fbpx
Wikipedia

Azərbaycan mülki hüququ

Avqust 19, 2021

Azərbaycan mülki hüququ — Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra RSFSR-in sosialist hüququnun mənimsənilməsi yolu ilə mülki hüquq sisteminin tam əvəz olunması baş verdi. 1923-cü ildə Azərbaycan SSR-də ilk mülki məcəllə qəbul olundu. Məcəlləyə nikah, ailə və qəyyumluq hüququnu əhatə edən bölmələr daxil edilmişdi (digər ittifaq respublikalarında bu münasibətlər ayrı-ayrı məcəllələrlə tənzimlənirdi).

Sovet dövründə Azərbaycanın mülki hüququ digər ittifaq respublikalarının mülki hüququndan mahiyyətcə fərqlənmirdi. İkinci ümumittifaq məcəllələşdirilməsi nəticəsində 1964-cü ildə Azərbaycan SSR-in yeni mülki məcəlləsi qəbul olundu ( bundan sonra–MM Azərbaycan SSR).

Sovet dövrünün Mülki Məcəlləsi mülki hüquq münasibətlərinin subyekti qismində vətəndaşları və hüquqi şəxsləri-dövlət müəssisə, idarə və təşkilatları, kolxozlar, kolxozlararası və kollektiv birlikləri müəyyən edirdi.

Sosialist cəmiyyətində istehsal vasitələri hesabına yalnız dövlət mülkiyyətinin müəyyən olunmasını nəzərə alaraq, Azərbaycan SSR-nin MM-ə uyğun olaraq mülkiyyət sosialist mülkiyyətinə yəni dövlət, kolxoz-kooperativ, həmkarlar ittifaqı və s və vətəndaşların əmək gəlirlərindən təşkil olunan şəxsi mülkiyyətə bölünürdü. Sosialist mülkiyyətindən şəxsi gəlir əldə etmək məqsədi ilə olunmasını qadağan edən xüsusi normalar mövcud idi. MM həmçinin vətəndaşın şəxsi mülkiyyətin həcminin hədlərini müəyyən edirdi.

Azərbaycan SSR-nin MM-nin xüsusi hissəsi müxtəlif növ müqavilələri nəzərdə tuturdu: alqı-satqı, bağışlama, göndərmə, dövlət satın almaları, dövlət sığortası, podrat, daşınma və s. Ayrıca bir bölmə miras institutuna həsr olunmuşdu. Bununla da vərəsələrin iki dərəcəsi müəyyən olundu. Azərbaycan SSR-nin MM-i praktiki olaraq 1964-cü il RSFSR Mülki Məcəlləsi ilə eyni idi.

Hal-hazırda 27 dekabr 1999-cu ildə qəbul olunan və 1 sentyabr 2000-ci ildə qüvvəyə minən Azərbaycanın yeni Mülki Məcəlləsi fəaliyyət göstərir (bundan sonra-Azərbaycanın MM). Azərbaycanın MM-i mülkiyyətin müxtəlif formalarının tanınmasına əsaslanan əmlak və şəxsi qeyri-əmlak münasibətlərini, sahibkarlıq fəaliyyətini, müqavilə münasibətlərini və s. tənzimləyir. Müasir mülki hüquq münasibətlərinin xüsusiyyəti tərəflərin hüquq bərabərliyində və onların bir birinə münasibətdə müstəqil olmasında, müqavilənin bağlanmasında iradə azadlığında, əsasən mülki xarakterli vasitələrin tətbiqi ilə mülki hüquq və vəzifələrin həyata keçirilməsinin hüquqi təminatında özünü göstərir.

Azərbaycanın MM-nin layihəsinin hazırlanmasında əsasən Alman Mülki Məcəlləsinin Pandekt sistemindən, həmçinin MDB-nin iştirakçı dövlətlərinin parlamentlərarası assambleyasında təsdiqini tapmış Model Mülki Məcəllənin quruluşundan istifadə olunmuşdur. İlk növbədə bu tənzimləmə predmetinə struktura, stilistikaya, terminologiyaya və s.aiddir.

Azərbaycanın MM-i şəxsi hüquq münasibətlərinin mülki və ticarət münasibətlərinə bölünməsini nəzərdə tutmur. Məcəllə kommersiya təşkilatlarının status və hüquq münasibətlərini, mülki hüquq münasibətlərinin müxtəlif subyektlərinin təsərüffat öhdəliklərini tənzimləyən müddəaları nəzərdə tutur. Buna görə də Ticarət Məcəlləsinin qəbuluna praktiki olaraq təlabat yoxdur.

Azərbaycanın Mülki Məcəlləsi bir çox münasibətlərdə digər MDB dövlətlərinin mülki hüquq münasibətləri institutları ilə eynilik təşkil etsə də, o əsasən avropa ölkələrinin xüsusən də, 1896-cı il Alman mülki qanunvericiliyini özündə əks etdirir (Azərbaycanın MM-nin hazırlığında həmçinin alman mütəxəssisləri də iştirak etmişlər). Misal üçün, müstəqil əşya hüquq növləri qismində sahiblik, servitut, uzufrukt, girov və ipoteka fərqləndirildi.

Öz quruluşuna görə Azərbaycanın MM-i ümumi və xüsusi hissəyə bölünür. Məcəllə 10 bölmədən, 74 fəsildən və 1325 maddədən ibarətdir. Birinci bölmə giriş müddəaları, ikinci- şəxsləri (subyektləri), üçüncü- əşya hüququnu, dördüncü- əqdlərin bağlanma qaydasını, beşinci-müddətləri, altıncı-öhdəlik hüququnun ümumi hissəsini, yeddinci-müqavilələrdən əmələ gələn öhdəlikləri, səkkizinci- qanundan əmələ gələn öhdəlikləri, doqquzuncu-mülki hüquq pozuntularından (deliktlərdən) əmələ gələn öhdəlikləri, onuncu-vərəsəlik hüququnun tənzimlənməsini əhatə edir.

Mülki hüquq münasibətlərinin tənzimlənməsi MM-dən başqa ayrı-ayrı qanunlarla tənzimlənir: 9 noyabr 1991-ci il “Azərbaycan Respublikasında mülkiyyət” haqqında; 30 aprel 1992-ci il “İcarə haqqında”, 5 yanvar 1993-cü il “Sığorta haqqında”, 5 iyun 1996-cı il “Müəlliflik və əlaqəli hüquqlar haqqında”, 25 iyul 1997-ci il “Patent haqqında”, 3 iyul 1998-ci il “Girov haqqında” və s.

Əlbəttə yeni iqtisadi münasibətlər hüquq sisteminin, xüsusən də mülki və ona yaxın digər hüquq sahələrinin mütəmadi olaraq təkmilləşdirilməsini qanunvericinin üzərinə vəzifə kimi qoyur.

İqtisadi münasibətlərin əsası əsasən müxtəlif mülkiyyət formalarına təminat verən, mülkiyyətin toxunulmazlığını və dövlət tərəfindən müdafiə olunmasını müəyyən edən nisbətən stasionar konstitusion normalarla tənzimlənir (Konstitusiyanın 13-cü maddəsi). Azərbaycanın hüquq sistemində mülkiyyətin heç bir növünə üstünlük verilmir. Mülkiyyət hüququ, o cümlədən xüsusi mülkiyyət hüququ qanunla qorunur (Konstitusiyanın 29-cu maddəsi).

Konstitusiyanın müddəaları ilə yanaşı həmçinin, xüsusi orqanik qanunlar sahibkarlıq fəaliyyətinin azadlığına təminat verirvə bazar münasibətləri subyektlərinin fəaliyyət qaydalarını müəyyən edir. Bu qanunvericilik aktlarına aşağıdakı qanunları misal gətirmək olar: 24 noyabr 1992-ci il “Qi ymətli kağızlar və fond birjaları haqqında”; 15 dekabr 1992-ci il “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında”; 25 may 1994-cü il “Əmtəə birjası haqqında”; 1 iyul 1994-cü il “Müəssisələr haqqında”; 12 iyul 1994-cü il “Səhmdar cəmiyyəti haqqında” ; 29 noyabr 1994-cü il “Lizinq haqqında”; 13 iyun 1997-ci il “Müflisləşmə və iflas haqqında”; 3 oktyabr 1997-ci il “Reklam haqqında”; 14 iyul 1998-ci il “Qiymətli kağızlar haqqında”; 12 avqust 1998-ci il “Əmtəə nişanları və coğrafi göstəricilər haqqında”; 29 dekabr 1998-ci il “Məhdud məsuliyyətli müəssisələr haqqında”; 30 may 2003-cü il “Tənzimlənən qiymətlər haqqında”; 16 yanvar 2004-cü il “Banklar haqqında” və s.

Azərbaycanın enerji bazarı ölkəni xarici investisiyalar üçün maraqlı edir. Buna görə də hüquq sistemi, transmilli xarici şirkətlərin böyük investisiya qoyuluşuna adekvat təminat verməlidir. Bu məqsədlə aşağıdakı qanunlar qəbul olunub: “Xarici investisiyanın qorunması haqqında” 15 yanvar 1992-ci il; “Antiinhisar fəaliyyəti haqqında” 4 mart 1993-cü il; “İnvestisiya fəaliyyəti haqqında” 13 yanvar 1995-ci il; “Maliyyə-sənayə qrupları haqqında” 23 aprel 1996-cı il; “Təbii inhisar haqqında” 15 dekabr 1998-ci il və s. Hal-hazırda parlamentdə sahibkarlıq fəaliyyətinin müdafiəsi sahəsində qanunvericilik məcəllələşdirilir və antiinhisar məcəllə hazırlanır.

Digər keçmiş sosialist dövlətlərində olduğu kimi Azərbaycanda da iqtisadi islahatların əsas tərkib hissəsi olan özəlləşmənin hüquqi əsasını 7 yanvar 1993-cü il “Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu təşkil edir. Faktiki vətəndaşlara məxsus olan və dövlətin balansında yerləşən yaşayış yerlərinin özəlləşməsi əvəzsiz əsasla həyata keçirilir. Hal-hazırda praktiki olaraq ikinci özəlləşmə dövrü sona çatmışdır (kiçik müəssisələr) və böyük müəssisələr, səhmdar cəmiyyətlər üçün sənaye obyektlərinin özəlləşdirilməsi açıqdır.

Azərbaycanda tikinti biznesi fəal inkişaf edir. Yaşayış evlərinin, ofis mərkəzlərinin, otellerin, sənaye obyektlərinin, xüsusi evlərin inşası dəqiq hüquqi tənzimləmə tələb edir. 2012-ci ilin iyun ayında parlament tərəfindən “Şəhərsalma və tikinti məcəlləsi” qəbul olundu. Məcəllə obyektlərin, binaların, evlərin və s. tikintisinə icazə alınmasının qaydalarını tənzimləyir. Xüsusi olaraq qeyd olunub ki, 3 mərtəbəli, 12 metrdən hündür olmayan xüsusi evin tikintisinə icazə tələb olunmur, yalnız bildiriş xarakterli qeydiyyat kifayətdir. İnşa olunmuş obyektlərin qeydiyyatı üçün maksimal dərəcədə qısa müddət müəyyən olunub. Bütövlükdə yeni məcəllə şəhərsalmanın baş planına uyğun olaraq Azərbaycanda tikinti prosesinin təşkilinə imkan yaradır.

Aqrar münasibətlərin inkişafına böyük diqqət ayrılır. Aqrar sektorda islahatlar dövrü ərzində iki dəfə 1991-ci və 1999-cu illərdə “Torpaq məcəlləsi” qəbul olunmuşdu. 90-cı ilin ortalarında torpaq islahatı keçirildi, torpaq vətəndaşların mülkiyyətinə onu digər şəxslərə satmaq və vermək hüququ ilə verildi. Hal-hazırda qanunvericilik dövlət, xüsusi və bələdiyyə mülkiyyət formalarının qorunmasına təminat verir. Aqrar sahədə qəbul olunan qanunlar: “Kəndli fermer təsərrüfatı haqqında” 8 aprel 1992-ci il; “Sovxoz və kolxozların islahatları haqqında” 18 fevral 1995-ci il; “Aqrar islahatın əsasları haqqında” 18 fevral 1995-ci il; “Torpaq islahatı haqqında” 16 iyul 1996-cı il; “Kooperasiya haqqında” 7 fevral 1996-cı il; “Torpaq icarəsi haqqında” 11 dekabr 1998-ci il; “Torpaq bazarı haqqında” 7 may 1999-cu il və s.

Azərbaycan MDB-də ilk olaraq yeni bazar münasibətlərinə uyğun olaraq əmək qanunvericiliyinin yenilənməsini başa çatdırdı. Bu sahədə əsas mənbə 1 iyul 1999-cu ildə qəbul olunan Əmək məcəlləsidir. Əmək münasibətləri sahəsində bir sıra digər qanunlar fəaliyyət göstərir: “Əməyin mühafizəsi haqqında” 29 sentyabr 1992-ci il; “Həmkarlar ittifaqı haqqında” 24 fevral 1994-cü il; “Məzuniyyət haqqında” 19 iyul 1994-cü il; “Fərdi əmək mübahisələrinin həlli haqqında” 13 fevral 1996-cı il; “Fərdi əmək müqavilələri (kontraktları) haqqında” 21 may 1996-cı il; “Kollektiv müqavilələr və sazişlər haqqında” 24 may 1996-cı il; “Kollektiv əmək mübahisələrinin həlli haqqında” 15 may 1998-ci il və s.

Yeni əmək qanunvericiliyi sosial-demokratik prinsiplərə əsaslanır və bütövlükdə isə Beynəlxalq Əmək Təşkilatının tələblərinə cavab verir (bundan sonra BƏT).

Əmək qanunvericiliyi hər kəsə əməyə olan qabiliyyəti əsasında sərbəst surətdə özünə fəaliyyət növü, peşə, məşğuliyyət və iş yeri seçmək hüququ verir. Əməyə məcburiyyət qadağandır, əmək müqavilələri sərbəst bağlanılır, hər kəsin təhlükəsiz və sağlam şəraitdə işləmək, heç bir ayrı-seçkilik qoyulmadan öz işinə görə dövlətin müəyyənləşdirdiyi minimum əmək haqqından az olmayan haqq almaq hüququ vardır. İşsizlərin dövlətdən sosial müavinət almaq hüququ vardır. Konstitusiyanın 37-ci maddəsinə əsasən hər kəsin istirahət hüququ vardır (8 saatlıq iş günü)

Azərbaycanda pensiya sahəsində islahatlar 2005-2006-cı illərdə həyata keçirildi. 1 yanvar 2006-cı ildə “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu qüvvəyə mindi. Yeni qanuna uyğun olaraq pensiya növləri müəyyən olundu: yaşa, əlilliyə və ailə başçısını itirməyə görə. Praktiki olaraq pensiyanın özünün tərkib hissələri dəyişdi. Hal-hazırda pensiya baza, sığorta və yığım hissədən ibarətdir. Bu sistem dövlətə vətəndaşların sosial təminatına daha çevik yanaşmağa, vətəndaşlara isə öz əmək haqqları nəzərə alınmaqla özləri üçün pensiyalarının yığım hissəsini formalaşdırmasına şərait yaradır. Xüsusi əmək qanunvericiliyi ilə həmçinin hərbi qulluqçular, dövlət qulluqçuları, hakimlərin, prokurorların və s, pensiya ödənişlərinin xüsusi qaydası nəzərdə tutulub.

Son zamanlar dövlət ətraf mühitin mühafizəsinə xüsusi diqqət ayırır. Xüsusilə də, 8 iyun 1999-cu il “Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında” və “Ekoloji təhlükəsizlik haqqında“ və s. qanunlar qəbul edilmişdir. 26 dekabr 1997-ci il “Su məcəlləsi” 30 dekabr 1997-ci il “Meşə məcəlləsi” də həmçinin təbiəti mühafizə hüququnun əsas mənbələridir.

Azərbaycanda ailə-nikah münasibətləri 28 dekabr 1999-cu ildə qəbul olunmuş Ailə məcəlləsi ilə tənzimlənir. Azərbaycan Respublikasında ailə dövlətin xüsusi himayəsindədir, analıq, atalıq, uşaqlıq isə qanunla mühafizə olunur. Ailə qanunvericiliyi ailənin möhkəmləndirilməsi zəruriyyətindən irəli gəlir. Nikah və ailə münasibətlərinin hüquqi baxımdan tənzimlənməsi dövlət tərəfindən həyata keçirilir və yalnız müvafiq icra hakimiyyəti orqanında kişi və qadın arasında bağlanmış nikah tanınır.Dini kəbinkəsmə (dini nikah) hüquqi əhəmiyyətə malik deyildir. 2012-ci ildə son dəyişiklikdən sonra hər iki cins üçün nikah 18 yaş müəyyən olundu.

İnformasiya mübadiləsinin fəallığı, informasiya münasibətlərinin inkişafı, informasiya texnologiyalarının geniş istifadəsi, informasiyanın, informasiyalaşdırmanın, informasiya siyasəti və təhlükəsizliyinin hüquqi cəhətdən vaxtında təmin olunmasını tələb edir.

Bu informasiya və kommunikasiya daşıyıcılarının universal xarakterə malik olmasını nəzərə alaraq,informasiya münasibətlərinin milli qanunvericilikdə hüquqi tənzimlənməsi, beynəlxalq standartların və komparativ siyasətin nəzərə alınmasını tələb edir.

19 iyun 1998-ci ildə “İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında”, 9 dekabr 2005-ci ildə “İnformasiya əldə etmək haqqında” qanun qəbul olundu. Bu qanunların məqsədi ayrı olsa da bir-birini qarşılıqlı olaraq tamamlayır. “İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında” qanun informasiya prosesini tənzimləyir. Konstitusyanın 50-ci maddəsini təmin etmək məqsədi ilə “İnformasiya əldə etmək” haqqında qanun isə Azərbaycanda maneəsiz məlumat almanın hüquqi əsasını müəyyən edir.

Bu yolla qanunvericilik hər kəsə ümumi informasiyadan istifadə edilməsinə təminat verir. Azərbaycanda informasiyanın operativ əldə olunması, ötürülməsi və dövlət idarəetməsinin şəffaflığı üçün Elektron Hökumət üzrə qanunvericilik aktlarının layihə paketi hazırlanır.

Xarici keçidlər

  • Azərbaycan Respublikasının hüquq sistemi (Umumi icmal)

Avqust 19, 2021
azərbaycan, mülki, hüququ, azərbaycanda, sovet, hakimiyyəti, qurulduqdan, sonra, rsfsr, sosialist, hüququnun, mənimsənilməsi, yolu, ilə, mülki, hüquq, sisteminin, əvəz, olunması, baş, verdi, 1923, ildə, azərbaycan, mülki, məcəllə, qəbul, olundu, məcəlləyə, nik. Azerbaycan mulki huququ Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra RSFSR in sosialist huququnun menimsenilmesi yolu ile mulki huquq sisteminin tam evez olunmasi bas verdi 1923 cu ilde Azerbaycan SSR de ilk mulki mecelle qebul olundu Mecelleye nikah aile ve qeyyumluq huququnu ehate eden bolmeler daxil edilmisdi diger ittifaq respublikalarinda bu munasibetler ayri ayri mecellelerle tenzimlenirdi Sovet dovrunde Azerbaycanin mulki huququ diger ittifaq respublikalarinin mulki huququndan mahiyyetce ferqlenmirdi Ikinci umumittifaq mecellelesdirilmesi neticesinde 1964 cu ilde Azerbaycan SSR in yeni mulki mecellesi qebul olundu bundan sonra MM Azerbaycan SSR Sovet dovrunun Mulki Mecellesi mulki huquq munasibetlerinin subyekti qisminde vetendaslari ve huquqi sexsleri dovlet muessise idare ve teskilatlari kolxozlar kolxozlararasi ve kollektiv birlikleri mueyyen edirdi Sosialist cemiyyetinde istehsal vasiteleri hesabina yalniz dovlet mulkiyyetinin mueyyen olunmasini nezere alaraq Azerbaycan SSR nin MM e uygun olaraq mulkiyyet sosialist mulkiyyetine yeni dovlet kolxoz kooperativ hemkarlar ittifaqi ve s ve vetendaslarin emek gelirlerinden teskil olunan sexsi mulkiyyete bolunurdu Sosialist mulkiyyetinden sexsi gelir elde etmek meqsedi ile olunmasini qadagan eden xususi normalar movcud idi MM hemcinin vetendasin sexsi mulkiyyetin hecminin hedlerini mueyyen edirdi Azerbaycan SSR nin MM nin xususi hissesi muxtelif nov muqavileleri nezerde tuturdu alqi satqi bagislama gonderme dovlet satin almalari dovlet sigortasi podrat dasinma ve s Ayrica bir bolme miras institutuna hesr olunmusdu Bununla da vereselerin iki derecesi mueyyen olundu Azerbaycan SSR nin MM i praktiki olaraq 1964 cu il RSFSR Mulki Mecellesi ile eyni idi Hal hazirda 27 dekabr 1999 cu ilde qebul olunan ve 1 sentyabr 2000 ci ilde quvveye minen Azerbaycanin yeni Mulki Mecellesi fealiyyet gosterir bundan sonra Azerbaycanin MM Azerbaycanin MM i mulkiyyetin muxtelif formalarinin taninmasina esaslanan emlak ve sexsi qeyri emlak munasibetlerini sahibkarliq fealiyyetini muqavile munasibetlerini ve s tenzimleyir Muasir mulki huquq munasibetlerinin xususiyyeti tereflerin huquq beraberliyinde ve onlarin bir birine munasibetde musteqil olmasinda muqavilenin baglanmasinda irade azadliginda esasen mulki xarakterli vasitelerin tetbiqi ile mulki huquq ve vezifelerin heyata kecirilmesinin huquqi teminatinda ozunu gosterir Azerbaycanin MM nin layihesinin hazirlanmasinda esasen Alman Mulki Mecellesinin Pandekt sisteminden hemcinin MDB nin istirakci dovletlerinin parlamentlerarasi assambleyasinda tesdiqini tapmis Model Mulki Mecellenin qurulusundan istifade olunmusdur Ilk novbede bu tenzimleme predmetine struktura stilistikaya terminologiyaya ve s aiddir Azerbaycanin MM i sexsi huquq munasibetlerinin mulki ve ticaret munasibetlerine bolunmesini nezerde tutmur Mecelle kommersiya teskilatlarinin status ve huquq munasibetlerini mulki huquq munasibetlerinin muxtelif subyektlerinin teseruffat ohdeliklerini tenzimleyen muddealari nezerde tutur Buna gore de Ticaret Mecellesinin qebuluna praktiki olaraq telabat yoxdur Azerbaycanin Mulki Mecellesi bir cox munasibetlerde diger MDB dovletlerinin mulki huquq munasibetleri institutlari ile eynilik teskil etse de o esasen avropa olkelerinin xususen de 1896 ci il Alman mulki qanunvericiliyini ozunde eks etdirir Azerbaycanin MM nin hazirliginda hemcinin alman mutexessisleri de istirak etmisler Misal ucun musteqil esya huquq novleri qisminde sahiblik servitut uzufrukt girov ve ipoteka ferqlendirildi Oz qurulusuna gore Azerbaycanin MM i umumi ve xususi hisseye bolunur Mecelle 10 bolmeden 74 fesilden ve 1325 maddeden ibaretdir Birinci bolme giris muddealari ikinci sexsleri subyektleri ucuncu esya huququnu dorduncu eqdlerin baglanma qaydasini besinci muddetleri altinci ohdelik huququnun umumi hissesini yeddinci muqavilelerden emele gelen ohdelikleri sekkizinci qanundan emele gelen ohdelikleri doqquzuncu mulki huquq pozuntularindan deliktlerden emele gelen ohdelikleri onuncu vereselik huququnun tenzimlenmesini ehate edir Mulki huquq munasibetlerinin tenzimlenmesi MM den basqa ayri ayri qanunlarla tenzimlenir 9 noyabr 1991 ci il Azerbaycan Respublikasinda mulkiyyet haqqinda 30 aprel 1992 ci il Icare haqqinda 5 yanvar 1993 cu il Sigorta haqqinda 5 iyun 1996 ci il Muelliflik ve elaqeli huquqlar haqqinda 25 iyul 1997 ci il Patent haqqinda 3 iyul 1998 ci il Girov haqqinda ve s Elbette yeni iqtisadi munasibetler huquq sisteminin xususen de mulki ve ona yaxin diger huquq sahelerinin mutemadi olaraq tekmillesdirilmesini qanunvericinin uzerine vezife kimi qoyur Iqtisadi munasibetlerin esasi esasen muxtelif mulkiyyet formalarina teminat veren mulkiyyetin toxunulmazligini ve dovlet terefinden mudafie olunmasini mueyyen eden nisbeten stasionar konstitusion normalarla tenzimlenir Konstitusiyanin 13 cu maddesi Azerbaycanin huquq sisteminde mulkiyyetin hec bir novune ustunluk verilmir Mulkiyyet huququ o cumleden xususi mulkiyyet huququ qanunla qorunur Konstitusiyanin 29 cu maddesi Konstitusiyanin muddealari ile yanasi hemcinin xususi orqanik qanunlar sahibkarliq fealiyyetinin azadligina teminat verirve bazar munasibetleri subyektlerinin fealiyyet qaydalarini mueyyen edir Bu qanunvericilik aktlarina asagidaki qanunlari misal getirmek olar 24 noyabr 1992 ci il Qi ymetli kagizlar ve fond birjalari haqqinda 15 dekabr 1992 ci il Sahibkarliq fealiyyeti haqqinda 25 may 1994 cu il Emtee birjasi haqqinda 1 iyul 1994 cu il Muessiseler haqqinda 12 iyul 1994 cu il Sehmdar cemiyyeti haqqinda 29 noyabr 1994 cu il Lizinq haqqinda 13 iyun 1997 ci il Muflislesme ve iflas haqqinda 3 oktyabr 1997 ci il Reklam haqqinda 14 iyul 1998 ci il Qiymetli kagizlar haqqinda 12 avqust 1998 ci il Emtee nisanlari ve cografi gostericiler haqqinda 29 dekabr 1998 ci il Mehdud mesuliyyetli muessiseler haqqinda 30 may 2003 cu il Tenzimlenen qiymetler haqqinda 16 yanvar 2004 cu il Banklar haqqinda ve s Azerbaycanin enerji bazari olkeni xarici investisiyalar ucun maraqli edir Buna gore de huquq sistemi transmilli xarici sirketlerin boyuk investisiya qoyulusuna adekvat teminat vermelidir Bu meqsedle asagidaki qanunlar qebul olunub Xarici investisiyanin qorunmasi haqqinda 15 yanvar 1992 ci il Antiinhisar fealiyyeti haqqinda 4 mart 1993 cu il Investisiya fealiyyeti haqqinda 13 yanvar 1995 ci il Maliyye senaye qruplari haqqinda 23 aprel 1996 ci il Tebii inhisar haqqinda 15 dekabr 1998 ci il ve s Hal hazirda parlamentde sahibkarliq fealiyyetinin mudafiesi sahesinde qanunvericilik mecellelesdirilir ve antiinhisar mecelle hazirlanir Diger kecmis sosialist dovletlerinde oldugu kimi Azerbaycanda da iqtisadi islahatlarin esas terkib hissesi olan ozellesmenin huquqi esasini 7 yanvar 1993 cu il Dovlet emlakinin ozellesdirilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Qanunu teskil edir Faktiki vetendaslara mexsus olan ve dovletin balansinda yerlesen yasayis yerlerinin ozellesmesi evezsiz esasla heyata kecirilir Hal hazirda praktiki olaraq ikinci ozellesme dovru sona catmisdir kicik muessiseler ve boyuk muessiseler sehmdar cemiyyetler ucun senaye obyektlerinin ozellesdirilmesi aciqdir Azerbaycanda tikinti biznesi feal inkisaf edir Yasayis evlerinin ofis merkezlerinin otellerin senaye obyektlerinin xususi evlerin insasi deqiq huquqi tenzimleme teleb edir 2012 ci ilin iyun ayinda parlament terefinden Sehersalma ve tikinti mecellesi qebul olundu Mecelle obyektlerin binalarin evlerin ve s tikintisine icaze alinmasinin qaydalarini tenzimleyir Xususi olaraq qeyd olunub ki 3 mertebeli 12 metrden hundur olmayan xususi evin tikintisine icaze teleb olunmur yalniz bildiris xarakterli qeydiyyat kifayetdir Insa olunmus obyektlerin qeydiyyati ucun maksimal derecede qisa muddet mueyyen olunub Butovlukde yeni mecelle sehersalmanin bas planina uygun olaraq Azerbaycanda tikinti prosesinin teskiline imkan yaradir Aqrar munasibetlerin inkisafina boyuk diqqet ayrilir Aqrar sektorda islahatlar dovru erzinde iki defe 1991 ci ve 1999 cu illerde Torpaq mecellesi qebul olunmusdu 90 ci ilin ortalarinda torpaq islahati kecirildi torpaq vetendaslarin mulkiyyetine onu diger sexslere satmaq ve vermek huququ ile verildi Hal hazirda qanunvericilik dovlet xususi ve belediyye mulkiyyet formalarinin qorunmasina teminat verir Aqrar sahede qebul olunan qanunlar Kendli fermer teserrufati haqqinda 8 aprel 1992 ci il Sovxoz ve kolxozlarin islahatlari haqqinda 18 fevral 1995 ci il Aqrar islahatin esaslari haqqinda 18 fevral 1995 ci il Torpaq islahati haqqinda 16 iyul 1996 ci il Kooperasiya haqqinda 7 fevral 1996 ci il Torpaq icaresi haqqinda 11 dekabr 1998 ci il Torpaq bazari haqqinda 7 may 1999 cu il ve s Azerbaycan MDB de ilk olaraq yeni bazar munasibetlerine uygun olaraq emek qanunvericiliyinin yenilenmesini basa catdirdi Bu sahede esas menbe 1 iyul 1999 cu ilde qebul olunan Emek mecellesidir Emek munasibetleri sahesinde bir sira diger qanunlar fealiyyet gosterir Emeyin muhafizesi haqqinda 29 sentyabr 1992 ci il Hemkarlar ittifaqi haqqinda 24 fevral 1994 cu il Mezuniyyet haqqinda 19 iyul 1994 cu il Ferdi emek mubahiselerinin helli haqqinda 13 fevral 1996 ci il Ferdi emek muqavileleri kontraktlari haqqinda 21 may 1996 ci il Kollektiv muqavileler ve sazisler haqqinda 24 may 1996 ci il Kollektiv emek mubahiselerinin helli haqqinda 15 may 1998 ci il ve s Yeni emek qanunvericiliyi sosial demokratik prinsiplere esaslanir ve butovlukde ise Beynelxalq Emek Teskilatinin teleblerine cavab verir bundan sonra BET Emek qanunvericiliyi her kese emeye olan qabiliyyeti esasinda serbest suretde ozune fealiyyet novu pese mesguliyyet ve is yeri secmek huququ verir Emeye mecburiyyet qadagandir emek muqavileleri serbest baglanilir her kesin tehlukesiz ve saglam seraitde islemek hec bir ayri seckilik qoyulmadan oz isine gore dovletin mueyyenlesdirdiyi minimum emek haqqindan az olmayan haqq almaq huququ vardir Issizlerin dovletden sosial muavinet almaq huququ vardir Konstitusiyanin 37 ci maddesine esasen her kesin istirahet huququ vardir 8 saatliq is gunu Azerbaycanda pensiya sahesinde islahatlar 2005 2006 ci illerde heyata kecirildi 1 yanvar 2006 ci ilde Emek pensiyalari haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Qanunu quvveye mindi Yeni qanuna uygun olaraq pensiya novleri mueyyen olundu yasa elilliye ve aile bascisini itirmeye gore Praktiki olaraq pensiyanin ozunun terkib hisseleri deyisdi Hal hazirda pensiya baza sigorta ve yigim hisseden ibaretdir Bu sistem dovlete vetendaslarin sosial teminatina daha cevik yanasmaga vetendaslara ise oz emek haqqlari nezere alinmaqla ozleri ucun pensiyalarinin yigim hissesini formalasdirmasina serait yaradir Xususi emek qanunvericiliyi ile hemcinin herbi qulluqcular dovlet qulluqculari hakimlerin prokurorlarin ve s pensiya odenislerinin xususi qaydasi nezerde tutulub Son zamanlar dovlet etraf muhitin muhafizesine xususi diqqet ayirir Xususile de 8 iyun 1999 cu il Etraf muhitin muhafizesi haqqinda ve Ekoloji tehlukesizlik haqqinda ve s qanunlar qebul edilmisdir 26 dekabr 1997 ci il Su mecellesi 30 dekabr 1997 ci il Mese mecellesi de hemcinin tebieti muhafize huququnun esas menbeleridir Azerbaycanda aile nikah munasibetleri 28 dekabr 1999 cu ilde qebul olunmus Aile mecellesi ile tenzimlenir Azerbaycan Respublikasinda aile dovletin xususi himayesindedir analiq ataliq usaqliq ise qanunla muhafize olunur Aile qanunvericiliyi ailenin mohkemlendirilmesi zeruriyyetinden ireli gelir Nikah ve aile munasibetlerinin huquqi baximdan tenzimlenmesi dovlet terefinden heyata kecirilir ve yalniz muvafiq icra hakimiyyeti orqaninda kisi ve qadin arasinda baglanmis nikah taninir Dini kebinkesme dini nikah huquqi ehemiyyete malik deyildir 2012 ci ilde son deyisiklikden sonra her iki cins ucun nikah 18 yas mueyyen olundu Informasiya mubadilesinin fealligi informasiya munasibetlerinin inkisafi informasiya texnologiyalarinin genis istifadesi informasiyanin informasiyalasdirmanin informasiya siyaseti ve tehlukesizliyinin huquqi cehetden vaxtinda temin olunmasini teleb edir Bu informasiya ve kommunikasiya dasiyicilarinin universal xaraktere malik olmasini nezere alaraq informasiya munasibetlerinin milli qanunvericilikde huquqi tenzimlenmesi beynelxalq standartlarin ve komparativ siyasetin nezere alinmasini teleb edir 19 iyun 1998 ci ilde Informasiya informasiyalasdirma ve informasiyanin muhafizesi haqqinda 9 dekabr 2005 ci ilde Informasiya elde etmek haqqinda qanun qebul olundu Bu qanunlarin meqsedi ayri olsa da bir birini qarsiliqli olaraq tamamlayir Informasiya informasiyalasdirma ve informasiyanin muhafizesi haqqinda qanun informasiya prosesini tenzimleyir Konstitusyanin 50 ci maddesini temin etmek meqsedi ile Informasiya elde etmek haqqinda qanun ise Azerbaycanda maneesiz melumat almanin huquqi esasini mueyyen edir Bu yolla qanunvericilik her kese umumi informasiyadan istifade edilmesine teminat verir Azerbaycanda informasiyanin operativ elde olunmasi oturulmesi ve dovlet idareetmesinin seffafligi ucun Elektron Hokumet uzre qanunvericilik aktlarinin layihe paketi hazirlanir Xarici kecidler RedakteAzerbaycan Respublikasinin huquq sistemi Umumi icmal Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan mulki huququ amp oldid 4935030, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.