1650-ci ilin sonunda Hələb bəylərbəyi olan İbşir Mustafa Paşa çox keçmədən Sivas hakimi seçildi. Üsyançı Abxaz Həsəni ələ keçirmək üçün göndərilmək istənilsə də, əslən eyni yerdən olduqları üçün bu vəzifədən alındı və Bağdada göndərildi. Bu əsnada vaxtilə Cəlali üsyankarı olan Qatırçıoğlu Mehmed Paşanın Abxaz Həsənin üzərinə göndərilməsi xəbərini eşidən Mustafa Paşa qəzəbləndi və özü də Abxaz Həsənin tərəfinə keçərək üsyana qoşuldu. Onunla birlikdə Ankara və Əskişəhərə daxil oldu, hər iki şəhərin önəmli şəxslərini öldürtdü. Anadoluda ona qarşı duran heç kəs qalmadığı üçün hamı onun göndərdiyi əmrləri yerinə yetirirdi. Nəhayət ki, İbşir Mustafa Paşaya Hələb bəylərbəyliyi, Abxaz Həsənə isə Türkmən ağalığı verilərək üsyan yatırıldı. Hələbdə böyük bir mərasimlə qarşılanan Mustafa Paşa bir-birinə düşmən olan sipahi və yeniçəriləri barışdırdı.
Ancaq İbşir Mustafa Paşa bir müddət sonra Hələbdə istədiyi kimi hərəkət etməyə başladı. Tarhuncu Əhməd Paşanın sədarəti dövründə şəxsi xidmətçilərinin və əsgərlərinin bir qismini azad etməsi əmr edilsə də, vaxtilə üsyançılara qoşulduğu üçün özünə qarşı qəsd ediləcəyindən qorxub bu əmri yerinə yetirmədi. Ancaq çox keçmədən sədrəzəmQoca Dərviş Mehmed Paşanın iflic keçirməsi ilə sədarət möhürü Mustafa Paşaya göndərildi (28 oktyabr1654). Bu vəzifəyə gətirilməsində Ayşə Sultanın kəndxudası Mərcan ağa, Darüssəadə ağası Bayram ağa və şeyxülislamƏbu Səid Mehmed Əfəndinin böyük rolu oldu. Bu təyinatda əsas məqsəd Anadoluda hər an çıxa biləcək üsyanın qarşısını almaq idi.
İbşir Mustafa Paşa sədarət möhürünü aldıqdan sonra daha da sərtləşdi. Sədrəzəmliyə gətirilərək edam olunacağından qorxan Mustafa Paşa Hələb, Dəməşq və Anadoludakı bəzi qarışıqlıqları həll etmək bəhanəsiylə paytaxta getmirdi. Nəhayət, Türkmən ağası Abxaz Həsən ilə birlikdə 1654-cü ilin dekabrındaHələbdən ayrıldı.
İstanbulda tərəfdarları ilə düşmənləri arasında şiddətli mübarizə gedərkən, İbşir Mustafa Paşa paytaxta gəlməyib, İzmitdə qaldı. Nəhayət, validəTurhan Sultanın yaxın adamı Reyhan ağanın təkidləriylə paytaxta gəlməyə razı oldu. Yenicə nigahlandığı xanımı Ayşə SultanınÜsküdardakı sarayında iqamət etdi (25 fevral1655). Ardından İstanbula gəlib rəsmi vəzifəsinə başlayan Mustafa Paşa bütün əleyhdarlarını ya öldürtdü, ya da sürgün etdi. Vaxtilə ona tərəfdar olan sipahilər də Üsküdara gəlmiş, ancaq bir müddət sonra sədrəzəmdən istədiklərini almamağa başlamışdılar. Bu səbəblə sədrəzəmi padşaha və şeyxülislama şikayət edən sipahilər heç nə əldə edə bilmədilər. Digər tərəfdən kaptan-ı dəryaQara Murad Paşa ilə də münasibətləri korlanmışdı. Venesiyalılara qarşı qazandığı dəniz döyüşləri ilə nüfuzu artan Murad Paşanın səylərinə baxmayaraq sədrəzəmlə münasibətləri düzəlmədi. Vaxtilə Kösəm Sultan tərəfindən dəstəkləndiyi üçün sarayda sadiq adamları var idi. Məqsədi böyük bir üsyan tərtibləmək və İbşir Mustafa Paşanı aradan götürmək idi. Əvvəlcə İbşir Mustafa Paşa ilə paytaxta gələn ancaq sonradan araları açılan üsyançı sipahiləri ələ aldı. Bunlardan ən nüfuzlusu olan Cəlali Kürd Mehmedi razı saldı və onun köməyilə digər sipahiləri də yanına çəkdi. Ertəsi gecə dövlətdən narazı olan və malları müsadirə edilmiş digər şəxslərlə də görüşdü. Bu əsnada Yeniçəri ocağında nüfuzu olan Qara Hüseyn ağanı da öz tərəfinə çəkmişdi. 8 may1655 tarixində 500 sipahi Kürd Mehmed rəhbərliyində Atmeydanına gəldi. Üsyançı rəhbərinin nitqindən sonra yeniçərilər də üsyançılara qoşuldu. ŞeyxülislamƏbu Səid Mehmed Əfəndini də razı salaraq öz cərgələrinə alan üsyançılar əsl hədəfləri olan sədrəzəm İbşir Mustafa Paşanı da aralarına dəvət etsələr də, aqibətini başa düşdüyü üçün sədrəzəm bu təklifi qəbul etmədi. Mustafa Paşa sonunun yaxşı olmadığını başa düşərək Üsküdara qaçmaq istəsə də, bütün limanlar tutulmuşdu. Ardından İbşir Mustafa Paşa şeyxülislamla birlikdə saraya getdi. Bu əsnada sədrəzəmin və şeyxülislamın köşklərinə hücum edən üsyançılar, xüsusilə də Həsən Canın oğlu Xoca Sadəttin Əfəndinin nəslindən olan Əbu Səid Əfəndinin 150 illik əşyalarını və var-dövlətini ələ keçirdi. Sarayda keçirilən məclisdə artıq öldürüləcəyini başa düşən İbşir Mustafa Paşa sədarət möhürünü padşaha təslim etdi. Elə o andaca, möhür Qara Murad Paşaya verilərək sədarətə gətirildi. Bir müddət həbs olunan İbşir Mustafa Paşa üsyançıların paytaxtdan uzaqlaşmaması səbəbilə 11 may1655 tarixində edam edildi. Cəsədi Kəmankeş Mustafa Paşanın türbəsinin yaxınlığına dəfn olunmuşdur.
Mənbə
Kâtib Çelebi, Fezleke, II, 35, 323-326;
Mehmed Halîfe, Târîh-i Gılmânî, TSMK, Revan Köşkü, nr. 1306, vr. 27a-28b;
M. J. M. Jouannin - M. J. von Gaver, Turquie, Paris 1840, s. 260;
Hammer (Atâ Bey), X, 92 vd.;
Atâ Bey, Târih, İstanbul 1292, II, 65 vd.;
Mehmed Şem‘î, İlâveli Esmârü’t-tevârih, İstanbul 1295, s. 183;
Sicill-i Osmânî, I, 166;
Eremya Çelebi Kömürciyan, Ruznâme, Kudüs 1939, s. 58, 61-64, 70-73;
Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, s. 229-230, 272 vd., 310 vd., 386;
Danişmend, Kronoloji, III, 419-420, 511;
Jean-Claude David, Le Waqf D’Ipšīr Pāšā a Alep, Damas 1982;
M. Münir Aktepe, “İpşir Mustafa Paşa ve Kendisiyle İlgili Bazı Belgeler”, TD, sy. 24 (1970), s. 45 vd.;
a.mlf., “Ipѕћir Mustafa Paѕћa”, EI² (İng.), III, 1248.
September 07, 2021
ibşir, mustafa, paşa, 1655, mehmed, dövründə, gün, osmanlı, imperiyasının, sədrəzəmi, olmuş, dövlət, adamıdır, مصطفى, باشاosmanlı, sədrəzəmi28, oktyabr, 1654, 1655sələfi, bığlı, qoca, dərviş, mehmed, paşaxələfi, qara, murad, paşaşəxsi, məlumatlardoğum, tarixi,. Ibsir Mustafa Pasa o 11 may 1655 IV Mehmed dovrunde 5 ay 13 gun Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir Ibsir Mustafa Pasaمصطفى باشاOsmanli sedrezemi28 oktyabr 1654 11 may 1655Selefi Bigli Qoca Dervis Mehmed PasaXelefi Qara Div Murad PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1607Vefat tarixi 11 may 1655Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiHeyat yoldasi Ayse SultanHeyati RedakteEslen abxazdir ve dayisi Abxaz Mehmed Pasanin yaninda boyumusdur Bele ki II Osmanin qatillerinin ele kecirilmesi ucun usyan eden Abxaz Mehmed Pasanin ordusunda istirak etmisdir Onun 1629 cu ilde Bosniya beylerbeyi secilmesi ile Mustafa aga da Bosniyaya getdi 1633 cu ilin sentyabrindan etibaren Lehistana tertiblenen hucumlarda istirak etmisdir Dayisi Abxaz Mehmed Pasanin edamindan 1634 sonra Kemankes Mustafa Pasanin xidmetine girdi ve onun vasitesile saraya alindi IV Muradin Irevan seferine miraxur olaraq qatildi Bagdad seferinden dondukden sonra bas miraxurluga yukseldildi 1639 Hemin ilin aprelinde vezirlik rutbesiyle Budin beylerbeyliyine getirildi Ardindan Silistre Meres Mosul Van Qaraman Timesvar eyaletlerinin idaresine getirildi 1647 ci ilde Sivas etrafinda baslayan Celali usyanlarini yatirmaq ucun Sivas beylerbeyi ve serdar i ekrem secildi Evvelce 20 may 1648 tarixinde usyankar Varvar Eli Pasani oldurtdu ve basini paytaxta gonderdi Bu esnada Eli Pasanin hebs etdirdiyi Qaraman beylerbeyi Korpulu Mehmed Pasa ve bezi vezirler azad edildi Ertesi il Gurcu Nebi ve Aslan Pasa usyanlarini yatirmaqla vezifelendirildi Hemin ilin sonunda Demesq eyaletine gonderildi 1650 ci ilin sonunda Heleb beylerbeyi olan Ibsir Mustafa Pasa cox kecmeden Sivas hakimi secildi Usyanci Abxaz Heseni ele kecirmek ucun gonderilmek istenilse de eslen eyni yerden olduqlari ucun bu vezifeden alindi ve Bagdada gonderildi Bu esnada vaxtile Celali usyankari olan Qatircioglu Mehmed Pasanin Abxaz Hesenin uzerine gonderilmesi xeberini esiden Mustafa Pasa qezeblendi ve ozu de Abxaz Hesenin terefine kecerek usyana qosuldu Onunla birlikde Ankara ve Eskisehere daxil oldu her iki seherin onemli sexslerini oldurtdu Anadoluda ona qarsi duran hec kes qalmadigi ucun hami onun gonderdiyi emrleri yerine yetirirdi Nehayet ki Ibsir Mustafa Pasaya Heleb beylerbeyliyi Abxaz Hesene ise Turkmen agaligi verilerek usyan yatirildi Helebde boyuk bir merasimle qarsilanan Mustafa Pasa bir birine dusmen olan sipahi ve yenicerileri barisdirdi Ancaq Ibsir Mustafa Pasa bir muddet sonra Helebde istediyi kimi hereket etmeye basladi Tarhuncu Ehmed Pasanin sedareti dovrunde sexsi xidmetcilerinin ve esgerlerinin bir qismini azad etmesi emr edilse de vaxtile usyancilara qosuldugu ucun ozune qarsi qesd edileceyinden qorxub bu emri yerine yetirmedi Ancaq cox kecmeden sedrezem Qoca Dervis Mehmed Pasanin iflic kecirmesi ile sedaret mohuru Mustafa Pasaya gonderildi 28 oktyabr 1654 Bu vezifeye getirilmesinde Ayse Sultanin kendxudasi Mercan aga Darusseade agasi Bayram aga ve seyxulislam Ebu Seid Mehmed Efendinin boyuk rolu oldu Bu teyinatda esas meqsed Anadoluda her an cixa bilecek usyanin qarsisini almaq idi Ibsir Mustafa Pasa sedaret mohurunu aldiqdan sonra daha da sertlesdi Sedrezemliye getirilerek edam olunacagindan qorxan Mustafa Pasa Heleb Demesq ve Anadoludaki bezi qarisiqliqlari hell etmek behanesiyle paytaxta getmirdi Nehayet Turkmen agasi Abxaz Hesen ile birlikde 1654 cu ilin dekabrinda Helebden ayrildi Istanbulda terefdarlari ile dusmenleri arasinda siddetli mubarize gederken Ibsir Mustafa Pasa paytaxta gelmeyib Izmitde qaldi Nehayet valide Turhan Sultanin yaxin adami Reyhan aganin tekidleriyle paytaxta gelmeye razi oldu Yenice nigahlandigi xanimi Ayse Sultanin Uskudardaki sarayinda iqamet etdi 25 fevral 1655 Ardindan Istanbula gelib resmi vezifesine baslayan Mustafa Pasa butun eleyhdarlarini ya oldurtdu ya da surgun etdi Vaxtile ona terefdar olan sipahiler de Uskudara gelmis ancaq bir muddet sonra sedrezemden istediklerini almamaga baslamisdilar Bu sebeble sedrezemi padsaha ve seyxulislama sikayet eden sipahiler hec ne elde ede bilmediler Diger terefden kaptan i derya Qara Murad Pasa ile de munasibetleri korlanmisdi Venesiyalilara qarsi qazandigi deniz doyusleri ile nufuzu artan Murad Pasanin seylerine baxmayaraq sedrezemle munasibetleri duzelmedi Vaxtile Kosem Sultan terefinden desteklendiyi ucun sarayda sadiq adamlari var idi Meqsedi boyuk bir usyan tertiblemek ve Ibsir Mustafa Pasani aradan goturmek idi Evvelce Ibsir Mustafa Pasa ile paytaxta gelen ancaq sonradan aralari acilan usyanci sipahileri ele aldi Bunlardan en nufuzlusu olan Celali Kurd Mehmedi razi saldi ve onun komeyile diger sipahileri de yanina cekdi Ertesi gece dovletden narazi olan ve mallari musadire edilmis diger sexslerle de gorusdu Bu esnada Yeniceri ocaginda nufuzu olan Qara Huseyn agani da oz terefine cekmisdi 8 may 1655 tarixinde 500 sipahi Kurd Mehmed rehberliyinde Atmeydanina geldi Usyanci rehberinin nitqinden sonra yeniceriler de usyancilara qosuldu Seyxulislam Ebu Seid Mehmed Efendini de razi salaraq oz cergelerine alan usyancilar esl hedefleri olan sedrezem Ibsir Mustafa Pasani da aralarina devet etseler de aqibetini basa dusduyu ucun sedrezem bu teklifi qebul etmedi Mustafa Pasa sonunun yaxsi olmadigini basa duserek Uskudara qacmaq istese de butun limanlar tutulmusdu Ardindan Ibsir Mustafa Pasa seyxulislamla birlikde saraya getdi Bu esnada sedrezemin ve seyxulislamin kosklerine hucum eden usyancilar xususile de Hesen Canin oglu Xoca Sadettin Efendinin neslinden olan Ebu Seid Efendinin 150 illik esyalarini ve var dovletini ele kecirdi Sarayda kecirilen meclisde artiq olduruleceyini basa dusen Ibsir Mustafa Pasa sedaret mohurunu padsaha teslim etdi Ele o andaca mohur Qara Murad Pasaya verilerek sedarete getirildi Bir muddet hebs olunan Ibsir Mustafa Pasa usyancilarin paytaxtdan uzaqlasmamasi sebebile 11 may 1655 tarixinde edam edildi Cesedi Kemankes Mustafa Pasanin turbesinin yaxinligina defn olunmusdur Menbe RedakteKatib Celebi Fezleke II 35 323 326 Mehmed Halife Tarih i Gilmani TSMK Revan Kosku nr 1306 vr 27a 28b Vecihi Tarih IU Ktp TY nr 2543 vr 43b 46a 51a vd Evliya Celebi Seyahatname I 279 282 Abdurrahman Abdi Pasa Vekayi name TTK Ktp nr 44 s 34 40 64 73 79 Naima Tarih II 300 443 Silahdar Tarih I 4 11 Mustafa Risale i Kurd Hatib TSMK Emanet Hazinesi nr 1400 vr 5a vd Hadikatu l vuzera s 101 Tarih i Nihadi TSMK Bagdat Kosku nr 219 vr 161a 164a 167b Ayvansarayi Hadikatu l cevami I 182 275 M J M Jouannin M J von Gaver Turquie Paris 1840 s 260 Hammer Ata Bey X 92 vd Ata Bey Tarih Istanbul 1292 II 65 vd Mehmed Sem i Ilaveli Esmaru t tevarih Istanbul 1295 s 183 Sicill i Osmani I 166 Eremya Celebi Komurciyan Ruzname Kudus 1939 s 58 61 64 70 73 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 1 s 229 230 272 vd 310 vd 386 Danismend Kronoloji III 419 420 511 Jean Claude David Le Waqf D Ipsir Pasa a Alep Damas 1982 M Munir Aktepe Ipsir Mustafa Pasa ve Kendisiyle Ilgili Bazi Belgeler TD sy 24 1970 s 45 vd a mlf Ipѕћir Mustafa Paѕћa EI Ing III 1248 Menbe https az wikipedia org w index php title Ibsir Mustafa Pasa amp oldid 5516269, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
