Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1917-1923-cü illər inqilabları — Rusiya inqilabının nailiyyətindən və Birinci Dünya müharibəsindən sonra yaranan iğtişaşlardan ilhamlanaraq dünya miqyasında baş vermiş olan siyasi iğtişaşları və silahlı üsyanları özündə cəmləşdirən inqilabi dalğa idi. Üsyanlar əsasən sosializm və ya anti-kolonializm xarakteri daşıyırdı. Bəzi sosialist üsyanları daimi sosialist dövlətləri yaratmağa nail ola bilməmişdir. Bu inqilabların Almaniya imperiyasının dağılması, Avstriya-Macarıstanın parçalanması və Osmanlı imperiyasının bölünməsi kimi gələcəkdəki Avropa siyasi mənzərəsinin formalaşmasında uzunmüddətli təsirləri olmuşdur.
| 1917–1923-cü illər inqilabları | |
|---|---|
| Əsas münaqişə: Birinci Dünya müharibəsinə müxalifət və Birinci | |
 1917-1923-cü illər inqilablarında iştirak etmiş Avropa dövlətləri | |
| Tarix | 8 mart 1917 - 24 iyul 1923 |
| Yeri | Birinci növbədə Avropa və Asiya olmaqla bütün dünya |
| Səbəbi | Birinci Dünya müharibəsi və Rusiya inqilabı |
| Nəticəsi |
|
Birinci Dünya müharibəsi nəticəsində milyonlarla əsgər səfərbər edilmiş, siyasi qüvvələr yenidən formalaşdırılmış və ictimai qarışıqlıqlar meydana gəlmişdir. Qarışıqlıqlardan sonra birbaşa inqilablar baş vermiş, kütləvi tətillər meydana çıxmış və bir çox əsgər üsyan qaldırmışdır. Rusiya imperiyasının çarı olan II Nikolay Fevral inqilabı zamanı taxtdan əl çəkməli olmuşdur. Bundan sonra Rusiyada qısamüddətli liberal müvəqqəti hökumət yaradılmış, lakin bu hökumət də, Oktyabr inqilabı zamanı bolşeviklər tərəfindən devrilmiş və bunun nəticəsində də qanlı Rusiya vətəndaş müharibəsi baş vermişdir. 1917-ci ildə bir çox fransız əsgəri üsyan qaldırmış və düşmənlə döyüşməkdən imtina etmişdir. Bolqarıstan çarlığında bir çox əsgər üsyan etmiş və bunun nəticəsində Bolqar çarı istefa verməli olmuşdur. Avstriya-Macarıstanda kütləvi tətillər və üsyanlar baş vermiş və nəticədə Habsburq monarxiyası süqut etmişdir. Almaniya imperiyasında baş vermiş Noyabr inqilabı Almaniya imperiyasının süqutu ilə nəticələnmişdir. İtaliyada da, bir neçə kütləvi tətil baş vermişdir. İrlandiya parçalanmış və bunun nəticəsində Azad İrland dövləti yaradılmışdır. Bundan başqa dünya miqyasında digər etirazlar və iğtişaşlar da baş tutmuşdur.Anadoluda Türkiyə dövlətinin yaranması ilə nəticələnmiş bir istiqlaliyyət müharibəsi baş vermişdir. İstiqlaliyyət müharibəsindən sonra Osmanlı sultanlığının ləğvi ilə Osmanlı sülaləsinin 623 illik hakimiyyətinə son qoyulmuşdur. 1923-cü il oktyabr ayının 29-da Türkiyədə islahatlarını həyata keçirən prezident Mustafa Kamal Atatürkün rəhbərliyi altında Respublika elan edilmişdir. Bunlar Anadoluda türk dövlətini, cəmiyyətini, iqtisadiyyatını və hökumətini tamamilə yeniləyən bir sıra inqilablar və siyasi proseslər idi.
İstinadlar
- Motadel, David. "Waves of Revolution". History Today. 4 aprel 2011. 21 oktyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 may 2015.
- Miles Bouton, Stephen. And the Kaiser Abdicates: The German Revolution, November, 1918-August, 1919. Wentworth Press. 2019. Chapter XI. ISBN . 4 noyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2024.
- "Revolutions". International Encyclopedia of the First World War. 8 oktyabr 2014. 21 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 avqust 2019.
Əlavə ədəbiyyat
- Gerwarth, Robert. "The central European counter-revolution: Paramilitary violence in Germany, Austria and Hungary after the great war." Past & Present 200.1 (2008): 175–209. online
Xarici keçidlər
- 1917-1923-cü illər arasında baş vermiş inqilabları nümayiş etdirən Avropa xəritələriArxivləşdirilib 2015-03-16 at the Wayback Machine, omniatlas.com.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
1917 1923 cu iller inqilablari Rusiya inqilabinin nailiyyetinden ve Birinci Dunya muharibesinden sonra yaranan igtisaslardan ilhamlanaraq dunya miqyasinda bas vermis olan siyasi igtisaslari ve silahli usyanlari ozunde cemlesdiren inqilabi dalga idi Usyanlar esasen sosializm ve ya anti kolonializm xarakteri dasiyirdi Bezi sosialist usyanlari daimi sosialist dovletleri yaratmaga nail ola bilmemisdir 1 Bu inqilablarin Almaniya imperiyasinin dagilmasi Avstriya Macaristanin parcalanmasi ve Osmanli imperiyasinin bolunmesi kimi gelecekdeki Avropa siyasi menzeresinin formalasmasinda uzunmuddetli tesirleri olmusdur 2 1917 1923 cu iller inqilablariEsas munaqise Birinci Dunya muharibesine muxalifet ve Birinci1917 1923 cu iller inqilablarinda istirak etmis Avropa dovletleri Tarix 8 mart 1917 24 iyul 1923 Yeri Birinci novbede Avropa ve Asiya olmaqla butun dunya Sebebi Birinci Dunya muharibesi ve Rusiya inqilabi Neticesi Rusiya imperiyasinin suqutu Almaniya imperiyasinin suqutu Avstriya Macaristanin suqutu Azad Irland dovletinin yaranmasi Osmanli imperiyasinin suqutu Italiyada fasizmin yukselmesi Birinci Dunya muharibesi neticesinde milyonlarla esger seferber edilmis siyasi quvveler yeniden formalasdirilmis ve ictimai qarisiqliqlar meydana gelmisdir Qarisiqliqlardan sonra birbasa inqilablar bas vermis kutlevi tetiller meydana cixmis ve bir cox esger usyan qaldirmisdir Rusiya imperiyasinin cari olan II Nikolay Fevral inqilabi zamani taxtdan el cekmeli olmusdur Bundan sonra Rusiyada qisamuddetli liberal muveqqeti hokumet yaradilmis lakin bu hokumet de Oktyabr inqilabi zamani bolsevikler terefinden devrilmis ve bunun neticesinde de qanli Rusiya vetendas muharibesi bas vermisdir 1917 ci ilde bir cox fransiz esgeri usyan qaldirmis ve dusmenle doyusmekden imtina etmisdir Bolqaristan carliginda bir cox esger usyan etmis ve bunun neticesinde Bolqar cari istefa vermeli olmusdur Avstriya Macaristanda kutlevi tetiller ve usyanlar bas vermis ve neticede Habsburq monarxiyasi suqut etmisdir Almaniya imperiyasinda bas vermis Noyabr inqilabi Almaniya imperiyasinin suqutu ile neticelenmisdir Italiyada da bir nece kutlevi tetil bas vermisdir Irlandiya parcalanmis ve bunun neticesinde Azad Irland dovleti yaradilmisdir Bundan basqa dunya miqyasinda diger etirazlar ve igtisaslar da bas tutmusdur 3 Anadoluda Turkiye dovletinin yaranmasi ile neticelenmis bir istiqlaliyyet muharibesi bas vermisdir Istiqlaliyyet muharibesinden sonra Osmanli sultanliginin legvi ile Osmanli sulalesinin 623 illik hakimiyyetine son qoyulmusdur 1923 cu il oktyabr ayinin 29 da Turkiyede islahatlarini heyata keciren prezident Mustafa Kamal Ataturkun rehberliyi altinda Respublika elan edilmisdir Bunlar Anadoluda turk dovletini cemiyyetini iqtisadiyyatini ve hokumetini tamamile yenileyen bir sira inqilablar ve siyasi prosesler idi Istinadlarredakte Motadel David Waves of Revolution History Today 4 aprel 2011 21 oktyabr 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 may 2015 Miles Bouton Stephen And the Kaiser Abdicates The German Revolution November 1918 August 1919 Wentworth Press 2019 Chapter XI ISBN 978 0526203949 4 noyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 may 2024 Revolutions International Encyclopedia of the First World War 8 oktyabr 2014 21 yanvar 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 avqust 2019 Elave edebiyyatredakteGerwarth Robert The central European counter revolution Paramilitary violence in Germany Austria and Hungary after the great war Past amp Present 200 1 2008 175 209 onlineXarici kecidlerredakte1917 1923 cu iller arasinda bas vermis inqilablari numayis etdiren Avropa xeriteleriArxivlesdirilib 2015 03 16 at the Wayback Machine omniatlas com Menbe https az wikipedia org w index php title 1917 1923 cu iller inqilablari amp oldid 8141136