fbpx
Wikipedia

İrəvan Quberniyası Müsəlmanlarının Həmyerlilər Cəmiyyəti

September 08, 2021

İrəvan quberniyası müsəlmanlarının həmyerlilər cəmiyyəti — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökuməti ilə İrəvan quberniyasının soyqırımına məruz qalan türk-müsəlman əhalisi arasında əlaqələr yaratmaq və həmin quberniyadan olan azərbaycanlı qaçqınlara maddi yardım göstərmək məqsədilə Bakıda yaradılmış qurum.

İrəvan quberniyasının zadəganları

Yaradılması

İrəvan quberniyası, həmçinin Naxçıvan bölgəsilə əlaqələrin yaradılması və inkişafında, buradakı yerli azərbaycanlı əhalinin problemlərinin həllində əslən keçmiş İrəvan quberniyasından olan ictimai xadimlərin, ziyalıların, onların yaratdıqları təşkilatların və cəmiyyətlərin mühüm rolu olmuşdur. 1919-cu il yanvarın 2-də Bakıda İrəvan quberniyası ictimai xadimlərinin müşavirəsi keçirildi. Araz-Türk Cümhuriyyətinin nümayəndəsi P. Bayrambəyov müşavirə iştirakçılarını İrəvan quberniyası müsəlmanlarının faciəli vəziyyəti ilə tanış etdi. O, Araz-Türk Cümhuriyyətinin yaranması tarixi barədə də ətraflı məlumat verdi. Müşavirədə tarixi Azərbaycan ərazisi olan İrəvan quberniyasını tutmaq, bu mümkün olmadıqda isə Ararat Respublikasını müsəlmanlara qarşı törədilən vəhşiliklərin qarşısını almaq üçün tədbirlər görməyə məcbur etmək qərara alındı. Bölgəyə qarışıq komissiya göndərmək xahişi ilə ingilis generalı Tomsona müraciət etmək, onunla görüşmək məqsədilə Teymur bəy Makinski, P.Bayrambəyov və başqalarından ibarət nümayəndə heyəti yaratmaq, yerli azərbaycanlı əhalinin ağır vəziyyətilə bağlı Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamenti və Hökumətinə memorandumlar vermək də nəzərdə tutulurdu.

Qərara uyğun olaraq, 1919-cu il yanvarın 5-də Parlamentin binasında keçmiş İrəvan quberniyasında, o cümlədən Naxçıvan bölgəsində yaşayan azərbaycanlıların nümayəndələrinin fövqəladə iclası keçirildi, mahaldakı mövcud vəziyyət müzakirə olundu və quberniya müsəlmanlarının həmyerlilər cəmiyyəti yaradıldı. Yanvarın 6-da cəmiyyətin iclasında aşağıdakı tərkibdə idarə heyəti seçildi: Teymur bəy Makinski (sədr), H.Qasımov (sədr müavini), R.İsmayılov (katib), M.Sidqi (katibin müavini) və Abbasəli bəy Makinski (xəzinədar).

Fəaliyyəti

İdarə heyətinin ertəsi gün keçirilən iclasında yerlərdəki vəziyyətlə yaxından tanış olmaq və müəyyən tövsiyələr hazırlamaq məqsədilə Mirabbas Mirbağırovu keçmiş İrəvan quberniyasına göndərmək qərara alındı. İclasda, həmçinin, türk-müsəlman əhalisinə dəyən zərəri müəyyənləşdirmək məqsədilə İrəvan quberniyasına qarışıq komissiya göndərilməsi üçün təcili tədbirlər görülməsi və həmyerlilər birliyi üzvlərindən də bir nəfərin həmin komissiyanın tərkibinə daxil edilməsinin Azərbaycan Hökumətindən xahiş olunması, M.Mirbağırovun xüsusi səlahiyyətlərlə İrəvan quberniyasına göndərilməsinin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti baş nazirinin nəzərinə çatdırılması razılaşdırıldı. İclasda Nazirlər Şurasının sədri Fətəli xan Xoyskinin Araz-Türk Cümhuriyyətinin nümayəndəsi P.Bayrambəyovu qəbul etməsi və İrəvan quberniyasındakı hadisələr haqqında onun məlumatı da iclasda bəyənildi. İrəvan quberniyasından olan qaçqınlar üçün ayrılan bir milyon manatdan cari xərclər üçün müxtəlif məbləğlər ayrıldıqdan sonra qalan 900000 manat P.Bayrambəyov vasitəsilə Naxçıvana göndərildi.

1919-cu il yanvarın 24-də Bakıdan yola düşən M.Mirbağırov əvvəlcə Gəncəyə gəlmiş, burada Hərbi Nazirlik tərəfindən ona qoşulan 12 nəfər zabitlə birlikdə Qaryagindən (Füzulidən) İrana keçərək, Ordubada, nəhayət fevralın 19-da Naxçıvana çatmışdı.

Bu dövrdə Milli Şura, İcraiyyə Komitəsi və Naxçıvandan təyin edilən komendant tərəfindən idarə olunan Ordubad əhalisinin hərarətlə qarşıladığı nümayəndələr keçirdikləri müxtəlif görüşlərdə gəlmələrinin məqsədlərini açıqlamış, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranma tarixindən danışmış, yerli şəraiti öyrənmişdilər. Ordubadda mahalın Azərbaycanla birləşmək arzusu və niyyətinə dair Milli Şuranın protokolu nümayəndələrə təqdim olunmuşdu. Bununla əlaqədar, M.Mirbağırov səfərin yekunlarına dair məruzəsində Ordubada bacarıqlı və nüfuzlu məmurlar təyin olunmasını Azərbaycan Hökumətinə təklif edirdi. Fevralın 20-də Naxçıvanda da səmimiyyətlə qəbul edilən nümayəndələr ətraf aləmlə əlaqələri kəsilmiş naxçıvanlılara Azərbaycanın dövlət həyatı, İrəvan Quberniyası Müsəlmanlarının Həmyerlilər Cəmiyyətinin yaradılması haqqında məlumat verdilər. Fevralın 22-də M.Mirbağırovun yerli hökumətin sədri Cəfərqulu xan, komandan Kəlbalı xan və ingilis general-qubernatoru ilə görüşündə Naxçıvanın Azərbaycana məxsus olması və bölgənin idarəçiliyi, ingilislərin bu işdə iştirakı məsələləri müzakirə edildi.

İngilis generalının "Siz kimsiniz və nə üçün gəlmişsiniz?" sualına cavabında görüşdə iştirak edən azərbaycanlı zabit, yerli əhalinin arzusuna uyğun olaraq, hərbi işin təşkili üçün Azərbaycan Hökuməti tərəfindən göndərildiklərini bildirdi. İngilis generalının "bu ərazi hələlik Azərbaycanın tərkib hissəsini təşkil etmir, kimə məxsus olacağı məlum deyil, burada ingilis qubernatorluğu mövcuddur, sizin hökumətin buraya adamlar göndərmək hüququ yoxdur və mən sizə qonaq kimi baxıram" sözlərinin cavabında M.Mirbağırov kiçik xalqların Avropa millətləri, xüsusilə də ingilislər tərəfindən etiraf edilən öz müqəddəratını təyinetmə prinsipini, general Tomsonun və C.Milnin Azərbaycan dövlətçiliyinə müsbət münasibətini xatırlatmış, bölgənin tamamilə müsəlmanlardan ibarət əhalisinin Azərbaycan Hökumətinə xüsusi rəğbət bəslədiyini, generalın da yerli camaatın rifahı naminə çalışacağına və türk-müsəlman əhalinin erməni hərbi dəstələri tərəfındən qırılmasına imkan verməyəcəyinə əmin olduğunu söyləmişdi.

Fevralın 23-də Naxçıvan məscidində hökumətin üzvləri və nümayəndələrin iştirakı ilə xalqın yığıncağı keçirildi. Xalq yekdilliklə Azərbaycanla birləşmək arzusunda olduğunu bildirdi, bütün əhalinin və hökumətin yalnız Azərbaycana tabe olmaq mövqeyi rəsmiləşdi və bölgənin aşağıdakı şərtlər əsasında idarə olunması təklifi irəli sürüldü:

  1. Anarxiyanın ləğv edilməsi;
  2. Hökumətin hazırkı tərkibi ilə bağlı narazılıqla məsələnin mürəkkəbləşdirilməməsi;
  3. Hökumətin tanınması və onunla birgə işləməyə başlanılması;
  4. Rəsmi sənədlərin Azərbaycan Hökumətinə təqdim edilmək üçün hazırlanması.

Fevralın 25-də nümayəndələrin ingilis general-qubernatorunun və Naxçıvan hökuməti üzvlərinin iĢtirakı ilə 2-ci görüşü oldu. Bu zaman müttəfiqlərin, o cümlədən də ingilis qoşunlarının Qafqaza gəlişinin səbəbləri barədə Naxçıvan hökumətinin sualına general-qubernator "biz sizin daxili işlərinizə qarışmaq niyyətində deyilik və buraya əmin-amanlığı bərpa etmək və qoruyub saxlamaq üçün gəlmişik", — cavabını verdi.

Elə həmin gün Naxçıvan hökumətinin iclasında Bakıdan və Gəncədən gəlon nümayəndələr qeyd etdilər ki, mövcud yerli hökuməti Azərbaycanın təmsilçiləri kimi tanıyırlar və onunla birgə işləyəcəklər. Onların bu bəyanatma əsasən, Azərbaycan Hökumətindən buraya öz məmurlarını göndərmək xahiş olundu. M.Mirbağırov könüllü surətdə Azərbaycana birləşmək barədə rəsmi akt tərtib etməyi və bunun üçün də komissiya seçməyi məsləhət gördü. Siyasi, iqtisadi, hərbi, mülki və mədəni məsələlərə dair maddələrdən ibarət akt hökumətin, Milli Şuranın və ətraf əhalinin nümayəndələri tərəfindən imzalanaraq, Azərbaycan Hökumətinə çatdırılmaq üçün xüsusi nümayəndə heyətinə (Naxçıvandan 2, Şərur, Zəngibasar və Vedibasarın hərəsindən 1 nəfər olmaqla) təqdim edildi

M.Mirbağırovun Naxçıvanda olduğu müddətdə yerlərdə hərbi işin vəziyyəti də öyrənildi və onun yenidən təşkili üçün bölgəyə silah gətirilməsi, Vedidə, Şərur, Naxçıvan və Ordubadda 20 piyada rotası, bir batareya üçün artilleriya komandası, 400 nəfərlik süvari hissəsi, pulemyot dəstəsi və təlim komandasının təşkili qərara alındı. M.Mirbağırov bölgədəki və ətraf yerlərdəki hərbi-siyasi vəziyyətlə tanış olduqdan, türk-müsəlman əhalisinin, ictimai qüvvələrin mövqelərini və qarşılıqlı münasibətlərini dərindən araşdırdıqdan sonra Azərbaycan Hökumətinə aşağıdakı təklifləri vermişdi:

  • bu mahalı idarə etmək üçün Müttəfiqlərin, İran və Ermənistanın təsirinə qarşı mübarizə aparmağa qabil olan, özgə təsiri altına düşməyən və müəyyən məqsədyönlü siyasəti inadla və ardıcıllıqla həyata keçirən, habelə iradəli, cəsur, qətiyyətli, rüşvətə meyl etməyən azərbaycanlı general-qubernator təyin olunmalıdır;
  • bölgəyə hərbi nazirliyin yuxarıda sadalanan keyfiyyətlərə malik olan nümayəndəsi də göndərilməlidir;
  • mülki və məhkəmə idarələrinin rəhbərliyinə baş məmurlar mütləq azərbaycanlılardan təyin edilməlidir;
  • hərbi işi təşkil etmək üçün göndərilən yerli zabitlər kifayət etmədiyindən bölgəyə əlavə zabitlər dəstəsi yollamaq lazımdır;
  • Azərbaycanın uzaq ucqarları, məhsuldar torpağı, çoxlu məhsulu, duzu, digər faydalı mineralları olan və Müttəfiqlərin, fars-erməni diplomatiyasının məkrli siyasəti ilə üzləşən Naxçıvan və Şərur Azərbaycan Cümhuriyyəti tərəfindən səxavətlə təchiz olunmalıdırlar.

Bölgədəki vəziyyətin ağırlığını, oradakı problemlərin təxirə salınmadan həllinin zəruriliyini, səfərin əhəmiyyətini və yekunlarını əsas tutaraq, M.Mirbağırov ümumdövlət məsələlərinə aid olan bir məruzə kimi onun Nazirlər Şurasının müzakirəsinə təqdim olunmasını da məsləhət görmüşdü.

İrəvan Quberniyası Müsəlmanlarının Həmyerlilər Cəmiyyətinin fəaliyyəti, xüsusilə M.Mirbağırovun missiyası müəyyən nəticələr verdi. Belə ki, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin 1919-cu il 28 fevral tarixli qərarı ilə Naxçıvan general-qubernatorluğu (arxiv sənədlərində Cənub-Qərbi Azərbaycan general-qubernatorluğu da adlandırılır) yaradıldı. M.Mirbağırovun məruzəsində qaldırılan məsələlər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökuməti və Parlamentinin iclaslarında müzakirə olunaraq, müvafıq qərarlar qəbul edildi və tədbirlər görüldü. Cəmiyyətin çoxşaxəli fəaliyyəti və missiyanın yekunları 1919-cu ilin may-iyul aylarında ingilislərin Naxçıvan mahalında yaratdıqları "erməni idarəçiliyi"nə son qoyulmasına ciddi təsir göstərdi.

Həmçinin bax

Ədəbiyyat

  • Musayev İ., Azərbaycanın Naxçıvan və Zəngəzur bölgələrində siyasi vəziyyət və xarici dövlətlərin siyasəti (1917–1921-ci illər), B., 1996.

İstinadlar

  1. İrəvan Quberniyası Müsəlmanlarının Həmyerlilər Cəmiyyəti // Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II. Bakı: "Lider". 2005. səh. 55-56. ISBN 9952-417-44-4.

September 08, 2021
irəvan, quberniyası, müsəlmanlarının, həmyerlilər, cəmiyyəti, irəvan, quberniyası, müsəlmanlarının, həmyerlilər, cəmiyyəti, azərbaycan, xalq, cümhuriyyəti, hökuməti, ilə, irəvan, quberniyasının, soyqırımına, məruz, qalan, türk, müsəlman, əhalisi, arasında, əla. Irevan quberniyasi muselmanlarinin hemyerliler cemiyyeti Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumeti ile Irevan quberniyasinin soyqirimina meruz qalan turk muselman ehalisi arasinda elaqeler yaratmaq ve hemin quberniyadan olan azerbaycanli qacqinlara maddi yardim gostermek meqsedile Bakida yaradilmis qurum Irevan quberniyasinin zadeganlari Mundericat 1 Yaradilmasi 2 Fealiyyeti 3 Hemcinin bax 4 Edebiyyat 5 IstinadlarYaradilmasi RedakteIrevan quberniyasi hemcinin Naxcivan bolgesile elaqelerin yaradilmasi ve inkisafinda buradaki yerli azerbaycanli ehalinin problemlerinin hellinde eslen kecmis Irevan quberniyasindan olan ictimai xadimlerin ziyalilarin onlarin yaratdiqlari teskilatlarin ve cemiyyetlerin muhum rolu olmusdur 1919 cu il yanvarin 2 de Bakida Irevan quberniyasi ictimai xadimlerinin musaviresi kecirildi Araz Turk Cumhuriyyetinin numayendesi P Bayrambeyov musavire istirakcilarini Irevan quberniyasi muselmanlarinin facieli veziyyeti ile tanis etdi O Araz Turk Cumhuriyyetinin yaranmasi tarixi barede de etrafli melumat verdi Musavirede tarixi Azerbaycan erazisi olan Irevan quberniyasini tutmaq bu mumkun olmadiqda ise Ararat Respublikasini muselmanlara qarsi toredilen vehsiliklerin qarsisini almaq ucun tedbirler gormeye mecbur etmek qerara alindi Bolgeye qarisiq komissiya gondermek xahisi ile ingilis generali Tomsona muraciet etmek onunla gorusmek meqsedile Teymur bey Makinski P Bayrambeyov ve basqalarindan ibaret numayende heyeti yaratmaq yerli azerbaycanli ehalinin agir veziyyetile bagli Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Parlamenti ve Hokumetine memorandumlar vermek de nezerde tutulurdu Qerara uygun olaraq 1919 cu il yanvarin 5 de Parlamentin binasinda kecmis Irevan quberniyasinda o cumleden Naxcivan bolgesinde yasayan azerbaycanlilarin numayendelerinin fovqelade iclasi kecirildi mahaldaki movcud veziyyet muzakire olundu ve quberniya muselmanlarinin hemyerliler cemiyyeti yaradildi Yanvarin 6 da cemiyyetin iclasinda asagidaki terkibde idare heyeti secildi Teymur bey Makinski sedr H Qasimov sedr muavini R Ismayilov katib M Sidqi katibin muavini ve Abbaseli bey Makinski xezinedar Fealiyyeti RedakteIdare heyetinin ertesi gun kecirilen iclasinda yerlerdeki veziyyetle yaxindan tanis olmaq ve mueyyen tovsiyeler hazirlamaq meqsedile Mirabbas Mirbagirovu kecmis Irevan quberniyasina gondermek qerara alindi Iclasda hemcinin turk muselman ehalisine deyen zereri mueyyenlesdirmek meqsedile Irevan quberniyasina qarisiq komissiya gonderilmesi ucun tecili tedbirler gorulmesi ve hemyerliler birliyi uzvlerinden de bir neferin hemin komissiyanin terkibine daxil edilmesinin Azerbaycan Hokumetinden xahis olunmasi M Mirbagirovun xususi selahiyyetlerle Irevan quberniyasina gonderilmesinin Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti bas nazirinin nezerine catdirilmasi razilasdirildi Iclasda Nazirler Surasinin sedri Feteli xan Xoyskinin Araz Turk Cumhuriyyetinin numayendesi P Bayrambeyovu qebul etmesi ve Irevan quberniyasindaki hadiseler haqqinda onun melumati da iclasda beyenildi Irevan quberniyasindan olan qacqinlar ucun ayrilan bir milyon manatdan cari xercler ucun muxtelif meblegler ayrildiqdan sonra qalan 900000 manat P Bayrambeyov vasitesile Naxcivana gonderildi 1919 cu il yanvarin 24 de Bakidan yola dusen M Mirbagirov evvelce Genceye gelmis burada Herbi Nazirlik terefinden ona qosulan 12 nefer zabitle birlikde Qaryaginden Fuzuliden Irana kecerek Ordubada nehayet fevralin 19 da Naxcivana catmisdi Bu dovrde Milli Sura Icraiyye Komitesi ve Naxcivandan teyin edilen komendant terefinden idare olunan Ordubad ehalisinin heraretle qarsiladigi numayendeler kecirdikleri muxtelif goruslerde gelmelerinin meqsedlerini aciqlamis Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin yaranma tarixinden danismis yerli seraiti oyrenmisdiler Ordubadda mahalin Azerbaycanla birlesmek arzusu ve niyyetine dair Milli Suranin protokolu numayendelere teqdim olunmusdu Bununla elaqedar M Mirbagirov seferin yekunlarina dair meruzesinde Ordubada bacariqli ve nufuzlu memurlar teyin olunmasini Azerbaycan Hokumetine teklif edirdi Fevralin 20 de Naxcivanda da semimiyyetle qebul edilen numayendeler etraf alemle elaqeleri kesilmis naxcivanlilara Azerbaycanin dovlet heyati Irevan Quberniyasi Muselmanlarinin Hemyerliler Cemiyyetinin yaradilmasi haqqinda melumat verdiler Fevralin 22 de M Mirbagirovun yerli hokumetin sedri Ceferqulu xan komandan Kelbali xan ve ingilis general qubernatoru ile gorusunde Naxcivanin Azerbaycana mexsus olmasi ve bolgenin idareciliyi ingilislerin bu isde istiraki meseleleri muzakire edildi Ingilis generalinin Siz kimsiniz ve ne ucun gelmissiniz sualina cavabinda gorusde istirak eden azerbaycanli zabit yerli ehalinin arzusuna uygun olaraq herbi isin teskili ucun Azerbaycan Hokumeti terefinden gonderildiklerini bildirdi Ingilis generalinin bu erazi helelik Azerbaycanin terkib hissesini teskil etmir kime mexsus olacagi melum deyil burada ingilis qubernatorlugu movcuddur sizin hokumetin buraya adamlar gondermek huququ yoxdur ve men size qonaq kimi baxiram sozlerinin cavabinda M Mirbagirov kicik xalqlarin Avropa milletleri xususile de ingilisler terefinden etiraf edilen oz muqedderatini teyinetme prinsipini general Tomsonun ve C Milnin Azerbaycan dovletciliyine musbet munasibetini xatirlatmis bolgenin tamamile muselmanlardan ibaret ehalisinin Azerbaycan Hokumetine xususi regbet beslediyini generalin da yerli camaatin rifahi namine calisacagina ve turk muselman ehalinin ermeni herbi desteleri terefinden qirilmasina imkan vermeyeceyine emin oldugunu soylemisdi Fevralin 23 de Naxcivan mescidinde hokumetin uzvleri ve numayendelerin istiraki ile xalqin yigincagi kecirildi Xalq yekdillikle Azerbaycanla birlesmek arzusunda oldugunu bildirdi butun ehalinin ve hokumetin yalniz Azerbaycana tabe olmaq movqeyi resmilesdi ve bolgenin asagidaki sertler esasinda idare olunmasi teklifi ireli suruldu Anarxiyanin legv edilmesi Hokumetin hazirki terkibi ile bagli naraziliqla meselenin murekkeblesdirilmemesi Hokumetin taninmasi ve onunla birge islemeye baslanilmasi Resmi senedlerin Azerbaycan Hokumetine teqdim edilmek ucun hazirlanmasi Fevralin 25 de numayendelerin ingilis general qubernatorunun ve Naxcivan hokumeti uzvlerinin iGtiraki ile 2 ci gorusu oldu Bu zaman muttefiqlerin o cumleden de ingilis qosunlarinin Qafqaza gelisinin sebebleri barede Naxcivan hokumetinin sualina general qubernator biz sizin daxili islerinize qarismaq niyyetinde deyilik ve buraya emin amanligi berpa etmek ve qoruyub saxlamaq ucun gelmisik cavabini verdi Ele hemin gun Naxcivan hokumetinin iclasinda Bakidan ve Genceden gelon numayendeler qeyd etdiler ki movcud yerli hokumeti Azerbaycanin temsilcileri kimi taniyirlar ve onunla birge isleyecekler Onlarin bu beyanatma esasen Azerbaycan Hokumetinden buraya oz memurlarini gondermek xahis olundu M Mirbagirov konullu suretde Azerbaycana birlesmek barede resmi akt tertib etmeyi ve bunun ucun de komissiya secmeyi meslehet gordu Siyasi iqtisadi herbi mulki ve medeni meselelere dair maddelerden ibaret akt hokumetin Milli Suranin ve etraf ehalinin numayendeleri terefinden imzalanaraq Azerbaycan Hokumetine catdirilmaq ucun xususi numayende heyetine Naxcivandan 2 Serur Zengibasar ve Vedibasarin heresinden 1 nefer olmaqla teqdim edildiM Mirbagirovun Naxcivanda oldugu muddetde yerlerde herbi isin veziyyeti de oyrenildi ve onun yeniden teskili ucun bolgeye silah getirilmesi Vedide Serur Naxcivan ve Ordubadda 20 piyada rotasi bir batareya ucun artilleriya komandasi 400 neferlik suvari hissesi pulemyot destesi ve telim komandasinin teskili qerara alindi M Mirbagirov bolgedeki ve etraf yerlerdeki herbi siyasi veziyyetle tanis olduqdan turk muselman ehalisinin ictimai quvvelerin movqelerini ve qarsiliqli munasibetlerini derinden arasdirdiqdan sonra Azerbaycan Hokumetine asagidaki teklifleri vermisdi bu mahali idare etmek ucun Muttefiqlerin Iran ve Ermenistanin tesirine qarsi mubarize aparmaga qabil olan ozge tesiri altina dusmeyen ve mueyyen meqsedyonlu siyaseti inadla ve ardicilliqla heyata keciren habele iradeli cesur qetiyyetli rusvete meyl etmeyen azerbaycanli general qubernator teyin olunmalidir bolgeye herbi nazirliyin yuxarida sadalanan keyfiyyetlere malik olan numayendesi de gonderilmelidir mulki ve mehkeme idarelerinin rehberliyine bas memurlar mutleq azerbaycanlilardan teyin edilmelidir herbi isi teskil etmek ucun gonderilen yerli zabitler kifayet etmediyinden bolgeye elave zabitler destesi yollamaq lazimdir Azerbaycanin uzaq ucqarlari mehsuldar torpagi coxlu mehsulu duzu diger faydali minerallari olan ve Muttefiqlerin fars ermeni diplomatiyasinin mekrli siyaseti ile uzlesen Naxcivan ve Serur Azerbaycan Cumhuriyyeti terefinden sexavetle techiz olunmalidirlar Bolgedeki veziyyetin agirligini oradaki problemlerin texire salinmadan hellinin zeruriliyini seferin ehemiyyetini ve yekunlarini esas tutaraq M Mirbagirov umumdovlet meselelerine aid olan bir meruze kimi onun Nazirler Surasinin muzakiresine teqdim olunmasini da meslehet gormusdu Irevan Quberniyasi Muselmanlarinin Hemyerliler Cemiyyetinin fealiyyeti xususile M Mirbagirovun missiyasi mueyyen neticeler verdi Bele ki Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumetinin 1919 cu il 28 fevral tarixli qerari ile Naxcivan general qubernatorlugu arxiv senedlerinde Cenub Qerbi Azerbaycan general qubernatorlugu da adlandirilir yaradildi M Mirbagirovun meruzesinde qaldirilan meseleler Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Hokumeti ve Parlamentinin iclaslarinda muzakire olunaraq muvafiq qerarlar qebul edildi ve tedbirler goruldu Cemiyyetin coxsaxeli fealiyyeti ve missiyanin yekunlari 1919 cu ilin may iyul aylarinda ingilislerin Naxcivan mahalinda yaratdiqlari ermeni idareciliyi ne son qoyulmasina ciddi tesir gosterdi 1 Hemcinin bax RedakteAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Irevan quberniyasi Araz Turk CumhuriyyetiEdebiyyat RedakteMusayev I Azerbaycanin Naxcivan ve Zengezur bolgelerinde siyasi veziyyet ve xarici dovletlerin siyaseti 1917 1921 ci iller B 1996 Istinadlar Redakte Irevan Quberniyasi Muselmanlarinin Hemyerliler Cemiyyeti Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II Baki Lider 2005 seh 55 56 ISBN 9952 417 44 4 Menbe https az wikipedia org w index php title Irevan Quberniyasi Muselmanlarinin Hemyerliler Cemiyyeti amp oldid 6108173, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.