Abbasəli bəy Makinski
Abbasəli bəy Bəhram bəy oğlu Makinski (6 iyun 1888; İrəvan, İrəvan qəzası, İrəvan quberniyası, Qafqaz canişinliyi, Rusiya imperiyası — 22 mart 1938; Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ) hüquqşünas, ictimai-siyasi xadim, Azərbayxan Xalq Cümhuriyyətinin Ədliyyə Nazirliyinin müvəkkili, Xarici İşlər Nazirliyinin tərcüməçisi.
| Abbasəli bəy Makinski | |
|---|---|
| Abbasəli bəy Bəhram bəy oğlu Makinski | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Təhsili | Kiyev Universiteti (1908–1913) |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İrəvan, İrəvan qəzası, İrəvan quberniyası, Qafqaz canişinliyi, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (49 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vəfat səbəbi | repressiya |
| Vətəndaşlığı | Rusiya İmperiyası AXC SSRİ |
| Həyat yoldaşları | Xanımnaz xanım Sadiqova Sara xanım Atamalıbəyova |
| Uşaqları | Bəhram bəy Makinski Cəmilə xanım Makinski Təyyar bəy Makinski |
Həyatı
Abbasəli bəy Bəhram bəy oğlu Makinski 1888-ci il iyunun 6-da İrəvan quberniyasının mərkəzi İrəvan şəhərində anadan olub. O, Makinskilər soyunun nümayəndələrindən biridir. Onun soy adı Makinski bu gün İran İslam Respublikasının Qərbi Azərbaycan ostanındakı kiçik Maku şəhərindən alınıb.
Təhsili
Abbasəli bəy Makinski ilk təhsilini doğulduğu İrəvan şəhərindəki realnı məktəbdə, sonra isə Tiflisdəki klassik gimnaziyada alıb. Abbasəli bəy Makinski ali təhsil almaq üçün 1908-ci ildə Kiyev şəhərinə gedir. Ədəbiyyata böyük marağı olsa da Kiyev Universitetinin Hüquq fakültəsində oxumağa üstünlük verir. Yalnız hüquq təhsili almaqla kifayətlənmir, böyük həvəslə fransız, alman və ingilis dillərində danışmağı, latın dilində yazılmış mətnləri oxumağı öyrənir.
Tələbəlik illərində özündən bir kurs aşağıda oxuyan, sonralar yazıçı Yusif Vəzir Çəmənzəminli kimi tanınan Yusif Vəzirovla dostlaşır. Onlar birlikdə Kiyevdə oxuyan azərbaycanlı tələbələrin "Zemlyaçestvo" ("Azərbaycan həmyerlilər təşkilatı") yaradırlar. Həmin təşkilatda ən fəal üzvlərdən olan Abbasəli bəy 1913-cü ildə universiteti əla qiymətlərlə bitirir. Ona universitetdə qalaraq müəllim işləməyi təklif etsələr də, Vətənə qayıtmağa, milləti ilə bir yerdə olmağa, xalqına xidmət etməyə üstünlük verir.
Təqiblər
Abbasəli bəy Makinski bolşeviklər hakimiyyətə gəldikdən sonra özünün və ailəsinin həyatının təhlükə qarşısında qaldığını görüb Bakıya köçməli olur. Həmin dövrdə onu işlə təmin etmirlər. Abbasəli bəy Makinksi 1922–1923-cü illərdə İstanbulda Azərbaycan konsulxanasında çalışır. Daha sonra yenidən Bakıya qayıdır. Bakıda da keçmiş fəaliyyətinə görə bolşeviklərin təqib və təzyiqlərinə məruz qalır. Son iş yeri isə Azərnəşrdə hüquq məsləhətçisi olur.
Ölümü
1938-ci il yanvar 31-də Abbasəli bəy Makinskinin həbs olunması haqqında sənəd hazırlanır. Azərbaycan SSR Vəkillər Kollegiyasının üzvü Abbasəli bəy Makinski əksinqilabi fəaliyyətdə günahlandırılaraq martın 14-də həbs edilir. Martın 22-dən 23-nə keçən gecə güllələnib.
İctimai-siyasi fəaliyyəti
Abbasəli bəy Makinski o dövrdə Qafqazın mərkəzi sayılan, canişinlik yerləşən Tiflisə qayıdır. Tiflisin mədəni-maarif və xeyriyyə işlərində yaxından iştirak edir, "Molla Nəsrəddin" jurnalının naşiri Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə ilə dostlaşır.
Rusiyada Romanovlar sülaləsinə son qoyulması, ölkəni bürüyən qarışıqlıq Abbasəli bəyi İrəvana – qohumlarının yanına dönməyə məcbur edir.
Azərbaycanın hökuməti Məhəmməd xan Təkinskini İrəvandakı səlahiyyətli nümayəndəsi, Abbasəli bəy Makinskini də nümayəndə köməkçisi təyin edir. Onlar xidməti dövrləri boyunca amerikan, alman, fransız və ingilis diplomatları, missionerləri və hərbçilərlə danışıqlar aparmalı olurlar.
Ailəsi
Abbasəli bəyin atası Bəhram bəy, qardaşları İsmayıl bəy və Bəhmən bəy İrəvanda, eyni zamanda Tiflisdə tanınmış, nüfuzlu şəxslər olublar. Bəhram bəy uzun illər İrəvanın, Tiflisin maliyyə-kredit orqanlarında yüksək vəzifələrdə çalışıb.
Gimnaziya təhsilindən sonra Xanımnaz Sadiqova ilə ailə qurub və Bəhram adlı oğlu dünyaya gəlib. Həyat yoldaşı erkən vəfat edib.
Abbasəli bəy Makinski Tiflisdə xeyriyyə təşkilatlarının işində yaxından iştirak etdiyindən cəmiyyətin sayılıb-seçilənlərindən olan ailələrlə yaxından tanış olur. Belə nüfuzlu ailələrdən birinin, Zaqatala uyezdinin general-qubernatoru, şamaxılı Seyfulla bəy Atamalıbəyovun qızı, həkim Sara xanım ilə ailə həyatı qurur. Bu nikahdan Cəmilə və Təyyar adlı övladları dünyaya gəlir.
İstinadlar
- ↑ ""Fransa Müqavimət Hərəkatının iştirakçıları: Makinski qardaşları"" (azərb.). www.525.az. 2020-05-07. İstifadə tarixi: 2021-04-16.
- ↑ ""Naxçıvan Araz-Türk Respublikasının qurucularından biri – Abbasəli bəy Makinski"" (azərb.). www.anl.az. 2012-04-03. İstifadə tarixi: 2021-04-16.
- ↑ ""Türk Dünyasının Məşhurları- 19"" (azərb.). www.ali-shamil.tr.gg. 2012-13-12. İstifadə tarixi: 2021-04-16.