bayramı günü məscid minbərinin dibində xəlifə Hişam ibn Əbdülməlikin göstərişi ilə edam edilmişdir. Edamda Əməvilərin İraqda nümayəndəsi olan Xalid Əl Kəsri belə bir nitq söyləmiş:
— Məlumat Buxari, Beyhəqi və İbn Asakirin yazılarından götürülüb
Görüşləri
Cəəd İbn Dirhəmin görüşlərini dörd müddəa səciyyələndirir: 1) kainat “cövhərlər” (substansiyalar) və “ərəzlər”dən (aksidensiyalardan) ibarətdir. Bunlar “hadis” (sonradan yaradılmış) olduğundan kainat bütövlükdə hadisdir; 2) Allahın öz “zat”ından (substansiyasından) başqa heç bir “qədim” (yaradılmamış, əzəli) “sifəti” (atributu) yoxdur; 3) Quran əzəli deyil, sonradan yaradılmışdır; 4) insan öz hərəkətlərində tam iradə azadlığına malikdir. Cəəd İbn Dirhəm islam dünyasında qədəriyyə (qədərilər) haqqında fikir yürütmüş ilk mütəkəllimlərdən biridir. Mötəzilə bir sıra məsələlərdə Cəəd İbn Dirhəmin fikirlərinin davamı hesab olunur.
Mənbə
- Ибн Касир. Начало и конец (البداية والنهاية) Биография аль-Джаада ибн Дирхама.
- Cəəd İbn Dirhəm // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 5-ci cild: Brüssel – Çimli-podzol torpaqlar (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2014. səh. 248. ISBN .
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ceed Ibn Dirhem El Ceed Ibn Dirhem الجعد بن درهم 666 Xorasan 14 oktyabr 742 Kufe VIII esr mutekellimi Islamda Cebriti cerayaninin ilk numayendesi muellimi Mehs Cehm ibn Sefvan sonradan Cehmiliyin esaseni qoymus Doguldugu yer Herran yaxud Xorasan Uzun muddet Demesqde yasamisdir Ceed Ibn Dirhemereb الجعد بن درهم Dogum tarixi 666Dogum yeri XorasanVefat tarixi 14 oktyabr 742Vefat yeri Kufe IraqVefat sebebi bas kesmeVetendasligi Emeviler xilafetiEsas maraqlari kelamBioqrafiyasiXorasanda anadan olan Ceed Ibn Dirhem Banu Mervan neslinden idi Sonradan Demesqe kocmus Ibn Asakir ve basqa tarixcilerin fikirlerine gore Ceed Ibn Dirhemin dunya gorsunun formalasmasinda Bayan Ibn Samaanin rolu boyuk olmus Ibn Samaan ise Talutun telebesi olmus Demsqe geldikden sonra Ceed Ibn Dirhem ilk defe olaraq Quranin ezeli olmamasi ile bagli eretik fikirlerini beyan etmeye baslamis Emevilerin teziqinden qorxaraq o mecburen Necefe gelmis Ceed Ibn Dirhem gencliyinde Vehb ibn Munebbihden ders almis sonuncu Emevi xelifesi Mervan ibn Mehemmedin terbiyecisi ve muellimi olmusdur Besre Kufe ve basqa seherleri gezerek fikirlerini yaymisdir Kufede Cehm ibn Sefvanla gorusmus onun formalasmasina ciddi tesir gostermisdir Kufede Necef o cox serbest qala bilmedi Hakim ideologiya ile uzlasmayan fikirlerine gore bir muddet hebsde olmusdur 724 cu ilde Qurban Bayrami gunu mescid minberinin dibinde xelife Hisam ibn Ebdulmelikin gosterisi ile edam edilmisdir Edamda Emevilerin Iraqda numayendesi olan Xalid El Kesri bele bir nitq soylemis Ey insanlar Her zaman qurban verin Allah sizlerin qurbanlarini qebul edecek Heqiqet namine men Ceed Ibn Dirhem qurban verirem O deyir ki Allah Ibrahimi Avraam ozune yaxin dost qebul etmemis Musa Mouseem ile sohbet etmemis Allah Ceed Ibn Dirhemin soylediklerinden yenilmez Melumat Buxari Beyheqi ve Ibn Asakirin yazilarindan goturulubGorusleri Ceed Ibn Dirhemin goruslerini dord muddea seciyyelendirir 1 kainat covherler substansiyalar ve erezler den aksidensiyalardan ibaretdir Bunlar hadis sonradan yaradilmis oldugundan kainat butovlukde hadisdir 2 Allahin oz zat indan substansiyasindan basqa hec bir qedim yaradilmamis ezeli sifeti atributu yoxdur 3 Quran ezeli deyil sonradan yaradilmisdir 4 insan oz hereketlerinde tam irade azadligina malikdir Ceed Ibn Dirhem islam dunyasinda qederiyye qederiler haqqinda fikir yurutmus ilk mutekellimlerden biridir Motezile bir sira meselelerde Ceed Ibn Dirhemin fikirlerinin davami hesab olunur MenbeIbn Kasir Nachalo i konec البداية والنهاية Biografiya al Dzhaada ibn Dirhama Ceed Ibn Dirhem Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 5 ci cild Brussel Cimli podzol torpaqlar 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2014 seh 248 ISBN 978 9952 441 10 9 Istinadlar