Zəncirli mədrəsə (Krım tatarcası: Zıncırlı mədrəsə) — Krım bölgəsinin paytaxtı Bağçasarayda olan bir mədrəsə.
Krım xanlarının və tarixi Müftülük binasının yerləşdiyi Salacık səmtində yerləşir. I Mənqli Gəray xan tərəfindən 1500-cü ildə inşa etdirilib. I Mənqli Gəray Bağçasaraydakı tarixi Xansarayı tikdirməkdən əvvəl Zəncirli mədrəsə bütün Şimali QafqazdanUral dağlarına qədər xidmət edən bir qurum halına gətirmişdir. Bu mədrəsədə dərs verəcənlərin və oxuyacaq tələbələrin dolanışıqlarını ödəmək üçün gəliri yüksək olan torpaqlar vəqf etdi.
İnşaası
Xanın mədrəsənin təməli atılanda şəxsən öz əlləri ilə qazdığı və daş daşıdığı rəvayət edilir. Bina başa çatanda isə mədrəsənin qapılarına çarpaz bir formada bir zəncir bağlanmışdır. Hazırda qapı girişində yerləşən bu zəncir mədrəsəyə girən tələbələrin əyilərək girməsini zəruri etdiyindən təvazökar olma yolunda təhsilə ilk addım kimi qəbul edilirdi. Mədrəsənin açılışında Xanın söylədiyi "Ağıl adamı alicənab edir, ağlı kamilliyin yolu isə elmə bağlıdı. Elmə hörmət etməyən, xan olsun, ya da padşah, o bir şeyə əsas ola bilməz, tez ya da geç o bunun zərərini görər. Mən bu qapılara zəncir asmağı əmr etdim. Bu qapıdan girən hər bir insan, kim olursa-olsun, bu elm məbədinə girib öz başını elmin qarşısında əysin", sözləri tarixə həkk olmuşdur. Beləliklə xan qapıdan başını əyərək və dizini qatlayaraq içəri girən ilk insan oldu. Mədrəsədə din xadimləri, müəllimlər və dövlət məmurları yetişdirilib. Xanlığının ən məşhur alimləri burada dərs verdi. Tələbələr Krım xanlığından və Qafqaz regionundan gəlirdi. Təhsil iki kurs halında verilirdi. Birinci kursda alt təhsil ikinci kursda isə ali təhsil verilirdi. Ali təhsil alanlar Ərəb dili mütəxəssisləri kimi tanınırdı. Təhsilə yeni başlayan tələbələrin əsas dini biliyinin olması tələb olunurdu. Təhsil müddəti on il olan mədrəsədə, həm dini və dünyəvi elmlər öyrədilirdi. Mədrəsədə Ərəb filologiyası, məntiq, fəlsəfə, ədəbiyyat, hüquq, riyaziyyat, astronomiya və digər elmlər öyrədilirdi. Krım xanlığının mədəni həyatında və alimlərin yetişməsində mühüm rolu olan mədrəsədə İsmayıl Qaspıralı da müəllimlik etmiş və mədrəsənin inkişafı üçün çalışmışdır.
Memarlıq
Binanın planı kvadrat şəklindədir. 30 kiçik otağı vardır. Anadolu mədrəsələrinin bir oxşarı olmaqla fərqli tərəfləri də var. Çox kiçildilmiş və ikiyə bölünmüş olan həyət aşırımları ilə əhatə olunmuşdur. Anadolu mədrəsələrində isə günbəzli aşırımlar yoxdur. 10 ədəd aşırım günbəzindən biri girişin dərhal önündə olub bunun altından keçilərək həyətə girilir. Ard-arda iki kvadrat hissədən ibarət olan uzun düzbucaqlı həyətin ətrafındakı kəsmə daşdan hörülmüş kvadrat planlı altı titul, yüngül iti kəmərlər ilə aşırım günbəzləri var. Digər bir fərq də mədrəsədə eyvanın olmasıdır. Aşırım günbəzlərinin arxasında üç tərəfdə beşik tonoz ilə örtülü mədrəsə otaqları və sinif otaqları yerləşir. Giriş tərəfindəki üç aşırım cəbhə divarına söykənir. Aşırım günbəzləri yastı olub, xaricdən az dumanlıdır. Həyətin arxa hissəsində aşırım qübbəsinin tağı altında bir quyu ilə əlaqəsi olan kiçik bir şadırvan var.
Mədrəsənin giriş qapısının üzərində Ərəb hərfləri "Bu mədrəsə Allahın köməyi ilə Mənqli Gəray xan, I Hacı Gərayın oğlu, qurmağı əmr etdi. Allah onun xanlığını əsr boyu davam etdirsin, hicri 906 ili" kitabəsi yerləşir.
40 ildən artıq müddət taxtda qalan və Yavuz Sultan Səlimin qayınatası olan I Mənqli Gəray Xan 1515-ci ildə vəfat edib. Zəncirli mədrəsəsi yanındakı türbəsində dəfn edilib.
İndiki vəziyyəti
Krım xanlarının keçmişdə hökm sürdüyü Xan Sarayın ətrafında yer alan Salacık tağı tarixi qəbiristanlıq sahəsində olan Zəncirli mədrəsə, Xan türbələri, İsmayıl Qaspıralı tərəfindən yaradılan Milli Məktəb və ya Müftülük binası və xanlığa aid digər inzibati binaları ilə mühüm bir struktur kompleksi yaradır. Zəncirli Mədrəsə, 1917-ci ildəki Bolşevik İnqilabından sonra tibb məktəbi olmuşdur. 1939-cu ildə isə kommunistlər tərəfindən çıxarılan qərarla, Mənqli Gəray Xandan sonra gələn xanlar və İsmayıl Bəy Qaspralı dövründə mədrəsəyə əlavə olaraq tikilən binalar ruhi əsəb xəstəxanası kimi istifadə edilmiş, digər binalar isə anbar olmuşdur.
1995-ci ildə mədrəsənin nəzarəti yenidən Krım tatarlarına geri verilmişdir. 1997-ci ildə Zəncirli mədrəsəsinin bərpası və tarixi təhsil funksiyanın yenidən verilməsi məqsədilə Zəncirli Mədrəsə Fondu yaradılmışdır. Zəncirli mədrəsə və baxımsız vəziyyətdə olan Xan türbələri 2007-2009-cu illər arasında Türkiyə Cümhuriyyəti tərəfindən təmir etdirilib. Krım xanlarının yanaşı, Krımın Milli liderləri İsmayıl Qaspıralı ilə sürgündə öldükdən sonra Bağçasaraya məzarları gətirilən Əhməd Özenbaşlı və Mustafa Edik Kırımalın nəşlərinin dəfn edildiyi sahə bu gün Krım Türkləri tərəfindən dövlət qəbiristanlığına çevrilib. TİKA tərəfindən bərpa olunan Gəray Xan türbəsi də Dövlət Naziri Faruk Çelik ilə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədr müavini Meral Akşənərin də iştirak etdiyi bir mərasimlə 18 May 2009-cu il tarixində ziyarətə açılıb.
zincirli, mədrəsə, zəncirli, mədrəsə, krım, tatarcası, zıncırlı, mədrəsə, krım, bölgəsinin, paytaxtı, bağçasarayda, olan, mədrəsə, krım, xanlarının, tarixi, müftülük, binasının, yerləşdiyi, salacık, səmtində, yerləşir, mənqli, gəray, tərəfindən, 1500, ildə, in. Zencirli medrese Krim tatarcasi Zincirli medrese Krim bolgesinin paytaxti Bagcasarayda olan bir medrese Krim xanlarinin ve tarixi Muftuluk binasinin yerlesdiyi Salacik semtinde yerlesir I Menqli Geray xan terefinden 1500 cu ilde insa etdirilib I Menqli Geray Bagcasaraydaki tarixi Xansarayi tikdirmekden evvel Zencirli medrese butun Simali Qafqazdan Ural daglarina qeder xidmet eden bir qurum halina getirmisdir Bu medresede ders verecenlerin ve oxuyacaq telebelerin dolanisiqlarini odemek ucun geliri yuksek olan torpaqlar veqf etdi Mundericat 1 Insaasi 2 Memarliq 3 Indiki veziyyeti 4 MenbeInsaasi Redakte Xanin medresenin temeli atilanda sexsen oz elleri ile qazdigi ve das dasidigi revayet edilir Bina basa catanda ise medresenin qapilarina carpaz bir formada bir zencir baglanmisdir Hazirda qapi girisinde yerlesen bu zencir medreseye giren telebelerin eyilerek girmesini zeruri etdiyinden tevazokar olma yolunda tehsile ilk addim kimi qebul edilirdi Medresenin acilisinda Xanin soylediyi Agil adami alicenab edir agli kamilliyin yolu ise elme baglidi Elme hormet etmeyen xan olsun ya da padsah o bir seye esas ola bilmez tez ya da gec o bunun zererini gorer Men bu qapilara zencir asmagi emr etdim Bu qapidan giren her bir insan kim olursa olsun bu elm mebedine girib oz basini elmin qarsisinda eysin sozleri tarixe hekk olmusdur Belelikle xan qapidan basini eyerek ve dizini qatlayaraq iceri giren ilk insan oldu Medresede din xadimleri muellimler ve dovlet memurlari yetisdirilib Xanliginin en meshur alimleri burada ders verdi Telebeler Krim xanligindan ve Qafqaz regionundan gelirdi Tehsil iki kurs halinda verilirdi Birinci kursda alt tehsil ikinci kursda ise ali tehsil verilirdi Ali tehsil alanlar Ereb dili mutexessisleri kimi taninirdi Tehsile yeni baslayan telebelerin esas dini biliyinin olmasi teleb olunurdu Tehsil muddeti on il olan medresede hem dini ve dunyevi elmler oyredilirdi Medresede Ereb filologiyasi mentiq felsefe edebiyyat huquq riyaziyyat astronomiya ve diger elmler oyredilirdi Krim xanliginin medeni heyatinda ve alimlerin yetismesinde muhum rolu olan medresede Ismayil Qaspirali da muellimlik etmis ve medresenin inkisafi ucun calismisdir Memarliq RedakteBinanin plani kvadrat seklindedir 30 kicik otagi vardir Anadolu medreselerinin bir oxsari olmaqla ferqli terefleri de var Cox kicildilmis ve ikiye bolunmus olan heyet asirimlari ile ehate olunmusdur Anadolu medreselerinde ise gunbezli asirimlar yoxdur 10 eded asirim gunbezinden biri girisin derhal onunde olub bunun altindan kecilerek heyete girilir Ard arda iki kvadrat hisseden ibaret olan uzun duzbucaqli heyetin etrafindaki kesme dasdan horulmus kvadrat planli alti titul yungul iti kemerler ile asirim gunbezleri var Diger bir ferq de medresede eyvanin olmasidir Asirim gunbezlerinin arxasinda uc terefde besik tonoz ile ortulu medrese otaqlari ve sinif otaqlari yerlesir Giris terefindeki uc asirim cebhe divarina soykenir Asirim gunbezleri yasti olub xaricden az dumanlidir Heyetin arxa hissesinde asirim qubbesinin tagi altinda bir quyu ile elaqesi olan kicik bir sadirvan var Medresenin giris qapisinin uzerinde Ereb herfleri Bu medrese Allahin komeyi ile Menqli Geray xan I Haci Gerayin oglu qurmagi emr etdi Allah onun xanligini esr boyu davam etdirsin hicri 906 ili kitabesi yerlesir 40 ilden artiq muddet taxtda qalan ve Yavuz Sultan Selimin qayinatasi olan I Menqli Geray Xan 1515 ci ilde vefat edib Zencirli medresesi yanindaki turbesinde defn edilib Indiki veziyyeti RedakteKrim xanlarinin kecmisde hokm surduyu Xan Sarayin etrafinda yer alan Salacik tagi tarixi qebiristanliq sahesinde olan Zencirli medrese Xan turbeleri Ismayil Qaspirali terefinden yaradilan Milli Mekteb ve ya Muftuluk binasi ve xanliga aid diger inzibati binalari ile muhum bir struktur kompleksi yaradir Zencirli Medrese 1917 ci ildeki Bolsevik Inqilabindan sonra tibb mektebi olmusdur 1939 cu ilde ise kommunistler terefinden cixarilan qerarla Menqli Geray Xandan sonra gelen xanlar ve Ismayil Bey Qasprali dovrunde medreseye elave olaraq tikilen binalar ruhi eseb xestexanasi kimi istifade edilmis diger binalar ise anbar olmusdur 1995 ci ilde medresenin nezareti yeniden Krim tatarlarina geri verilmisdir 1997 ci ilde Zencirli medresesinin berpasi ve tarixi tehsil funksiyanin yeniden verilmesi meqsedile Zencirli Medrese Fondu yaradilmisdir Zencirli medrese ve baximsiz veziyyetde olan Xan turbeleri 2007 2009 cu iller arasinda Turkiye Cumhuriyyeti terefinden temir etdirilib Krim xanlarinin yanasi Krimin Milli liderleri Ismayil Qaspirali ile surgunde oldukden sonra Bagcasaraya mezarlari getirilen Ehmed Ozenbasli ve Mustafa Edik Kirimalin neslerinin defn edildiyi sahe bu gun Krim Turkleri terefinden dovlet qebiristanligina cevrilib TIKA terefinden berpa olunan Geray Xan turbesi de Dovlet Naziri Faruk Celik ile Turkiye Boyuk Millet Meclisinin sedr muavini Meral Aksenerin de istirak etdiyi bir merasimle 18 May 2009 cu il tarixinde ziyarete acilib Menbe RedakteKirim Zincirli Medrese 510 yasinda Zincirli Medrese Arxivlesdirilib 2015 04 24 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Zincirli medrese amp oldid 5710138, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}