Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amerika — Qərb yarımkürəsində qitə. O, Şimali və Cənubi Amerika qitələrinə bölünür. Qitə Xristofor Kolumbun 1492-ci il səfərindən əvvəl yerlilər tərəfindən bir çox ada malik idi. O tarixdən sonra gələn əcnəbilər isə qitəni Amerika adlandırdılar. Ümumi olaraq, Amerika adının XVII əsrdə, bu iki qitədə tədqiqatlar aparmış İtaliya səyyahı Ameriqo Vespuççidən gəldiyi qəbul edilir. Buna baxmayaraq, bəzi tarixşünaslar müxtəlif açıqlamalar irəli sürüblər.
İstifadəsi
Müasir Azərbaycan dilində, Şimali və Cənubi Amerika ayrı qitələr hesab edilir. Bu, ingilis dilində də eynidir, amma onlar cəmdə "Americas" (azərb. Amerikalar) adlanır. Addan tək formada istifadə edən zaman, bu ad sadəcə Amerika qitəsinə aid edilir. İngilis və Azərbaycan dillərində Amerika adı çox zaman Amerika Birləşmiş Ştatlarına da aid edilir.
Erkən istifadəsi
Amerika adının bizə məlum olan ilk istifadəsi 25 aprel 1507-ci ildə olmuşdur. Bu ad indiki Cənubi Amerikaya aid edilib. Ad on iki saat qurşağına malik kiçik bir qlobusda və hazırlanmış görünür. Bu xəritələrin hər ikisi də Almaniya kartoqrafı tərəfindən Fransanın Sen-Dye-de-Voj şəhərində hazırlanmışdır. Bunlar Amerikanı Asiyadan ayrı bir torpaq sahəsi olaraq göstərən ilk xəritələr idi. Bu xəritələrin bələdçi kitabçası – tərəfindən yazılan "Cosmographiae Introductio"da "mən bu hissəni Cənubi Amerika belə adlandırmaq hüququna kimin malik olduğunu bilmirəm, savadlı bir insan olan Ameriqo onu kəşf edəndən sonra ora Ameriqen və ya Amerika, yəni Ameriqonun torpağı adlandırılmışdır. Axı həm Avropa, həm də Asiya adını bir qadından alıb" yazılır.
Ameriqo Vespuççi
Ameriqo (Ameriko) Vespuççi (d. 9 mart 1454 — ö. 22 fevral 1512) florensiyalı səyyah, sərmayədar, şturman və kartoqraf idi. O, indiki Braziliya və Karib adalarının Asiyadan ayrı olduğunu irəli sürən ilk a avropalı olmuşdur.
"Americus Vesputius" İtaliya səyyahı Ameriqo Vespuççinin latınlaşdırılmış adı idi. Onun adı (Ameriqo) adı olan "Emericus"un forması idi. Ad german "Amalric" və "Emmerich" adlarından, onlar isə *amal ("canıbərklik, igidlik") və ya *heim ("ev") + *rik ("hökmdar") söz birləşməsindən törəmişdir.
Ehtimal olunur ki, Vespuççi bu yeni torpaq sahəsinin onun adını daşımasından xəbərdar deyildi. Bunun səbəbi, xəritələrinin onun ölümündən bir neçə il sonra İspaniyaya çatması idi. Vespuççinin Karib adalarının Asiyadan ayrı olması ideyasına inandığı naməlumdur. Buna görə də bəzi tarixşünaslar Vespuççinin Xristofor Kolumb kimi Karib adalarının Asiyanın bir parçası olduğuna inandığını irəli sürürlər.İspaniya hakimiyyəti ilk iki əsrdə qitənin Amerika adlandırılması təklifini rədd etmişdir. Onlar qitəni Kolumbun şərəfinə adlandırmaq arzusunda idilər. Amerika adının istifadə edilməsi flamand kartoqrafı və coğrafiyaşünası Gerard Merkatorun (5 mart 1512–2 dekabr 1594) 1538-ci ildə hazırladığı xəritədə Yeni dünyanı Amerika adlandırması ilə bərpa edilmişdir. Bəzi tarixşünaslar Amerika adının qəbul edilməsinə Amerika adının Asiya, Afrika və Avropa adları ilə "təbii şairanə uyğunlaşma"nın təsir göstərdiyinə inanırlar.
Dağ silsiləsi
1875-ci ildə fransız əsilli ABŞ geoloqu Amerika adının indiki Nikaraquada yerləşən "" dağ silsiləsinin şərəfinə adlandırıldığını irəli sürmüşdür. Ammerika yerli xalqların dillərində mövcud olan bir sözdür. Regionun yerliləri bu sözü Kolumb və onun heyətinin üzvləri ilə paylaşmışdır. O, Amerikaya olan dördüncü səfərində dağ silsiləsinin yaxınlıqlarında sahilə yanaşmışdır. Amerika adı Avropada şifahi amillərə görə tezliklə yayılmışdır. Valdzemüllerin əsərində qitənin belə adlandırılması barədə də çoxlu düşüncələr var. "Cosmographiae Introductio" kitabındakı baptizmal girişdə adətən müəllifin qitəni Vespuççinin şərəfinə adlandırdığını yazdığı hesab edilir. Buna baxmayaraq, etimoloq Coy Ri o hissənin bir açıqlama olduğunu və müəllifin bir çox insanın qitəni Amerika adlandırıldığını eşitdiyi yazıldığını irəli sürmüşdür.
Bu nəzəriyyənin müdafiəçilərinin verdiyi səbəblər arasında "yer adlarının yazılı yol ilə yox, şifahi yol ilə yaranması faktı" var. Buna əlavə olaraq, Valdzemüller torpaq sahələrinə ad vermə səlahiyyətinə malik deyildi. Bu imtiyaz monarxlara, bəzən də verilirdi.
Yerli adlar
Qitənin avropalı bir müstəmləkəçinin şərəfinə adlandırılması bəzi mülki cəmiyyət qrupları tərəfindən problem hesab edilir. 1977-ci ildə Dünya Yerli Xalqlar Şurası "Amerika" yerinə "" terminindən istifadə etmək təklifini irəli sürmüşdür. Bundan başqa digər yerli dillərdə də Amerika qitəsi üçün alternativ adlar mövcuddur.
Mənbə
İstinadlar
- . memory.loc.gov. 9 yanvar 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 avqust 2018.
- Makartur, Tom. The Oxford Companion to the English Language. Nyu-York: Oxford University Press. 1992. səh. 33.ISBN
- Martin Valdzemüller. "Universalis cosmographia secundum Ptholomaei traditionem et Americi Vespucii alioru[m]que lustrationes". Vaşinqton şəhəri: Library of Congress. LCCN 2003626426. 2015-10-16 tarixində . İstifadə tarixi: 11 avqust 2018.
- Tobi Lester, Desember. "Putting America on the Map". 40. Smithsonian. 2009: 9.
- ""Yeni Dünya"nı kəşf edən Ameriqo Vespuççi". deyerler.org. 9 mart 2011. 11 mart 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 11 avqust 2018.
- Harrison, Henri. Surnames of the United Kingdom: A Concise Etymological Dictionary (ingilis). Genealogical Publishing Com. 8 fevral 2018. ISBN . 2017-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-11.
- "UK | Magazine | The map that changed the world". BBC News. 28 oktyabr 2009. 2020-03-12 tarixində . İstifadə tarixi: 11 avqust 2018.
- ""Origin of the Name America" by Jules Marcou, The Atlantic Monthly, March 1875". UNZ.org. 2017-08-15 tarixində . İstifadə tarixi: 11 avqust 2018.
- ""Origin of the Name America" by Jules Marcou, The Atlantic Monthly, March 1875". UNZ.org. 2017-08-15 tarixində . İstifadə tarixi: 11 avqust 2018.
- "The Naming of America". uhmc.sunysb.edu. 2010-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 11 avqust 2018.
- Ri, Coy. "On the Naming of America". American Speech. 39 (1). 1 yanvar 1964: 42–50. doi:10.2307/453925. JSTOR 453925.
- ""Origin of the Name America" by Jules Marcou, The Atlantic Monthly, March 1875". UNZ.org. 2017-08-15 tarixində . İstifadə tarixi: 11 avqust 2018.
- Rot, Yuliya. Latein/Amerika, in: Susan Arndt and Nadja Ofuatey-Alazard: Wie Rassismus aus Wörtern spricht (alman). Unrast-Verlag.
Ədəbiyyat
- Vilson, Ayan. "The Columbus Myth: Did Men of Bristol Reach America before Columbus?". 1974. (#cite_web_url)ISBN
- Brum, Rodni. "Terra Incognita: The True Story of How America Got Its Name". 2001. (#cite_web_url)ISBN )
- Brum, Rodni. "Amerike: The Briton America Is Named After". 2002. (#cite_web_url)ISBN
Xarici keçidlər
- "The man who inspired America?". BBC Features. 29 aprel 2002.
- Kohen, Conatan. . Bristol TImes. Archived from the original on 2011-07-20. İstifadə tarixi: 2018-08-11.
- "Bristol Voyages". Heritage.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Amerika Qerb yarimkuresinde qite O Simali ve Cenubi Amerika qitelerine bolunur Qite Xristofor Kolumbun 1492 ci il seferinden evvel yerliler terefinden bir cox ada malik idi O tarixden sonra gelen ecnebiler ise qiteni Amerika adlandirdilar Umumi olaraq Amerika adinin XVII esrde bu iki qitede tedqiqatlar aparmis Italiya seyyahi Ameriqo Vespucciden geldiyi qebul edilir Buna baxmayaraq bezi tarixsunaslar muxtelif aciqlamalar ireli surubler IstifadesiDunya Xeritesi Almaniya 1507 Bu xerite Amerika termininden istifade eden ilk xeritedir Asagi sol hissede Cenubi Amerikada Muasir Azerbaycan dilinde Simali ve Cenubi Amerika ayri qiteler hesab edilir Bu ingilis dilinde de eynidir amma onlar cemde Americas azerb Amerikalar adlanir Addan tek formada istifade eden zaman bu ad sadece Amerika qitesine aid edilir Ingilis ve Azerbaycan dillerinde Amerika adi cox zaman Amerika Birlesmis Statlarina da aid edilir Erken istifadesi Amerika adinin bize melum olan ilk istifadesi 25 aprel 1507 ci ilde olmusdur Bu ad indiki Cenubi Amerikaya aid edilib Ad on iki saat qursagina malik kicik bir qlobusda ve hazirlanmis gorunur Bu xeritelerin her ikisi de Almaniya kartoqrafi terefinden Fransanin Sen Dye de Voj seherinde hazirlanmisdir Bunlar Amerikani Asiyadan ayri bir torpaq sahesi olaraq gosteren ilk xeriteler idi Bu xeritelerin beledci kitabcasi terefinden yazilan Cosmographiae Introductio da men bu hisseni Cenubi Amerika bele adlandirmaq huququna kimin malik oldugunu bilmirem savadli bir insan olan Ameriqo onu kesf edenden sonra ora Ameriqen ve ya Amerika yeni Ameriqonun torpagi adlandirilmisdir Axi hem Avropa hem de Asiya adini bir qadindan alib yazilir Ameriqo VespucciItaliya seyyahi Ameriqo Vespuccinin portreti Ameriqo Ameriko Vespucci d 9 mart 1454 o 22 fevral 1512 florensiyali seyyah sermayedar sturman ve kartoqraf idi O indiki Braziliya ve Karib adalarinin Asiyadan ayri oldugunu ireli suren ilk a avropali olmusdur Americus Vesputius Italiya seyyahi Ameriqo Vespuccinin latinlasdirilmis adi idi Onun adi Ameriqo adi olan Emericus un formasi idi Ad german Amalric ve Emmerich adlarindan onlar ise amal caniberklik igidlik ve ya heim ev rik hokmdar soz birlesmesinden toremisdir Ehtimal olunur ki Vespucci bu yeni torpaq sahesinin onun adini dasimasindan xeberdar deyildi Bunun sebebi xeritelerinin onun olumunden bir nece il sonra Ispaniyaya catmasi idi Vespuccinin Karib adalarinin Asiyadan ayri olmasi ideyasina inandigi namelumdur Buna gore de bezi tarixsunaslar Vespuccinin Xristofor Kolumb kimi Karib adalarinin Asiyanin bir parcasi olduguna inandigini ireli sururler Ispaniya hakimiyyeti ilk iki esrde qitenin Amerika adlandirilmasi teklifini redd etmisdir Onlar qiteni Kolumbun serefine adlandirmaq arzusunda idiler Amerika adinin istifade edilmesi flamand kartoqrafi ve cografiyasunasi Gerard Merkatorun 5 mart 1512 2 dekabr 1594 1538 ci ilde hazirladigi xeritede Yeni dunyani Amerika adlandirmasi ile berpa edilmisdir Bezi tarixsunaslar Amerika adinin qebul edilmesine Amerika adinin Asiya Afrika ve Avropa adlari ile tebii sairane uygunlasma nin tesir gosterdiyine inanirlar Dag silsilesi1875 ci ilde fransiz esilli ABS geoloqu Amerika adinin indiki Nikaraquada yerlesen dag silsilesinin serefine adlandirildigini ireli surmusdur Ammerika yerli xalqlarin dillerinde movcud olan bir sozdur Regionun yerlileri bu sozu Kolumb ve onun heyetinin uzvleri ile paylasmisdir O Amerikaya olan dorduncu seferinde dag silsilesinin yaxinliqlarinda sahile yanasmisdir Amerika adi Avropada sifahi amillere gore tezlikle yayilmisdir Valdzemullerin eserinde qitenin bele adlandirilmasi barede de coxlu dusunceler var Cosmographiae Introductio kitabindaki baptizmal girisde adeten muellifin qiteni Vespuccinin serefine adlandirdigini yazdigi hesab edilir Buna baxmayaraq etimoloq Coy Ri o hissenin bir aciqlama oldugunu ve muellifin bir cox insanin qiteni Amerika adlandirildigini esitdiyi yazildigini ireli surmusdur Bu nezeriyyenin mudafiecilerinin verdiyi sebebler arasinda yer adlarinin yazili yol ile yox sifahi yol ile yaranmasi fakti var Buna elave olaraq Valdzemuller torpaq sahelerine ad verme selahiyyetine malik deyildi Bu imtiyaz monarxlara bezen de verilirdi Yerli adlarQitenin avropali bir mustemlekecinin serefine adlandirilmasi bezi mulki cemiyyet qruplari terefinden problem hesab edilir 1977 ci ilde Dunya Yerli Xalqlar Surasi Amerika yerine termininden istifade etmek teklifini ireli surmusdur Bundan basqa diger yerli dillerde de Amerika qitesi ucun alternativ adlar movcuddur MenbeIstinadlar memory loc gov 9 yanvar 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 avqust 2018 Makartur Tom The Oxford Companion to the English Language Nyu York Oxford University Press 1992 seh 33 ISBN 0 19 214183 X Martin Valdzemuller Universalis cosmographia secundum Ptholomaei traditionem et Americi Vespucii alioru m que lustrationes Vasinqton seheri Library of Congress LCCN 2003626426 2015 10 16 tarixinde Istifade tarixi 11 avqust 2018 Tobi Lester Desember Putting America on the Map 40 Smithsonian 2009 9 Yeni Dunya ni kesf eden Ameriqo Vespucci deyerler org 9 mart 2011 11 mart 2011 tarixinde Istifade tarixi 11 avqust 2018 Harrison Henri Surnames of the United Kingdom A Concise Etymological Dictionary ingilis Genealogical Publishing Com 8 fevral 2018 ISBN 9780806301716 2017 02 17 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 11 UK Magazine The map that changed the world BBC News 28 oktyabr 2009 2020 03 12 tarixinde Istifade tarixi 11 avqust 2018 Origin of the Name America by Jules Marcou The Atlantic Monthly March 1875 UNZ org 2017 08 15 tarixinde Istifade tarixi 11 avqust 2018 Origin of the Name America by Jules Marcou The Atlantic Monthly March 1875 UNZ org 2017 08 15 tarixinde Istifade tarixi 11 avqust 2018 The Naming of America uhmc sunysb edu 2010 06 07 tarixinde Istifade tarixi 11 avqust 2018 Ri Coy On the Naming of America American Speech 39 1 1 yanvar 1964 42 50 doi 10 2307 453925 JSTOR 453925 Origin of the Name America by Jules Marcou The Atlantic Monthly March 1875 UNZ org 2017 08 15 tarixinde Istifade tarixi 11 avqust 2018 Rot Yuliya Latein Amerika in Susan Arndt and Nadja Ofuatey Alazard Wie Rassismus aus Wortern spricht alman Unrast Verlag Edebiyyat Vilson Ayan The Columbus Myth Did Men of Bristol Reach America before Columbus 1974 cite web url ISBN 0 671 71167 9 Brum Rodni Terra Incognita The True Story of How America Got Its Name 2001 cite web url ISBN 0 944638 22 8 Brum Rodni Amerike The Briton America Is Named After 2002 cite web url ISBN 0 7509 2909 XXarici kecidler The man who inspired America BBC Features 29 aprel 2002 Kohen Conatan Bristol TImes Archived from the original on 2011 07 20 Istifade tarixi 2018 08 11 Bristol Voyages Heritage