Azərbaycan etnoqrafiyası — Azərbaycanda yaşayan xalqların özünəməxsus xüsusiyyətlərini öyrənir, tarix, arxeologiya, eləcə də başqa elm sahələrinin əldə etdiyi nəticələri araşdırır, tamamlayır, bütövləşdirir. Nəticədə etnik-milli özünüdərkin, özünütanımanın əsasını yaradır. Yəni, maddi və mənəvi mədəniyyət əsasında milli kimlik formalaşır, etnoqrafiya elmi isə minilliklərin bu milli-etnik kimliyini üzə çıxarmaqla məşğuldur.
Qafqazın cənub-şərqində geniş ərazini əhatə edən Azərbaycan əlverişli təbii-coğrafi və iqtisadi-strateji məkanda yerləşmişdir. Ona görə də burada maddi mədəniyyətin təşəkkül tapması, inkişafı və yayılması üçün hər cür imkan və mövcud şərait olmuşdur.
Xalq bu zənginliklərdən bəhrələnərək minilliklər boyu özünün çoxşaxəli və dərin məzmunlu maddi mədəniyyət sahələrini yaratmış və inkişaf etdirmişdir. Heç şübhəsiz, maddi və mənəvi mədəniyyətin qarşılıqlı əlaqəsi hər iki sahənin yüksək səviyyəyə çatmasına zəmin yaratmışdır. Azərbaycan haqlı olaraq bəşər sivilizasiyasının ilkin ocaqlarından sayılır.
Azərbaycan ərazisinin son dərəcə əlverişli iqlim şəraiti, zəngin flora və faunası, yerli əhalinin qədimliyi, təsərrüfat məişəti, çoxsahəli sənətkarlığı, maddi və mənəvi dünyası onun etnoqrafik baxımdan daha çeşidli və məzmunlu olmasına əsaslı zəmin yaratmışdır. O da həqiqətdir ki, xalq minilliklərdən başlayaraq Qafqaz, Yaxın Şərq və başqa ölkələrin xalqları ilə davamlı və arasıkəsilməyən sıx iqtisadi və mədəni əlaqədə olmuşdur. Yaranan bu qarşılıqlı təmasdan çox şey əxz etmiş, faydalanmış və zənginləşmişdir. Xalqın etnoqrafiyası Qafqaz, bir qədər də geniş mənada, Yaxın və Orta Şərq xalqlarının etnoqrafiyasının ayrılmaz tərkib hissəsidir. Hər bir xalqın maddi mədəniyyəti yalnız onun özünəməxsus spesifik-lokal cəhətləri və fərdi xüsusiyyətləri ilə seçilir. Bu isə bir etnosa məxsus mədəniyyəti digər etnosun mədəniyyətindən əsaslı surətdə fərqləndirilir. Bu baxımdan Azərbaycan xalqının çoxəsrlik empirik təcrübə, bilik və vərdişlərə əsaslanan maddi mədəniyyət tarixi zəngin olub, özünün spesifikasını və milli xüsusiyyətlərini maddi mədəniyyətin bütün sahələrində bariz şəkildə nümayiş etdirir.
Əsasən, XIX əsrin ortalarında maldar elatların oturaq həyata keçməsi nəticəsində salınan kəndlərdə icma münasibəti qalıqları daha çox mühafizə olunduğundan, oturaqlaşma zamanı qohumluq prinsipi üzrə yerləşmə ənənəsinə ciddi əməl edilmişdir. Oturaqlaşma prosesi isə nəsli icmalardan ibarət olan qışlaqlar arasında getdiyindən, yeni yaranan kəndlər, müstəsna olaraq qohum patronimik qruplardan təşkil olunmuşdur. Nəticədə formalaşan adət-ənənələr bütün xalq üçün xarakterik olmuşdur.
Azərbaycan ərazisinidə ailənin təşəkkül prosesinin Eneolit dövrünü sonunda baş verdiyi ehtimal edilir.
Azərbaycan ailəsi və ailə məişəti haqqından mənbələrdə, yazılı abidələrində və qaynaqlarda, XIII əsr böyük Azərbaycan alimi Nəsrəddin Tusinin, Azərbaycan ədəbiyyatı klassiklərinin əsərlərində, şifahi xalq ədəbiyyatını nümunələri olan dastanlarda əhəmiyyətli məlumatlar vardır. Azərbaycanlıların ailə və ailə məişətinə dair maraqlı materiallar XI-XVIII əsrlərə aid mənbələrdə öz əksini tapmışdır. Azərbaycandaailə və ailə məişəti məsələləri XVIII əsrin sonundan başlayaraq XIX əsr və XX əsrin başlanğıcında yazılmış etnoqrafik səpkili rusdilli ədəbiyyatda da öz əksini tapmışdır. Həmin materialların müqayisəli təhlili aydın surətdə göstərir ki, Azərbaycanda orta əsrlərin ailə məişəti ilə yeni dövrün ailə məişəti arasında kəskin fərqlər olmamışdır, yəni Azərbaycan xalqının ailə məişətində varislik ənənələri müşahidə edilir. Deməli, Azərbaycan xalqı ailə və ailə məişəti ilə bağlı olan adət-ənənələrini əsrlər boyu qoruyub saxlaya bilmiş, onları təkmiləşdirmiş, inkişaf etdirmiş və bu ənənələr tarixin sınaqlarından keçərək zamanımızadək gəlib çatmışdır.
Azərbaycan etnoqrafiyası nəninki Qafqazın, ümumilikdə dünya etnokulturologiyasını zənginləşdirən bir məxəzdir. Məhz buna görə də Azərbaycan dövləti maddi və mənəvi mədəniyyətin qorunmasına, inkişafına və təbliğinə yüksək səviyyədə diqqət yetirir. Bu Azərbaycan Etnoqrafiya Muzeyinin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 11 iyul 2008-ci ildə imzaladığı sərəncamda bir daha qeyd olunmuşdur.
İstinadlar
Azərbaycan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 08, 2021
azərbaycan, etnoqrafiyası, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, azərbaycanda, yaşayan, xalqların, özünəməxsus, xüsusiyyətlərini, öyrənir, tarix, arxeologiya, eləcə, başqa, sahə. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Azerbaycan etnoqrafiyasi Azerbaycanda yasayan xalqlarin ozunemexsus xususiyyetlerini oyrenir tarix arxeologiya elece de basqa elm sahelerinin elde etdiyi neticeleri arasdirir tamamlayir butovlesdirir Neticede etnik milli ozunuderkin ozunutanimanin esasini yaradir Yeni maddi ve menevi medeniyyet esasinda milli kimlik formalasir etnoqrafiya elmi ise minilliklerin bu milli etnik kimliyini uze cixarmaqla mesguldur Qafqazin cenub serqinde genis erazini ehate eden Azerbaycan elverisli tebii cografi ve iqtisadi strateji mekanda yerlesmisdir Ona gore de burada maddi medeniyyetin tesekkul tapmasi inkisafi ve yayilmasi ucun her cur imkan ve movcud serait olmusdur Xalq bu zenginliklerden behrelenerek minillikler boyu ozunun coxsaxeli ve derin mezmunlu maddi medeniyyet sahelerini yaratmis ve inkisaf etdirmisdir Hec subhesiz maddi ve menevi medeniyyetin qarsiliqli elaqesi her iki sahenin yuksek seviyyeye catmasina zemin yaratmisdir Azerbaycan haqli olaraq beser sivilizasiyasinin ilkin ocaqlarindan sayilir Azerbaycan erazisinin son derece elverisli iqlim seraiti zengin flora ve faunasi yerli ehalinin qedimliyi teserrufat meiseti coxsaheli senetkarligi maddi ve menevi dunyasi onun etnoqrafik baximdan daha cesidli ve mezmunlu olmasina esasli zemin yaratmisdir O da heqiqetdir ki xalq minilliklerden baslayaraq Qafqaz Yaxin Serq ve basqa olkelerin xalqlari ile davamli ve arasikesilmeyen six iqtisadi ve medeni elaqede olmusdur Yaranan bu qarsiliqli temasdan cox sey exz etmis faydalanmis ve zenginlesmisdir Xalqin etnoqrafiyasi Qafqaz bir qeder de genis menada Yaxin ve Orta Serq xalqlarinin etnoqrafiyasinin ayrilmaz terkib hissesidir Her bir xalqin maddi medeniyyeti yalniz onun ozunemexsus spesifik lokal cehetleri ve ferdi xususiyyetleri ile secilir Bu ise bir etnosa mexsus medeniyyeti diger etnosun medeniyyetinden esasli suretde ferqlendirilir Bu baximdan Azerbaycan xalqinin coxesrlik empirik tecrube bilik ve verdislere esaslanan maddi medeniyyet tarixi zengin olub ozunun spesifikasini ve milli xususiyyetlerini maddi medeniyyetin butun sahelerinde bariz sekilde numayis etdirir Esasen XIX esrin ortalarinda maldar elatlarin oturaq heyata kecmesi neticesinde salinan kendlerde icma munasibeti qaliqlari daha cox muhafize olundugundan oturaqlasma zamani qohumluq prinsipi uzre yerlesme enenesine ciddi emel edilmisdir Oturaqlasma prosesi ise nesli icmalardan ibaret olan qislaqlar arasinda getdiyinden yeni yaranan kendler mustesna olaraq qohum patronimik qruplardan teskil olunmusdur Neticede formalasan adet eneneler butun xalq ucun xarakterik olmusdur Azerbaycan erazisinide ailenin tesekkul prosesinin Eneolit dovrunu sonunda bas verdiyi ehtimal edilir Azerbaycan ailesi ve aile meiseti haqqindan menbelerde yazili abidelerinde ve qaynaqlarda XIII esr boyuk Azerbaycan alimi Nesreddin Tusinin Azerbaycan edebiyyati klassiklerinin eserlerinde sifahi xalq edebiyyatini numuneleri olan dastanlarda ehemiyyetli melumatlar vardir Azerbaycanlilarin aile ve aile meisetine dair maraqli materiallar XI XVIII esrlere aid menbelerde oz eksini tapmisdir Azerbaycanda aile ve aile meiseti meseleleri XVIII esrin sonundan baslayaraq XIX esr ve XX esrin baslangicinda yazilmis etnoqrafik sepkili rusdilli edebiyyatda da oz eksini tapmisdir Hemin materiallarin muqayiseli tehlili aydin suretde gosterir ki Azerbaycanda orta esrlerin aile meiseti ile yeni dovrun aile meiseti arasinda keskin ferqler olmamisdir yeni Azerbaycan xalqinin aile meisetinde varislik eneneleri musahide edilir Demeli Azerbaycan xalqi aile ve aile meiseti ile bagli olan adet enenelerini esrler boyu qoruyub saxlaya bilmis onlari tekmilesdirmis inkisaf etdirmis ve bu eneneler tarixin sinaqlarindan kecerek zamanimizadek gelib catmisdir Azerbaycan etnoqrafiyasi neninki Qafqazin umumilikde dunya etnokulturologiyasini zenginlesdiren bir mexezdir Mehz buna gore de Azerbaycan dovleti maddi ve menevi medeniyyetin qorunmasina inkisafina ve tebligine yuksek seviyyede diqqet yetirir Bu Azerbaycan Etnoqrafiya Muzeyinin yaradilmasi haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Ilham Eliyevin 11 iyul 2008 ci ilde imzaladigi serencamda bir daha qeyd olunmusdur Istinadlar Redakte Azerbaycan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan etnoqrafiyasi amp oldid 4085635, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
