Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Fuyu qırğızları — Çinin Xeylunçzyan əyalətinin Fuyu uyezdində yaşayan türk etnik qrupu. Özlərini qırğız, xerqıs, tirtiz adlandırırlar. Fuyuları qırğızlarla qarışdırmaq olmaz, çünki mənşəyinə və dilinə görə Sibir türkləri, xüsusən də xakaslarla qohumdurlar. Doğma dilləri fuyu-qırğız dilidir. 1997-ci il Çində əhalinin siyahıya alınmasında onların sayı 1200 nəfərə yaxın göstərilib.
| Ümumi sayı | |||
|---|---|---|---|
| 1200 (1997) | |||
| Yaşadığı ərazilər | |||
| |||
| Dili | |||
| fuyu-qırğız dili | |||
| İrqi | |||
| monqoloid | |||
| Dini | |||
| Daxildir | |||
| Türk xalqları | |||
| Qohum xalqlar | |||
| Tyanşanda yaşayan müasir qırğızlar, Tarbagatay qırğızları, altaylılar, teleutlar, telengitlər, şorlar, xakaslar, çulumlar, tuvalar |
Tarixi
Onlar 1703-1706-cı illərdə Xakasiya ərazisindən (“Qırğız torpağı”) Cunqariyaya “qovulmuş” Yenisey qırğızlarının nəslindən sayılırlar.
Cunqar xanlığının süquta uğramasından sonra 1755-1757-ci illərdə Tzin sülaləsinın hakimiyyət orqanları onlar Mançuriyaya köçürdü (“Qianlong” devizi altında hakimiyyətin 20-22 illərində).
Hal-hazırda onlar Çinin Yui-Daur-Mançu-Qırğız Milli muxtariyyətində (adından göründüyü kimi)(友谊达斡尔族满族柯尔克孜族乡|友谊达斡尔族克孜族乡|友谊达斡尔族满, Çin) yaşayırlar.
Öyrənilməsi
Fuyu qırğızları haqqında ilk elmi məlumat Yaponiyanın Mancuriyanı işğalı zamanı (1931-1945) qeydə alınıb. Yapon alimi Masato Suhara (yap. 栖原 正人, heroqliflərin çin oxunuşu - "Qiyuan Zhenzhen") 1944-cü ilin iyulunda qırğız kəndlərində olmuş, 1945-ci ilin mayında "Qırğızlara səyahət" məqaləsini dərc etdirmişdir.
Qırğız millətindən olan sovet əsgərləri və zabitləri 1945-ci ildə sovet qoşunları Xeylunçzyan ərazisinə daxil olduqdan sonra yerli əhali arasında özlərini qırğız adlandıran və onların başa düşdükləri dildə danışan insanların aşkar edildiyi barədə rəhbərliyə məlumat verdilər.
1952-ci ildə Yu Yifunun "Nen çayı yaylaqlarının qırğızları" («Ji-er-ji-si Nenjiang Grassland») adlı məqaləsi nəşr edildi. Məqalədə fuyu qırğızlarının tarix, miqrasiya, sosial və siyasi vəziyyət, mədəniyyət və xalq yaddaşı, dil, iqtisadiyyat, adət-ənənələr və məişət həyatından bəhs edilir.
1957-ci ildən çinli qırğızşünas Hu Zhenghua xalqı tədqiq edir.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
İstinadlar
- 黑龙江柯尔克孜族研究综述 2020-06-17 at the Wayback Machine (Обзор исследований хэйлунцзянских кыргызов), «Хэйлунцзянский этнический бюллетень», 2005-03
- 黑龙江柯尔克孜族研究综述 2020-06-17 at the Wayback Machine (Обзор исследований хэйлунцзянских кыргызов), «Хэйлунцзянский этнический бюллетень», 2005-03
Xarici keçidlər
- Краткое описание кыргызов, проживающих в уезде Фуюй провинции Хэйлунцзян 2013-03-09 at the Wayback Machine
- М. А. Чертыков. Фуюйские кыргызы (историко-этнографический очерк)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fuyu qirgizlari Cinin Xeylunczyan eyaletinin Fuyu uyezdinde yasayan turk etnik qrupu Ozlerini qirgiz xerqis tirtiz adlandirirlar Fuyulari qirgizlarla qarisdirmaq olmaz cunki menseyine ve diline gore Sibir turkleri xususen de xakaslarla qohumdurlar Dogma dilleri fuyu qirgiz dilidir 1997 ci il Cinde ehalinin siyahiya alinmasinda onlarin sayi 1200 nefere yaxin gosterilib Fuyu qirgizlari Umumi sayi1200 1997 Yasadigi erazilerFuyu uyezdi Xeylunczyan eyaleti CinDilifuyu qirgiz diliIrqimonqoloidDiniDaosizmDaxildirTurk xalqlariQohum xalqlarTyansanda yasayan muasir qirgizlar Tarbagatay qirgizlari altaylilar teleutlar telengitler sorlar xakaslar culumlar tuvalarTarixiOnlar 1703 1706 ci illerde Xakasiya erazisinden Qirgiz torpagi Cunqariyaya qovulmus Yenisey qirgizlarinin neslinden sayilirlar Cunqar xanliginin suquta ugramasindan sonra 1755 1757 ci illerde Tzin sulalesinin hakimiyyet orqanlari onlar Mancuriyaya kocurdu Qianlong devizi altinda hakimiyyetin 20 22 illerinde Hal hazirda onlar Cinin Yui Daur Mancu Qirgiz Milli muxtariyyetinde adindan gorunduyu kimi 友谊达斡尔族满族柯尔克孜族乡 友谊达斡尔族克孜族乡 友谊达斡尔族满 Cin yasayirlar OyrenilmesiFuyu qirgizlari haqqinda ilk elmi melumat Yaponiyanin Mancuriyani isgali zamani 1931 1945 qeyde alinib Yapon alimi Masato Suhara yap 栖原 正人 heroqliflerin cin oxunusu Qiyuan Zhenzhen 1944 cu ilin iyulunda qirgiz kendlerinde olmus 1945 ci ilin mayinda Qirgizlara seyahet meqalesini derc etdirmisdir Qirgiz milletinden olan sovet esgerleri ve zabitleri 1945 ci ilde sovet qosunlari Xeylunczyan erazisine daxil olduqdan sonra yerli ehali arasinda ozlerini qirgiz adlandiran ve onlarin basa dusdukleri dilde danisan insanlarin askar edildiyi barede rehberliye melumat verdiler 1952 ci ilde Yu Yifunun Nen cayi yaylaqlarinin qirgizlari Ji er ji si Nenjiang Grassland adli meqalesi nesr edildi Meqalede fuyu qirgizlarinin tarix miqrasiya sosial ve siyasi veziyyet medeniyyet ve xalq yaddasi dil iqtisadiyyat adet eneneler ve meiset heyatindan behs edilir 1957 ci ilden cinli qirgizsunas Hu Zhenghua xalqi tedqiq edir Hemcinin baxCin qirgizlari Yenisey qirgizlari XakaslarEdebiyyatTenishev E R O yazyke kyrgyzov uezda Fuyuj ru Voprosy yazykoznaniya 1961 1 S 88 95 Yanhunen Yu K voprosu o zarubezhnyh ru hakasah Problemy sohraneniya prirody i kulturno istoricheskogo naslediya Hakasii ru Abakan 1994 Vyp 1 S 99 107 Istinadlar黑龙江柯尔克孜族研究综述 2020 06 17 at the Wayback Machine Obzor issledovanij hejlunczyanskih kyrgyzov Hejlunczyanskij etnicheskij byulleten 2005 03 黑龙江柯尔克孜族研究综述 2020 06 17 at the Wayback Machine Obzor issledovanij hejlunczyanskih kyrgyzov Hejlunczyanskij etnicheskij byulleten 2005 03Xarici kecidlerKratkoe opisanie kyrgyzov prozhivayushih v uezde Fuyuj provincii Hejlunczyan 2013 03 09 at the Wayback Machine M A Chertykov Fuyujskie kyrgyzy istoriko etnograficheskij ocherk