Eduard Mane (fr. Édouard Manet; 23 yanvar 1832[…] – 30 aprel 1883[…], VIII arondisman (Paris), Paris və ya Paris) — fransız impressionist rəssamı. XIX əsrdə müasir mövzulu əsərlər çəkməyə başlamış ilk rəssamlardandır. Mane realizm cərəyanından impressionizm cərəyanına keçməkdə böyük rol oynamışdır. Eduard Mane Çəmənlikdə səhər yeməyi və Olimpiya əsərləri ilə böyük uğur əldə etmişdir. Müasir dövrdə bu iki rəsm əsəri modern mədəniyyətin başlanğıcı hesab olunur.
Eduard Mane | |
---|---|
fr. Édouard Manet | |
Doğum tarixi | 23 yanvar 1832[…] |
Vəfat tarixi | 30 aprel 1883[…](51 yaşında) |
Vəfat yeri |
|
Dəfn yeri |
|
Fəaliyyəti | rəssam, illüstrasiyaçı[d], litoqraf, memarlıq çertyojçusu[d], boyakar[d], vizual incəsənət rəssamı |
Janrlar | portret, janr rəssamlığı, natürmort, peyzaj, dini rəssamlıq[d] |
Stil | impressionizm |
Tanınmış işləri | |
Mükafatları | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı və fəaliyyəti
Gənclik illəri
Eduard Mane 1832-ci ilin 23 yanvar tarixində Paris şəhərində kasıb və kibar bir ailədə anadan olmuşdur. Anası (fr. Eugénie-Desirée Fournier) İsveç kralı Tural Bernadotun nəvəsi idi. Atası Aprel Mane (fr. Auguste Manet) isə məhkəmə hakimi vəzifəsində çalışırdı və oğlunun da özü kimi hüquq təhsili alıb, bu sahədə işləməsini istəyirdi. Dayısı Şarl Furnye (fr. Charles Fournier) Manenin rəssam olmasını istəyirdi və bu məqsədlə onu tez-tez Luvr muzeyinə aparırdı. 1825-ci ildə Mane dayısının məsləhətlərindən sonra rəssamlıq dərsləri almağa başladı. Bu dərslər əsnasında gələcəkdə Fransa Mədəniyyət naziri vəzifəsində çalışacaq Antonin Prust ilə tanış oldu. Antonin Prust Eduard Mane ilə ömrünün sonlarına qədər dostluq etmişdir.
1848-ci ildə, atasının təkidlərindən sonra təhsil nazirliyinə məxsus bir gəmi ilə Rio-de-Janeyro şəhərinə getdi. Dəniz donanmasına daxil olmaq üçün iki dəfə imtahan verdi, ancaq hər iki imtahandan hərbi biliklərinin az olması səbəbindən kəsildi. Atası Manenin hüquq və hərb sahəsində istedadının olmadığını gördükdə, onun rəssamlıqla məşğul olmasına icazə verdi. Mane 1850–1856-cı illərdə iri həcmli tarixi tabloların hazırlanması ilə məşğul olan Tomas Kounturn yanında çalışdı. Mane boş vaxtlarını Luvr muzeyində olan məşhur əsərlərinin sürətini çıxarmaqla keçirirdi.
1853–1856-cı illərdə Almaniya, İtaliya və Hollandiya kimi ölkələrə səfərlər etdi. Bu səfərləri zamanı Frans Hals, Dieqo Velaskes və Fransisko Qoyya kimi rəssamların orjinal əsərləri ilə tanış oldu və Mane bu əsərlərdən çox təsirləndi. 1856-cı ildə Eduard Mane şəxsi emalatxanasını açdı.
Yaradıcılığı
Çəmənlikdə səhər yeməyi
Çəmənlikdə səhər yeməyi və ya Çəmənlikdə piknik (fr. Le déjeuner sur l'herbe) — Fransız impressionist rəssamı Eduard Manenin 1862–1863-cü illərdə yağlı boya ilə işlədiyi əsər. Tablo hal-hazırda Paris şəhərində Orse muzeyində saxlanılır. Tabloda, çılpaq qadınla iki qara qeyimli kişi təsvir edilmişdir. Arxa fonda digər bir qadın isə suyun icərsində təsvir edilir. Eduard Mane Çəmənlikdə səhər yeməyi əsərini 1863-cü ildə tamamlayıb sərgilənmək üçün Paris Salonuna təqdim etmişdir. Solonda rəsm əsərlərini qiymətləndirilməsi ilə məşğul olan komitə bu tablo ilə yanaşı daha 3.000 tablonu salonda nümayiş etdirməkdən imtina edir. İmtinanın əsas səbəbi kimi, əsərlərin lazımi keyfiyyətdə olmaması göstərilir. III Napoleonun əmri ilə məşhur muzey və salonlarda sərgilənməkdən imtina edilən tablolar Rədd edilənlər salonu adlı mərkəzdə toplanırdı. Çəmənlikdə səhər yeməyi tablosu da bu salonda sərgilənməyə başlanmışdır.
O dövrə qədər Dieqo Velaskes və Fransisko Qoyya kimi ispan rəssamlardan təsirlənən Mane bu tabloda İntibah dövrü rəssamlarından təsirlənmişdir. Mane, əsərin mövzusunu Tisian Veçellionun Fiesta Campestre əsərindən, kompazisiyası isə Rafael Santinin hazırladığı, yekunlaşdırdığı Parisin günahı adlı qravürdən götürmüşdür. Tabloda olan tarixi cizgilərə baxmayaraq, iki kişinin çılpaq qadınla çəmənlikdə təsvir edilməsi, dövrün kübar cəmiyyəti tərəfindən birmənalı şəkildə qəbul edilməmişdir.Çəmənlikdə səhər yeməyi həm mövzusu, həm də janrı baxımından sərgilənməyə başladığı gündən etibarən, ciddi mübahisələrə səbəb olmuşdur.
Tablo üçün Eduard Manenin yaxın rəfiqəsi və özü də rəssam olan Viktorina Möran çılpaq şəkildə, rəssamın qardaşı Qustav və gələcək bacanağı Ferdinand Leyenhof poza vermişdilər. Əsərin böyük mübahisələrə səbəb olmasından sonra, bir çox nüfuzlu şəxslər Eduard Maneni sərt tənqid etməyə başladılar.
Bütün tənqidlərə baxmayaraq, Manenin mövqeyni müdafiə edən şəxslər də vardı. Emil Zolya, Stefan Malarme və Şarl Bodler kimi cəmiyyətin nüfuzlu şəxsləri əsəri müdafiə edənlər arasında idi. Realizm cərəyanının formalaşmasında Qustav Kurbe və Eduard Manenin rolu böyükdür. Çəmənlikdə səhər yeməyi, Olimpiya və Foli-Berjerdə bar tabloları modernizm cərəyanının ilk nümunələri hesab olunur. Hər üç tablo Eduard Manenin ən uğurlu işlərindən sayılır. Qeyd edilən tablolar Pablo Pikasso, , Pol Sezann və Klod Mone kimi dahi rəssamların yaradıcılığına öz təsirini göstərmişdir. Bununla incəsənət dünyasında yeni cərəyanın İmpressionizmin əsası qoyulmuşdur
Olimpiya
Tablo, ilk dəfə 1865-ci ildə Paris Salonunda, sənətçinin digər əsəri olan "Əsgərlər tərəfindən hörmətsiz olan İsa" ilə birlikdə sərgiləndiyində böyük bir qalmaqala səbəb oldu. Əsərdə, fahişə olduğu təəssüratı oyandıran çılpaq ağ bir qadın, üzərində yastıqlar olan bir yatağa uzanmış halda təsvirlənmişdi. Qadına əlində bir buket çiçək tutan zənci bir xidmətçi və qara pişik yoldaşlıq edirdi. Mane, klassik tabloların əksinə heç bir göndərmə ehtiva etməyən gerçək bir çılpaq çəkmişdi. Dövrün tamaşaçıları və tənqidçiləri, bir tanrı yerinə fahişənin mövzu edildiyi, kəskin ana xəttlərə və təzad ehtiva edən sərt rənglərə sahib şəkillə qarşılaşınca çox çaşdılar. Olimpiyanın izləyənlərə utanmazca baxması, işığın qadının nəfəs bədənini oxşaması və üzərində yatdığı atlaz adyallarda əks olunması maraq çəkdi. O il Paris Salonu haqqında yazılan 85 məqalənin 72-si, gənc qızların və hamilə qadınların uzaq dayanmaları mövzusunda xəbərdar edildikləri "Olimpiya" haqqında idi. Salon rəhbərliyi, sərgi davam edərkən, Manenin hər iki portretini başqa bir otağa hərəkət və hücum ehtimalına qarşı qoruma altında tutmaq məcburiyyətində qaldı.
Gələn tənqidlərə qarşı Şarl Bodler, Emil Zolya, Klod Mone kimi adların müdafiə etdiyi tabloda olan çılpaq, Manenin favorit modeli Viktorina Möran idi. XVI və XVII əsrlərdə Yunan və Roma heykəllərinin kəşfi ilə çılpaq qadın portretləri məşhur olmuşdu. Mane də "Olimpiya"nın tərkibində bu dövrün əhəmiyyətli nümunələrindən biri olan Tisian Veçellionun "Urbinolu Venera" əsərindən təsirləndi. Həmçinin Corconenin "Yatan Venera" və Fransisko Qoyyanın "Çılpaq Maxa" əsərləri rəssamın digər ilham mənbəyi idi. Bu tarixi göndərmələrə baxmayaraq Manenin qadınında bir etiraz vardır və rəssam ənənəvi əsərlərdə ideal qadın obrazını pozmuşdur.
Pablo Pikasso, Ernst Ludviq Kirçner, Pol Qogen, Pol Sezann, Larri Rivers, Jan Dübüffe, Jan-Mikel Basquiyat kimi rəssamları təsir edən və onlara ilham mənbəyi olan "Olimpiyanın", sənət tarixinin ilk avanqard çılpağı olduğu düşünülür..
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Édouard Manet (nid.).
- http://archives.paris.fr/s/4/etat-civil-actes/resultats/?.
- RKDartists (nid.).
- Rəssamlar və Qadınlar. Metu Press, 2003. Səhifə 18
- Farthing, Stephen. Ölmədən əvvəl baxılmalı 1001 rəsm əsəri. Carette Kitabları. avqust 2007. Səhifə 436.
- Sérullaz, 1991. səh. 123
- Magalhaes, Roberto Carvalho. Möhtəşəm sənət əsərləri. Alfa kitab evi, 2008. Səhifə 832.
- Walther, 1992. səh. 491
- White, Nicholas. The Family in Crisis in Late Nineteenth-century French Fiction. Cambridge University Press, 1999.
- Rubin, James Henry. Manet's silence and the poetics of bouquets. Harvard University Press, 1994. Səhifə 47.
- Brombert, Beth. Edouard Manet: Rebel in a Frock Coat. University of Chicago Press, 1997. Səhifə 125.
- Brombert, Beth. Edouard Manet: Rebel in a Frock Coat. University of Chicago Press, 1997. Səhifə 131. .
- Mauclair, Camille. The French Impressionists (1860–1900). BiblioBazaar, LLC, 2008.
- Acton, Mary. Learning to look at modern art. Routledge, 2004. Səhifə 29.
- Harris Jonathan P., Greenberg Clement, Fried Michael, Clark Timothy J. Writing back to modern art: after Greenberg, Fried, and Clark. Routledge, 2005. Səhifə 57. .
- Discogs album cover 2020-12-02 at the Wayback Machine, accessed 2010–09–05.
- Wittel Betina, Hermesch Robert, Breaux T. A. Absinthe, Sip of Seduction: A Contemporary Guide. Fulcrum Publishing, 2008. . Sayfa 11
- Little, Stephen. İzmler: Sənəti Anlamaq. Tikinti Sənaye Mərkəzi Nəşrləri, 2006. . Səhifə 81
- Jones, Stephenson, 1999. səh. 102
- Locke, 2003. səh. 2
- Rapelle, 2001. səh. 67
- Katz, CELESTINE, 2000. səh. 70
- Luban , David. Legal Modernism . University of Michigan Press , 1997. . Səhifə 56
- Berger , John . Görmə Formaları . Metis Yayınları , 2006. . Səhifə 63
- Foster, Hal. Prosthetic gods. MIT Press, 2004. . Səhifə 12
Xarici keçidlər
- Описание картин Эдуарда Мане и сами картины 2009-12-16 at the Wayback Machine
- Эдуард Мане. Картины и биография
- Жизнь и творчество Эдуарда Мане на сайте Картины Импрессионистов
- Эдуар Мане на сайте Импрессионизм.ру 2020-07-27 at the Wayback Machine
- Галерея работ Мане (ing.)
- http://www.malarze.walhalla.pl/galeria.php5?art=60 2005-12-10 at the Wayback Machine
- Эдуард Мане ЖЗЛ
- Эдуард Мане 2020-11-26 at the Wayback Machine биография, галерея картин, интересные статьи.
- Все картины Эдурда Мане
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Eduard Mane fr Edouard Manet 23 yanvar 1832 30 aprel 1883 VIII arondisman Paris Paris ve ya Paris fransiz impressionist ressami XIX esrde muasir movzulu eserler cekmeye baslamis ilk ressamlardandir Mane realizm cereyanindan impressionizm cereyanina kecmekde boyuk rol oynamisdir Eduard Mane Cemenlikde seher yemeyi ve Olimpiya eserleri ile boyuk ugur elde etmisdir Muasir dovrde bu iki resm eseri modern medeniyyetin baslangici hesab olunur Eduard Manefr Edouard ManetDogum tarixi 23 yanvar 1832 1832 01 23 Vefat tarixi 30 aprel 1883 1883 04 30 51 yasinda Vefat yeri VIII arondisman Paris Paris Paris ve yaParis ParisDefn yeri Passi qebiristanligi d Fealiyyeti ressam illustrasiyaci d litoqraf memarliq certyojcusu d boyakar d vizual incesenet ressamiJanrlar portret janr ressamligi naturmort peyzaj dini ressamliq d Stil impressionizmTaninmis isleri Cemenlikde seher yemeyi OlimpiyaMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati ve fealiyyetiGenclik illeri Eduard Mane 1832 ci ilin 23 yanvar tarixinde Paris seherinde kasib ve kibar bir ailede anadan olmusdur Anasi fr Eugenie Desiree Fournier Isvec krali Tural Bernadotun nevesi idi Atasi Aprel Mane fr Auguste Manet ise mehkeme hakimi vezifesinde calisirdi ve oglunun da ozu kimi huquq tehsili alib bu sahede islemesini isteyirdi Dayisi Sarl Furnye fr Charles Fournier Manenin ressam olmasini isteyirdi ve bu meqsedle onu tez tez Luvr muzeyine aparirdi 1825 ci ilde Mane dayisinin meslehetlerinden sonra ressamliq dersleri almaga basladi Bu dersler esnasinda gelecekde Fransa Medeniyyet naziri vezifesinde calisacaq Antonin Prust ile tanis oldu Antonin Prust Eduard Mane ile omrunun sonlarina qeder dostluq etmisdir 1848 ci ilde atasinin tekidlerinden sonra tehsil nazirliyine mexsus bir gemi ile Rio de Janeyro seherine getdi Deniz donanmasina daxil olmaq ucun iki defe imtahan verdi ancaq her iki imtahandan herbi biliklerinin az olmasi sebebinden kesildi Atasi Manenin huquq ve herb sahesinde istedadinin olmadigini gordukde onun ressamliqla mesgul olmasina icaze verdi Mane 1850 1856 ci illerde iri hecmli tarixi tablolarin hazirlanmasi ile mesgul olan Tomas Kounturn yaninda calisdi Mane bos vaxtlarini Luvr muzeyinde olan meshur eserlerinin suretini cixarmaqla kecirirdi 1853 1856 ci illerde Almaniya Italiya ve Hollandiya kimi olkelere seferler etdi Bu seferleri zamani Frans Hals Dieqo Velaskes ve Fransisko Qoyya kimi ressamlarin orjinal eserleri ile tanis oldu ve Mane bu eserlerden cox tesirlendi 1856 ci ilde Eduard Mane sexsi emalatxanasini acdi YaradiciligiCemenlikde seher yemeyi Cemenlikde seher yemeyi tablosu Cemenlikde seher yemeyi ve ya Cemenlikde piknik fr Le dejeuner sur l herbe Fransiz impressionist ressami Eduard Manenin 1862 1863 cu illerde yagli boya ile islediyi eser Tablo hal hazirda Paris seherinde Orse muzeyinde saxlanilir Tabloda cilpaq qadinla iki qara qeyimli kisi tesvir edilmisdir Arxa fonda diger bir qadin ise suyun icersinde tesvir edilir Eduard Mane Cemenlikde seher yemeyi eserini 1863 cu ilde tamamlayib sergilenmek ucun Paris Salonuna teqdim etmisdir Solonda resm eserlerini qiymetlendirilmesi ile mesgul olan komite bu tablo ile yanasi daha 3 000 tablonu salonda numayis etdirmekden imtina edir Imtinanin esas sebebi kimi eserlerin lazimi keyfiyyetde olmamasi gosterilir III Napoleonun emri ile meshur muzey ve salonlarda sergilenmekden imtina edilen tablolar Redd edilenler salonu adli merkezde toplanirdi Cemenlikde seher yemeyi tablosu da bu salonda sergilenmeye baslanmisdir O dovre qeder Dieqo Velaskes ve Fransisko Qoyya kimi ispan ressamlardan tesirlenen Mane bu tabloda Intibah dovru ressamlarindan tesirlenmisdir Mane eserin movzusunu Tisian Vecellionun Fiesta Campestre eserinden kompazisiyasi ise Rafael Santinin hazirladigi yekunlasdirdigi Parisin gunahi adli qravurden goturmusdur Tabloda olan tarixi cizgilere baxmayaraq iki kisinin cilpaq qadinla cemenlikde tesvir edilmesi dovrun kubar cemiyyeti terefinden birmenali sekilde qebul edilmemisdir Cemenlikde seher yemeyi hem movzusu hem de janri baximindan sergilenmeye basladigi gunden etibaren ciddi mubahiselere sebeb olmusdur Tablo ucun Eduard Manenin yaxin refiqesi ve ozu de ressam olan Viktorina Moran cilpaq sekilde ressamin qardasi Qustav ve gelecek bacanagi Ferdinand Leyenhof poza vermisdiler Eserin boyuk mubahiselere sebeb olmasindan sonra bir cox nufuzlu sexsler Eduard Maneni sert tenqid etmeye basladilar Butun tenqidlere baxmayaraq Manenin movqeyni mudafie eden sexsler de vardi Emil Zolya Stefan Malarme ve Sarl Bodler kimi cemiyyetin nufuzlu sexsleri eseri mudafie edenler arasinda idi Realizm cereyaninin formalasmasinda Qustav Kurbe ve Eduard Manenin rolu boyukdur Cemenlikde seher yemeyi Olimpiya ve Foli Berjerde bar tablolari modernizm cereyaninin ilk numuneleri hesab olunur Her uc tablo Eduard Manenin en ugurlu islerinden sayilir Qeyd edilen tablolar Pablo Pikasso Pol Sezann ve Klod Mone kimi dahi ressamlarin yaradiciligina oz tesirini gostermisdir Bununla incesenet dunyasinda yeni cereyanin Impressionizmin esasi qoyulmusdur Olimpiya Olimpiya tablosu Tablo ilk defe 1865 ci ilde Paris Salonunda senetcinin diger eseri olan Esgerler terefinden hormetsiz olan Isa ile birlikde sergilendiyinde boyuk bir qalmaqala sebeb oldu Eserde fahise oldugu teessurati oyandiran cilpaq ag bir qadin uzerinde yastiqlar olan bir yataga uzanmis halda tesvirlenmisdi Qadina elinde bir buket cicek tutan zenci bir xidmetci ve qara pisik yoldasliq edirdi Mane klassik tablolarin eksine hec bir gonderme ehtiva etmeyen gercek bir cilpaq cekmisdi Dovrun tamasacilari ve tenqidcileri bir tanri yerine fahisenin movzu edildiyi keskin ana xettlere ve tezad ehtiva eden sert renglere sahib sekille qarsilasinca cox casdilar Olimpiyanin izleyenlere utanmazca baxmasi isigin qadinin nefes bedenini oxsamasi ve uzerinde yatdigi atlaz adyallarda eks olunmasi maraq cekdi O il Paris Salonu haqqinda yazilan 85 meqalenin 72 si genc qizlarin ve hamile qadinlarin uzaq dayanmalari movzusunda xeberdar edildikleri Olimpiya haqqinda idi Salon rehberliyi sergi davam ederken Manenin her iki portretini basqa bir otaga hereket ve hucum ehtimalina qarsi qoruma altinda tutmaq mecburiyyetinde qaldi Gelen tenqidlere qarsi Sarl Bodler Emil Zolya Klod Mone kimi adlarin mudafie etdiyi tabloda olan cilpaq Manenin favorit modeli Viktorina Moran idi XVI ve XVII esrlerde Yunan ve Roma heykellerinin kesfi ile cilpaq qadin portretleri meshur olmusdu Mane de Olimpiya nin terkibinde bu dovrun ehemiyyetli numunelerinden biri olan Tisian Vecellionun Urbinolu Venera eserinden tesirlendi Hemcinin Corconenin Yatan Venera ve Fransisko Qoyyanin Cilpaq Maxa eserleri ressamin diger ilham menbeyi idi Bu tarixi gondermelere baxmayaraq Manenin qadininda bir etiraz vardir ve ressam enenevi eserlerde ideal qadin obrazini pozmusdur Pablo Pikasso Ernst Ludviq Kircner Pol Qogen Pol Sezann Larri Rivers Jan Dubuffe Jan Mikel Basquiyat kimi ressamlari tesir eden ve onlara ilham menbeyi olan Olimpiyanin senet tarixinin ilk avanqard cilpagi oldugu dusunulur IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Edouard Manet nid http archives paris fr s 4 etat civil actes resultats RKDartists nid Ressamlar ve Qadinlar Metu Press 2003 Sehife 18 Farthing Stephen Olmeden evvel baxilmali 1001 resm eseri Carette Kitablari avqust 2007 Sehife 436 ISBN 978 975 92722 9 6 Serullaz 1991 seh 123 Magalhaes Roberto Carvalho Mohtesem senet eserleri Alfa kitab evi 2008 Sehife 832 ISBN 978 975 297 994 9 Walther 1992 seh 491 White Nicholas The Family in Crisis in Late Nineteenth century French Fiction Cambridge University Press 1999 ISBN 978 0 521 56274 4 Rubin James Henry Manet s silence and the poetics of bouquets Harvard University Press 1994 Sehife 47 ISBN 978 0 674 54802 2 Brombert Beth Edouard Manet Rebel in a Frock Coat University of Chicago Press 1997 Sehife 125 ISBN 978 0 226 07544 0 Brombert Beth Edouard Manet Rebel in a Frock Coat University of Chicago Press 1997 Sehife 131 ISBN 978 0 226 07544 0 Mauclair Camille The French Impressionists 1860 1900 BiblioBazaar LLC 2008 ISBN 978 0 554 28887 1 Acton Mary Learning to look at modern art Routledge 2004 Sehife 29 ISBN 978 0 415 23811 3 Harris Jonathan P Greenberg Clement Fried Michael Clark Timothy J Writing back to modern art after Greenberg Fried and Clark Routledge 2005 Sehife 57 ISBN 978 0 415 32429 8 Discogs album cover 2020 12 02 at the Wayback Machine accessed 2010 09 05 Wittel Betina Hermesch Robert Breaux T A Absinthe Sip of Seduction A Contemporary Guide Fulcrum Publishing 2008 ISBN 978 1 933108 21 6 Sayfa 11 Little Stephen Izmler Seneti Anlamaq Tikinti Senaye Merkezi Nesrleri 2006 ISBN 978 975 8599 75 2 Sehife 81 Jones Stephenson 1999 seh 102 Locke 2003 seh 2 Rapelle 2001 seh 67 Katz CELESTINE 2000 seh 70 Luban David Legal Modernism University of Michigan Press 1997 ISBN 978 0 472 08439 5 Sehife 56 Berger John Gorme Formalari Metis Yayinlari 2006 ISBN 975 342 083 8 Sehife 63 Foster Hal Prosthetic gods MIT Press 2004 ISBN 978 0 262 06242 8 Sehife 12Xarici kecidlerOpisanie kartin Eduarda Mane i sami kartiny 2009 12 16 at the Wayback Machine Eduard Mane Kartiny i biografiya Zhizn i tvorchestvo Eduarda Mane na sajte Kartiny Impressionistov Eduar Mane na sajte Impressionizm ru 2020 07 27 at the Wayback Machine Galereya rabot Mane ing http www malarze walhalla pl galeria php5 art 60 2005 12 10 at the Wayback Machine Eduard Mane ZhZL Eduard Mane 2020 11 26 at the Wayback Machine biografiya galereya kartin interesnye stati Vse kartiny Edurda Mane