Koksidlər yastıcıları və çanaqlı yastıcaları, o sıradan, yalançı yastıcaları və uzunsov çanaqlı yastıqçaları birləşdirir. Koksidlər çox xırda ölçülü (0,5 mm-3mm), az hərəkətli və hərəkətsiz həşəratlar olub, aydın şəkildə cinsi demorfizmə malikdir. Dişi fərdlər, sürfələr və erkək fərdlərin pronimfalarının bədəni çanaqla örtülü olur. Çanaq bədənin üstünü ortür, lakin bədənə birləşmir. Uzunluğu 1-12 mm-dir. Kəskin cinsi dimorfizm səciyyəvidir. Dişilər qanadsız, bir çox çanaqlı yastıca hərəkətsiz, mumabənzər qalxancığın mühafizəsi altındadır. Bədəni baş, döş və qarıncığa bölünməmişdir. Örtükləri mumdan və ya çox möhkəm, məsələn, laklıdır. Ağız aparatı sorucu olub, bədənin qarıncıq tərəfinə doğru yerini dəyişmişdir. Çox vaxt ağac qabığındakı artımları xatırladır. Erkəklərin bir cüt qanadı var: arxa qanadlar qarmaqlı qıllara çevrilmiş və ya yoxdur; ağız aparatı reduksiyaya uğramışdır. Yaşlı fərdlər qidalanmır. Qarıncığın qurtaracağında iki və ya bir neçə quyruq sapı vardır.
Həyat tərzi
Yastıcalar və çanaqlı yastıcalar az hərəkətlidir, məsələn, çanaqlı yastıcaların sürfələri yumurtadan çıxdıqdan sonra bir müddət bitki üzərində gəzərək qidalanma üçün əlverişli yer axtarır. Bu zaman onları "avara" adlandırırlar. Elə ki, bu avaralar substrata yapışırlar, qətiyyən hərəkət etmirlər və həyatlarının sonuna qədər öz yerlərini dəyişmirlər. Bir çox yalançı yastıcalar və bir sıra başqa çanaqlı yastıcalar bitkiyə ilkin bərkimədən sonra çox qısa məsafələrə hərəkət edirlər. Erkək koksidlərdə yerdəyişmə və uçuş çox məhduddur.
Yayılması
Koksidlər yer kürəsində çox geniş yayılmışlar. Dünyada 3600 növü məlumdur, onlardan MDB-də 500, Azərbaycanda 158 növ yaşayır.Ziyanlı koksid növlərinin əksəriyyəti MDB-nin Avropa hissəsinin cənubunda, Zaqafqaziyada, Qazaxıstanda, Orta Asiyada, Primorsk ölkəsində yayılmışdır. Azərbaycanın bütün meyvə bağlarında çanaqlı yastıcalara rast gəlmək olur.
Zərərvericiliyi
Zaqafqaziyada ziyanlı koksidlərin növ tərkibi xeyli artaraq bu cücünün MDB-nin Avropa hissəsindəki növ tərkibini üstələyir. Burada çəyirdəkli və toxumlu meyvələri, hər şeydən öncə, almanı bənövşəyi çanaqlı yastıca güclü zədələyir. Azərbaycanın subtropik zonasında son illər nəcib dəfnə və feyxoa Yapon mumlu çanaqlı yastıcalar çanaqlı yastıcası tərəfindən şiddətli ziyan çəkir. Elə buradaca uzunsov çanaqlı yastıca çay kollarına, yumşaq yalançı çanaqlı yastıca isə sitrus bitkilərinə zərər vurur. Quba-Xaçmaz və Şəki-Zaqatala zonalarının məhsul massivində Kaliforniya və bənövşəyi çanaqlı yastıcalar məhsuldarlığa daim böyük ziyan vurur. Akasiya yalançı çanaqlı yastıcası çanaqlı yastıcalar isə Zaqatala rayonunun təsərrüfatlarında fındığın məhsuldarlığını xeyli aşağı salır. Naxçıvan MR-da şaftalı ağaclarını mehri kürəvi yalançı çanaqlı yastıcası qurudur. Respublikada tut ağacları Komstok yastıcasından, eləcə də şaftalı yalançı çanaqlı yastıcalısından güclü ziyan görür. Azərbaycanın bir çox rayonlarında, o sıradan Bakı şəhərində böyük sərv ağaclarını Qafqaz sərv çanaqlı yastıcalısı başdan-ayağa qurudur. Erika bitkilərini – erika çanaqlı yastıcalısı, qarağac bitkisini isə qarağac keçəçisi eyni cür qurudur. Respublikanın bir çox üzümçülük təsərrüfatlarına üzüm unlu yastıcası böyük zərər vurur. Bütün Azərbaycanda qızılgül çanaqlı yastıcalısı qızılgülə və böyürtkənə ziyan vurur. Azərbaycanın bir çox rayonlarında Xəzər qlediçiyası və göyrüş kimi endemik bitkilər bənövşəyi çanaqlı yastıcalıdan zərər görür. Respublikanın nəcib dəfnə, zeytun və başqa dekorativ park əkmələrinə oleandr çanaqlı yastıcalısı daim güclü zərər vurur.Bundan başqa, koksidlər hər yerdə oranjereya və otaq bitkilərinə güclü ziyan vururlar. Meyvə bağlarında bir çox çanaqlı yastıca növlərinə təsadüf edilir. Bunlardan ən çox yayılanı bənövşəyi, vergülşəkilli və Koliforniya çanaqlı yastıcasıdır. Verdiyi zərər və yayılması cəhətdən Koliforniya çanaqlı yastıcası daha mühüm yer tutur. Onun bədəni sarı rəngdə olub, üzəri dəyirmi çanaqla örtülüdür, 150-dən artıq bitki növünə zərər verir. Həmin zərərverici meyvə və bəzək bitkilərinin budaqları, yarpaqları və meyvələri üzərində toplanıb, onların şirəsini sorur, nəticədə zədələnmiş budaqlar quruyur, yarpaqlar tökülür. Lənkəran bölgəsində il ərzində iki nəsil verir.
Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
A.R.Əliyeva. Lənkəran Bölgəsində Meyvə Ağaclarına Zərər Verən Başlıca Həşəratların Təbii Zərərvericiləri. АМЕА-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri), cild 68, №1, səh. 126-129 (2013)
Əliyeva A.R. (2006) Lənkəran bölgəsində meşə və meyvə ağaclarının başlıca zərərvericiləri, onların bioekoloji xüsusiyyətləri. AMEA Zoologiya
. 2018-08-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-17.
N.C.Vəzirov. Azərbaycanın mənənələri Homoptera, Aphidinea, Bakı: Elm, -1995, -520 səh.
Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
Lənkəran Bölgəsində Meyvə Ağaclarına Zərər Verən Başlıca Həşəratların Təbii Zərərvericiləri
Zoologiya İnstitutu
A.R.Əliyeva. Lənkəran Bölgəsində Meyvə Ağaclarına Zərər Verən Başlıca Həşəratların Təbii Zərərvericiləri. АМЕА-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri), cild 68, №1, səh. 126-129 (2013)
Lənkəran Bölgəsində Meyvə Ağaclarına Zərər Verən Başlıca Həşəratların Təbii Zərərvericiləri
Avqust 07, 2021
çanaqlı, yastıcalar, koksidlər, yastıcalar, çanaqlı, yastıcalar, fəsiləsi, coccinea, buğumayaqlılar, tipinin, cücülər, sinfinə, olan, fəsilə, coccineaelmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, ilkağızlılarr. Koksidler ve ya yasticalar ve canaqli yasticalar fesilesi lat Coccinea Bugumayaqlilar tipinin Cuculer sinfine aid olan fesile Canaqli yasticalarCoccineaElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip Bugumayaqlilarfesile Canaqli yasticalarElmi adiCoccineaSeklin VikiAnbardaaxtarisi Mundericat 1 Xarici gorunusu 2 Heyat terzi 3 Yayilmasi 4 Zerervericiliyi 5 Tesnifati 6 Edebiyyat 7 Hemcinin bax 8 Istinadlar 9 Xarici kecidlerXarici gorunusu RedakteKoksidler yasticilari ve canaqli yasticalari o siradan yalanci yasticalari ve uzunsov canaqli yastiqcalari birlesdirir 1 Koksidler cox xirda olculu 0 5 mm 3mm az hereketli ve hereketsiz heseratlar olub aydin sekilde cinsi demorfizme malikdir Disi ferdler surfeler ve erkek ferdlerin pronimfalarinin bedeni canaqla ortulu olur Canaq bedenin ustunu ortur lakin bedene birlesmir Uzunlugu 1 12 mm dir Keskin cinsi dimorfizm seciyyevidir Disiler qanadsiz bir cox canaqli yastica hereketsiz mumabenzer qalxancigin muhafizesi altindadir Bedeni bas dos ve qarinciga bolunmemisdir Ortukleri mumdan ve ya cox mohkem meselen laklidir Agiz aparati sorucu olub bedenin qarinciq terefine dogru yerini deyismisdir Cox vaxt agac qabigindaki artimlari xatirladir Erkeklerin bir cut qanadi var arxa qanadlar qarmaqli qillara cevrilmis ve ya yoxdur agiz aparati reduksiyaya ugramisdir Yasli ferdler qidalanmir Qarincigin qurtaracaginda iki ve ya bir nece quyruq sapi vardir 2 Heyat terzi RedakteYasticalar ve canaqli yasticalar az hereketlidir meselen canaqli yasticalarin surfeleri yumurtadan cixdiqdan sonra bir muddet bitki uzerinde gezerek qidalanma ucun elverisli yer axtarir Bu zaman onlari avara adlandirirlar Ele ki bu avaralar substrata yapisirlar qetiyyen hereket etmirler ve heyatlarinin sonuna qeder oz yerlerini deyismirler Bir cox yalanci yasticalar ve bir sira basqa canaqli yasticalar bitkiye ilkin berkimeden sonra cox qisa mesafelere hereket edirler Erkek koksidlerde yerdeyisme ve ucus cox mehduddur 3 Yayilmasi RedakteKoksidler yer kuresinde cox genis yayilmislar Dunyada 3600 novu melumdur onlardan MDB de 500 Azerbaycanda 158 nov yasayir Ziyanli koksid novlerinin ekseriyyeti MDB nin Avropa hissesinin cenubunda Zaqafqaziyada Qazaxistanda Orta Asiyada Primorsk olkesinde yayilmisdir Azerbaycanin butun meyve baglarinda canaqli yasticalara rast gelmek olur 4 Zerervericiliyi RedakteZaqafqaziyada ziyanli koksidlerin nov terkibi xeyli artaraq bu cucunun MDB nin Avropa hissesindeki nov terkibini usteleyir Burada ceyirdekli ve toxumlu meyveleri her seyden once almani benovseyi canaqli yastica guclu zedeleyir Azerbaycanin subtropik zonasinda son iller necib defne ve feyxoa Yapon mumlu canaqli yasticalar canaqli yasticasi terefinden siddetli ziyan cekir Ele buradaca uzunsov canaqli yastica cay kollarina yumsaq yalanci canaqli yastica ise sitrus bitkilerine zerer vurur Quba Xacmaz ve Seki Zaqatala zonalarinin mehsul massivinde Kaliforniya ve benovseyi canaqli yasticalar mehsuldarliga daim boyuk ziyan vurur Akasiya yalanci canaqli yasticasi canaqli yasticalar ise Zaqatala rayonunun teserrufatlarinda findigin mehsuldarligini xeyli asagi salir 5 Naxcivan MR da saftali agaclarini mehri kurevi yalanci canaqli yasticasi qurudur Respublikada tut agaclari Komstok yasticasindan elece de saftali yalanci canaqli yasticalisindan guclu ziyan gorur Azerbaycanin bir cox rayonlarinda o siradan Baki seherinde boyuk serv agaclarini Qafqaz serv canaqli yasticalisi basdan ayaga qurudur Erika bitkilerini erika canaqli yasticalisi qaragac bitkisini ise qaragac kececisi eyni cur qurudur Respublikanin bir cox uzumculuk teserrufatlarina uzum unlu yasticasi boyuk zerer vurur Butun Azerbaycanda qizilgul canaqli yasticalisi qizilgule ve boyurtkene ziyan vurur Azerbaycanin bir cox rayonlarinda Xezer qlediciyasi ve goyrus kimi endemik bitkiler benovseyi canaqli yasticalidan zerer gorur Respublikanin necib defne zeytun ve basqa dekorativ park ekmelerine oleandr canaqli yasticalisi daim guclu zerer vurur Bundan basqa koksidler her yerde oranjereya ve otaq bitkilerine guclu ziyan vururlar Meyve baglarinda bir cox canaqli yastica novlerine tesaduf edilir Bunlardan en cox yayilani benovseyi vergulsekilli ve Koliforniya canaqli yasticasidir Verdiyi zerer ve yayilmasi cehetden Koliforniya canaqli yasticasi daha muhum yer tutur Onun bedeni sari rengde olub uzeri deyirmi canaqla ortuludur 150 den artiq bitki novune zerer verir Hemin zererverici meyve ve bezek bitkilerinin budaqlari yarpaqlari ve meyveleri uzerinde toplanib onlarin siresini sorur neticede zedelenmis budaqlar quruyur yarpaqlar tokulur Lenkeran bolgesinde il erzinde iki nesil verir 6 Tesnifati RedakteOleandr canaqli yasticasi Tut qalxanli yasticasi Alma vergulvari canaqli yasticasi Qizilgul canaqli yasticasi Koliforniya canaqli yasticasi Qafqaz qovaq canaqli yasticasi Sam canaqli yasticasi Kaktus canaqli yasticasi Serv canaqli yasticasi Benovseyi canaqli yasticasi Germesov canaqli yasticasi Yalanci kaliforniya canaqli yasticasi Yapon cubuqsekilli canaqli yasticasiEdebiyyat RedakteAzerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004 A R Eliyeva Lenkeran Bolgesinde Meyve Agaclarina Zerer Veren Baslica Heseratlarin Tebii Zerervericileri AMEA nin Xeberleri biologiya ve tibb elmleri cild 68 1 seh 126 129 2013 Eliyeva A R 2006 Lenkeran bolgesinde mese ve meyve agaclarinin baslica zerervericileri onlarin bioekoloji xususiyyetleri AMEA ZoologiyaInstitutunun eserleri 24 245 250 Hemcinin bax RedakteKoliforniya canaqli yasticasi Tut qalxanli yasticasi Akasiya yalancicanaqli yasticasi Saftali yasticasiIstinadlar Redakte Canaqli yasticalar 2018 08 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 17 N C Vezirov Azerbaycanin meneneleri Homoptera Aphidinea Baki Elm 1995 520 seh Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004 Lenkeran Bolgesinde Meyve Agaclarina Zerer Veren Baslica Heseratlarin Tebii Zerervericileri Zoologiya Institutu A R Eliyeva Lenkeran Bolgesinde Meyve Agaclarina Zerer Veren Baslica Heseratlarin Tebii Zerervericileri AMEA nin Xeberleri biologiya ve tibb elmleri cild 68 1 seh 126 129 2013 Xarici kecidler RedakteCanaqli yasticalar Arxivlesdirilib 2018 08 19 at the Wayback Machine Zoologiya Institutu Lenkeran Bolgesinde Meyve Agaclarina Zerer Veren Baslica Heseratlarin Tebii ZerervericileriMenbe https az wikipedia org w index php title Canaqli yasticalar amp oldid 5761877, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
