fbpx
Wikipedia

Bibliyanın yapon dilinə tərcüməsi

Fevral 20, 2022

Bibliyanın yapon dilinə tərcüməsi Frensis Xavierin Yaponiyaya gəlişindən bir il öncə — 1548-ci ildə başlamışdır. 1613-cü ildə Əhdi-Cədidin yapon dilinə tərcümə edilməsindən sonra qapalı ölkə siyasətinə görə 2 əsrdən çox müddətdə Bibliyanın yapon dilinə tərcümə işində irəliləyiş olmamışdır. Karl Gützlaff 1837-ci ildə İohann İncilini tərcümə edərək nəşr etdirmişdir. Bundan sonra XIX əsrdə Yaponiyada bir çox nəşrçi Bibliya kitablarının və hissələrinin yapon dilinə tərcüməsi ilə məşğul olmuş və komitələr yaratmışdırlar. Samuel Vilyams, Bernard Jan Bettelheym, Conatan Qobl, Ceyms Hepbörn, Samuel Braun, Natan Braun, Devid Tompson, Quido Verbek, Filip Fayson bu cür tərcüməçilərdən olmuşdurlar. Bibliyanı tərcümə etməyə başlayan ilk yapon isə 1873-cü ildə Naqata Hosey olmuşdur.

Yapon dilində Bibliya.

İlk dövrlər

Bibliyanın yapon dilinə tərcüməsi ilə bağlı işlər ilk dəfə 1548-ci ildə başlamışdır. Tərcümənin nüsxəsi müasir dövrə kimi gəlib çatmasa da, Kaqoşimadan olan qaçqın samuray Yaciro (və ya Anciro) Qoada Matfeya İncilini yapon dilinə "tərcümə etmişdir". Frensis Xavier Yaciro və iki yoldaşı ilə 1547-ci ildə Malay yarımadasında tanış olmuş və onları Qoadakı bir kollecə gətirmişdir. Yaciro öz doğma ölkəsi haqqında danışandan sonra Xavier həmin İncili yapon xalqına çatdırmaq istəmişdir. Yaciro Matfeya İncilini başdan sonra yapon yazısı ilə yazsa da, tərcüməsi müasir dövrə kimi çatmayıb. Lakin digər mənbələrdən məlumdur ki, o, tərcüməsi zamanı buddizm terminlərindən istifadə etmişdir. Hətta "tanrı" sözünü "hatoke" (budda) olaraq tərcümə etmişdir. Bunu öyrənən missionerlər tərcümədəki buddist terminləri latın və portuqal terminlərlə əvəz etmişdilər.

Kütlənin istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş digər tərcümə işi isə Takuşima adasında 1563-cü ildə baş vermiş yanğında məhv olmuşdur. Yanğından bir neçə il sonra 1567-ci ildə missioner Luiş Froiş yapon Daniaonun və digərlərinin köməyi ilə bənzər tərcümələr aparmışdır. Orijinal tərcümələr itsə də, onun tərcüməsinin 1591-ci ildə Manuel Barreto tərəfindən hazırlanan nüsxələri Vatikan kitabxanasında tapılmışdır.

1613-cü ildə isə Əhdi-Cədid yapon dilinə qismən tərcümə edilmişdir. Tərcümənin nüsxəsi günümüzə kimi gəlib çatmasa da, iki ilini Yaponiyada keçirən ingilis kapitan Con Saris 1613-cü ildə Kiotoda olarkən gündəliyində bu tərcümədən bəhs etmişdir. 180 il sonra Joao Laureyro öz kitabında bu tərcümənin 1613-cü ildə Kiotoda edildiyini təsdiqləmişdir.

XIX əsr

1837–1853

 
Karl Gützlaff.

Yaponiyada xristianların təqib edilməyə başlamasından və qapalı siyasətin yürüdülməsindən sonra 2 əsr boyunca Bibliyanın yapon dilinə tərcümə edilməsində irəliləyiş olmamışdır. XIX əsrdə Yaponiyadan xaricdə yapon dilinə tərcümələr edilməyə başlamışdır. 1837-ci ildə Karl Frederik Avqust Gützlaff İohann İncilinin yapon versiyasını Sinqapurda nəşr etmişdir. Gützlaff prussiyalı həkim idi və 1827-ci ildə Holland Yevengelist Cəmiyyəti tərəfindən İndoneziyaya missioner kimi göndərilmişdi. Daha sonra Makaoya köçmüş və London Missionerlik Cəmiyyətinin köməyi ilə frilans missioner kimi işləmişdir. Yaponiyaya marağı olduğundan yapon dilini öyrənməyə başlamış və 1835-ci ildə Otokiçi, Hisakiçi və İvakiçi adlı 3 yapon dənizçi onun öhdəliyinə verilmişdir. Bu dənizçilər Toba limanından ayrılan və 1831-ci ilin oktyabrında tayfuna düşən düyü daşıma gəmisindən sağ çıxanlar idilər. Sakit okeanı keçərək Kanadaya qədər çatmış, britaniyalılar tərəfindən xilas edildikdən sonra Makaoya gətirilmişdilər.

Gützlaff onların köməyi ilə 1836-cı ildə İohann İncilini tamamlamış və amerikalı nəşrçi Samuel Uels Vilyamsın köməyi ilə nəşr üçün ağac qəliblər hazırlamışdır. 1837-ci ildə üç dənizçi və Filippində Luzon sahilində qəzaya uğramış 4 balıqçı ilə birlikdə Yaponiyaya yola düşmüşdür və Okinavanın Naha şəhərinə çatmışdır. Lakin onlara Edo limanına daxil olmağa icazə verilməmiş, Kaqoşimada onlara atəş açdıqdan sonra 29 avqustda geri qayıtmağa məcbur olmuşdurlar.

Gützlaff 1837-ci ildə tərcüməsini Sinqapurda yayımlamış və sadəcə katakanadan istifadə etmişdir. 1841-ci ildə Ceyms Hepbörn Sinqapurda olarkən bu tərcüməni görmüş, bir nüsxəsini Nyu-Yorka göndərmiş, hətta həmin nüsxəni 1859-cu ildə Yaponiyaya gedərkən özü ilə aparmışdır. Gützlaff tərcüməsində "tanrı" sözünü "qokuraku" (buddizmdə cənnət üçün işlədilən termin), "loqos" sözünü "kaşikoy mono" (müdrik biri), "müqəddəs ruh" ifadəsini "kami" (tanrı) kimi vermişdir. İohann İncilinin birinci və ikinci fəsilləri, İohannın ikinci məktubu 1854-cü ildə Parisdə çap edilmişdir. Gützlaff tərcümlərinə davam edərək bütün Əhdi-Cədidi və Əhdi-Ətiqin bir qismini tərcümə etsə də, onları nəşr etməmişdir.

1853–1873

1853-cü ildə Yaponiyada izolyasiya dövrünün başa çatmasından sonra tərcümə işinə maraq göstərənlərin sayı artmağa başlamışdır. Bu dövrdə Gützlaffın dostu Samuel Vilyams öz tərcümələri üzərində işləməyə başlamışdır. O, uğursuz Yaponiya səfərindən sonra həmin dənizçilərin köməyi ilə işləmişdir. 1860 və ya 1861-ci ildə Matfeya İncilini və Yaradılış kitabını tamamlamış və Yokohamada olan Ceyms Hepbörn və Samuel Brauna əlyazmalarını göndərmişdir. Vilyamsın tərcüməsində Filippində qəzaya uğramış 4 balıqçıdan olan Şozonun imzasını da görmək olar. Onun tərcüməsi 1867-ci ildə Braunun evində baş vermiş yanğından qurtulmuş və daha sonra Fukuokada şəxsi kitabxanada tapılmışdır.

Növbəti tərcümə isə Bernard Jan Bettelheymə aiddir. Onun Luka İncili tərcüməsi ilk dəfə 1855-ci ildə katakana yazısı ilə Honkonqda nəşr olunmuşdur, daha sonra İohann İncili, Aktlar kitabı və Romalılara məktubu tərcümə etmişdir. Bettelheym Macarıstan yəhudisi idi və xristian olmuşdu. İngiltərədə yaşayırdı və Britaniya tərəfindən Okinavanın Naha şəhərinə həkim və missioner kimi göndərilmişdi. O, tərcümələrinin Yaponiyada uğurlu olmadığını görmüşdü, çünki Okinava dialektindən istifadə etmişdi. Buna görə də Çikaqoya əczaçı kimi köçərək bir yapon dostunun köməyi ilə tərcümələrini standart yapon dilinə yaxınlaşdırmışdır. Luka İncilinin tərcüməsini yaxşılaşdıraraq kanci yazısına da keçmişdir. Daha sonra Luka və İohann İncillərini hiraqanaya çevirmiş və 1873-cü ildə Vyanada çap etdirmişdir. Bu versiyaları uğurlu olmuş və geniş istifadə olunmuşdur. Bettelheym orijinal tərcüməsində Çin dilində tanrını bildirmək üçün istifadə olunan "cotey" sözündən yararlanmışdır.

Növbəti tərcüməçi Conatan Qobl olmuşdur. O, Yaponiyaya ilk dəfə 1853-cü ildə Metyü Perrinin ekspedisiyası ilə dənizçi kimi gəlmişdi. Daha sonra 1860-cı ildə missioner kimi həyat yoldaşı ilə Yokohamaya gəlmiş və adını Sentaro Kurazo olaraq dəyişdirmişdir. 1864-cü ildə İncilləri və Aktları tərcüməyə etməyə başlamışdır. 1871-ci ilin iyulunda Tokioda çap etdirdiyi Matfeya İncili müasir dövrdə Yaponiyada nəşr olunan ilk Bibliya tərcüməsi idi. Nəşr haqqında o yazırdı:

  Bu dövrdə təhlükəli olduğu üçün nəşriyyatçılar xristianlıq haqqında hansısa işi nəşr etmək istəmirdilər [bu qadağa 1873-cü ilə kimi davam etmişdi]. Yokohamada heç kim işi nəşr etmək istəmədiyindən, Tokioya getməli oldum. Görünür, Tokioda işi nəşr edən nəşriyyatının onun məzmunundan xəbəri yox idi.  

Hökumət tərcümənin nəşr olunan nüsxələrini və taxta qəlibləri yandırmışdır. Nüsxələrdən ancaq 6-sı günümüzə qədər gəlib çatmışdır (dördü Yaponiyada, ikisi ABŞ-dadır).

Qoblın tərcüməsi Yaponiyada hazırlanan və nəşr olunan ilk tərcümə olsa da, digər tərcümələr də mövcud idi. Ceyms Hepbörnə görə Yaponiyaya İncilləri tərümə etməyə gedən ilk missioner Samuel Robins Braun idi. Hepbörn kimi Braun da 1859-cu ildə Yaponiyaya gəlmişdi. Bəzi yapon dostlarına verdiyi Matfeya və Mark İncillərindən başqa digər tərcümələri 1867-ci ildə evində baş verən yanğında məhv olmuşdu. Onun Matfeya İncili tərcüməsinə aid bir nüsxəsi Vilyamsın tərcüməsinin də tapıldığı eyni kitabxanada tapılmışdır.

1867-ci ildə Bibliya cəmiyyətlərinin komitə tərcümələri başlamışdır. Həmin il Devid Tompson Yaradılış kitabını, Ceyms Hepbörn isə Braun və Okuno Masatsumanın köməyi ilə 4 İncili tərcüməyə etməyə başlamışdır. Mark və İohann İncilləri 1872-ci ildə, Matfeya İncili 1873-cü ildə nəşr olunmuşdur. Luka İncili isə 1875-ci ildə çapdan çıxmışdır.

1873–1900

Komitə tərcümələri

 
Ceyms Hepbörn.

20 sentyabr 1872-ci ildə Yaponiyada Protestant Missiyası Cəmiyyətlərinin nümayəndələrinin ilk görüşündə Bibliyanın birgə tərcüməsi məsələsi müzakirə olunmuşdur. Görüş Hepbörnün Yokohamadakı evində baş tutmuşdu. Amerika Bibliya Cəmiyyəti tərcümə işini öz öhdəliyinə götürmüşdü. Hər kilsə bir tərcüməçi ilə təmin etməli idi. Daha sonra layihə yenidən təşkil olunmuş və yeni komitənin ilk görüşü 25 mart 1874-cü ildə Braunun evində baş tutmuşdur. Görüşdə Braun, Hepbörn, Makley və Qrin iştirak edirdilər. Görüşdən sonra Braun sədr, Qrin katib, Okuno Masatsuma isə yapon katib kimi seçilmişdi.

Növbəti gün baş verən görüşdə tərcümə işləri üçün Natan Braunu komitəyə dəvət etmək qərara alınmışdır. O, növbəti gündən 1876-cı ilin yanvarına kimi görüşlərə qatılmışdır. 1875-ci ildə Ceyms məktubunun, 1876-cı ildə Piter məktubunun öz versiyasını nəşr etmişdir. Hər iki tərcüməsi hiraqana ilə yazılmışdı. Komitənin birgə işi ilə 5 il yarım sonra — 1879-cu ilin dekabrında Əhdi-Cədidin tərcüməsi tamamlanmışdır. 1875-ci ilin əvvəlində Luka İncilinin tərcüməsinin yaxşılaşdırılması zamanı vəftiz üçün işlədilən "senrey" sözünü "baputesuma" ilə əvəz etmək təklif edilmişdir. Bunla bağlı sorğu Yaponiyadakı 55 protestant missionerə göndərilmişdir. 16 nəfər qarşı çıxmış, 30 nəfər dəstəkləmiş, 9 nəfər cavab verməmişdir və dəyişilik qəbul olunaraq 1875-ci ilin avqustunda Luka İncilinin yeni versiyası nəşr olunmuşdur.

13 oktyabr 1876-cı ildə Tsukicidə görüşən bir çox missioner Əhdi-Ətiqin tərcümə edilməsi üçün razılığa gəlmişdilər. Britaniya və Şotlandiyanın Bibliya cəmiyyətləri sponsor olmuşdular. Növbəti il Əhdi-Ətiqin bir hissəsi çap olunmuşdur. Devid Tompson Yaradılış kitabının ilk 11 fəslini tərcümə etmişdir. Daha sonra bu tərcümə özü də daxil olmaqla Uaddell, Piper və Koçrandan ibarət komitə tərəfindən yaxşılaşdırılmışdır.

Komitənin Əhdi-Cədidi nəşr etdirdiyi 1880-ci ildə Hepbörn özünün təklif etdiyi sistemlə tərcümənin romaci versiyasını da nəşr etmişdir. O, daha öncə 1873-cü ildə İohann İncilini romaci ilə nəşr etdirmişdi. Hepbörn məktubunda qeyd edir ki, Aktlar, Qalatiyalılara məktub, Filippinlilərə məktub, Vəhy kitabını Braun, İohanna məktub və Kolosslara məktubu isə Qrin tərcümə etmişdir, Əhdi-Cədidin qalan hissəsini isə özü yapon dilinə çevirmişdir. Taxta qəliblər üçün Okunonun kalliqrafiyası istifadə olunmuşdur. Komitənin yapon köməkçilərinə Okuno ilə yanaşı, Braunun köməkçisi Takahaşi Qoro, Qrinin köməkçisi Matsuyama Takayoşi və Natan Braunun köməkçisi Kavakatsu Tetsuya daxil idilər.

1882-ci ildə komitənin yenidən təşkil olunması ilə Verbek, Fayson və Hepbörn üzv olmuşduıar. Yapon üzvlər isə Matsuyama Takayoşi, Uemura Masahisa və İbuka Kacinosuke idilər. Komitənin görüşləri Verbekin Tsukicidəki evində baş tuturdu. İvritcə Əhdi-Ətiqin tərcüməsi 1887-ci ildə tamamlanmış, həmin il Şotlandiya Bibliya Cəmiyyəti Yaponiyada Prosestant Bibliyanın ilk tam nəşrini (iki cilddə) çap etmişdir. 1892-ci ildə Hepbörnün tərcümə etdiyi Bibliyanın romaci versiyası yayımlanmışdır. Bundan 4 il öncə — 1888-ci ildə Hepbörn Zəburun öz tərcüməsini nəşr etdirmişdi.

Fərdi tərcümələr

Natan Braun 27 yanvar 1876-cı ildəki görüşdən sonra komitədən ayrılmış və Əhdi-Cədidin yeni tərcüməsi ilə məşğul olmağa başlamışdır. Braun Conatan Qobldan təsirlənərək baptizm sözünü "şinrey" olaraq tərcümə etmişdir. 1879-cu ilin avqustunda Əhdi-Cədidin tərcüməsini bitirərək hiraqana ilə nəşr etmişdir. Komitənin Əhdi-Cədid tərcüməsi isə bundan 8 ay sonra — 1880-ci ilin aprelində işıq üzü görmüşdür. Natan Braunun bu tərcüməsi 1900-cü ildə Baptist kilsəsi tərəfindən kanci ilə nəşr olunmuşdur.

Əhdi-Ətiq kitablarını tərcümə etmək üçün başqa komitələr də yaradılmışdır. 1879-cu ildə Piper Aqqeya, İon, Malaxi kitablarının tərcümələrini tamamlamışdır. Bu ərəfələrdə müxtəlif müəlliflər də digər kitabları tərcümə etmişdirlər. Tompson Yaradılış kitabını (1878), Quido Verbek Zəburu (1880), Filip Fayson İoşua kitabını (1882), Devison Krallar kitabını (1883), Hepbörn Süleymanın məsəllərini (1883) tərcümə etmişdir.

Bu dövrdə Bibliyanın tərcüməsi ilə əcnəbilərlə yanaşı bəzi yaponlar da məşğul olmuşdur. Bunlardan birincisi Naqata Hoseyin 1873-cü ilə aid tərcüməsidir. Tokioda doğulan Naqata 1863-cü ildə Nyu-Yorkdan gətirilən ingiliscə Bibliya ilə tanış olmuşdur. 1872-ci ildə Osakaya köçəndən sonra bir nəşriyyat şirkəti ilə işləmişdir. Yaponiyada izolyasiya dövrünün başa çatmasından sonra hökumət Qərb ideyalarını yaymağa təşviq edirdi. Naqata "Qərb doktrinaları" (Seyyo-qusa) adı ilə 3 cildlik əsərində 12 Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədid kitabından çıxarışları, Tit və Timotinin məktublarını tərcümə etmişdir. Naqata Bibliyanı tərcümə edən ilk yapon, eləcə də, Əhdi-Cədidi yapon dilinə tərcümə edən ilk tərcüməçi olmuşdur. Onun bu əsəri xristianlıqla bağlı qadağanın ləğv edilməsindən iki ay sonra nəşr olunmuşdur. Birinci cilddə Süleymanın məsəllərindən çıxarılışlar, ikinci cilddə Levit, Qanunun təkrarı, İsxod, Nömrələr kitablarından, eləcə də, Romalılar, Salonikililər, Timoti və Tit məktublarından çıxarılışlar, üçüncü cilddə İncillərdən İsanın doktrinaları yer almışdır. 1900-cü ildə Naqata Hakodatedə yaşayarkən xristian kimi vəftiz olunmuşdur.

Klassik üslubdan uzaqlaşmağa cəhd edən ilk tərcüməçi İbuka Kacinosuke olmuşdur. Onun Mark İncili tərcüməsi 1891-ci ildə Britaniya Bibliya Cəmiyyəti tərəfindən nəşr olunmuşdur. İkinci nəşri 1895-ci ildə, romaci versiyası 1903-cü ildə işıq üzü görmüşdür.

İstinadlar

  1. Mullins, 2003. səh. 205
  2. ↑ Mullins, 2003. səh. 206
  3. ↑ Mullins, 2003. səh. 207
  4. ↑ Mullins, 2003. səh. 208
  5. ↑ Mullins, 2003. səh. 209
  6. ↑ Mullins, 2003. səh. 210
  7. ↑ Mullins, 2003. səh. 211
  8. ↑ Mullins, 2003. səh. 212

Ədəbiyyat

  • Mullins, Mark, Handbook of Christianity in Japan, Brill, 2003, ISBN 90-04-13156-6

Xarici keçidlər

Fevral 20, 2022
bibliyanın, yapon, dilinə, tərcüməsi, frensis, xavierin, yaponiyaya, gəlişindən, öncə, 1548, ildə, başlamışdır, 1613, ildə, əhdi, cədidin, yapon, dilinə, tərcümə, edilməsindən, sonra, qapalı, ölkə, siyasətinə, görə, əsrdən, çox, müddətdə, bibliyanın, yapon, di. Bibliyanin yapon diline tercumesi Frensis Xavierin Yaponiyaya gelisinden bir il once 1548 ci ilde baslamisdir 1613 cu ilde Ehdi Cedidin yapon diline tercume edilmesinden sonra qapali olke siyasetine gore 2 esrden cox muddetde Bibliyanin yapon diline tercume isinde irelileyis olmamisdir Karl Gutzlaff 1837 ci ilde Iohann Incilini tercume ederek nesr etdirmisdir Bundan sonra XIX esrde Yaponiyada bir cox nesrci Bibliya kitablarinin ve hisselerinin yapon diline tercumesi ile mesgul olmus ve komiteler yaratmisdirlar Samuel Vilyams Bernard Jan Bettelheym Conatan Qobl Ceyms Hepborn Samuel Braun Natan Braun Devid Tompson Quido Verbek Filip Fayson bu cur tercumecilerden olmusdurlar Bibliyani tercume etmeye baslayan ilk yapon ise 1873 cu ilde Naqata Hosey olmusdur Yapon dilinde Bibliya Mundericat 1 Ilk dovrler 2 XIX esr 2 1 1837 1853 2 2 1853 1873 2 3 1873 1900 2 3 1 Komite tercumeleri 2 3 2 Ferdi tercumeler 3 Istinadlar 4 Edebiyyat 5 Xarici kecidlerIlk dovrler RedakteBibliyanin yapon diline tercumesi ile bagli isler ilk defe 1548 ci ilde baslamisdir Tercumenin nusxesi muasir dovre kimi gelib catmasa da Kaqosimadan olan qacqin samuray Yaciro ve ya Anciro Qoada Matfeya Incilini yapon diline tercume etmisdir Frensis Xavier Yaciro ve iki yoldasi ile 1547 ci ilde Malay yarimadasinda tanis olmus ve onlari Qoadaki bir kollece getirmisdir Yaciro oz dogma olkesi haqqinda danisandan sonra Xavier hemin Incili yapon xalqina catdirmaq istemisdir Yaciro Matfeya Incilini basdan sonra yapon yazisi ile yazsa da tercumesi muasir dovre kimi catmayib Lakin diger menbelerden melumdur ki o tercumesi zamani buddizm terminlerinden istifade etmisdir Hetta tanri sozunu hatoke budda olaraq tercume etmisdir Bunu oyrenen missionerler tercumedeki buddist terminleri latin ve portuqal terminlerle evez etmisdiler 1 Kutlenin istifadesi ucun nezerde tutulmus diger tercume isi ise Takusima adasinda 1563 cu ilde bas vermis yanginda mehv olmusdur Yangindan bir nece il sonra 1567 ci ilde missioner Luis Frois yapon Daniaonun ve digerlerinin komeyi ile benzer tercumeler aparmisdir Orijinal tercumeler itse de onun tercumesinin 1591 ci ilde Manuel Barreto terefinden hazirlanan nusxeleri Vatikan kitabxanasinda tapilmisdir 2 1613 cu ilde ise Ehdi Cedid yapon diline qismen tercume edilmisdir Tercumenin nusxesi gunumuze kimi gelib catmasa da iki ilini Yaponiyada keciren ingilis kapitan Con Saris 1613 cu ilde Kiotoda olarken gundeliyinde bu tercumeden behs etmisdir 180 il sonra Joao Laureyro oz kitabinda bu tercumenin 1613 cu ilde Kiotoda edildiyini tesdiqlemisdir 2 XIX esr Redakte1837 1853 Redakte Karl Gutzlaff Yaponiyada xristianlarin teqib edilmeye baslamasindan ve qapali siyasetin yurudulmesinden sonra 2 esr boyunca Bibliyanin yapon diline tercume edilmesinde irelileyis olmamisdir XIX esrde Yaponiyadan xaricde yapon diline tercumeler edilmeye baslamisdir 1837 ci ilde Karl Frederik Avqust Gutzlaff Iohann Incilinin yapon versiyasini Sinqapurda nesr etmisdir Gutzlaff prussiyali hekim idi ve 1827 ci ilde Holland Yevengelist Cemiyyeti terefinden Indoneziyaya missioner kimi gonderilmisdi Daha sonra Makaoya kocmus ve London Missionerlik Cemiyyetinin komeyi ile frilans missioner kimi islemisdir Yaponiyaya maragi oldugundan yapon dilini oyrenmeye baslamis ve 1835 ci ilde Otokici Hisakici ve Ivakici adli 3 yapon denizci onun ohdeliyine verilmisdir Bu denizciler Toba limanindan ayrilan ve 1831 ci ilin oktyabrinda tayfuna dusen duyu dasima gemisinden sag cixanlar idiler Sakit okeani kecerek Kanadaya qeder catmis britaniyalilar terefinden xilas edildikden sonra Makaoya getirilmisdiler 3 Gutzlaff onlarin komeyi ile 1836 ci ilde Iohann Incilini tamamlamis ve amerikali nesrci Samuel Uels Vilyamsin komeyi ile nesr ucun agac qelibler hazirlamisdir 1837 ci ilde uc denizci ve Filippinde Luzon sahilinde qezaya ugramis 4 baliqci ile birlikde Yaponiyaya yola dusmusdur ve Okinavanin Naha seherine catmisdir Lakin onlara Edo limanina daxil olmaga icaze verilmemis Kaqosimada onlara ates acdiqdan sonra 29 avqustda geri qayitmaga mecbur olmusdurlar 3 Gutzlaff 1837 ci ilde tercumesini Sinqapurda yayimlamis ve sadece katakanadan istifade etmisdir 1841 ci ilde Ceyms Hepborn Sinqapurda olarken bu tercumeni gormus bir nusxesini Nyu Yorka gondermis hetta hemin nusxeni 1859 cu ilde Yaponiyaya gederken ozu ile aparmisdir Gutzlaff tercumesinde tanri sozunu qokuraku buddizmde cennet ucun isledilen termin loqos sozunu kasikoy mono mudrik biri muqeddes ruh ifadesini kami tanri kimi vermisdir Iohann Incilinin birinci ve ikinci fesilleri Iohannin ikinci mektubu 1854 cu ilde Parisde cap edilmisdir Gutzlaff tercumlerine davam ederek butun Ehdi Cedidi ve Ehdi Etiqin bir qismini tercume etse de onlari nesr etmemisdir 3 1853 1873 Redakte 1853 cu ilde Yaponiyada izolyasiya dovrunun basa catmasindan sonra tercume isine maraq gosterenlerin sayi artmaga baslamisdir Bu dovrde Gutzlaffin dostu Samuel Vilyams oz tercumeleri uzerinde islemeye baslamisdir O ugursuz Yaponiya seferinden sonra hemin denizcilerin komeyi ile islemisdir 1860 ve ya 1861 ci ilde Matfeya Incilini ve Yaradilis kitabini tamamlamis ve Yokohamada olan Ceyms Hepborn ve Samuel Brauna elyazmalarini gondermisdir Vilyamsin tercumesinde Filippinde qezaya ugramis 4 baliqcidan olan Sozonun imzasini da gormek olar Onun tercumesi 1867 ci ilde Braunun evinde bas vermis yangindan qurtulmus ve daha sonra Fukuokada sexsi kitabxanada tapilmisdir 4 Novbeti tercume ise Bernard Jan Bettelheyme aiddir Onun Luka Incili tercumesi ilk defe 1855 ci ilde katakana yazisi ile Honkonqda nesr olunmusdur daha sonra Iohann Incili Aktlar kitabi ve Romalilara mektubu tercume etmisdir Bettelheym Macaristan yehudisi idi ve xristian olmusdu Ingilterede yasayirdi ve Britaniya terefinden Okinavanin Naha seherine hekim ve missioner kimi gonderilmisdi O tercumelerinin Yaponiyada ugurlu olmadigini gormusdu cunki Okinava dialektinden istifade etmisdi Buna gore de Cikaqoya eczaci kimi kocerek bir yapon dostunun komeyi ile tercumelerini standart yapon diline yaxinlasdirmisdir Luka Incilinin tercumesini yaxsilasdiraraq kanci yazisina da kecmisdir Daha sonra Luka ve Iohann Incillerini hiraqanaya cevirmis ve 1873 cu ilde Vyanada cap etdirmisdir Bu versiyalari ugurlu olmus ve genis istifade olunmusdur Bettelheym orijinal tercumesinde Cin dilinde tanrini bildirmek ucun istifade olunan cotey sozunden yararlanmisdir 4 Novbeti tercumeci Conatan Qobl olmusdur O Yaponiyaya ilk defe 1853 cu ilde Metyu Perrinin ekspedisiyasi ile denizci kimi gelmisdi Daha sonra 1860 ci ilde missioner kimi heyat yoldasi ile Yokohamaya gelmis ve adini Sentaro Kurazo olaraq deyisdirmisdir 1864 cu ilde Incilleri ve Aktlari tercumeye etmeye baslamisdir 1871 ci ilin iyulunda Tokioda cap etdirdiyi Matfeya Incili muasir dovrde Yaponiyada nesr olunan ilk Bibliya tercumesi idi 4 Nesr haqqinda o yazirdi Bu dovrde tehlukeli oldugu ucun nesriyyatcilar xristianliq haqqinda hansisa isi nesr etmek istemirdiler bu qadaga 1873 cu ile kimi davam etmisdi Yokohamada hec kim isi nesr etmek istemediyinden Tokioya getmeli oldum Gorunur Tokioda isi nesr eden nesriyyatinin onun mezmunundan xeberi yox idi 4 Hokumet tercumenin nesr olunan nusxelerini ve taxta qelibleri yandirmisdir Nusxelerden ancaq 6 si gunumuze qeder gelib catmisdir dordu Yaponiyada ikisi ABS dadir 4 Qoblin tercumesi Yaponiyada hazirlanan ve nesr olunan ilk tercume olsa da diger tercumeler de movcud idi Ceyms Hepborne gore Yaponiyaya Incilleri terume etmeye geden ilk missioner Samuel Robins Braun idi Hepborn kimi Braun da 1859 cu ilde Yaponiyaya gelmisdi Bezi yapon dostlarina verdiyi Matfeya ve Mark Incillerinden basqa diger tercumeleri 1867 ci ilde evinde bas veren yanginda mehv olmusdu Onun Matfeya Incili tercumesine aid bir nusxesi Vilyamsin tercumesinin de tapildigi eyni kitabxanada tapilmisdir 5 1867 ci ilde Bibliya cemiyyetlerinin komite tercumeleri baslamisdir Hemin il Devid Tompson Yaradilis kitabini Ceyms Hepborn ise Braun ve Okuno Masatsumanin komeyi ile 4 Incili tercumeye etmeye baslamisdir Mark ve Iohann Incilleri 1872 ci ilde Matfeya Incili 1873 cu ilde nesr olunmusdur Luka Incili ise 1875 ci ilde capdan cixmisdir 5 1873 1900 Redakte Komite tercumeleri Redakte Ceyms Hepborn 20 sentyabr 1872 ci ilde Yaponiyada Protestant Missiyasi Cemiyyetlerinin numayendelerinin ilk gorusunde Bibliyanin birge tercumesi meselesi muzakire olunmusdur Gorus Hepbornun Yokohamadaki evinde bas tutmusdu Amerika Bibliya Cemiyyeti tercume isini oz ohdeliyine goturmusdu Her kilse bir tercumeci ile temin etmeli idi Daha sonra layihe yeniden teskil olunmus ve yeni komitenin ilk gorusu 25 mart 1874 cu ilde Braunun evinde bas tutmusdur Gorusde Braun Hepborn Makley ve Qrin istirak edirdiler Gorusden sonra Braun sedr Qrin katib Okuno Masatsuma ise yapon katib kimi secilmisdi 5 Novbeti gun bas veren gorusde tercume isleri ucun Natan Braunu komiteye devet etmek qerara alinmisdir O novbeti gunden 1876 ci ilin yanvarina kimi goruslere qatilmisdir 1875 ci ilde Ceyms mektubunun 1876 ci ilde Piter mektubunun oz versiyasini nesr etmisdir Her iki tercumesi hiraqana ile yazilmisdi Komitenin birge isi ile 5 il yarim sonra 1879 cu ilin dekabrinda Ehdi Cedidin tercumesi tamamlanmisdir 5 1875 ci ilin evvelinde Luka Incilinin tercumesinin yaxsilasdirilmasi zamani veftiz ucun isledilen senrey sozunu baputesuma ile evez etmek teklif edilmisdir Bunla bagli sorgu Yaponiyadaki 55 protestant missionere gonderilmisdir 16 nefer qarsi cixmis 30 nefer desteklemis 9 nefer cavab vermemisdir ve deyisilik qebul olunaraq 1875 ci ilin avqustunda Luka Incilinin yeni versiyasi nesr olunmusdur 6 13 oktyabr 1876 ci ilde Tsukicide gorusen bir cox missioner Ehdi Etiqin tercume edilmesi ucun raziliga gelmisdiler Britaniya ve Sotlandiyanin Bibliya cemiyyetleri sponsor olmusdular Novbeti il Ehdi Etiqin bir hissesi cap olunmusdur Devid Tompson Yaradilis kitabinin ilk 11 feslini tercume etmisdir Daha sonra bu tercume ozu de daxil olmaqla Uaddell Piper ve Kocrandan ibaret komite terefinden yaxsilasdirilmisdir 6 Komitenin Ehdi Cedidi nesr etdirdiyi 1880 ci ilde Hepborn ozunun teklif etdiyi sistemle tercumenin romaci versiyasini da nesr etmisdir O daha once 1873 cu ilde Iohann Incilini romaci ile nesr etdirmisdi Hepborn mektubunda qeyd edir ki Aktlar Qalatiyalilara mektub Filippinlilere mektub Vehy kitabini Braun Iohanna mektub ve Kolosslara mektubu ise Qrin tercume etmisdir Ehdi Cedidin qalan hissesini ise ozu yapon diline cevirmisdir Taxta qelibler ucun Okunonun kalliqrafiyasi istifade olunmusdur Komitenin yapon komekcilerine Okuno ile yanasi Braunun komekcisi Takahasi Qoro Qrinin komekcisi Matsuyama Takayosi ve Natan Braunun komekcisi Kavakatsu Tetsuya daxil idiler 6 1882 ci ilde komitenin yeniden teskil olunmasi ile Verbek Fayson ve Hepborn uzv olmusduiar Yapon uzvler ise Matsuyama Takayosi Uemura Masahisa ve Ibuka Kacinosuke idiler Komitenin gorusleri Verbekin Tsukicideki evinde bas tuturdu Ivritce Ehdi Etiqin tercumesi 1887 ci ilde tamamlanmis hemin il Sotlandiya Bibliya Cemiyyeti Yaponiyada Prosestant Bibliyanin ilk tam nesrini iki cildde cap etmisdir 1892 ci ilde Hepbornun tercume etdiyi Bibliyanin romaci versiyasi yayimlanmisdir Bundan 4 il once 1888 ci ilde Hepborn Zeburun oz tercumesini nesr etdirmisdi 7 Ferdi tercumeler Redakte Natan Braun 27 yanvar 1876 ci ildeki gorusden sonra komiteden ayrilmis ve Ehdi Cedidin yeni tercumesi ile mesgul olmaga baslamisdir Braun Conatan Qobldan tesirlenerek baptizm sozunu sinrey olaraq tercume etmisdir 1879 cu ilin avqustunda Ehdi Cedidin tercumesini bitirerek hiraqana ile nesr etmisdir Komitenin Ehdi Cedid tercumesi ise bundan 8 ay sonra 1880 ci ilin aprelinde isiq uzu gormusdur Natan Braunun bu tercumesi 1900 cu ilde Baptist kilsesi terefinden kanci ile nesr olunmusdur 6 Ehdi Etiq kitablarini tercume etmek ucun basqa komiteler de yaradilmisdir 1879 cu ilde Piper Aqqeya Ion Malaxi kitablarinin tercumelerini tamamlamisdir Bu erefelerde muxtelif muellifler de diger kitablari tercume etmisdirler Tompson Yaradilis kitabini 1878 Quido Verbek Zeburu 1880 Filip Fayson Iosua kitabini 1882 Devison Krallar kitabini 1883 Hepborn Suleymanin mesellerini 1883 tercume etmisdir 7 Bu dovrde Bibliyanin tercumesi ile ecnebilerle yanasi bezi yaponlar da mesgul olmusdur Bunlardan birincisi Naqata Hoseyin 1873 cu ile aid tercumesidir Tokioda dogulan Naqata 1863 cu ilde Nyu Yorkdan getirilen ingilisce Bibliya ile tanis olmusdur 1872 ci ilde Osakaya kocenden sonra bir nesriyyat sirketi ile islemisdir Yaponiyada izolyasiya dovrunun basa catmasindan sonra hokumet Qerb ideyalarini yaymaga tesviq edirdi Naqata Qerb doktrinalari Seyyo qusa adi ile 3 cildlik eserinde 12 Ehdi Etiq ve Ehdi Cedid kitabindan cixarislari Tit ve Timotinin mektublarini tercume etmisdir Naqata Bibliyani tercume eden ilk yapon elece de Ehdi Cedidi yapon diline tercume eden ilk tercumeci olmusdur Onun bu eseri xristianliqla bagli qadaganin legv edilmesinden iki ay sonra nesr olunmusdur Birinci cildde Suleymanin mesellerinden cixarilislar ikinci cildde Levit Qanunun tekrari Isxod Nomreler kitablarindan elece de Romalilar Salonikililer Timoti ve Tit mektublarindan cixarilislar ucuncu cildde Incillerden Isanin doktrinalari yer almisdir 1900 cu ilde Naqata Hakodatede yasayarken xristian kimi veftiz olunmusdur 8 Klassik uslubdan uzaqlasmaga cehd eden ilk tercumeci Ibuka Kacinosuke olmusdur Onun Mark Incili tercumesi 1891 ci ilde Britaniya Bibliya Cemiyyeti terefinden nesr olunmusdur Ikinci nesri 1895 ci ilde romaci versiyasi 1903 cu ilde isiq uzu gormusdur 8 Istinadlar Redakte Mullins 2003 seh 205 1 2 Mullins 2003 seh 206 1 2 3 Mullins 2003 seh 207 1 2 3 4 5 Mullins 2003 seh 208 1 2 3 4 Mullins 2003 seh 209 1 2 3 4 Mullins 2003 seh 210 1 2 Mullins 2003 seh 211 1 2 Mullins 2003 seh 212Edebiyyat RedakteMullins Mark Handbook of Christianity in Japan Brill 2003 ISBN 90 04 13156 6Xarici kecidler Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Bibliyanin yapon diline tercumesi amp oldid 5988930, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.