Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qasım tatarları (tatar. qasıym tatarları, касыйм татарлары, özlərini кәчим татарлары adlandırırlar) — tatar xalqının, xüsusən də Volqa-Ural tatarlarının qruplarından biri. Onlar Ryazan vilayətinin Kasimov şəhərində və Kasimovski rayonunda yaşayırlar. Onlar həmçinin Sankt-Peterburq, Moskva, Ryazan, Kazan, Daşkənd və başqa şəhərlərdə də məskunlaşıb.
| Ümumi sayı | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1100 | ||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||
| ||||||
| Dili | ||||||
| İrqi | ||||||
| avropoid, turan irqi tipi | ||||||
| Dini | ||||||
| Daxildir | ||||||
| Türk xalqları | ||||||
| Mənşəyi | ||||||
| tatarlar, başqırdlar, bərtaşlar, qazaxlar, Krım tatarları, mordvalar, noğaylar, sibir tatarları | ||||||
| Qohum xalqlar | ||||||
| tatarlar, sibir tatarları, başqırdlar və digər türk xalqları |
Dil və din
Mişar ləhcəsinin müəyyən təsirinə məruz qalmış tatar dilinin orta dialektinin xüsusi ləhcəsində danışırlar. Qasım tatarları pravoslav xristianlarıdır, kiçik bir qrup isə sünni müsəlmanlardır.
Tarix
Etnik qrupun adı Qasım xanlığının paytaxtının - Qasım şəhərinin (digər adı Meşçerski şəhəri) adından gəlir. O da öz növbəsində təxminən 1445-ci ildən Meşçerski şəhərciyinin hakimi Qazan xanı Uluq Məhəmmədin oğlu Qasım xanın şərəfinə adlanıb.
Qasım xanlığının əsas əhalisini Rusiya dövlətinin daxili işlərində fəal iştirak edən xidmətçi tatarlar təşkil edirdi. XVII əsrin son rübündə xanlığın ləğvi tatarların sosial və iqtisadi həyatında kəskin pisləşməyə səbəb oldu. Onlar "odnodvortsı"ya - ən aşağı vergi tutulan təbəqəyə çevrildilər və sonradan dövlət kəndlilərinin bir hissəsi oldular. Siyasi və sosial-iqtisadi inkişafın xüsusiyyətləri Qasım tatarlarının etnik tarixinin orijinallığını müəyyən etdi. Onların etnik substratının əsasını hələ Qasım xanlığı yaranmamışdan əvvəl Meşçera bölgəsi torpaqlarında yaşamış fin-uqor (meşera, mordva) və türk tayfaları (tatar-mişarların əcdadları) təşkil edirdi. XV-XVII əsrlərdə xanlığın ərazisində məskunlaşan Qazan, Həştərxan, Krım, Sibir və Qazax xanlıqlarının, habelə Noqay Ordasının əhalisi etnik özək kimi çıxış ediblər. Əsas etnik komponentlər kimi tatarlar (Kazan və Mişərlər), həmçinin bərtaşlar, meşçerlər, mordvalar, noqaylar Qasım tatarlarının yaranmasında iştirak ediblər. Bu tayfaların və xalqların etnogenetik qarşılıqlı əlaqəsi Qasım tatarlarının ənənəvi mədəniyyətinin formalaşmasına və inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Tatarların bu qrupunda ümumtatar siyasi və sosial-iqtisadi tarixinin mürəkkəb prosesləri ən aydın şəkildə nümunəsini tapıb.
Bu günə kimi Qasım tatarlarının sayı 1100 nəfərə yaxındır.
İstinadlar
- Валеев Ф. Т. Касимовские татары 2021-05-16 at the Wayback Machine // Уральская историческая энциклопедия
- "МИШАРИ. Большая российская энциклопедия - электронная версия". 2020-11-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-29.
- Валеев Ф. Т. Касимовские татары 2021-05-16 at the Wayback Machine // Уральская историческая энциклопедия
Ədəbiyyat
- Шарифуллина Ф. Касимовские татары. — Казань: Татарское книжное издательство, 1991. — 127с.
Xarici keçidlər
- Мусульмане Касимова
- Страницы об истории и эволюции роли Касимовского ханства, о касимовских татарах
- Касимовские корни и современные ветви с древнейших времен (АДИЛЬ БЕЛЯЕВ)
- Выпуск передачи "Мусульмане", РТР. 10.04.2009 про Касимов
- Одежда и украшения касимовских татар. Фарида Шарифуллина
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qasim tatarlari tatar qasiym tatarlari kasyjm tatarlary ozlerini kәchim tatarlary adlandirirlar tatar xalqinin xususen de Volqa Ural tatarlarinin qruplarindan biri Onlar Ryazan vilayetinin Kasimov seherinde ve Kasimovski rayonunda yasayirlar Onlar hemcinin Sankt Peterburq Moskva Ryazan Kazan Daskend ve basqa seherlerde de meskunlasib Qasim tatarlari Umumi sayi1100Yasadigi eraziler Rusiya OzbekistanDilitatarIrqiavropoid turan irqi tipiDiniislamDaxildirTurk xalqlariMenseyitatarlar basqirdlar bertaslar qazaxlar Krim tatarlari mordvalar nogaylar sibir tatarlariQohum xalqlartatarlar sibir tatarlari basqirdlar ve diger turk xalqlariDil ve dinMisar lehcesinin mueyyen tesirine meruz qalmis tatar dilinin orta dialektinin xususi lehcesinde danisirlar Qasim tatarlari pravoslav xristianlaridir kicik bir qrup ise sunni muselmanlardir TarixQasim seherinde mescid ve minare Etnik qrupun adi Qasim xanliginin paytaxtinin Qasim seherinin diger adi Mescerski seheri adindan gelir O da oz novbesinde texminen 1445 ci ilden Mescerski seherciyinin hakimi Qazan xani Uluq Mehemmedin oglu Qasim xanin serefine adlanib Qasim xanliginin esas ehalisini Rusiya dovletinin daxili islerinde feal istirak eden xidmetci tatarlar teskil edirdi XVII esrin son rubunde xanligin legvi tatarlarin sosial ve iqtisadi heyatinda keskin pislesmeye sebeb oldu Onlar odnodvortsi ya en asagi vergi tutulan tebeqeye cevrildiler ve sonradan dovlet kendlilerinin bir hissesi oldular Siyasi ve sosial iqtisadi inkisafin xususiyyetleri Qasim tatarlarinin etnik tarixinin orijinalligini mueyyen etdi Onlarin etnik substratinin esasini hele Qasim xanligi yaranmamisdan evvel Mescera bolgesi torpaqlarinda yasamis fin uqor mesera mordva ve turk tayfalari tatar misarlarin ecdadlari teskil edirdi XV XVII esrlerde xanligin erazisinde meskunlasan Qazan Hesterxan Krim Sibir ve Qazax xanliqlarinin habele Noqay Ordasinin ehalisi etnik ozek kimi cixis edibler Esas etnik komponentler kimi tatarlar Kazan ve Miserler hemcinin bertaslar mescerler mordvalar noqaylar Qasim tatarlarinin yaranmasinda istirak edibler Bu tayfalarin ve xalqlarin etnogenetik qarsiliqli elaqesi Qasim tatarlarinin enenevi medeniyyetinin formalasmasina ve inkisafina boyuk tesir gostermisdir Tatarlarin bu qrupunda umumtatar siyasi ve sosial iqtisadi tarixinin murekkeb prosesleri en aydin sekilde numunesini tapib Bu gune kimi Qasim tatarlarinin sayi 1100 nefere yaxindir IstinadlarValeev F T Kasimovskie tatary 2021 05 16 at the Wayback Machine Uralskaya istoricheskaya enciklopediya MIShARI Bolshaya rossijskaya enciklopediya elektronnaya versiya 2020 11 30 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 29 Valeev F T Kasimovskie tatary 2021 05 16 at the Wayback Machine Uralskaya istoricheskaya enciklopediyaEdebiyyatSharifullina F Kasimovskie tatary Kazan Tatarskoe knizhnoe izdatelstvo 1991 127s Xarici kecidlerMusulmane Kasimova Stranicy ob istorii i evolyucii roli Kasimovskogo hanstva o kasimovskih tatarah Kasimovskie korni i sovremennye vetvi s drevnejshih vremen ADIL BELYaEV Vypusk peredachi Musulmane RTR 10 04 2009 pro Kasimov Odezhda i ukrasheniya kasimovskih tatar Farida Sharifullina