fbpx
Wikipedia

Xəttatlıq

Avqust 05, 2021

Xəttatlıq və ya kalliqrafiya (yun. καλλιγραφία — "gözəl xətt") — təsviri incəsənətin sahələrindən biri. Onu həmçinin nəfis məktub incəsənəti də adlandırırlar. Xəttatlığın elmi anlayışı belədir: "işarələrin ekspressiv, harmonik və incə zövqlə tərtibatı incəsənəti".

Kalliqrafik yazı
Qurandan bir yazı

Xəttatlıq yazını nəfis şəkildə şrift, əl və əlifba kimi yazmaq bacarığıdır.

Kalliqrafiya əşya və lövhə üzərində məişət yazısından yüksək incəsənət nümunələrinə qədər geniş bir sənətdir. Kalloqrafiyada həmişə hərflər standart formada yazılmır..

Müasir dövrdə kalloqrafiya bəzi dini yazılarda, xüsusi sənəd yazılışında, dəvətnamələrdə, yubiley və şənlik təbriklərində, qrafik işlərdə, daş yonmalarında və tarixi sənəd təkrarında isrifadə edilir. Xəttatlıq həmçinin televiziya monitor yazılarında, müəyyən xasiyyətnamələrdə, əllə yazılması nəzərdə tutulan sənədlərdə ( məsələn, döğum şəhadətnaməsi ) istifadə edilir.

Azərbaycanda xəttatlıq

Xəttatlıq Azərbaycan xalqının uzun əsrlərdən bəri yaşatdığı qədim sənət növlərindən biridir. Ərəb köklü “xətt” (yazı) sözünü bildirən, gözəl və dəqiq yazı sənəti olan xəttatlıq “Qurani-Kərim”in ayələrini ən gözəl şəkildə yazmaq cəhdlərindən sonra meydana gəlmişdi. Xəttat isə gözəl yazı ustasına, yazıçıların əsərlərini, xüsusilə şeirlərini nəfis xətlə köçürüb yayan şəxsə verilən addır.

Azərbaycanda xəttatlıq sənəti Mübarək şah Zərrinqələm Təbrizinin işlərindən başlanır. O, XIII əsrin məşhur ərəb xəttatı Cəmaləddin Müstəsiminin yetirdiyi altı şagirddən biri idi. Həmin "altılığa” daha bir azərbaycanlı usta şeyx Əhməd Sührəvərdi də daxil idi. Onlar xəttatlıq tarixinə "altı usta" adı ilə daxil olmuşlar. Bu xətt ustalarının fəaliyyəti nəticəsində klassik xəttatlığın 6 xətt növü yaranmışdı: nəsx, suls, reyhani, mühəqqəq, touqi, riqa. Mübarək şah Zərrinqələm klassik xətlərin altısını da yaxşı bilirdi və onun həmin xətlərlə yazan xeyli ardıcılı vardı.

XIV əsrdə Azərbaycanda, bütün müsəlman dünyasında məşhur olacaq bir xəttat – Xacə Mir Əli ibn İlyas Təbrizi (1330-1405) yetişmişdi. XV-XVI əsrlərdə geniş yayılan nəstəliq xətti XIV əsrin sonlarında məşhur xəttat Mir Əli Təbrizi tərəfindən nəsx və təliq xətlərinin əlaqələndirilməsi nəticəsində yaradılmışdı. Bu xətt növü, əsasən, əlyazma kitablarının üzünün köçürülməsində, məktub və sənədlərin yazılmasında geniş tətbiq olunurdu. Sonralar nəstəliq xətti gümüş, bürünc və saxsıdan hazırlanan qabların, eləcə də bəzək əşyalarının bəzədilməsində tətbiq edilmişdi.

Xəttatlıq sənətinin çox geniş yayılmış növlərinin yaranma tarixinə nəzər salsaq, bu sənətin qədim növlərindən biri olan kufi xətti ilk dəfə İraqın indiki Kufə şəhərində yayıldığından öz adını buradan almışdı. Əsasən, düz və sınıq cizgilərdən ibarət olan kufi xətti əvvəllər nöqtəsiz yazılsa da, sonralar daha da təkmilləşdirilmişdi. X əsrədək həm epiqrafikada, həm də paleoqrafiyada geniş tətbiq olunmuşdu. Kufi xəttinin özünün 4 əsas növü var: kufi nəsx, kufi suls, kufi həndəsi və kufi şikəstə.

Nəsx xətti XII əsrdə ibn Muğla Şirazi tərəfindən kufi xəttinin təkmilləşdirilməsi nəticəsində ortaya çıxmış və nəsx adı ona kufi xəttini sıradan çıxardığı üçün verilmişdi. Digər xətlərlə müqayisədə nəsx xətti özünün sadəliyi, rahat oxunuşu və asan yazılışı ilə diqqəti cəlb edir. Kufi xəttinin yerini tutan nəsx xətti meydana gəldiyi ilk gündən bədii və elmi əsərlərin yazılışında, üzünün köçürülməsində və dəftərxana işlərində geniş istifadə olunmağa başlanmışdı. Naxçıvan ərazisindəki daş kitabələrdə və əlyazmalarda bu xəttə daha çox rast gəlmək olur.

Süls xəttinin lüğəvi mənası “üçdə bir” deməkdir. Ərəb əlifbasında yazılan klassik xətt növlərindən olan suls xətti X əsrdə məşhur ərəb xəttatı Əbu Əli Məhəmməd ibn Muğla tərəfindən ixtira olunmuşdu. Bu xətt növündə hərflərin üçdə bir hissəsi əyri, qalan hissəsi isə düz cizgidə yazılır ki, bu da sözlərin bir-birinə toxunaraq yazılmasına imkan verir. Suls xətti özünəməxsus gözəlliyə malik olduğu üçün xətt ustadları onu “xətlərin anası” adlandırmışlar. Təliq xətti isə XIV əsrdə İranda “touqi” və “riqa” xətlərinin əsasında yaranmışdı. Bu yazı üslubu sürətli yazılması ilə fərqlənir.

Xəttatlıq sənətinə bağlı olaraq təzhib, əbru və cild sənətləri də yaranmışdı. Xəttatlığın tarixi hərflərin dekorativ şəkildə təsvir olunması ilə başlamışdı. Tarixi mənbələrə əsasən, X əsrdən başlayaraq formalaşan xəttatlıq sənəti XIII əsrdə öz inkişafının zirvəsinə çatmış, tətbiq olunduğu sahələr daha da genişlənmişdi. Dekorativ-ornamental sənətlə qovuşan bədii yazı mədəniyyəti kitabları, saray binalarını, məscidləri, saxsıdan, metaldan, ağacdan və parçadan hazırlanan tətbiqi sənət nümunələrini bəzəyirdi.

Orta əsr Azərbaycanında kitab tərtibatı ölkənin siyasi-mədəni mərkəzləri olan – Marağa, Sultaniyə, Təbriz, Şamaxıda fəaliyyət göstərən sənətkarlar tərəfindən həyata keçirilirdi.

Müasir Azərbaycan

 
Kalliqrafiya nümunəsi (Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi)
 
Mirzə Qədim İrəvaninin bədii əlyazma nümunəsi

Azərbaycan əlyazma kitablarının yazılmasında nəsx, nəstəliq, təliq, şikəstə, süls, reyhani, divani, ruqə, mühəqqiq, touqi və s. xətt nümunələrindən istifadə edilmişdir. Elmi əsərlər əsasən nəsx xətti ilə yazılmışdır. Bundan başqa məscid kitabələrində, misgərlik nümunələrində, döyüş əşyalarında, sufi dərvişlərinin istifadə etdiyi kəşkül və təbərzində xəttatlıq nümunələrinə rast gəlinir.

Orta əsrlərdə yaşamış Azərbaycan xəttatlarına musiqi nəzəriyyəçisi və şair Əbdülqadir Marağai və rəssam və şair Sadıq bəy Əfşar misal göstərilə bilər. Orta əsr Azərbaycan əlyazmaları Xəlil bin Əhməd, Səfəvilər dövründə Şah Mahmud Nişapuri, Məhəmməd ibn Hüseyn Katib Nişati, Mahmud Şirazı, XVIII əsrdə Şamaxılı Osman ibn Mahmud Əfəndi, Kazım Qaradonlu və s. tərəfindən köçürülmüşdür.

XIX əsr ən usta Azərbaycan xəttatları Mirzə Məhəmmədkərim bəy Kəbirli, Hacı Mirzə Əliqulu Yusifzadə, Molla Əli Qarabaği, Mirzə İsmayıl Məhzun, Mirzə Hüseyn bəy Salar, Mir Möhsün Nəvvab, Həsənəli xan Qaradağidir. Həsənəli xan Qaradaği Mir Mehdi Xəzaninin "Kitabi-tarixi-Qarabağ" əsərini şikəstə-nəstəliq yazısı ilə köçürmüşdür. Mirzə Qədim İrəvani Ermitajda saxlanılan qovluqşəkilli hədiyyəsində nəsx xətti ilə Sədidən şeir parçalarını yazmışdır. Lənkəran qəza məhkəməsi katibi Mirzə İsmayıl Qasir isə nəsx, təliq və naxun xətlərinin ustadı idi. Gəncədə və Tiflisdə xəttatlıq dərsi verən Mirzə Şəfi Vazehi alman şərqşünası Fridrix Bodenştedt belə təsvir edirdi: "Mirzə Şəfi çox gözəl yazırdı və eyni zamanda (yazıya) gözəllik və rəngarənglik gətirirdi: hərfləri mətnin məzmununa uyğunlaşdırırdı. Əgər o, adi şeylər barədə yazmalı olurdusa, onda o, onlara adi, qəşəng şeylərə bayramsayağı paltarlar geydirirdi, qadınlara göndərilən məktubları xüsusi nazik xətlə yazırdı."

XIX əsr ortalarında Azərbaycanda mədrəsələrində hüsnü-xətt dərsinə xüsusilə diqqət edilməyə başlanmışdı. Belə mədrəsələrdən biri Nuxada "Məcməül-xoş xətt" əsərinin müəllifi Əbdülqəni Xalisəqarızadə Nuxəvinin (1817-1879) mədrəsəsi idi. Nuxəvinin əsasən nəsx və nəstəliq xətlərindən istifadə edərək yazdığı əlyazma kitabları bədii estetik zövqlə tərtib edilmişdir. Bakı şəhərinin ətraf kəndlərində xəttatlıq sənəti daha çox məscidlərin nəzdindəki məktəblərdə dini dərslərlə bərabər tədris edilmiş və bu sənətin mahir ustaları da belə yetişmişdir. Suraxanıdan Mirzə Əsədullah "İsmailiyyə" bina fasadının hədislərinin xəttatı olmuşdur. Onun şagirdi Əhməd Əlizadənin əl işləri AMEA Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılır.

Sovet dövründə latın qrafikasına keçid və elmi-texniki tərəqqiniin baş verməsi xəttatlıq sənətinin tənəzzülünə səbəb olur. Müasir dövrdə Seyfəddin Mənsimoğlu, Hacı Eldar Mikayılzadə, Yavər Əsədov, Gülxan Baydəmir kimi rəssamlar əsərlərində xəttatlıqdan istifadə edirlər. Xəttatlığı ağacoyma sənəti ilə birləşdirən Seyfəddin Mənsimoğlu Məhəmməd Füzuli, Şah İsmayıl Xətai, Mövlana Cəlaləddin Rumi kimi şəxsiyyətlərə əsərlər həsr etmişdir. Hacı Eldar Mikayılzadə Təzəpir məscidinin bərpasında nəbati və islami naxışlarla bədii xəttatlığın sintezini yaratmışdır.

Xəttatlıq muzeyləri

  • Moskva Kalliqrafiya muzeyi
  • Pettenbax Kalliqrafiya muzeyi
  • Hill adına əlyazmalar muzeyi
  • Naritasan Calligraphy museum 2009-04-08 at the Wayback Machine
  • The Modern Calligraphy Collection of the National Art Library at the Victoria and Albert Museum
  • Ditchling Museum 2009-08-21 at the Wayback Machine
  • Klingspor Museum
  • Sakip Sabanci Museum 2010-11-25 at the Wayback Machine

İstinadlar

  1. ↑ Mediavilla 1996
  2. Fraser and Kwiatkowski 2006
  3. Johnston 1909
  4. AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ[ölü keçid] TƏSVİRİ SƏNƏT » XƏTTATLIQ
  5. ↑ Mətnşünaslıq. Bakı, “Tural-Ə Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi”, 2001, 15,7 ç.v.
  6. ↑ Xəttatlıq sənəti
  7. TEKİN, G. (1979). Timur Devrine ait iki Türkçe Şiir [Two Turkish Poems of the Timur Period]. Harvard Ukrainian Studies, 3/4, 850-867. Retrieved May 18, 2020, from www.jstor.org/stable/41035878
  8. The Role of Azerbaijani Turkish in Safavid Iran, Willem Floor and Hasan Javadi
  9. ABDÜLKERİM ÖZAYDIN (2020). "KADI BURHÂNEDDİN". https://islamansiklopedisi.org.tr/. (#accessdate_missing_url)
  10. Казиев, Адил (1964). Миниатюры рукописи "Хамсэ" Низами 1539-1543 гг. Баку: АН Азерб. ССР Ин-т Литературы и Исскусства. 82 səh.
  11. Şeyx Səfi təzkirəsi (“Səfvətüs-səfa”nın XVI əsr türk tərcüməsi). Nəşrə hazırlayan: M. Nağısoylu, S. Cabbarlı, R. Şeyxzamanlı. Kitabın redaktoru, izahların və lüğətin müəllifi: Möhsün Nağısoylu. Bakı: Nurlan, 2006, 932 səhifə (Təkrar nəşri: 2010).
  12. MÖHSÜN NAĞISOYLU. ŞƏHLA ABDULLAYEVA (2016). "ANONİM "ŞEYX SƏNAN" MƏNZUM HEKAYƏTİ". Elm və təhsil. (#accessdate_missing_url)
  13. Orta əsr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyətinin tarixi problemləri (AMEA-nın 70, Əlyazmalar İnstitutunun 65 illik yubileyinə həsr olunmuş) XIV Respublika elmi konfransının materialları. Bakı, 2015, 282 s
  14. ↑ Süleymanova, Nailə, AZƏRBAYCAN’DA XƏT SƏNƏTİ VƏ ONUN ÇAĞDAŞ NUMAYƏNDƏLƏRİ, Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat fakültəsi
  15. Ениколопов И. К. Поэт Мирза-Шафи. — Баку: Изд-во АзФАН СССР, 1938.

Xarici keçidlər

  • Kalliqrafiya üzrə beynəlxalq sərgi
  • Müasir Kalliqrafiya 2018-12-27 at the Wayback Machine
  • Kalliqrafiya sənəti
  • Kalliqrafiya.
  • Çin Kalliqrafiyası  (ing.).
  • Yahudi Kalliqrafiyası. 2016-03-04 at the Wayback Machine
  • Müasir Monqol Kalliqrafiyası
  • Shodo — Yapon Kalliqrafiyası.
  • Ərəb Kalliqrafiyası
  • Yapon Kalliqrafiyası 2016-12-30 at the Wayback Machine
  Vikianbarda Xəttatlıq ilə əlaqəli mediafayllar var.

Ədəbiyyat

  1. Anderson, D. M. (2008). Indic calligraphy. Encyclopædia Britannica 2008 .
  2. Brown, M.P. (2004) Painted Labyrinth: The World of the Lindisfarne Gospel. Revised Ed. British Library.
  3. Child, H. ed. (1985) The Calligrapher's Handbook. Taplinger Publishing Co.
  4. Diringer, D. (1968) The Alphabet: A Key to the History of Mankind 3rd Ed. Volume 1 Hutchinson & Co. London
  5. Fraser, M., & Kwiatowski, W. (2006) Ink and Gold: Islamic Calligraphy. Sam Fogg Ltd. London
  6. Geddes, A., & Dion, C. (2004) Miracle: a celebration of new life. Photogenique Publishers Auckland.
  7. Henning, W.E. (2002) An elegant hand : the golden age of American penmanship and calligraphy ed. Melzer, P. Oak Knoll Press New Castle, Delaware
  8. Johnston, E. (1909) Manuscript & Inscription Letters: For schools and classes and for the use # of craftsmen, plate 6. San Vito Press & Double Elephant Press 10th Impression
  9. Lamb, C.M. ed. (1956) Calligrapher's Handbook. Pentalic 1976 ed.
  10. Mediavilla, Claude (2006) Histoire de la Calligraphie Française. Albin Michel, France.
  11. Mediavilla, C. (1996) Calligraphy. Scirpus Publications
  12. Pott, G. (2006) Kalligrafie: Intensiv Training Verlag Hermann Schmidt Mainz
  13. Pott, G. (2005) Kalligrafie:Erste Hilfe und Schrift-Training mit Muster-Alphabeten Verlag Hermann Schmidt Mainz
  14. Propfe, J. (2005) SchreibKunstRaume: Kalligraphie im Raum Verlag George D.W. Callwey GmbH & Co.K.G. Munich
  15. Reaves, M., & Schulte, E. (2006) Brush Lettering: An instructional manual in Western brush calligraphy, Revised Edition, Design Books New York.
  16. Schimmel, Annemarie. (1984) Calligraphy and Islamic Culture. New York Univ. Press. New York.
  17. Zapf, H. (2007) Alphabet Stories: A Chronicle of technical developments, Cary Graphic Arts Press, Rochester, New York
  18. Zapf, H. (2006) The world of Alphabets: A kaleidoscope of drawings and letterforms, CD-ROM
  19. Marns, F.A (2002) Various, copperplate and form, London
  20. Namiq Musalı, (2016) “Səfəvilər dövründə Ərdəbildə xəttalıq və kitab sənəti”
  21. Алиева-Кенгерли А. И., Мамедова Л. Г. “Книжное дело в средневековом Азербайджане”

Avqust 05, 2021
xəttatlıq, kalliqrafiya, καλλιγραφία, gözəl, xətt, təsviri, incəsənətin, sahələrindən, biri, həmçinin, nəfis, məktub, incəsənəti, adlandırırlar, xəttatlığın, elmi, anlayışı, belədir, işarələrin, ekspressiv, harmonik, incə, zövqlə, tərtibatı, incəsənəti, kalliq. Xettatliq ve ya kalliqrafiya yun kalligrafia gozel xett tesviri incesenetin sahelerinden biri Onu hemcinin nefis mektub inceseneti de adlandirirlar 1 Xettatligin elmi anlayisi beledir isarelerin ekspressiv harmonik ve ince zovqle tertibati inceseneti 1 Kalliqrafik yazi Qurandan bir yazi Xettatliq yazini nefis sekilde srift el ve elifba kimi yazmaq bacarigidir 2 3 Kalliqrafiya esya ve lovhe uzerinde meiset yazisindan yuksek incesenet numunelerine qeder genis bir senetdir Kalloqrafiyada hemise herfler standart formada yazilmir 1 Muasir dovrde kalloqrafiya bezi dini yazilarda xususi sened yazilisinda devetnamelerde yubiley ve senlik tebriklerinde qrafik islerde das yonmalarinda ve tarixi sened tekrarinda isrifade edilir Xettatliq hemcinin televiziya monitor yazilarinda mueyyen xasiyyetnamelerde elle yazilmasi nezerde tutulan senedlerde meselen dogum sehadetnamesi istifade edilir Mundericat 1 Azerbaycanda xettatliq 1 1 Muasir Azerbaycan 2 Xettatliq muzeyleri 3 Istinadlar 4 Xarici kecidler 5 EdebiyyatAzerbaycanda xettatliq RedakteXettatliq Azerbaycan xalqinin uzun esrlerden beri yasatdigi qedim senet novlerinden biridir Ereb koklu xett yazi sozunu bildiren gozel ve deqiq yazi seneti olan xettatliq Qurani Kerim in ayelerini en gozel sekilde yazmaq cehdlerinden sonra meydana gelmisdi Xettat ise gozel yazi ustasina yazicilarin eserlerini xususile seirlerini nefis xetle kocurub yayan sexse verilen addir Azerbaycanda xettatliq seneti Mubarek sah Zerrinqelem Tebrizinin islerinden baslanir O XIII esrin meshur ereb xettati Cemaleddin Mustesiminin yetirdiyi alti sagirdden biri idi Hemin altiliga daha bir azerbaycanli usta seyx Ehmed Suhreverdi de daxil idi Onlar xettatliq tarixine alti usta adi ile daxil olmuslar Bu xett ustalarinin fealiyyeti neticesinde klassik xettatligin 6 xett novu yaranmisdi nesx suls reyhani muheqqeq touqi riqa Mubarek sah Zerrinqelem klassik xetlerin altisini da yaxsi bilirdi ve onun hemin xetlerle yazan xeyli ardicili vardi XIV esrde Azerbaycanda butun muselman dunyasinda meshur olacaq bir xettat Xace Mir Eli ibn Ilyas Tebrizi 1330 1405 yetismisdi XV XVI esrlerde genis yayilan nesteliq xetti XIV esrin sonlarinda meshur xettat Mir Eli Tebrizi terefinden nesx ve teliq xetlerinin elaqelendirilmesi neticesinde yaradilmisdi Bu xett novu esasen elyazma kitablarinin uzunun kocurulmesinde mektub ve senedlerin yazilmasinda genis tetbiq olunurdu Sonralar nesteliq xetti gumus burunc ve saxsidan hazirlanan qablarin elece de bezek esyalarinin bezedilmesinde tetbiq edilmisdi Xettatliq senetinin cox genis yayilmis novlerinin yaranma tarixine nezer salsaq bu senetin qedim novlerinden biri olan kufi xetti ilk defe Iraqin indiki Kufe seherinde yayildigindan oz adini buradan almisdi Esasen duz ve siniq cizgilerden ibaret olan kufi xetti evveller noqtesiz yazilsa da sonralar daha da tekmillesdirilmisdi X esredek hem epiqrafikada hem de paleoqrafiyada genis tetbiq olunmusdu Kufi xettinin ozunun 4 esas novu var kufi nesx kufi suls kufi hendesi ve kufi sikeste Nesx xetti XII esrde ibn Mugla Sirazi terefinden kufi xettinin tekmillesdirilmesi neticesinde ortaya cixmis ve nesx adi ona kufi xettini siradan cixardigi ucun verilmisdi Diger xetlerle muqayisede nesx xetti ozunun sadeliyi rahat oxunusu ve asan yazilisi ile diqqeti celb edir Kufi xettinin yerini tutan nesx xetti meydana geldiyi ilk gunden bedii ve elmi eserlerin yazilisinda uzunun kocurulmesinde ve defterxana islerinde genis istifade olunmaga baslanmisdi Naxcivan erazisindeki das kitabelerde ve elyazmalarda bu xette daha cox rast gelmek olur Suls xettinin lugevi menasi ucde bir demekdir Ereb elifbasinda yazilan klassik xett novlerinden olan suls xetti X esrde meshur ereb xettati Ebu Eli Mehemmed ibn Mugla terefinden ixtira olunmusdu Bu xett novunde herflerin ucde bir hissesi eyri qalan hissesi ise duz cizgide yazilir ki bu da sozlerin bir birine toxunaraq yazilmasina imkan verir Suls xetti ozunemexsus gozelliye malik oldugu ucun xett ustadlari onu xetlerin anasi adlandirmislar Teliq xetti ise XIV esrde Iranda touqi ve riqa xetlerinin esasinda yaranmisdi Bu yazi uslubu suretli yazilmasi ile ferqlenir Xettatliq senetine bagli olaraq tezhib ebru ve cild senetleri de yaranmisdi Xettatligin tarixi herflerin dekorativ sekilde tesvir olunmasi ile baslamisdi Tarixi menbelere esasen X esrden baslayaraq formalasan xettatliq seneti XIII esrde oz inkisafinin zirvesine catmis tetbiq olundugu saheler daha da genislenmisdi Dekorativ ornamental senetle qovusan bedii yazi medeniyyeti kitablari saray binalarini mescidleri saxsidan metaldan agacdan ve parcadan hazirlanan tetbiqi senet numunelerini bezeyirdi Orta esr Azerbaycaninda kitab tertibati olkenin siyasi medeni merkezleri olan Maraga Sultaniye Tebriz Samaxida fealiyyet gosteren senetkarlar terefinden heyata kecirilirdi 4 Muasir Azerbaycan Redakte Kalliqrafiya numunesi Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Mirze Qedim Irevaninin bedii elyazma numunesi Azerbaycan elyazma kitablarinin yazilmasinda nesx nesteliq teliq sikeste suls reyhani divani ruqe muheqqiq touqi ve s xett numunelerinden istifade edilmisdir Elmi eserler esasen nesx xetti ile yazilmisdir 5 Bundan basqa mescid kitabelerinde misgerlik numunelerinde doyus esyalarinda sufi dervislerinin istifade etdiyi keskul ve teberzinde xettatliq numunelerine rast gelinir 6 Orta esrlerde yasamis Azerbaycan xettatlarina musiqi nezeriyyecisi ve sair Ebdulqadir Maragai 7 ve ressam ve sair Sadiq bey Efsar 8 misal gosterile biler Orta esr Azerbaycan elyazmalari Xelil bin Ehmed 9 Sefeviler dovrunde Sah Mahmud Nisapuri 10 Mehemmed ibn Huseyn Katib Nisati Mahmud Sirazi 11 XVIII esrde Samaxili Osman ibn Mahmud Efendi 12 Kazim Qaradonlu 13 ve s terefinden kocurulmusdur XIX esr en usta Azerbaycan xettatlari Mirze Mehemmedkerim bey Kebirli Haci Mirze Eliqulu Yusifzade Molla Eli Qarabagi Mirze Ismayil Mehzun Mirze Huseyn bey Salar Mir Mohsun Nevvab Heseneli xan Qaradagidir Heseneli xan Qaradagi Mir Mehdi Xezaninin Kitabi tarixi Qarabag eserini sikeste nesteliq yazisi ile kocurmusdur Mirze Qedim Irevani Ermitajda saxlanilan qovluqsekilli hediyyesinde nesx xetti ile Sediden seir parcalarini yazmisdir 6 Lenkeran qeza mehkemesi katibi Mirze Ismayil Qasir ise nesx teliq ve naxun xetlerinin ustadi idi 14 Gencede ve Tiflisde xettatliq dersi veren Mirze Sefi Vazehi alman serqsunasi Fridrix Bodenstedt bele tesvir edirdi Mirze Sefi cox gozel yazirdi ve eyni zamanda yaziya gozellik ve rengarenglik getirirdi herfleri metnin mezmununa uygunlasdirirdi Eger o adi seyler barede yazmali olurdusa onda o onlara adi qeseng seylere bayramsayagi paltarlar geydirirdi qadinlara gonderilen mektublari xususi nazik xetle yazirdi 15 XIX esr ortalarinda Azerbaycanda medreselerinde husnu xett dersine xususile diqqet edilmeye baslanmisdi Bele medreselerden biri Nuxada Mecmeul xos xett eserinin muellifi Ebdulqeni Xaliseqarizade Nuxevinin 1817 1879 medresesi idi Nuxevinin esasen nesx ve nesteliq xetlerinden istifade ederek yazdigi elyazma kitablari bedii estetik zovqle tertib edilmisdir 5 Baki seherinin etraf kendlerinde xettatliq seneti daha cox mescidlerin nezdindeki mekteblerde dini derslerle beraber tedris edilmis ve bu senetin mahir ustalari da bele yetismisdir Suraxanidan Mirze Esedullah Ismailiyye bina fasadinin hedislerinin xettati olmusdur Onun sagirdi Ehmed Elizadenin el isleri AMEA Elyazmalar Institutunda saxlanilir 14 Sovet dovrunde latin qrafikasina kecid ve elmi texniki tereqqiniin bas vermesi xettatliq senetinin tenezzulune sebeb olur Muasir dovrde Seyfeddin Mensimoglu Haci Eldar Mikayilzade Yaver Esedov Gulxan Baydemir kimi ressamlar eserlerinde xettatliqdan istifade edirler Xettatligi agacoyma seneti ile birlesdiren Seyfeddin Mensimoglu Mehemmed Fuzuli Sah Ismayil Xetai Movlana Celaleddin Rumi kimi sexsiyyetlere eserler hesr etmisdir Haci Eldar Mikayilzade Tezepir mescidinin berpasinda nebati ve islami naxislarla bedii xettatligin sintezini yaratmisdir 6 Xettatliq muzeyleri RedakteMoskva Kalliqrafiya muzeyi Pettenbax Kalliqrafiya muzeyi Hill adina elyazmalar muzeyi Naritasan Calligraphy museum Arxivlesdirilib 2009 04 08 at the Wayback Machine The Modern Calligraphy Collection of the National Art Library at the Victoria and Albert Museum Ditchling Museum Arxivlesdirilib 2009 08 21 at the Wayback Machine Klingspor Museum Sakip Sabanci Museum Arxivlesdirilib 2010 11 25 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte 1 2 3 Mediavilla 1996 Fraser and Kwiatkowski 2006 Johnston 1909 AZERBAYCAN QEYRI MADDI MEDENI IRS NUMUNELERININ DOVLET REYESTRI olu kecid TESVIRI SENET XETTATLIQ 1 2 Metnsunasliq Baki Tural E Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2001 15 7 c v 1 2 3 Xettatliq seneti TEKIN G 1979 Timur Devrine ait iki Turkce Siir Two Turkish Poems of the Timur Period Harvard Ukrainian Studies 3 4 850 867 Retrieved May 18 2020 from www jstor org stable 41035878 The Role of Azerbaijani Turkish in Safavid Iran Willem Floor and Hasan Javadi ABDULKERIM OZAYDIN 2020 KADI BURHANEDDIN https islamansiklopedisi org tr accessdate missing url Kaziev Adil 1964 Miniatyury rukopisi Hamse Nizami 1539 1543 gg Baku AN Azerb SSR In t Literatury i Isskusstva 82 seh Seyx Sefi tezkiresi Sefvetus sefa nin XVI esr turk tercumesi Nesre hazirlayan M Nagisoylu S Cabbarli R Seyxzamanli Kitabin redaktoru izahlarin ve lugetin muellifi Mohsun Nagisoylu Baki Nurlan 2006 932 sehife Tekrar nesri 2010 MOHSUN NAGISOYLU SEHLA ABDULLAYEVA 2016 ANONIM SEYX SENAN MENZUM HEKAYETI Elm ve tehsil accessdate missing url Orta esr elyazmalari ve Azerbaycan medeniyyetinin tarixi problemleri AMEA nin 70 Elyazmalar Institutunun 65 illik yubileyine hesr olunmus XIV Respublika elmi konfransinin materiallari Baki 2015 282 s 1 2 Suleymanova Naile AZERBAYCAN DA XET SENETI VE ONUN CAGDAS NUMAYENDELERI Baki Dovlet Universitetinin Ilahiyyat fakultesi Enikolopov I K Poet Mirza Shafi Baku Izd vo AzFAN SSSR 1938 Xarici kecidler RedakteKalliqrafiya uzre beynelxalq sergi Muasir Kalliqrafiya Arxivlesdirilib 2018 12 27 at the Wayback Machine Kalliqrafiya seneti Kalliqrafiya Cin Kalliqrafiyasi ing Yahudi Kalliqrafiyasi Arxivlesdirilib 2016 03 04 at the Wayback Machine Muasir Monqol Kalliqrafiyasi Shodo Yapon Kalliqrafiyasi Ereb Kalliqrafiyasi Yapon Kalliqrafiyasi Arxivlesdirilib 2016 12 30 at the Wayback Machine Vikianbarda Xettatliq ile elaqeli mediafayllar var Edebiyyat RedakteAnderson D M 2008 Indic calligraphy Encyclopaedia Britannica 2008 Brown M P 2004 Painted Labyrinth The World of the Lindisfarne Gospel Revised Ed British Library Child H ed 1985 The Calligrapher s Handbook Taplinger Publishing Co Diringer D 1968 The Alphabet A Key to the History of Mankind 3rd Ed Volume 1 Hutchinson amp Co London Fraser M amp Kwiatowski W 2006 Ink and Gold Islamic Calligraphy Sam Fogg Ltd London Geddes A amp Dion C 2004 Miracle a celebration of new life Photogenique Publishers Auckland Henning W E 2002 An elegant hand the golden age of American penmanship and calligraphy ed Melzer P Oak Knoll Press New Castle Delaware Johnston E 1909 Manuscript amp Inscription Letters For schools and classes and for the use of craftsmen plate 6 San Vito Press amp Double Elephant Press 10th Impression Lamb C M ed 1956 Calligrapher s Handbook Pentalic 1976 ed Mediavilla Claude 2006 Histoire de la Calligraphie Francaise Albin Michel France Mediavilla C 1996 Calligraphy Scirpus Publications Pott G 2006 Kalligrafie Intensiv Training Verlag Hermann Schmidt Mainz Pott G 2005 Kalligrafie Erste Hilfe und Schrift Training mit Muster Alphabeten Verlag Hermann Schmidt Mainz Propfe J 2005 SchreibKunstRaume Kalligraphie im Raum Verlag George D W Callwey GmbH amp Co K G Munich Reaves M amp Schulte E 2006 Brush Lettering An instructional manual in Western brush calligraphy Revised Edition Design Books New York Schimmel Annemarie 1984 Calligraphy and Islamic Culture New York Univ Press New York Zapf H 2007 Alphabet Stories A Chronicle of technical developments Cary Graphic Arts Press Rochester New York Zapf H 2006 The world of Alphabets A kaleidoscope of drawings and letterforms CD ROM Marns F A 2002 Various copperplate and form London Namiq Musali 2016 Sefeviler dovrunde Erdebilde xettaliq ve kitab seneti Alieva Kengerli A I Mamedova L G Knizhnoe delo v srednevekovom Azerbajdzhane Menbe https az wikipedia org w index php title Xettatliq amp oldid 5929640, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.