fbpx
Wikipedia

İslam həndəsi naxışları

May 17, 2023

Fiqurativ təsvirlərdən yayınan İslam incəsənətində əsrlər boyu həndəsi naxışların təsvirindən istifadə edilmiş, bu incəsənət növü geniş yayılmış və inkişaf etmişdir.

Bibixanım məscidinin minarəsi üzərindəki təsvirlər. Səmərqənd, Özbəkistan. Qövsvari şaquli lövhələr müxtəlif həndəsi naxışlarla, 10, 8 və 5 guşəli ulduzlarla bəzədilmişdir.
Mərakeşdəki Ben Yusif mədrəsəsinin girişi. Taxta qapıların üzərinə 16 guşəli ulduzlarla bəzədilmiş girih naxışları oyulmuşdur. Arka islimilərlə bəzədilmişdir; hər iki tərəfində İslam xəttalıq nümunələri, üzərində isə rəngli həndəsi naxışlar olan zilliclər təsvir edilmişdir.

İslam incəsənətində həndəsi dizaynlar tez-tez təkrarlanan kvadratlar və dairələrin birləşmələri, islimilər, müxtəlif naxışlar və tessaliyaların təsvirindən ibarətdir. Bu təsvirlərdən bütün dekorasiyanı tərtib etmək, çiçək və ya xətt bəzəkləri üçün çərçivə və ya digər motivlər üçün arxa plan yaratmaq məqsədilə istifadə edilə bilər. İstifadə edilən bəzəklərin qarışıqlığı və müxtəlifliyi, IX əsrdə olan sadə ulduzlara və paxlava şəkilli təsvirlərə, XIII əsrdə 6 və 13 guşəli ulduzların, XVI əsrdə isə 14 və 16 guşəli ulduzların əlavə edilməsi nəticəsində yaradılmışdır.

Həndəsi naxışlar İslam incəsənətində və memarlığında kilim xalçalar, İran girih və Mərakeş zillic işləri, muqarna dekorativ tağları, cali oyulmuş daş lövhələri, keramikalar,dəri, rəngli şüşələr, ağac və metal işləri ilə əhatələnmişdir.

XX əsrdə qərbdə, aralarında M.K.Eşerin də olduğu ustalar, rəssamlar və 2007-ci ildə İsfahandakı Darbe-İmam məqbərəsində olan yarı-dövri funksiyaları və penroz bəzəklərini də bu üsluba daxil edən riyaziyyatçılar və fiziklər (Peter J. Lu və Paul Steynhardın aralarında olduğu) arasında İslam həndəsi nümunələrinə olan maraq artmaqda idi.

Arxa plan

İslam dekorasiyası

İslam incəsənəti əsasən ibadət obyekti ola biləcəyini önləmək üçün təsvirlərdə fiqurativ simvollardan yayınmışdır. İslam həndəsi nümunələri qədim mədəniyyətlərdə istifadə edilən daha sadə dizayn nümunələrindən təsirlənmişdir. Bunlara yunan, roma və sasani mədəniyyətlərini nümunə kimi göstərmək olar. Bunlar İslam incəsənət nümunələrinin üç əsas formalarından biridir: digərləri isə, əyilmiş və budaqlı bitki təsvirləri ilə formalaşdırılan islimi və İslam xəttatlığıdır. Həndəsi naxışlar və islimilər islami keçid bəzəklərinin formalarıdır.

Məqsəd

Naxışlarla maraqlanan yazarlar bu naxışların sadəcə bəzək üçün istifadə edildiyini bildirsələr də, Keyt Krtiçlo bu naxışların əslində daha dərin islami mənaya malik olduqlarını bildirir. David Veydə görə "İslam incəsənətinin böyük hissəsi: memarlıq, keramika, toxuculuq və kitablar, bəzək incəsənəti nümunələridir". Veyd, "Quranın bəzəkli səhifələri sonsuz pəncərələrə çevrilə bildiyi üçün", məqsəd məscidləri "zəriflik və naxışlarla bəzəmək idi" deyə bildirir. Bundan əlavə, Doris Behrens-Abuseyf Ərəb Mədəniyyətindəki Gözəllik adlı kitabında orta əsrlər Avropasının və İslam dünyasının fəlsəfi düşüncələri arasındakı "böyük fərq"in yaxşı və gözəl anlayışlarının ərəb mədəniyyətindən ayrıldığını bildirir. O, bildirirdiki, ədəbiyyat və incəsənətdə olan bu gözəllik, hər hansısa bir dini və ya əxlaqi normalar görə yox, öz gözəlliyinə görə tərtib edilmişdir.

Naxışların formalaşması

 
Nemətulla Vəli türbəsi, Mahan, İran, 1431. Mahi girih keramikaları qübbə yuxarıdan 5, 7, 9, 12, 11, 9 və 10 guşəli ulduzlarla əhatə olunmuşdur. 11 guşəli ulduzlara İslam incəsənətində nadir hallarda rast gəlinir.

Bir çox islami dizaynlar adətən dairə və kvadratlardan ibarət olur. Dairə və kvadratların təsvirləri təkrarlanır, üst-üstə düşmüş mürəkkəb və kompleks nümunələr yaratmaq üçün bir-birilərinə bağlanırlar. Daha çox təkrarlanan motiv isə 8 guşəli ulduzdur, islami incəsənət nümunələrində tez-tez rast gəlinir, biri digərinə görə 45 dərəcə fırlanan iki kvadratdan ibarətdir. Dördüncü əsas forma isə, düzgün beşbucaqlı və səkkizbucaqlıların daxil olduğu çoxbucaqlıdır. Bunların hamısı birləşə, əksikliklər və rotasiyalar daxil olmaqla simmetriya ilə mürəkkəb nümunələri yaratmaq üçün yenidən işlənə bilər. Belə nümunələr qeyri-müəyyən müddətə uzanan və beləliklə sonsuzluğu təsvir edə biləcək riyazi tesselasiyalar kimi görünə bilərlər. Onlar rəsm çəkmək üçün xətkeş və kompasın lazım olduğu torlar üzərində təsvir edilirlər. Rəssam və pedaqoq olan Roman Verostko bu alqoritmlərin, İslam həndəsi nümunələrini təşkil edən müasir alqoritmik incəsənətin bir nümunəsi olduğunu bildirir.

Dairə təbiətin birliyini və müxtəlifliyini simvollaşdırır və bir çox İslam həndəsi nümunələrinin təsviri bir dairədən etibarən başlayır. Məsələn, İranın Yəzd şəhərindəki XV əsrə aid məscidin dekorasiyası hər biri özünün və qonşusunun mərkəzinə toxunan altı dairəyə bölünmüş bir dairəyə əsaslanır. Təsvirin əsası altı guşəli ulduz ətrafında yaradılan altı ədəd kiçik altı bucaqlıdan ibarətdir. Bu, məscidin ağ divarı üzərində əks olunmuş əsas dizaynı təşkil edir. Bununla birlikdə, bu dizayn, digər rəngli lövhələr ətrafında mavi kəsişmələrlə örtülmüşdür və özünəməxsus bəzədilməni qismən gizlədəcək bir nümunə kimi tərtib edilmişdir. Bənzər bir dizayn Məhəmməd Əli Araşdırma Mərkəzinin loqosunu təşkil edir.

İslam nümunələrini öyrənən ilk qərbli tələbələrdən biri olan Ernest Hanburi Hankin, "əlaqəli çoxbucaqlılardan ibarət tikinti xətlərinin köməyi ilə" yaradılan bu nümunələri həndəsi islimi adlandırırdı. Çoxbucaqlılar arasında qalan boşluqların simmetrik olması, daha çox çoxbucaqlının istifadə təsvir edilməsinə şərait yaradırdı. Bir-biri ilə əlaqələndirilən səkkizbucaqlı torlar, aralarında qalan boşluqlarla birlikdə kvadratlar yaradırdılar. Aqrada yerləşən Böyük Moğol imperatoru Əkbər şahın məzarında (1605-1613) təsvir edilən səkkiz guşəli ulduzların əsasını səkkizbucaqlılar təşkil edir. Hankin İslam sənətkarlarının uyğun çoxbucaqlı birləşmələri tapmaqda usta olduqlarını düşünür. "Əgər bir ulduz bir küncdə meydana gəlirsə o zaman onun dörd bir hissəsi göstərilməli, bir kənar boyunca meydana gəlirsə bu zaman yarısı göstərilməlidir" deyə Hankin əlavə edir.

XV əsrin sonları və ya XVI əsrin əvvəlləri Teymurilər dövrünə aid olan Topqapı miniatüründə, girih, muqarna və yarım qübbə bəzəklərinə aid olan 114 çeşid rəngli naxışlardan istifadə edilmişdir.

İspaniyanın Qranada şəhərindəki Əlhambra sarayının dekorativ çini və silikon nümunələrinin riyazi xüsusiyyətləri geniş şəkildə tədqiq edilmişdir. Bəzi yazarlar, burada 17 divar kağızı qrupunun hamısını və ya çox hissəsini tapdıqları ilə bağlı fikirlər bildirmişdirlər. XIV əsrdən XIX əsrə qədər davam edən Mərakeş həndəsi ağac işlərində,nadir hallarda p6mm, p2mm və p4gm, əsasən isə p4mm və c2mm olmaqla 5 divar kağızı qrupundan istifadə edilmişdir. N-qatlı gül bəzəklərinə əsaslanan "Hasba" (ölçü) metodunun bütün 17 qrupu əhatə etməsi ilə bağlı fikirlər vardır.

  • İki dörddə bir qübbəli muqarna üçün təsvir edilən ikiölçülü dizaynlar – balıqqulağı kimi (yuxarı), yelpik kimi (aşağı). Topqapı miniatürü, XV əsr

  • Arka sinusu üzərində onbucaqlı naxışlarla bəzədilən girih təsviri, Darbe-İmam türbəsi

  • Darbe-İmam türbəsinin arka sinusundakı girih təsvirinin qurulması (sarı xətt). Bağlar qırmızı, onbucaqlılar mavi rənglə göstərilmişdir. Sahənin az olması təsvirin kəsilməsinə səbəb olmuşdur.

  • Moğol memarlığındakı səkkizbucaqlı naxışların Ernest Hanburi Hankin tərəfindən tədqiq edilməsi, 1925-ci il. Qara xətlərin keçdiyi yerlərdə 8 guşəli ulduzlar meydana gəlir.

  • Aqra şəhərində yerləşən Etimad-üd Dövlə məqbərəsinin dekorasiyası: yanlar və künclər dəqiqliklə işlənilmişdir. Künclərdə 6 guşəli ulduzların dörddə bir hissəsi, yanlarda isə yarısı təsvir olunmuşdur.

  • Kərpic tökmə üçün yaradılmış memarlıq təsvirləri, 1800–1870 Tehran, İran.

Təkamül

 
Erkən mərhələ: parıltılı keramikalar üzərində sadə həndəsi naxışlar. Böyük Məscid, Kayravan, Tunis. 836-cı il.

Erkən mərhələ

İslam incəsənətindəki ən qədim həndəsi formalar, əsasən səkkiz guşəli ulduzlar və kvadratlardan ibarət olan paxlava şəkilli həndəsi təsvirlər idi. Bu təsvirlərdən ilk dəfə 836-cı ildə Tunisin Qayravan şəhərindəki Böyük Məsciddə istifadə edilmiş və həmin tarixdən etibarən bütün İslam coğrafiyasında geniş yayılmışdır.

Orta mərhələ

 
Ələddin məscidinin mehrabının ətrafındakı orta mərhələyə aid olan həndəsi nümunələr. Konya, Türkiyə. 1220-ci il.

İslam həndəsi nümunələrinin istifadə olunmasının orta mərhələsini Qahirədəki İbn Tulun məscidində 879-cu ildə təsvir edilən və bundan sonra geniş yayılan altı və səkkiz guşəli ulduzlar əhatə edir.

XI əsrdən etibarən daha fərqli həndəsi nümunələrdən istifadə olunmuşdur. Altı və səkkizguşəli ulduzlara Qəzvindəki Xaraqan qülləsində, 1067-ci ildə İranda və 1085-ci ildə Misirdəki Əl-Cuyuşi məscidində geniş şəkildə rast gəlinsə də, Türkiyədə altı guşəli ulduzlardan nadir hallarda istifadə olunmuşdur.

1086-cı ildən etibarən İsfahandakı Cümə məscidində yeddi və on guşəli girih naxışları təsvir olunmağa başlayır.

Son mərhələ

İncəsənət nümunələri

Keramikalar

Girih döşəmələri və ağac işləmələr

Cali

Kilim

Dəri

Metal işləmələr

Muqarnas

Rəngli şüşələr

Zilic

Təsvirlər

Qərb mədəniyyətinə təsir

Qeydlər

  1. Kritçlo memarlıq sahəsi üzrə professor və islami naxışlar üzrə kitab müəllifidir.
  2. Veyd, müxtəlif sənət nümunələrindəki naxışlar haqqında yazılan kitabın müəllifidir.

İstinadlar

  1. Bouaissa, Malikka. . Al Arte Magazine. 27 İyul 2013. 2019-03-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 Dekabr 2015.
  2. ↑ "Geometric Patterns in Islamic Art". Heilbrunn Timeline of Art History. Metropolitan Museum of Art. 2019-05-01 tarixində . İstifadə tarixi: 1 Dekabr 2015.
  3. ↑ Hankin, Ernest Hanbury. The Drawing of Geometric Patterns in Saracenic Art. Memoirs of the Archaeological Survey of India No. 15. Government of India Central Publication Branch. 1925. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-02-20.
  4. Critchlow, Keith. Islamic Patterns : an analytical and cosmological approach. Thames and Hudson. 1976. ISBN 0-500-27071-6.
  5. Field, Robert. Geometric Patterns from Islamic Art & Architecture. Tarquin Publications. 1998. ISBN 978-1-899618-22-4.
  6. Wade, David. "The Evolution of Style". Pattern in Islamic Art. 2022-05-19 tarixində . İstifadə tarixi: 12 Aprel 2016.
  7. Behrens-Abouseif, Doris. Beauty in Arabic Culture. Markus Wiener. 1999. 7–8. ISBN 978-1-558-76199-5.
  8. Broug, Eric. Islamic Geometric Patterns. Thames and Hudson. 2008. 183–185, 193. ISBN 978-0-500-28721-7.
  9. Hussain, Zarah. "Introduction to Islamic art". BBC. 30 İyun 2009. 2018-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 1 Dekabr 2015.
  10. Bellos, Alex; Broug (Illustrator), Eric. "Muslim rule and compass: the magic of Islamic geometric design". The Guardian. 10 Fevral 2015. 2019-05-07 tarixində . İstifadə tarixi: 1 Dekabr 2015.
  11. Verostko, Roman. "Algorithmic Art". 1999 [1994]. 2018-10-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-02-20.
  12. ↑ Henry, Richard. "Geometry – The Language of Symmetry in Islamic Art". Art of Islamic Pattern. 2015-12-08 tarixində . İstifadə tarixi: 1 Dekabr 2015.
  13. Lockerbie, John. "Islamic Design: Arabic / Islamic geometry 01". Catnaps.org. 2006-02-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2 Dekabr 2015.
  14. . MOHA. 2014. 3 December 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 December 2015.
  15. Gülru Necipoğlu. (PDF). Timurid Art and Culture – Iran and Central Asia in the Fifteenth Century (eds (Golombek, L. and Subtelny, M.). E.J. Brill. 1992. 2015-12-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-21.
  16. Saliba, George. "Artisans and Mathematicians in Medieval Islam. The Topkapi Scroll: Geometry and Ornament in Islamic Architecture by Gülru Necipoğlu (Review)". Journal of the American Oriental Society. 119 (4). 1999: 637–645. doi:10.2307/604839. JSTOR 604839.
  17. van den Hoeven, Saskia, van der Veen, Maartje. "Muqarnas-Mathematics in Islamic Arts" (PDF). 6 May 2019 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 10 May 2019.
  18. Perez-Gomez, R. "The Four Regular Mosaics Missing in the Alhambra" (PDF). Comput. Math. Applic. 14 (2). 1987: 133–137. doi:10.1016/0898-1221(87)90143-x. 2016-03-04 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-02-21.
  19. Grünbaum, Branko. "What Symmetry Groups Are Present in the Alhambra?" (PDF). Notices of the AMS. 53 (6). İyun 2006: 670–673. 2018-11-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2018-02-21.
  20. Aboufadil, Y.; Thalal, A.; Raghni, M. A. E. I. "Symmetry groups of Moroccan geometric woodwork patterns". Journal of Applied Crystallography. 46. 2013: 1834–1841. doi:10.1107/S0021889813027726. 2022-05-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-02-21.
  21. ↑ Abdullahi, Yahya; Bin Embi, Mohamed Rashid. "Evolution of Islamic geometric patterns". Frontiers of Architectural Research. 2 (2). 2013: 243–251. doi:10.1016/j.foar.2013.03.002. 2019-12-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-02-21.

Xarici keçidlər

May 17, 2023
islam, həndəsi, naxışları, fiqurativ, təsvirlərdən, yayınan, islam, incəsənətində, əsrlər, boyu, həndəsi, naxışların, təsvirindən, istifadə, edilmiş, incəsənət, növü, geniş, yayılmış, inkişaf, etmişdir, bibixanım, məscidinin, minarəsi, üzərindəki, təsvirlər, s. Fiqurativ tesvirlerden yayinan Islam incesenetinde esrler boyu hendesi naxislarin tesvirinden istifade edilmis bu incesenet novu genis yayilmis ve inkisaf etmisdir Bibixanim mescidinin minaresi uzerindeki tesvirler Semerqend Ozbekistan Qovsvari saquli lovheler muxtelif hendesi naxislarla 10 8 ve 5 guseli ulduzlarla bezedilmisdir Merakesdeki Ben Yusif medresesinin girisi Taxta qapilarin uzerine 16 guseli ulduzlarla bezedilmis girih naxislari oyulmusdur Arka islimilerle bezedilmisdir her iki terefinde Islam xettaliq numuneleri uzerinde ise rengli hendesi naxislar olan zillicler tesvir edilmisdir Islam incesenetinde hendesi dizaynlar tez tez tekrarlanan kvadratlar ve dairelerin birlesmeleri islimiler muxtelif naxislar ve tessaliyalarin tesvirinden ibaretdir Bu tesvirlerden butun dekorasiyani tertib etmek cicek ve ya xett bezekleri ucun cercive ve ya diger motivler ucun arxa plan yaratmaq meqsedile istifade edile biler Istifade edilen bezeklerin qarisiqligi ve muxtelifliyi IX esrde olan sade ulduzlara ve paxlava sekilli tesvirlere XIII esrde 6 ve 13 guseli ulduzlarin XVI esrde ise 14 ve 16 guseli ulduzlarin elave edilmesi neticesinde yaradilmisdir Hendesi naxislar Islam incesenetinde ve memarliginda kilim xalcalar Iran girih ve Merakes zillic isleri muqarna dekorativ taglari cali oyulmus das lovheleri keramikalar deri rengli suseler agac ve metal isleri ile ehatelenmisdir XX esrde qerbde aralarinda M K Eserin de oldugu ustalar ressamlar ve 2007 ci ilde Isfahandaki Darbe Imam meqberesinde olan yari dovri funksiyalari ve penroz bezeklerini de bu usluba daxil eden riyaziyyatcilar ve fizikler Peter J Lu ve Paul Steynhardin aralarinda oldugu arasinda Islam hendesi numunelerine olan maraq artmaqda idi Mundericat 1 Arxa plan 1 1 Islam dekorasiyasi 1 2 Meqsed 2 Naxislarin formalasmasi 3 Tekamul 3 1 Erken merhele 3 2 Orta merhele 3 3 Son merhele 4 Incesenet numuneleri 4 1 Keramikalar 4 2 Girih dosemeleri ve agac islemeler 4 3 Cali 4 4 Kilim 4 5 Deri 4 6 Metal islemeler 4 7 Muqarnas 4 8 Rengli suseler 4 9 Zilic 4 10 Tesvirler 5 Qerb medeniyyetine tesir 6 Qeydler 7 Istinadlar 8 Xarici kecidlerArxa plan RedakteIslam dekorasiyasi Redakte Islam inceseneti esasen ibadet obyekti ola bileceyini onlemek ucun tesvirlerde fiqurativ simvollardan yayinmisdir 1 Islam hendesi numuneleri qedim medeniyyetlerde istifade edilen daha sade dizayn numunelerinden tesirlenmisdir Bunlara yunan roma ve sasani medeniyyetlerini numune kimi gostermek olar Bunlar Islam incesenet numunelerinin uc esas formalarindan biridir digerleri ise eyilmis ve budaqli bitki tesvirleri ile formalasdirilan islimi ve Islam xettatligidir 2 Hendesi naxislar ve islimiler islami kecid bezeklerinin formalaridir 3 Meqsed Redakte Naxislarla maraqlanan yazarlar bu naxislarin sadece bezek ucun istifade edildiyini bildirseler de Keyt Krticlo a bu naxislarin eslinde daha derin islami menaya malik olduqlarini bildirir 4 5 David Veyde b gore Islam incesenetinin boyuk hissesi memarliq keramika toxuculuq ve kitablar bezek inceseneti numuneleridir Veyd Quranin bezekli sehifeleri sonsuz pencerelere cevrile bildiyi ucun meqsed mescidleri zeriflik ve naxislarla bezemek idi deye bildirir 6 Bundan elave Doris Behrens Abuseyf Ereb Medeniyyetindeki Gozellik adli kitabinda orta esrler Avropasinin ve Islam dunyasinin felsefi dusunceleri arasindaki boyuk ferq in yaxsi ve gozel anlayislarinin ereb medeniyyetinden ayrildigini bildirir O bildirirdiki edebiyyat ve incesenetde olan bu gozellik her hansisa bir dini ve ya exlaqi normalar gore yox oz gozelliyine gore tertib edilmisdir 7 Cume mescidinin daxilinde islimilerle bezedilmis keramikalar Yezd Iran 1350 ci ile aid Ebu Inaniyye medresesi Fes seheri Merakes Xettatliq ve hendesi numunelerile bezedilmis stukkolar Islam incesenetinin mueyyen numuneleri agac lovhe sekilli girih zillic stukko xettatligi ve ciceklerle bezedilmis qapi lovheleri Merakes Mocarab staliktik isi ile bezedilmis arka Elhambra sarayi Eyyubiler dovrunun heyat ciceyi tesviri ile bezedilmis Raqqa esyasi Suriya XII XIII esrler Osmanli Yasil mescidindeki sutunlu kecid Bursa Turkiye 1424 pentaqram ve 10 guseli ulduzlarla bezedilmis girih Naxislarin formalasmasi Redakte Nemetulla Veli turbesi Mahan Iran 1431 Mahi girih keramikalari qubbe yuxaridan 5 7 9 12 11 9 ve 10 guseli ulduzlarla ehate olunmusdur 11 guseli ulduzlara Islam incesenetinde nadir hallarda rast gelinir 8 Bir cox islami dizaynlar adeten daire ve kvadratlardan ibaret olur Daire ve kvadratlarin tesvirleri tekrarlanir ust uste dusmus murekkeb ve kompleks numuneler yaratmaq ucun bir birilerine baglanirlar 2 Daha cox tekrarlanan motiv ise 8 guseli ulduzdur islami incesenet numunelerinde tez tez rast gelinir biri digerine gore 45 derece firlanan iki kvadratdan ibaretdir Dorduncu esas forma ise duzgun besbucaqli ve sekkizbucaqlilarin daxil oldugu coxbucaqlidir Bunlarin hamisi birlese eksiklikler ve rotasiyalar daxil olmaqla simmetriya ile murekkeb numuneleri yaratmaq ucun yeniden islene biler Bele numuneler qeyri mueyyen muddete uzanan ve belelikle sonsuzlugu tesvir ede bilecek riyazi tesselasiyalar kimi gorune bilerler 2 9 Onlar resm cekmek ucun xetkes ve kompasin lazim oldugu torlar uzerinde tesvir edilirler 10 Ressam ve pedaqoq olan Roman Verostko bu alqoritmlerin Islam hendesi numunelerini teskil eden muasir alqoritmik incesenetin bir numunesi oldugunu bildirir 11 Daire tebietin birliyini ve muxtelifliyini simvollasdirir ve bir cox Islam hendesi numunelerinin tesviri bir daireden etibaren baslayir 12 Meselen Iranin Yezd seherindeki XV esre aid mescidin dekorasiyasi her biri ozunun ve qonsusunun merkezine toxunan alti daireye bolunmus bir daireye esaslanir Tesvirin esasi alti guseli ulduz etrafinda yaradilan alti eded kicik alti bucaqlidan ibaretdir Bu mescidin ag divari uzerinde eks olunmus esas dizayni teskil edir Bununla birlikde bu dizayn diger rengli lovheler etrafinda mavi kesismelerle ortulmusdur ve ozunemexsus bezedilmeni qismen gizledecek bir numune kimi tertib edilmisdir 12 13 Benzer bir dizayn Mehemmed Eli Arasdirma Merkezinin loqosunu teskil edir 14 Islam numunelerini oyrenen ilk qerbli telebelerden biri olan Ernest Hanburi Hankin elaqeli coxbucaqlilardan ibaret tikinti xetlerinin komeyi ile yaradilan bu numuneleri hendesi islimi adlandirirdi 3 Coxbucaqlilar arasinda qalan bosluqlarin simmetrik olmasi daha cox coxbucaqlinin istifade tesvir edilmesine serait yaradirdi Bir biri ile elaqelendirilen sekkizbucaqli torlar aralarinda qalan bosluqlarla birlikde kvadratlar yaradirdilar Aqrada yerlesen Boyuk Mogol imperatoru Ekber sahin mezarinda 1605 1613 tesvir edilen sekkiz guseli ulduzlarin esasini sekkizbucaqlilar teskil edir Hankin Islam senetkarlarinin uygun coxbucaqli birlesmeleri tapmaqda usta olduqlarini dusunur 3 Eger bir ulduz bir kuncde meydana gelirse o zaman onun dord bir hissesi gosterilmeli bir kenar boyunca meydana gelirse bu zaman yarisi gosterilmelidir deye Hankin elave edir 3 XV esrin sonlari ve ya XVI esrin evvelleri Teymuriler dovrune aid olan Topqapi miniaturunde girih muqarna ve yarim qubbe bezeklerine aid olan 114 cesid rengli naxislardan istifade edilmisdir 15 16 17 Ispaniyanin Qranada seherindeki Elhambra sarayinin dekorativ cini ve silikon numunelerinin riyazi xususiyyetleri genis sekilde tedqiq edilmisdir Bezi yazarlar burada 17 divar kagizi qrupunun hamisini ve ya cox hissesini tapdiqlari ile bagli fikirler bildirmisdirler 18 19 XIV esrden XIX esre qeder davam eden Merakes hendesi agac islerinde nadir hallarda p6mm p2mm ve p4gm esasen ise p4mm ve c2mm olmaqla 5 divar kagizi qrupundan istifade edilmisdir N qatli gul bezeklerine esaslanan Hasba olcu metodunun butun 17 qrupu ehate etmesi ile bagli fikirler vardir 20 Iki dordde bir qubbeli muqarna ucun tesvir edilen ikiolculu dizaynlar baliqqulagi kimi yuxari yelpik kimi asagi Topqapi miniaturu XV esr Arka sinusu uzerinde onbucaqli naxislarla bezedilen girih tesviri Darbe Imam turbesi Darbe Imam turbesinin arka sinusundaki girih tesvirinin qurulmasi sari xett Baglar qirmizi onbucaqlilar mavi rengle gosterilmisdir Sahenin az olmasi tesvirin kesilmesine sebeb olmusdur Mogol memarligindaki sekkizbucaqli naxislarin Ernest Hanburi Hankin terefinden tedqiq edilmesi 1925 ci il Qara xetlerin kecdiyi yerlerde 8 guseli ulduzlar meydana gelir Aqra seherinde yerlesen Etimad ud Dovle meqberesinin dekorasiyasi yanlar ve kuncler deqiqlikle islenilmisdir Kunclerde 6 guseli ulduzlarin dordde bir hissesi yanlarda ise yarisi tesvir olunmusdur Kerpic tokme ucun yaradilmis memarliq tesvirleri 1800 1870 Tehran Iran Tekamul Redakte Erken merhele pariltili keramikalar uzerinde sade hendesi naxislar Boyuk Mescid Kayravan Tunis 836 ci il Erken merhele Redakte Islam incesenetindeki en qedim hendesi formalar esasen sekkiz guseli ulduzlar ve kvadratlardan ibaret olan paxlava sekilli hendesi tesvirler idi Bu tesvirlerden ilk defe 836 ci ilde Tunisin Qayravan seherindeki Boyuk Mescidde istifade edilmis ve hemin tarixden etibaren butun Islam cografiyasinda genis yayilmisdir 21 Orta merhele Redakte Eleddin mescidinin mehrabinin etrafindaki orta merheleye aid olan hendesi numuneler Konya Turkiye 1220 ci il Islam hendesi numunelerinin istifade olunmasinin orta merhelesini Qahiredeki Ibn Tulun mescidinde 879 cu ilde tesvir edilen ve bundan sonra genis yayilan alti ve sekkiz guseli ulduzlar ehate edir 21 XI esrden etibaren daha ferqli hendesi numunelerden istifade olunmusdur Alti ve sekkizguseli ulduzlara Qezvindeki Xaraqan qullesinde 1067 ci ilde Iranda ve 1085 ci ilde Misirdeki El Cuyusi mescidinde genis sekilde rast gelinse de Turkiyede alti guseli ulduzlardan nadir hallarda istifade olunmusdur 21 1086 ci ilden etibaren Isfahandaki Cume mescidinde yeddi ve on guseli girih naxislari tesvir olunmaga baslayir Son merhele RedakteIncesenet numuneleri RedakteKeramikalar Redakte Girih dosemeleri ve agac islemeler Redakte Cali Redakte Kilim Redakte Deri Redakte Metal islemeler Redakte Muqarnas Redakte Rengli suseler Redakte Zilic Redakte Tesvirler RedakteQerb medeniyyetine tesir RedakteQeydler Redakte Kritclo memarliq sahesi uzre professor ve islami naxislar uzre kitab muellifidir Veyd muxtelif senet numunelerindeki naxislar haqqinda yazilan kitabin muellifidir Istinadlar Redakte Bouaissa Malikka The crucial role of geometry in Islamic art Al Arte Magazine 27 Iyul 2013 2019 03 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 Dekabr 2015 1 2 3 Geometric Patterns in Islamic Art Heilbrunn Timeline of Art History Metropolitan Museum of Art 2019 05 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 Dekabr 2015 1 2 3 4 Hankin Ernest Hanbury The Drawing of Geometric Patterns in Saracenic Art Memoirs of the Archaeological Survey of India No 15 Government of India Central Publication Branch 1925 2016 03 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 20 Critchlow Keith Islamic Patterns an analytical and cosmological approach Thames and Hudson 1976 ISBN 0 500 27071 6 Field Robert Geometric Patterns from Islamic Art amp Architecture Tarquin Publications 1998 ISBN 978 1 899618 22 4 Wade David The Evolution of Style Pattern in Islamic Art 2022 05 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 Aprel 2016 Behrens Abouseif Doris Beauty in Arabic Culture Markus Wiener 1999 7 8 ISBN 978 1 558 76199 5 Broug Eric Islamic Geometric Patterns Thames and Hudson 2008 183 185 193 ISBN 978 0 500 28721 7 Hussain Zarah Introduction to Islamic art BBC 30 Iyun 2009 2018 09 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 Dekabr 2015 Bellos Alex Broug Illustrator Eric Muslim rule and compass the magic of Islamic geometric design The Guardian 10 Fevral 2015 2019 05 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 Dekabr 2015 Verostko Roman Algorithmic Art 1999 1994 2018 10 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 20 1 2 Henry Richard Geometry The Language of Symmetry in Islamic Art Art of Islamic Pattern 2015 12 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 Dekabr 2015 Lockerbie John Islamic Design Arabic Islamic geometry 01 Catnaps org 2006 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 Dekabr 2015 Islamic Art and Geometric Design MOHA 2014 3 December 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 December 2015 Gulru Necipoglu Geometric Design in Timurid Turkmen Architectural Practice Thoughts on a Recently Discovered Scroll and Its Late Gothic Parallels PDF Timurid Art and Culture Iran and Central Asia in the Fifteenth Century eds Golombek L and Subtelny M E J Brill 1992 2015 12 22 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 21 Saliba George Artisans and Mathematicians in Medieval Islam The Topkapi Scroll Geometry and Ornament in Islamic Architecture by Gulru Necipoglu Review Journal of the American Oriental Society 119 4 1999 637 645 doi 10 2307 604839 JSTOR 604839 van den Hoeven Saskia van der Veen Maartje Muqarnas Mathematics in Islamic Arts PDF 6 May 2019 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 10 May 2019 Perez Gomez R The Four Regular Mosaics Missing in the Alhambra PDF Comput Math Applic 14 2 1987 133 137 doi 10 1016 0898 1221 87 90143 x 2016 03 04 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2018 02 21 Grunbaum Branko What Symmetry Groups Are Present in the Alhambra PDF Notices of the AMS 53 6 Iyun 2006 670 673 2018 11 10 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2018 02 21 Aboufadil Y Thalal A Raghni M A E I Symmetry groups of Moroccan geometric woodwork patterns Journal of Applied Crystallography 46 2013 1834 1841 doi 10 1107 S0021889813027726 2022 05 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 21 1 2 3 Abdullahi Yahya Bin Embi Mohamed Rashid Evolution of Islamic geometric patterns Frontiers of Architectural Research 2 2 2013 243 251 doi 10 1016 j foar 2013 03 002 2019 12 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 21 Xarici kecidler Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Islam hendesi naxislari amp oldid 6696082, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.