Çiyələk (lat.Fragaria) – gülçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Toxumları meyvənin üzərində (xaricdə) yerləşən azsaylı meyvələrdən biridir. Əksər meyvələrin toxumları meyvənin içərisində yerləşdiyi halda çiyələk istisnalıq təşkil edir.
Azərbaycanın dağ-meşə rayonlarında çox geniş yayılmışdır. Quba, Xaçmaz, Qusar, Şəki, Zaqatala, Lənkəran rayonlarında bu bitkinin ehtiyatı çoxdur. Xalq təbabətində çiyələyin meyvəsindən podaqra və böyrəklərdə daş əmələgəlmə xəstəliyində, yarpaqlarında isə sidikqovucu dərman kimi istifadə edilir. Çiyələk eyni zamanda orqanizmin maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır və həzmolmanı asanlaşdırır, qaraciyərin və kisəsinin iltihabını aradan qaldırır. Çiyələk avitaminoz xəstəliyinə qarşı da yaxşı təsir göstərir.
Əhəmiyyəti
Meşə çiyələyinin meyvələrində bir sıra vacib maddələr vardır. Bunlardan: alma, limon və xinin turşularının [2,5 – 4 %-ə qədər], qlükoza və saxaroza şəkərlərini [6 – 9,5 %], aşı maddələri [0,4 %], C vitaminini [20 – 50 mq %], karotini [3,5 %], pektin maddələri, dəmir duzlarını və efir yağını göstərmək olar. Yarpaqlarında isə 250 – 280 mq % C vitamini, 2 – 3 %-ə qədər aşı maddəsi, üzvi turşular vardır.
Çiyələyin qurudulmuş yarpaqlarını moruq meyvəsilə birlikdə çay kimi dəmləyib, soyuqdəymədən baş verən xəstəliklərə qarşı tərlədici dərman kimi işlədilir.
Elmi təbabətdə çiyələyin meyvələrindən və yarpaqlarından istifadə olunur. Meyvələrini tam yetişəndə quru havalı gündə toplayıb, həmin vaxta günün qabağında və ya çadır altında, yaxud peç üzərində qurudurlar. Yarpaqlarını bitki çiçəkləyən fazada toplayıb kölgəli yerdə və ya quru havalı binalarda qurudurlar. Qurudulmuş meyvələrini və yarpaqlarını havası daim dəyişilən, quru havalı binalarda saxlamaq lazımdır.
Çiyələyin təzə dərilmiş meyvələrindən və onlardan hazırlanan şərbətdən son dərəcə faydalı dietik vasitə kimi istifadə olunur.
Qurudulmuş meyvələrindən və yarpaqlarından çay kimi dəmləyib, öd yolları xəstəliklərində ödqovucu, böyrək xəstəliklərində və böyrəkdə daş əmələ gəlmə zamanı daşı salmaq məqsədilə, eləcə də podaqrada və uşaqlıq qanaxmalarında qankəsici və şəfaverici dərman kimi istifadə edilir.
Xalq təbabətində qurudulmuş yarpaqlarından və meyvələrindən çay dəmləyib, ödem xəstəliyinə qarşı müalicə məqsədilə, eləcə də sidik yollarında daş yığılan zaman daşsalıcı və iltihabı aradanqaldırıcı, həbelə sidikqovucu dərman kimi içirlər.
Xalq təbabətində təzə toplanmış çiyələk meyvələrinin şirəsindən [1:10 nisbətdə, yəni 1 q şirəni 10 q suda həll etməklə] "çiyələk suyu" hazırlayıb, körpə uşaqlarda baş verən sidik ifrazı çətinliyində sidikqovucu kimi işlədilir.
Çiyələyin təzə meyvələrindən, eləcə də qurudulmuş kökümsovlarından sulu bişirmə hazırlayıb ödqovucu dərman kimi qəbul edilir. Kökümsovlarını toplayıb soyuq suda yuyub qurudandan sonra çay kimi dəmləyərək babasil xəstəliyinə qarşı içirlər.
Qurudulmuş meyvələrindən və yarpaqlarından çay hazırlayıb yel xəstəliyi və podaqra xəstəliklərinə qarşı içirlər. Bu məqsədlə qurudulmuş meyvələri və yarpaqları ayrı-ayrılıqda xırdalayıb qarışdırır, sonra ondan 2 xörək qaşığı 1 stəkan qaynar suda çay kimi dəmləyib gündə 2 dəfə, hər dəfə də yarım stəkan qəbul edirlər. Çiyələyin meyvələri qanazlığında və ümumi zəiflikdə eləcə də ağciyər xəstəliklərində qüvvətverici kimi çox faydalıdır.
Çiyələyin sağlamlıq üçün çox mühüm əhəmiyyəti vardır. Ondan daha geniş istifadə etmək zəruridir.
çiyələk, fragaria, gülçiçəyikimilər, fəsiləsinə, bitki, cinsi, toxumları, meyvənin, üzərində, xaricdə, yerləşən, azsaylı, meyvələrdən, biridir, əksər, meyvələrin, toxumları, meyvənin, içərisində, yerləşdiyi, halda, çiyələk, istisnalıq, təşkil, edir, fragariame. Ciyelek lat Fragaria 1 gulciceyikimiler fesilesine aid bitki cinsi 2 Toxumlari meyvenin uzerinde xaricde yerlesen azsayli meyvelerden biridir Ekser meyvelerin toxumlari meyvenin icerisinde yerlesdiyi halda ciyelek istisnaliq teskil edir CiyelekFragariaMese ciyeleyi Fragaria vesca Elmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif RozidlerSira GulciceklilerFesile GulciceyikimilerCins CiyelekElmi adiFragaria L 1753Tipik novFragaria vesca L Mese ciyeleyi 1753VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 24624NCBI 3746EOL 29917GRIN 4744IPNI 30014957 2Azerbaycanin dag mese rayonlarinda cox genis yayilmisdir Quba Xacmaz Qusar Seki Zaqatala Lenkeran rayonlarinda bu bitkinin ehtiyati coxdur Xalq tebabetinde ciyeleyin meyvesinden podaqra ve boyreklerde das emelegelme xesteliyinde yarpaqlarinda ise sidikqovucu derman kimi istifade edilir Ciyelek eyni zamanda orqanizmin maddeler mubadilesini yaxsilasdirir ve hezmolmani asanlasdirir qaraciyerin ve kisesinin iltihabini aradan qaldirir Ciyelek avitaminoz xesteliyine qarsi da yaxsi tesir gosterir Mundericat 1 Ehemiyyeti 2 Novleri 3 Cicekler 4 Meyveler 5 Istinadlar 6 Xarici kecidler 7 Ciyelekli qidalar 8 DeletarEhemiyyeti RedakteMese ciyeleyinin meyvelerinde bir sira vacib maddeler vardir Bunlardan alma limon ve xinin tursularinin 2 5 4 e qeder qlukoza ve saxaroza sekerlerini 6 9 5 asi maddeleri 0 4 C vitaminini 20 50 mq karotini 3 5 pektin maddeleri demir duzlarini ve efir yagini gostermek olar Yarpaqlarinda ise 250 280 mq C vitamini 2 3 e qeder asi maddesi uzvi tursular vardir Ciyeleyin qurudulmus yarpaqlarini moruq meyvesile birlikde cay kimi demleyib soyuqdeymeden bas veren xesteliklere qarsi terledici derman kimi isledilir Elmi tebabetde ciyeleyin meyvelerinden ve yarpaqlarindan istifade olunur Meyvelerini tam yetisende quru havali gunde toplayib hemin vaxta gunun qabaginda ve ya cadir altinda yaxud pec uzerinde qurudurlar Yarpaqlarini bitki cicekleyen fazada toplayib kolgeli yerde ve ya quru havali binalarda qurudurlar Qurudulmus meyvelerini ve yarpaqlarini havasi daim deyisilen quru havali binalarda saxlamaq lazimdir Ciyeleyin teze derilmis meyvelerinden ve onlardan hazirlanan serbetden son derece faydali dietik vasite kimi istifade olunur Qurudulmus meyvelerinden ve yarpaqlarindan cay kimi demleyib od yollari xesteliklerinde odqovucu boyrek xesteliklerinde ve boyrekde das emele gelme zamani dasi salmaq meqsedile elece de podaqrada ve usaqliq qanaxmalarinda qankesici ve sefaverici derman kimi istifade edilir Xalq tebabetinde qurudulmus yarpaqlarindan ve meyvelerinden cay demleyib odem xesteliyine qarsi mualice meqsedile elece de sidik yollarinda das yigilan zaman dassalici ve iltihabi aradanqaldirici hebele sidikqovucu derman kimi icirler Xalq tebabetinde teze toplanmis ciyelek meyvelerinin siresinden 1 10 nisbetde yeni 1 q sireni 10 q suda hell etmekle ciyelek suyu hazirlayib korpe usaqlarda bas veren sidik ifrazi cetinliyinde sidikqovucu kimi isledilir Ciyeleyin teze meyvelerinden elece de qurudulmus kokumsovlarindan sulu bisirme hazirlayib odqovucu derman kimi qebul edilir Kokumsovlarini toplayib soyuq suda yuyub qurudandan sonra cay kimi demleyerek babasil xesteliyine qarsi icirler Qurudulmus meyvelerinden ve yarpaqlarindan cay hazirlayib yel xesteliyi ve podaqra xesteliklerine qarsi icirler Bu meqsedle qurudulmus meyveleri ve yarpaqlari ayri ayriliqda xirdalayib qarisdirir sonra ondan 2 xorek qasigi 1 stekan qaynar suda cay kimi demleyib gunde 2 defe her defe de yarim stekan qebul edirler Ciyeleyin meyveleri qanazliginda ve umumi zeiflikde elece de agciyer xesteliklerinde quvvetverici kimi cox faydalidir Ciyeleyin saglamliq ucun cox muhum ehemiyyeti vardir Ondan daha genis istifade etmek zeruridir Novleri RedakteEtirli ciyelek Fragaria moschata Duch Yasil ciyelek Fragaria viridis Duch Bag ciyeleyi Fragaria ananassa Weston Duchesne Fragaria ananassa subsp cuneifolia Nutt ex Torr amp A Gray Staudt Fragaria australis Rydb Rydb Fragaria campestris Steven Fragaria chiloensis L Duchesne Fragaria chiloensis subsp lucida E Vilm ex J Gay Staudt Fragaria daltoniana J Gay Fragaria gracilis Losinsk Fragaria mexicana Schltdl Fragaria moupinensis Franch Cardot Fragaria nilgerrensis Schltdl ex J Gay Fragaria nilgerrensis var mairei H Lev Hand Mazz Fragaria nilgerrensis var nilgerrensis Fragaria nubicola Hook f Lindl ex Lacaita Fragaria orientalis Losinsk Fragaria pentaphylla Losinsk Fragaria tibetica Staudt amp Dickore Mese ciyeleyi Fragaria vesca L Fragaria vesca subsp americana Porter Staudt Fragaria vesca f bracteata A Heller Staudt Fragaria vesca subsp californica Cham amp Schltdl Staudt Fragaria vesca var crinita Rydb C L Hitchc Fragaria vesca f helleri Holz B Boivin Fragaria virginiana Duchesne Fragaria virginiana var canadensis Michx Farw Fragaria virginiana subsp glauca S Watson Staudt Fragaria virginiana subsp grayana E Vilm ex J Gay Staudt Fragaria virginiana var ovalis Lehm R J Davis Fragaria virginiana subsp platypetala Rydb Staudt Fragaria virginiana var sibbaldifolia Rydb Jeps Fragaria virginiana var terrae novae Rydb Fernald amp Wiegand Fragaria yezoensis HARACicekler Redakte Meyveler Redakte Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Ciyelek The Plant List saytinda takson barede melumat ing Xarici kecidler RedakteHamilelik lekeleri ucun ciyelek Arxivlesdirilib 2016 06 04 at the Wayback Machine Meyvelerin sirri Arxivlesdirilib 2011 08 13 at the Wayback Machine Vikianbarda Woodland Strawberry ile elaqeli mediafayllar var Ciyelekli qidalar RedaktePehriz ciyelekli sudasi Arxivlesdirilib 2016 06 30 at the Wayback Machine Ciyelek murebbesi Arxivlesdirilib 2016 04 15 at the Wayback MachineDeletar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Ciyelek amp oldid 6074129, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
.JPG.html){kind=link}
.jpeg.html){kind=link}
