Ürkün (qırğ.Үркүн) — 1916-cı ilin iyulun 30-da Qırğızıstan ilə Çin sərhədinin yanında yerləşən Bedel aşırımda baş verən hadisə. Bəziləri onu qırğız xalqına qarşı törədilən "soyqırım" olduğunu hesab edir.
Həlak olanların sayı münaqişə olunur. Bəziləri iddia edir ki, ölkənin şimalının təxminən yarısı həyatlarını itirib. Brüs Pannyer ehtimal edir ki, ölənlərin sayı 100000- dən çox idi. Rusiyanın bəzi mənbələri iddia edir ki, hadisənin nəticəsində 3000-ə yaxın adam qurban olub.
Ürkün haqqında kitabın müəllifi olan tarix professoru, Tınçtıkbek Çoroteqinin fikirinə görə, üsyanın səbəbi Boris Stürmer buraxdığı hərbi xidmətə çağırış idi:
Axırda, artıq Rusiya və Ukraynadan yeni gələnlərin tərəfindən ən yaxşı torpağlarından qovulmuş əhali 1916-cı ildə üsyan eləyib. Bunun əsas səbəbi Rusiyanın Mərkəzi Asiya koloniyalardaki kişilərin Tsarist orduda Rusiya bayrağın altında Birinci Dünya Müharibəsində döyüşmək üçün çağırış idi. Avropadaki müharibə yeri [Mərkəzi Asiyalı] millətlərin üçün qəribə və lazımsız idi. Mərkəzi Asiya ətrafında qiyam başlayıb və qəddar şəkildə basdırılmış.
Orijinal mətn(ing.)
Already forced off prime farming land by newcomers from Russia and Ukraine, the population finally revolted in 1916. The main reason was a call for men in Russia's Central Asian colonies to serve in the Tsarist army fighting in World War I under the Russian flag. The war in Europe was a strange and unnecessary conflict for the local [Central Asian] nations. The uprising broke out across Central Asia and was brutally put down.
Fərman 1916-cı ilin iyunun 25-də verilib. O, əvvəl hərbi xidmətdən azad olan qeyri-rus əhalisi olan bir sıra vilayətlərdən 19-43 yaş arasında olan kişiləri xidmətə çağırıb.
Rusiya İmperiyasının hissəsi olan Qərbi Türküstandan sağ qala bilən on minlərlə qırğız və qazax Çinə qaçmağa məcbur oldular. Tyan-Şan dağlarda 3 kilometr uca olan dağ keçidlərində onlar minlərcə həlak oldular.
Tarixi qiymət verilməməsi
Ürkün Sovet vaxtı dərsliklərində qeyd olunmamış, məsələ ilə bağlı monoqrafiyalar Sovet çap evlərindən götürülmüş. Sovet İttifaqı 1991-ci ildə dağılarkən, ürkünə marağ böyüməyə başladı. Sağ qalanların bəziləri olayları "qətliam" və ya "soyqırım" kimi adlandırmağa başladı.
Bəzi qırğız tarixçilərin fikirincə, bunda Rusiyaya qarşı bir şey yox, çünki Aleksandr Kerenski kimi rus liberal və bəzi tarixçiləri bu hadisələrə diqqət gətirənlərdən ilk idilər.
2016-cı ildə ürkünün 100 illiyi ilə əlaqədər film çəkdiyi prodüsser Muxtar Atanliyev fikirinə görə, Qırğızıstan hakimiyyəti, bu filmi Moskvanı incidə biləcəyinə görə, onu kinoteatrlarda nümayiş etmək üçün təsdiq verməyə tərəddüd edirdilər:
Düşünürəm ki, filmin Rusiya ilə Qırğızıstan arasında fikir ayrılığına yol açacağından qorxurlar.
Axırda icazə verilib və film ilk dəfə Bişkek Kino Evində 2016-cı ilin sentyabrın 16-da nümayiş olunub.
Həmin ilin aprelində Rusiyanın Dövlət Dumasının Sədri, Sergey Narışkin "soyqırım" intihamları inkar edib, "100 il əvvəl bütün xalqlar əcrini çəkirdi" dedi.
ürkün, qırğ, Үркүн, 1916, ilin, iyulun, qırğızıstan, ilə, çin, sərhədinin, yanında, yerləşən, bedel, aşırımda, baş, verən, hadisə, bəziləri, qırğız, xalqına, qarşı, törədilən, soyqırım, olduğunu, hesab, edir, həlak, olanların, sayı, münaqişə, olunur, bəziləri,. Urkun 1 qirg Үrkүn 1916 ci ilin iyulun 30 da Qirgizistan ile Cin serhedinin yaninda yerlesen Bedel asirimda bas veren hadise Bezileri onu qirgiz xalqina qarsi toredilen soyqirim oldugunu hesab edir Helak olanlarin sayi munaqise olunur Bezileri iddia edir ki olkenin simalinin texminen yarisi heyatlarini itirib Brus Pannyer ehtimal edir ki olenlerin sayi 100000 den cox idi 2 Rusiyanin bezi menbeleri iddia edir ki hadisenin neticesinde 3000 e yaxin adam qurban olub 3 Urkun haqqinda kitabin muellifi olan tarix professoru Tinctikbek Coroteqinin fikirine gore usyanin sebebi Boris Sturmer buraxdigi herbi xidmete cagiris idi Axirda artiq Rusiya ve Ukraynadan yeni gelenlerin terefinden en yaxsi torpaglarindan qovulmus ehali 1916 ci ilde usyan eleyib Bunun esas sebebi Rusiyanin Merkezi Asiya koloniyalardaki kisilerin Tsarist orduda Rusiya bayragin altinda Birinci Dunya Muharibesinde doyusmek ucun cagiris idi Avropadaki muharibe yeri Merkezi Asiyali milletlerin ucun qeribe ve lazimsiz idi Merkezi Asiya etrafinda qiyam baslayib ve qeddar sekilde basdirilmis Orijinal metn ing Already forced off prime farming land by newcomers from Russia and Ukraine the population finally revolted in 1916 The main reason was a call for men in Russia s Central Asian colonies to serve in the Tsarist army fighting in World War I under the Russian flag The war in Europe was a strange and unnecessary conflict for the local Central Asian nations The uprising broke out across Central Asia and was brutally put down 2 Ferman 1916 ci ilin iyunun 25 de verilib O evvel herbi xidmetden azad olan qeyri rus ehalisi olan bir sira vilayetlerden 19 43 yas arasinda olan kisileri xidmete cagirib 4 Rusiya Imperiyasinin hissesi olan Qerbi Turkustandan sag qala bilen on minlerle qirgiz ve qazax Cine qacmaga mecbur oldular Tyan San daglarda 3 kilometr uca olan dag kecidlerinde onlar minlerce helak oldular 2 Tarixi qiymet verilmemesi RedakteUrkun Sovet vaxti dersliklerinde qeyd olunmamis mesele ile bagli monoqrafiyalar Sovet cap evlerinden goturulmus Sovet Ittifaqi 1991 ci ilde dagilarken urkune marag boyumeye basladi Sag qalanlarin bezileri olaylari qetliam ve ya soyqirim kimi adlandirmaga basladi Bezi qirgiz tarixcilerin fikirince bunda Rusiyaya qarsi bir sey yox cunki Aleksandr Kerenski kimi rus liberal ve bezi tarixcileri bu hadiselere diqqet getirenlerden ilk idiler 2 2016 ci ilde urkunun 100 illiyi ile elaqeder film cekdiyi produsser Muxtar Atanliyev fikirine gore Qirgizistan hakimiyyeti bu filmi Moskvani incide bileceyine gore onu kinoteatrlarda numayis etmek ucun tesdiq vermeye tereddud edirdiler Dusunurem ki filmin Rusiya ile Qirgizistan arasinda fikir ayriligina yol acacagindan qorxurlar 5 Axirda icaze verilib ve film ilk defe Biskek Kino Evinde 2016 ci ilin sentyabrin 16 da numayis olunub Hemin ilin aprelinde Rusiyanin Dovlet Dumasinin Sedri Sergey Nariskin soyqirim intihamlari inkar edib 100 il evvel butun xalqlar ecrini cekirdi dedi 6 Istinadlar Redakte http alpaninfo com 2015 08 01 boyuk qirgiz soyqirimindan 99 il kecir olu kecid 1 2 3 4 Bruce Pannier 2 August 2006 Kyrgyzstan Victims Of 1916 Urkun Tragedy Commemorated RFE RL Istifade tarixi 2006 08 02 Krugosvet Encyclopaedia Article on Sturmer Arxivlesdirilib 2007 11 11 at the Wayback Machine The Time of Ordeal a story of the 1916 revolt in Central Asia by Zifa Auezova The Newsletter No 74 Summer 2016 http www azadliq org a qirgizlar 1916 ci il qirgini barede film cekib 28003046 html http www rferl org a kyrgyzstan urkun 1916 massacre film screened 28016375 htmlMenbe https az wikipedia org w index php title Urkun amp oldid 6084438, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
