fbpx
Wikipedia

Zakir Məmmədov (filosof)

Avqust 01, 2021

Vikipediyada bu ad-soyadlı digər şəxslər haqqında da məqalələr var; bax: Zakir Məmmədov.

Zakir Məmmədov (Məmmədov Zakir Cabbar bəy oğlu; 16 avqust 1936(1936-08-16), Seyidli, Ağdam rayonu – 2 mart 2003(2003-03-02), Bakı) — fəlsəfə elmləri doktoru; professor; AMEA-nın müxbir üzvü.

Zakir Məmmədov
Zakir Cabbar bəy oğlu Məmmədov

Zakir Məmmədov
Doğum tarixi 16 avqust 1936(1936-08-16)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 2 mart 2003(2003-03-02) (66 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Elm sahəsi fəlsəfə
Elmi dərəcəsi fəlsəfə elmləri doktoru
Elmi adı professor, AMEA-nın müxbir üzvü
İş yeri AMEA (1962–2003)
Alma-mater Azərbaycan Dövlət Universiteti
Təhsili ali
Tanınır Şərq fəlsəfəsi tarixi, Azərbaycan fəlsəfəsi tarixi, məntiq
Üzvlüyü

Həyatı

Zakir Məmmədov 16 avqust 1936-cı ildə Ağdamda anadan olmuşdur.

Anası Hüsnü xanım Murtuza bəy qızı Məmmədbəyova, atası Cabbar bəy İsmayıl bəy oğlu Vəlibəyovdur. Cabbar bəy Vəlibəyov Baharlı tayfasına mənsub, dövrünün görkəmli ziyalılarından idi. Baharlı kəndində böyük torpaq sahibi olan Cabbar bəy öz evində məktəb açaraq müəllimlik fəaliyyəti ilə məşğul olmuş, yeni tipli məktəbin əsasını qoymuşdur.

Cabbar bəy repressiyaya məruz qalmış, Sibirə sürgün edilmişdir. Həbs edilərkən Cabbar bəyin evindəki bütün sənədlər və kitablar götürülmüşdür. Buna görə də Zakir Məmmədovun doğum haqqındakı şəhadətnaməsi itmişdir. Sonralar ona kənd soveti tərəfindən 1939-cu ildə doğulması haqqında şəhadətnamə verilmişdir.

Zakir Məmmədov siyasi təqib şəraitində böyümüş, bunun üçün dayısı Məmməd Məmmədovun məsləhəti ilə anasının soyadına keçirilmişdir. Məlumdur ki, sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra bəy nəslinə mənsub olanların əksəriyyətinin soyadındakı bəy sözünü ixtisar edərək onlara pasport verilirdi. Buna görə də alimin soyadı Məmmədbəyov deyil, Məmmədov olmuşdur.

Zakir Məmmədov orta məktəb illərindən bədii yaradıcılıqla məşğul olmuş, şeirlər yazmış, rəsmlər çəkmişdir. Onun şeirləri rayon qəzetində dərc edilmiş, çəkdiyi rəsmlər məktəb sərgisində, sulu boya ilə çəkdiyi "Gənc miçurinçilər" tablosu isə 1955-ci ildə Respublika sərgisində nümayiş etdirilmişdir. "Yoldaşlıq köməyi" adlı bir mənzum pyesi 1955-ci ildə Ağdam pionerlər evinin özfəaliyyət kollektivi,1956-cı ildə isə Bərdə pionerlər evinin özfəaliyyət kollektivi tərəfindən tamaşaya qoyulmuşdur.

Orta məktəbdə oxuduğu illərdə Zakir Məmmədovun bədii yaradıcılığı haqqında Ağdamda çap edilən "Lenin yolu" (indiki "Ağdam") qəzetində məqalələr dərc edilmişdir.

Zakir Məmmədov 1957-ci ildə Ağdam 1 saylı orta məktəbi medalla bitirmiş, elə həmin ildə də Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin yeni açılan ərəb şöbəsinə daxil olmuşdur.

Zakir Məmmədov universitetdə birinci kursda təhsil alarkən, 29 noyabr1957-ci ildə atası Cabbar bəy Azərbaycan SSR Ali məhkəməsinin qərarı ilə bəraət almışdır.

Zakir Məmmədov universitetdə təhsil aldığı illərdə əla təhsilə və ictimai işə görə Az.LKGİ-nin fəxri fərmanı ilə təltif edilmişdir. Çox tirajlı Universitet qəzetində şeirlər, ərəbcədən tərcümələr dərc etdirmişdir. O, elmi fəaliyyətlə məşğul olduğu dövrdə də, şeirlər yazmışdır.

Zakir Məmmədov Azərbaycanda ərəbşünaslıq məktəbinin əsasını qoymuş Ələsgər Məmmədovdan ərəb dilini mükəmməl öyrənərək 1962-ci ildə universiteti bitirmişdir. Elə həmin il AMEA-nın Şərqşünaslıq İnstitutunda kiçik elmi işçi vəzifəsində işləmişdir.

1962–1963 illərdə Misirdə Asuan SES-in inşasında ilk azərbaycanlı ərəbşünas tərcüməçi kimi çalışmışdır. 1964-cü ilin 1 yanvarından AMEA-nın Fəlsəfə sektorunda (indiki Fəlsəfə və Hüquq İnstitutu) işə başlamışdır.

"Siracəddin Urməvinin məntiqi görüşləri" adlı namizədlik dissertasiyasını 1967-ci ildə tamamlasa da, 1969-cu ildə müdafiə etmişdir. "Azərbaycanda XI–XIII əsrlərdə fəlsəfi fikir" adlı doktorluq dissertasiyasını 1974-cü ildə tamamlamış, monoqrafiya kimi 1978-cü ildə çap etdirmiş, doktorluq dissertasiyası kimi 1990-cı ildə müdafiə etmişdir.Zakir Məmmədov 1969-cu ildən 1970-ci ilə qədər Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasında elmi redaktor vəzifəsində (yarımştat) işləmiş, milli fəlsəfəmizə dair materialların Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasında geniş yer tutmasına çalışmışdır. Azərbaycanın peşəkar filosofları məhz onun tədqiqatı sayəsində bu on cildlik əsərə düşmüşdür (42 məqalə).

2001-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdir. 30-dan çox elmi kitabın (çap edilmiş və edilməmiş), 250 elmi məqalənin, o cümlədən xaricdə çıxmış 6 elmi məqalənin müəllifidir. Uzun müddət fəlsəfə, Azərbaycan fəlsəfəsi tarixi, Şərq fəlsəfəsi tarixi fənlərini dövlət ali məktəblərində, əsasən də Bakı Dövlət Universitetində tədris etmişdir.

AMEA-nın Fəlsəfə və Siyasi-Hüquqi Tədqiqatlar İnstitutunda (indiki Fəlsəfə və Hüquq İnstitutu) 1997-ci ildən həyatının sonuna qədər təsis etdiyi Şərq fəlsəfəsi tarixi və dinşünaslıq şöbəsinin müdiri işləmişdir.

2 mart 2003-cü ildə Bakıda vəfat etmişdir.

Elmi fəaliyyəti

Z.C.Məmmədovun elmi yaradıcılığı əsas etibarilə Şərq fəlsəfəsi tarixi və dinşünaslıq məsələlərinə həsr edilmişdir. Onun tədqiqatlarına qədər elə hesab edilirdi ki, Şərqdə, o cümlədən Azərbaycanda peşəkar filosoflar yaşamamışlar, yaradıcılığından əldə cüzi material olan Bəhmənyar isə (XI əsr) istisnadır.

Zakir Məmmədov 40 ilə yaxın müddətdə elmi axtarışlar apararaq, Azərbaycan filosoflarının və mütəfəkkirlərinin ərəb və fars dillərində dünyanın müxtəlif ölkələrində cap olunmuş, habelə əlyazması şəklində saxlanılan zəngin irsini üzə çıxarmışdır. O, onların fəlsəfəsini (varlıq təlimi və idrak nəzəriyyəsini), məntiqini, ictimai-siyasi və etik görüşlərini işləyib hazırlamışdır. Z.C.Məmmədov sübuta yetirmişdir ki, orta əsrlərdə müsəlman Şərqində, o cümlədən Azərbaycanda dini fəlsəfi təlimlərlə yanaşı, elmi-fəlsəfi təlimlər də olmuşdur. O, müəyyənləşdirmişdir ki, elmi-fəlsəfi təlimlər Şərq peripatetizmindən, sufizmin panteist istiqamətindən və işraqilikdən ibarətdir.

Zakir Məmmədov sübut etmişdir ki, Şərq peripatetizmini türk filosofu Əbunəsr Farabi, digər ikisini – sufizmin panteist sistemini Azərbaycan filosoflarından Eynəlqüzat Miyanəci və işıq və qaranlıq prinsipinə əsaslanan işraqilik təlimini Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi yaratmışlar.

Zakir Məmmədov Eynəlqüzat Miyanəci, Şihabəddin Ömər Sührəvərdi, Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi, Əfzələddin Xunəci, Siracəddin Urməvi və başqa Azərbaycan filosoflarının əsərləri, habelə Bəhmənyarın üç kitabdan (məntiq, metafizika, fizika) ibarət "Təhsil" traktatı əsasında "Azərbaycanda XI–XIII əsrlərdə fəlsəfi fikir" monoqrafiyasını yazmışdır. "Orta əsr Azərbaycan filosofları və mütəfəkkirləri" (azərbaycanca 1986, rusca 1993) kitabında görkəmli şəxsiyyətlərin əksəriyyəti – Əhməd Bərdici, Məhəmməd Bərdəi, Əbunnəcib Sührəvərdi, Əminəddin Təbrizi, Siracəddin Urməvi, Tacəddin Məhəmməd Urməvi, Şəmsəddin Xoylu, Nəcməddin Naxçıvani, Şihabəddin Xoylu, Mühyiddin Bərdəi, Məhəmməd Qarabaği, Kəmaləddin Ərdəbili, Əhməd Ərdəbili, Rəcəbəli Təbrizi və b. haqqında mənbələr əsasında tədqiqatlar ilk dəfə olaraq Zakir Məmmədov tərəfindən aparılmışdır.

Alimin bütün tədqiqatları ilk mənbələr əsasında olmuş, buna görə həmin əsərlərin Azərbaycana gətirilməsi üçün böyük əmək sərf etmişdir. Belə ki, onun tədqiqatlarına qədər Bəhmənyarın "Metafizikanın mövzusu" və "Mövcudatın mərtəbələri" adlı kiçik həcmli iki əsəri məlum idi. Tədqiqatçı filosofun geniş həcmli "Təhsil" əsərinin varlığını aşkara çıxarmışdır. Onun əlaqədar təşkilatlara çox saylı müraciətləri hesabına həmin əsər Azərbaycana gətirilmişdir. Alim "Təhsil" əsərini ilk dəfə olaraq tam halda tədqiqata cəlb etmişdir. Bəhmənyarın "Metafizikanın mövzusu", "Mövcudatın mərtəbələri" əsərləri ilə bərabər "Təhsil" kitabı da Zakir Məmmədov tərəfindən tam şəkildə Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş, "Təhsil" kitabının kiçik bir hissəsi, iki əsər isə bütöv şəkildə "Şərq fəlsəfəsi (IX–XII əsrlər)" kitabında (Bakı, 1999) çap edilmişdir.

 
Alimin Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi haqqında tədqiqatlarının nəticəsi olaraq çap etdirilmiş əsəri

Mənbələr əsasında orta əsr Şərq filosoflarının təlimlərini hərtərəfli və geniş şəkildə araşdırmış Zakir Məmmədov Azərbaycanda onların yeganə tədqiqatçısı oımuşdur. O, dünya şöhrətli filosoflarımızın irsini tədqiq etməklə bərabər, onların elmi ictimaiyyət tərəfindən tanınması uğrunda da çalışmışdır. Alimin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyəti İşraqilik təliminin banisi Şihabəddin Yəhya Sührəvərdinin vəfatının 800 illik yubileyinin keçirilməsi ilə əlaqədar 2 aprel 1991-ci ildə qərar (9/11) qəbul etmişdir. Həmin qərara əsasən 25 dekabr 1991-ci ildə Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunda (indiki Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutu) işraqi filosofun yubileyi keçirilmişdir.

Şihabəddin Yəhya Sührəvərdinin fəlsəfi irsinin yeganə tədqiqatçısı Zakir Məmmədov filosofun bir çox əsərlərini Azərbaycan dilinə tərcümə etsə də, yalnız ikisi çapdan çıxmışdır. Tədqiqatçı Ş.Y.Sührəvərdinin "Filosofların görüşləri" əsərini ərəbşünas alim Tariyel Həsənovla birlikdə Azərbaycan və rus dillərinə tərcümə etmiş və bu əsər ilk dəfə 1986-cı ildə, ikinci dəfə 1999-cu ildə çapdan çıxmışdır. Filosofun "İşıq heykəlləri" kitabını Azərbaycan dilinə tərcümə edərək Zakir Məmmədov şəxsi vəsaiti hesabına ilk dəfə 1989-cu ildə, ikinci dəfə 1999-cu ildə nəşr etdirmişdir.

Zakir Məmmədovun təşəbbüsü ilə Bəhmənyarın anadan olmasının 1000 illik yubileyini 1993-cü ildə keçirmək barədə Azərbaycan MEA Rəyasət Heyəti (1 iyul 1992-ci il, qərar 10/16) və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti (5 noyabr 1992-ci il, qərar 607) qərarlar qəbul etmişdi. Bu münasibətlə Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunda üç elmi sessiya, bir çox ali məktəblərdə konfranslar keçirilmişdir. Alimin təşəbbüsü ilə 1998-ci ildə Siracəddin Urməvinin anadan olmasının 800 illik yubileyi münasibətilə əlaqədar Azərbaycan MEA Rəyasət Heyəti tərəfindən (11 mart 1998-ci il, qərar 8/4) qərar qəbul edilmişdir. Zakir Məmmədov bu dövrdə Siracəddin Urməvinin, Əfzələddin Xunəcinin anadan olmalarının 800 illik yubileylərini, 1999-cu ildə Eynəlqüzat Miyanəcinin anadan olmasının 900 illik yubileyini qəzet və jurnallarda məqalələr çap etdirməklə keçirmişdi.

Zakir Məmmədov 2000-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti Heydər Əliyevin Nəsirəddin Tusinin anadan olmasının 800 illiyi haqqında verdiyi fərmanla Dövlət yubiley komissiyasının üzvü seçilmişdir.Tədqiqatçı Nəsirəddin Tusinin irsini hərtərəfli və geniş şəkildə araşdırmışdır. Məhz Zakir Məmmədovun tədqiqatından məlum olur ki, 1266-cı ildən Marağa rəsədxanasında Nəsirəddin Tusi ilə bir yerdə çalışan azərbaycanlı mühəndis Kəriməddin Əbubəkr Mahmud oğlu Səlmasinin düzəltdiyi cihazlar arasında içiboş yer kürəsi modeli də varmış. Üzərində iqlimlərin təsviri verilmiş bu fiqur coğrafi qlobus idi. Bununla da Zakir Məmmədov elm aləmində ilk coğrafi qlobusun alman alimi Martin Böhaymın (1459–1507) hazırlaması haqqında fikri elmi fakt əsasında təkzib etmişdir. .

Tarixən görkəmli Azərbaycan filosoflarının təlimləri fəlsəfi məktəbə çevrilərək, əsrlər boyu alimlər üçün örnək olmuşdur. Onların ideyaları sonralar Şərq aləmi ilə məhdudlaşmayıb, Avropa ölkələrinə də yayılmışdır. Görkəmli Azərbaycan filosof-alimi Zakir Məmmədov dünya fəlsəfi tarixinin orta əsrlərində (1000 illik dövrdə) Şərq, həmçinin Azərbaycan filosoflarının elmi-fəlsəfi dünyagörüşlərinin geniş olduğunu göstərə bilmişdir.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyətinin qərarı ilə hazırlanmış Zakir Məmmədovun "Seçilmiş əsərləri" (Bakı, Elm, 2015) kitabında "Azərbaycanda XI–XIII əsrlərdə fəlsəfi fikir"(Bakı-Elm-1978), "Bəhmənyarın fəlsəfəsi" (Bakı-Elm-1983), "Nizaminin fəlsəfi düşüncələri" (Bakı-Elm-2000), "Азербайджанские философы и мыслители средневековья" (Баку-Элм-1993) monoqrafiyaları və əlyazması şəklində müəllifin şəxsi arxivindən çapa hazırlanmış "Orta əsr türk qaynaqlarında fəlsəfi fikir" əsəri daxil edilmişdir.

Zakir Məmmədovun həyatı, fəaliyyəti və əsərləri haqqında onlarla məqalələr yazılmışdır.

Orxan Zakiroğlunun (Baharlı) "Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri" (Bakı, Sabah, 2001), "Şərq tarixi: Baharlılar" (I kitab, Bakı, 2013), "Şərq tarixi: Baharlılar.(Ensiklopedik məlumat kitabı)" (II kitab, Bakı, 2013), "Mirzə Vəli bəy ocağı (sələfləri, xələfləri)" (Bakı, 2015), "Xanlar xanı Bayram xan (sələfləri, xələfləri)" (Bakı, 2015), "Hatəmxan ağa nəslinin tarixi şəxsiyyətləri" (Bakı, 2015), "Məhəmmədxan ağa nəslinin tarixi şəxsiyyətləri" (Bakı, 2015), "Çəmənli oymağı və Hatəmxan ağa nəsli" (I kitab, Bakı, 2016), "Veysəlli oymağı və Məhəmmədxan ağa nəsli" (I kitab, Bakı, 2016), "Ağdam şəhər 1 nömrəli orta məktəbin tarixi (1883–1993)" (I kitab, Bakı, 2016), "Qarabağın Seyidli oymağı" (I kitab, Bakı, 2017) adlı kitablarında Zakir Məmmədovun həyatı və yaradıcılığı haqqında geniş məlumat verilmişdir.

Xatirə Quliyevanın "XX əsrin böyük Azərbaycan filosofu Zakir Məmmədov (Baharlı)" (Bakı, Azərnəşr, 2003, həcmi: 11 ç.v.) kitabında alimin həyatı və yaradıcılıq yolu işıqlandırılır. Son illər dövrü mətbuatda Zakir Məmmədovun xatirəsinə və elmi fəaliyyətinə həsr edilmiş otuzdan çox məqalə dərc edilmişdir.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası və Mərkəzi Elmi Kitabxana tərəfindən "Elm" nəşriyyatında 2010-cu ildə Azərbaycan, rus və ingilis dillərində çap edilən Zakir Məmmədov – "Azərbaycanın elm və mədəniyyət xadimləri" silsiləsindən olan biblioqrafik göstəricidə filosofun həyat və fəaliyyəti hərtərəfli şəkildə öz əksini tapmışdır. Biblioqrafik göstəricidə Zakir Məmmədovun əsərləri, tərcümələri barədə məlumat verilir, həyat və yaradıcılığı haqqında ədəbiyyat da göstərilir.

Ülkər Məmmədovanın "Yazaraq yaşayan alim" (Bakı, "Elm", 2012, 140 səh.) kitabı AMEA-nın müxbir üzvü Zakir Məmmədovun anadan olmasının 75 illiyinə həsr edilmişdir. Kitabda alimin həyatı, elmi və bədii fəaliyyəti geniş şəkildə işıqlandırılır.

Filoloq alim Ülkər Məmmədova Zakir Məmmədovun qızıdır.

Əsas elmi əsərləri

  • Azərbaycanda XI–XIII əsrlərdə fəlsəfi fikir, Bakı, 1978;
  • Bəhmənyarın fəlsəfəsi, Bakı, 1983;
  • Orta əsr Azərbaycan filosofları və mütəfəkkirləri, Bakı, 1986;
  • Siracəddin Urməvi, Bakı, 1990;
  • Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi (qısa biblioqrafik məlumat), Bakı, 1991;
  • Eynəlqüzat Miyanəci, Bakı, 1992;
  • Азербайджанские философы и мыслители средневековья, Баку, 1993;
  • Azərbaycan fəlsəfəsi tarixi, Bakı, 1994;
  • Şərq fəlsəfəsi [IX-XII əsrlər] (tərcümə əsərlərin toplusu). Bakı, 1999;
  • Nizami Gəncəvinin fəlsəfi düşüncələri, Bakı, 2000;
  • Azərbaycan fəlsəfəsi tarixi, Bakı, 1994 (kiril), 2006;
  • Şihabəddin Yəhya Sührəvərdi, Bakı, 2009.
  • Seçilmiş əsərləri. Bakı, 2015
  • Məhəmmədhəsən bəy Vəliyev (Baharlı). Bakı, 2015

Xarici dillərdəki bəzi əsərləri

  • Азербайджанские философы и мыслители средневековья. Баку: Элм, 1993.
  • Сухраварди Шихабад-дин Йахйа. Воззрения философов. (с арабского). Примечания// Баку: Элм, 1986. Перевод с Т.Б.Гасановым
  • Философская мысль в Азербайджане в XI–XIII вв. Материалы XII научной сессии посвященной итогам научно-исследовательских работ республики по координируемым АН Аз.ССР проблемам естественных и общественных наук за 1974 г. Баку: Элм, 1975. С. 79–80
  • К вопросу о системе и методе восточного перипатетизма //Сб. "Аль-Фараби и развитие науки и культуры стран Востока". Алма-Ата, 1975. С.16–19
  • К характеристике теории эманации в философии ишракийa //Доклады АН Азерб. ССР. 1975.-№ 5. С. 62–64
  • О приоритете Айналкузата Миянеджи в обосновании пантеистической философии суфизма// Доклады АН Азерб. ССР.- 1978.- № 5. C. 75–78
  • Новое исследование о Фахраддине Рази // Известия АН Азерб. ССР.-1981.-№ 3. C. 122–123
  • Бахманяр – виднейший ученик Ибн Сино //Сб. "Ибн Сино и средневековая философия". Душанбе, 1981. C. 120–127
  • Основные философические течения в Азербайджане в XI–XIII веках// Методологические вопросы истории развития средневековой философии народов Закавказья. Баку: Элм, 1982. С. 208–225
  • Об aктуальных проблемах философской и общественной мысли Зарубежного Востока. (Душанбе, "Дониш", 1983)// Известия АН Азерб. ССР.-1985.-№ 3 (совместно с А.Мамедовым). С. 129–131
  • Азербайджанские представители школы Ибн Сины //Сб. "Торжество разума". Душанбе, Изд. "Дониш", 1988. C. 122–127
  • К вопросу о логике Сираджеддинa Урмави //Сб. "Из истории средневековой восточной философии". Баку: Элм.-1989. С. 81–95
  • "Ал-Джами ас-Сахих" – Авторитетный источник для Азербайджанских мыслителей//Материалы международной конференции "Имам ал-Бухари и его вклад в мировую культуру". Самарканд 23 октября, 1998 г. Издательство "Фан" Академии наук Республики Узбекистан.с. 219
  • "Ал Жомиъ Ас-Сахих" Озарбайжон мутафаккирлари учун муътабар манба сифатида. //"Имом ал-Бухорий ва унинг дуне маданиятида тутган урни". Мавзуидаги халкаро конференция Материаллари. Самарканд 1998 йил, 23 октябрь. Узбекистон Республикаси ФА "Фан" нашриети. C. 41–44
  • "As-Jami as-Sahih" as an authoritative source for Azerbaijan thinkers. //Transactions of the international conference "Imam al-Bukhari and his place in world culture". Samarkand oktober 23, 1998. "Fan" Publishing house Academy of sciences of the Republic of Uzbekistan.- pg. 145–146
  • Gazi Seracettin Urmevi ve Mevlana// "Türkçemin sesi" dergisi, №5 İzmir, 2000
  • شهاب الدين يحيى السهروردي. عقائد الحكماء

المقدمة و الملاحظات: لذاكر محمدوف دار /العلم للنشر، باكو، 1986

Kitabları

İstinadlar

  1. . azerbaycanli.org (azərb.). Effektiv Təşəbbüslər Mərkəzi. 2013-04-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 aprel 2016.
  2. ↑ Aytək Zakirqızı (Məmmədova). Milli fəlsəfi irsimizin əvəzedilməz tədqiqatçısı. "Elm" qəzeti, 31 oktyabr 2006-cı il
  3. ↑ Aytək Zakirqızı (Məmmədova). Əqidə fədaisi. "Xural" qəzeti, 3–9 avqust, 10–16 avqust, 17–23 avqust 2003-cü il sayları
  4. Ülkər Məmmədova, "Yazaraq yaşayan alim", Bakı, "Elm", 2012.
  5. ↑ "Zakir Cabbar bəy oğlu Məmmədov – biblioqrafik göstərici", Bakı, "Elm", 2010. (Azərbaycan, rus və ingilis dillərində). ISBN 978-9952-453-44-7
  6. Orxan Zakiroğlu (Baharlı). "Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri". Bakı, "Sabah", 2001.
  7. Xatirə Quliyeva, "XX əsrin böyük Azərbaycan filosofu Zakir Məmmədov (Baharlı)". Bakı, "Azərnəşr", 2003.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  Vikikitabda Zakir Məmmədov/Biblioqrafiya mövzusuna dair mətn var.
  • Unudulmayanlar — AMEA-nın müxbir üzvü Zakir Məmmədov
  • Milli fəlsəfi fikir tariximizin fədakar tədqiqatçısı
  • tezadlar.az

Avqust 01, 2021
zakir, məmmədov, filosof, vikipediyada, soyadlı, digər, şəxslər, haqqında, məqalələr, zakir, məmmədov, zakir, məmmədov, məmmədov, zakir, cabbar, bəy, oğlu, avqust, 1936, 1936, seyidli, ağdam, rayonu, mart, 2003, 2003, bakı, fəlsəfə, elmləri, doktoru, professor. Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Zakir Memmedov Zakir Memmedov Memmedov Zakir Cabbar bey oglu 16 avqust 1936 1936 08 16 Seyidli Agdam rayonu 2 mart 2003 2003 03 02 Baki felsefe elmleri doktoru professor AMEA nin muxbir uzvu Zakir MemmedovZakir Cabbar bey oglu MemmedovZakir MemmedovDogum tarixi 16 avqust 1936 1936 08 16 Dogum yeri Seyidli Agdam rayonu Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVefat tarixi 2 mart 2003 2003 03 02 66 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanVetendasligi SSRI AzerbaycanElm sahesi felsefeElmi derecesi felsefe elmleri doktoruElmi adi professor AMEA nin muxbir uzvuIs yeri AMEA 1962 2003 Alma mater Azerbaycan Dovlet UniversitetiTehsili aliTaninir Serq felsefesi tarixi Azerbaycan felsefesi tarixi mentiqUzvluyu AMEA Mundericat 1 Heyati 2 Elmi fealiyyeti 3 Esas elmi eserleri 4 Xarici dillerdeki bezi eserleri 5 Kitablari 6 Istinadlar 7 Hemcinin bax 8 Xarici kecidlerHeyati RedakteZakir Memmedov 16 avqust 1936 ci ilde Agdamda anadan olmusdur 1 Anasi Husnu xanim Murtuza bey qizi Memmedbeyova atasi Cabbar bey Ismayil bey oglu Velibeyovdur Cabbar bey Velibeyov Baharli tayfasina mensub dovrunun gorkemli ziyalilarindan idi Baharli kendinde boyuk torpaq sahibi olan Cabbar bey oz evinde mekteb acaraq muellimlik fealiyyeti ile mesgul olmus yeni tipli mektebin esasini qoymusdur 2 Cabbar bey repressiyaya meruz qalmis Sibire surgun edilmisdir Hebs edilerken Cabbar beyin evindeki butun senedler ve kitablar goturulmusdur Buna gore de Zakir Memmedovun dogum haqqindaki sehadetnamesi itmisdir Sonralar ona kend soveti terefinden 1939 cu ilde dogulmasi haqqinda sehadetname verilmisdir 3 Zakir Memmedov siyasi teqib seraitinde boyumus bunun ucun dayisi Memmed Memmedovun mesleheti ile anasinin soyadina kecirilmisdir Melumdur ki sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra bey nesline mensub olanlarin ekseriyyetinin soyadindaki bey sozunu ixtisar ederek onlara pasport verilirdi Buna gore de alimin soyadi Memmedbeyov deyil Memmedov olmusdur 4 Zakir Memmedov orta mekteb illerinden bedii yaradiciliqla mesgul olmus seirler yazmis resmler cekmisdir Onun seirleri rayon qezetinde derc edilmis cekdiyi resmler mekteb sergisinde sulu boya ile cekdiyi Genc micurinciler tablosu ise 1955 ci ilde Respublika sergisinde numayis etdirilmisdir Yoldasliq komeyi adli bir menzum pyesi 1955 ci ilde Agdam pionerler evinin ozfealiyyet kollektivi 1956 ci ilde ise Berde pionerler evinin ozfealiyyet kollektivi terefinden tamasaya qoyulmusdur 5 Orta mektebde oxudugu illerde Zakir Memmedovun bedii yaradiciligi haqqinda Agdamda cap edilen Lenin yolu indiki Agdam qezetinde meqaleler derc edilmisdir Zakir Memmedov 1957 ci ilde Agdam 1 sayli orta mektebi medalla bitirmis ele hemin ilde de Azerbaycan Dovlet Universitetinin serqsunasliq fakultesinin yeni acilan ereb sobesine daxil olmusdur 6 Zakir Memmedov universitetde birinci kursda tehsil alarken 29 noyabr1957 ci ilde atasi Cabbar bey Azerbaycan SSR Ali mehkemesinin qerari ile beraet almisdir 5 Zakir Memmedov universitetde tehsil aldigi illerde ela tehsile ve ictimai ise gore Az LKGI nin fexri fermani ile teltif edilmisdir Cox tirajli Universitet qezetinde seirler erebceden tercumeler derc etdirmisdir O elmi fealiyyetle mesgul oldugu dovrde de seirler yazmisdir Zakir Memmedov Azerbaycanda erebsunasliq mektebinin esasini qoymus Elesger Memmedovdan ereb dilini mukemmel oyrenerek 1962 ci ilde universiteti bitirmisdir Ele hemin il AMEA nin Serqsunasliq Institutunda kicik elmi isci vezifesinde islemisdir 5 1962 1963 illerde Misirde Asuan SES in insasinda ilk azerbaycanli erebsunas tercumeci kimi calismisdir 1964 cu ilin 1 yanvarindan AMEA nin Felsefe sektorunda indiki Felsefe ve Huquq Institutu ise baslamisdir Siraceddin Urmevinin mentiqi gorusleri adli namizedlik dissertasiyasini 1967 ci ilde tamamlasa da 1969 cu ilde mudafie etmisdir Azerbaycanda XI XIII esrlerde felsefi fikir adli doktorluq dissertasiyasini 1974 cu ilde tamamlamis monoqrafiya kimi 1978 cu ilde cap etdirmis doktorluq dissertasiyasi kimi 1990 ci ilde mudafie etmisdir Zakir Memmedov 1969 cu ilden 1970 ci ile qeder Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinda elmi redaktor vezifesinde yarimstat islemis milli felsefemize dair materiallarin Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinda genis yer tutmasina calismisdir Azerbaycanin pesekar filosoflari mehz onun tedqiqati sayesinde bu on cildlik esere dusmusdur 42 meqale 5 2001 ci ilde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu secilmisdir 30 dan cox elmi kitabin cap edilmis ve edilmemis 250 elmi meqalenin o cumleden xaricde cixmis 6 elmi meqalenin muellifidir Uzun muddet felsefe Azerbaycan felsefesi tarixi Serq felsefesi tarixi fenlerini dovlet ali mekteblerinde esasen de Baki Dovlet Universitetinde tedris etmisdir AMEA nin Felsefe ve Siyasi Huquqi Tedqiqatlar Institutunda indiki Felsefe ve Huquq Institutu 1997 ci ilden heyatinin sonuna qeder tesis etdiyi Serq felsefesi tarixi ve dinsunasliq sobesinin mudiri islemisdir 5 2 mart 2003 cu ilde Bakida vefat etmisdir Elmi fealiyyeti RedakteZ C Memmedovun elmi yaradiciligi esas etibarile Serq felsefesi tarixi ve dinsunasliq meselelerine hesr edilmisdir Onun tedqiqatlarina qeder ele hesab edilirdi ki Serqde o cumleden Azerbaycanda pesekar filosoflar yasamamislar yaradiciligindan elde cuzi material olan Behmenyar ise XI esr istisnadir Zakir Memmedov 40 ile yaxin muddetde elmi axtarislar apararaq Azerbaycan filosoflarinin ve mutefekkirlerinin ereb ve fars dillerinde dunyanin muxtelif olkelerinde cap olunmus habele elyazmasi seklinde saxlanilan zengin irsini uze cixarmisdir O onlarin felsefesini varliq telimi ve idrak nezeriyyesini mentiqini ictimai siyasi ve etik goruslerini isleyib hazirlamisdir Z C Memmedov subuta yetirmisdir ki orta esrlerde muselman Serqinde o cumleden Azerbaycanda dini felsefi telimlerle yanasi elmi felsefi telimler de olmusdur O mueyyenlesdirmisdir ki elmi felsefi telimler Serq peripatetizminden sufizmin panteist istiqametinden ve israqilikden ibaretdir 7 Zakir Memmedov subut etmisdir ki Serq peripatetizmini turk filosofu Ebunesr Farabi diger ikisini sufizmin panteist sistemini Azerbaycan filosoflarindan Eynelquzat Miyaneci ve isiq ve qaranliq prinsipine esaslanan israqilik telimini Sihabeddin Yehya Suhreverdi yaratmislar Zakir Memmedov Eynelquzat Miyaneci Sihabeddin Omer Suhreverdi Sihabeddin Yehya Suhreverdi Efzeleddin Xuneci Siraceddin Urmevi ve basqa Azerbaycan filosoflarinin eserleri habele Behmenyarin uc kitabdan mentiq metafizika fizika ibaret Tehsil traktati esasinda Azerbaycanda XI XIII esrlerde felsefi fikir monoqrafiyasini yazmisdir Orta esr Azerbaycan filosoflari ve mutefekkirleri azerbaycanca 1986 rusca 1993 kitabinda gorkemli sexsiyyetlerin ekseriyyeti Ehmed Berdici Mehemmed Berdei Ebunnecib Suhreverdi Emineddin Tebrizi Siraceddin Urmevi Taceddin Mehemmed Urmevi Semseddin Xoylu Necmeddin Naxcivani Sihabeddin Xoylu Muhyiddin Berdei Mehemmed Qarabagi Kemaleddin Erdebili Ehmed Erdebili Recebeli Tebrizi ve b haqqinda menbeler esasinda tedqiqatlar ilk defe olaraq Zakir Memmedov terefinden aparilmisdir Alimin butun tedqiqatlari ilk menbeler esasinda olmus buna gore hemin eserlerin Azerbaycana getirilmesi ucun boyuk emek serf etmisdir Bele ki onun tedqiqatlarina qeder Behmenyarin Metafizikanin movzusu ve Movcudatin mertebeleri adli kicik hecmli iki eseri melum idi Tedqiqatci filosofun genis hecmli Tehsil eserinin varligini askara cixarmisdir Onun elaqedar teskilatlara cox sayli muracietleri hesabina hemin eser Azerbaycana getirilmisdir Alim Tehsil eserini ilk defe olaraq tam halda tedqiqata celb etmisdir Behmenyarin Metafizikanin movzusu Movcudatin mertebeleri eserleri ile beraber Tehsil kitabi da Zakir Memmedov terefinden tam sekilde Azerbaycan diline tercume edilmis Tehsil kitabinin kicik bir hissesi iki eser ise butov sekilde Serq felsefesi IX XII esrler kitabinda Baki 1999 cap edilmisdir 5 Alimin Sihabeddin Yehya Suhreverdi haqqinda tedqiqatlarinin neticesi olaraq cap etdirilmis eseri Menbeler esasinda orta esr Serq filosoflarinin telimlerini herterefli ve genis sekilde arasdirmis Zakir Memmedov Azerbaycanda onlarin yegane tedqiqatcisi oimusdur O dunya sohretli filosoflarimizin irsini tedqiq etmekle beraber onlarin elmi ictimaiyyet terefinden taninmasi ugrunda da calismisdir Alimin tesebbusu ile Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Reyaset Heyeti Israqilik teliminin banisi Sihabeddin Yehya Suhreverdinin vefatinin 800 illik yubileyinin kecirilmesi ile elaqedar 2 aprel 1991 ci ilde qerar 9 11 qebul etmisdir Hemin qerara esasen 25 dekabr 1991 ci ilde Felsefe ve Huquq Institutunda indiki Felsefe Sosiologiya ve Huquq Institutu israqi filosofun yubileyi kecirilmisdir Sihabeddin Yehya Suhreverdinin felsefi irsinin yegane tedqiqatcisi Zakir Memmedov filosofun bir cox eserlerini Azerbaycan diline tercume etse de yalniz ikisi capdan cixmisdir Tedqiqatci S Y Suhreverdinin Filosoflarin gorusleri eserini erebsunas alim Tariyel Hesenovla birlikde Azerbaycan ve rus dillerine tercume etmis ve bu eser ilk defe 1986 ci ilde ikinci defe 1999 cu ilde capdan cixmisdir Filosofun Isiq heykelleri kitabini Azerbaycan diline tercume ederek Zakir Memmedov sexsi vesaiti hesabina ilk defe 1989 cu ilde ikinci defe 1999 cu ilde nesr etdirmisdir 2 Zakir Memmedovun tesebbusu ile Behmenyarin anadan olmasinin 1000 illik yubileyini 1993 cu ilde kecirmek barede Azerbaycan MEA Reyaset Heyeti 1 iyul 1992 ci il qerar 10 16 ve Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabineti 5 noyabr 1992 ci il qerar 607 qerarlar qebul etmisdi Bu munasibetle Felsefe ve Huquq Institutunda uc elmi sessiya bir cox ali mekteblerde konfranslar kecirilmisdir Alimin tesebbusu ile 1998 ci ilde Siraceddin Urmevinin anadan olmasinin 800 illik yubileyi munasibetile elaqedar Azerbaycan MEA Reyaset Heyeti terefinden 11 mart 1998 ci il qerar 8 4 qerar qebul edilmisdir Zakir Memmedov bu dovrde Siraceddin Urmevinin Efzeleddin Xunecinin anadan olmalarinin 800 illik yubileylerini 1999 cu ilde Eynelquzat Miyanecinin anadan olmasinin 900 illik yubileyini qezet ve jurnallarda meqaleler cap etdirmekle kecirmisdi Zakir Memmedov 2000 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Prezidenti Heyder Eliyevin Nesireddin Tusinin anadan olmasinin 800 illiyi haqqinda verdiyi fermanla Dovlet yubiley komissiyasinin uzvu secilmisdir Tedqiqatci Nesireddin Tusinin irsini herterefli ve genis sekilde arasdirmisdir Mehz Zakir Memmedovun tedqiqatindan melum olur ki 1266 ci ilden Maraga resedxanasinda Nesireddin Tusi ile bir yerde calisan azerbaycanli muhendis Kerimeddin Ebubekr Mahmud oglu Selmasinin duzeltdiyi cihazlar arasinda icibos yer kuresi modeli de varmis Uzerinde iqlimlerin tesviri verilmis bu fiqur cografi qlobus idi Bununla da Zakir Memmedov elm aleminde ilk cografi qlobusun alman alimi Martin Bohaymin 1459 1507 hazirlamasi haqqinda fikri elmi fakt esasinda tekzib etmisdir 3 Tarixen gorkemli Azerbaycan filosoflarinin telimleri felsefi mektebe cevrilerek esrler boyu alimler ucun ornek olmusdur Onlarin ideyalari sonralar Serq alemi ile mehdudlasmayib Avropa olkelerine de yayilmisdir Gorkemli Azerbaycan filosof alimi Zakir Memmedov dunya felsefi tarixinin orta esrlerinde 1000 illik dovrde Serq hemcinin Azerbaycan filosoflarinin elmi felsefi dunyagoruslerinin genis oldugunu gostere bilmisdir 5 Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Reyaset Heyetinin qerari ile hazirlanmis Zakir Memmedovun Secilmis eserleri Baki Elm 2015 kitabinda Azerbaycanda XI XIII esrlerde felsefi fikir Baki Elm 1978 Behmenyarin felsefesi Baki Elm 1983 Nizaminin felsefi dusunceleri Baki Elm 2000 Azerbajdzhanskie filosofy i mysliteli srednevekovya Baku Elm 1993 monoqrafiyalari ve elyazmasi seklinde muellifin sexsi arxivinden capa hazirlanmis Orta esr turk qaynaqlarinda felsefi fikir eseri daxil edilmisdir Zakir Memmedovun heyati fealiyyeti ve eserleri haqqinda onlarla meqaleler yazilmisdir Orxan Zakiroglunun Baharli Agdamin adli sanli pedaqoqlari alimleri Baki Sabah 2001 Serq tarixi Baharlilar I kitab Baki 2013 Serq tarixi Baharlilar Ensiklopedik melumat kitabi II kitab Baki 2013 Mirze Veli bey ocagi selefleri xelefleri Baki 2015 Xanlar xani Bayram xan selefleri xelefleri Baki 2015 Hatemxan aga neslinin tarixi sexsiyyetleri Baki 2015 Mehemmedxan aga neslinin tarixi sexsiyyetleri Baki 2015 Cemenli oymagi ve Hatemxan aga nesli I kitab Baki 2016 Veyselli oymagi ve Mehemmedxan aga nesli I kitab Baki 2016 Agdam seher 1 nomreli orta mektebin tarixi 1883 1993 I kitab Baki 2016 Qarabagin Seyidli oymagi I kitab Baki 2017 adli kitablarinda Zakir Memmedovun heyati ve yaradiciligi haqqinda genis melumat verilmisdir Xatire Quliyevanin XX esrin boyuk Azerbaycan filosofu Zakir Memmedov Baharli Baki Azernesr 2003 hecmi 11 c v kitabinda alimin heyati ve yaradiciliq yolu isiqlandirilir Son iller dovru metbuatda Zakir Memmedovun xatiresine ve elmi fealiyyetine hesr edilmis otuzdan cox meqale derc edilmisdir Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi ve Merkezi Elmi Kitabxana terefinden Elm nesriyyatinda 2010 cu ilde Azerbaycan rus ve ingilis dillerinde cap edilen Zakir Memmedov Azerbaycanin elm ve medeniyyet xadimleri silsilesinden olan biblioqrafik gostericide filosofun heyat ve fealiyyeti herterefli sekilde oz eksini tapmisdir Biblioqrafik gostericide Zakir Memmedovun eserleri tercumeleri barede melumat verilir heyat ve yaradiciligi haqqinda edebiyyat da gosterilir Ulker Memmedovanin Yazaraq yasayan alim Baki Elm 2012 140 seh kitabi AMEA nin muxbir uzvu Zakir Memmedovun anadan olmasinin 75 illiyine hesr edilmisdir Kitabda alimin heyati elmi ve bedii fealiyyeti genis sekilde isiqlandirilir Filoloq alim Ulker Memmedova Zakir Memmedovun qizidir Esas elmi eserleri RedakteAzerbaycanda XI XIII esrlerde felsefi fikir Baki 1978 Behmenyarin felsefesi Baki 1983 Orta esr Azerbaycan filosoflari ve mutefekkirleri Baki 1986 Siraceddin Urmevi Baki 1990 Sihabeddin Yehya Suhreverdi qisa biblioqrafik melumat Baki 1991 Eynelquzat Miyaneci Baki 1992 Azerbajdzhanskie filosofy i mysliteli srednevekovya Baku 1993 Azerbaycan felsefesi tarixi Baki 1994 Serq felsefesi IX XII esrler tercume eserlerin toplusu Baki 1999 Nizami Gencevinin felsefi dusunceleri Baki 2000 Azerbaycan felsefesi tarixi Baki 1994 kiril 2006 Sihabeddin Yehya Suhreverdi Baki 2009 Secilmis eserleri Baki 2015 Mehemmedhesen bey Veliyev Baharli Baki 2015Xarici dillerdeki bezi eserleri RedakteAzerbajdzhanskie filosofy i mysliteli srednevekovya Baku Elm 1993 Suhravardi Shihabad din Jahja Vozzreniya filosofov s arabskogo Primechaniya Baku Elm 1986 Perevod s T B Gasanovym Filosofskaya mysl v Azerbajdzhane v XI XIII vv Materialy XII nauchnoj sessii posvyashennoj itogam nauchno issledovatelskih rabot respubliki po koordiniruemym AN Az SSR problemam estestvennyh i obshestvennyh nauk za 1974 g Baku Elm 1975 S 79 80 K voprosu o sisteme i metode vostochnogo peripatetizma Sb Al Farabi i razvitie nauki i kultury stran Vostoka Alma Ata 1975 S 16 19 K harakteristike teorii emanacii v filosofii ishrakija Doklady AN Azerb SSR 1975 5 S 62 64 O prioritete Ajnalkuzata Miyanedzhi v obosnovanii panteisticheskoj filosofii sufizma Doklady AN Azerb SSR 1978 5 C 75 78 Novoe issledovanie o Fahraddine Razi Izvestiya AN Azerb SSR 1981 3 C 122 123 Bahmanyar vidnejshij uchenik Ibn Sino Sb Ibn Sino i srednevekovaya filosofiya Dushanbe 1981 C 120 127 Osnovnye filosoficheskie techeniya v Azerbajdzhane v XI XIII vekah Metodologicheskie voprosy istorii razvitiya srednevekovoj filosofii narodov Zakavkazya Baku Elm 1982 S 208 225 Ob aktualnyh problemah filosofskoj i obshestvennoj mysli Zarubezhnogo Vostoka Dushanbe Donish 1983 Izvestiya AN Azerb SSR 1985 3 sovmestno s A Mamedovym S 129 131 Azerbajdzhanskie predstaviteli shkoly Ibn Siny Sb Torzhestvo razuma Dushanbe Izd Donish 1988 C 122 127 K voprosu o logike Siradzheddina Urmavi Sb Iz istorii srednevekovoj vostochnoj filosofii Baku Elm 1989 S 81 95 Al Dzhami as Sahih Avtoritetnyj istochnik dlya Azerbajdzhanskih myslitelej Materialy mezhdunarodnoj konferencii Imam al Buhari i ego vklad v mirovuyu kulturu Samarkand 23 oktyabrya 1998 g Izdatelstvo Fan Akademii nauk Respubliki Uzbekistan s 219 Al Zhomi As Sahih Ozarbajzhon mutafakkirlari uchun mutabar manba sifatida Imom al Buhorij va uning dune madaniyatida tutgan urni Mavzuidagi halkaro konferenciya Materiallari Samarkand 1998 jil 23 oktyabr Uzbekiston Respublikasi FA Fan nashrieti C 41 44 As Jami as Sahih as an authoritative source for Azerbaijan thinkers Transactions of the international conference Imam al Bukhari and his place in world culture Samarkand oktober 23 1998 Fan Publishing house Academy of sciences of the Republic of Uzbekistan pg 145 146 Gazi Seracettin Urmevi ve Mevlana Turkcemin sesi dergisi 5 Izmir 2000 شهاب الدين يحيى السهروردي عقائد الحكماءالمقدمة و الملاحظات لذاكر محمدوف دار العلم للنشر باكو 1986Kitablari Redakte Istinadlar Redakte Zakir Cabbar oglu Memmedov 1936 2003 azerbaycanli org azerb Effektiv Tesebbusler Merkezi 2013 04 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 aprel 2016 1 2 Aytek Zakirqizi Memmedova Milli felsefi irsimizin evezedilmez tedqiqatcisi Elm qezeti 31 oktyabr 2006 ci il 1 2 Aytek Zakirqizi Memmedova Eqide fedaisi Xural qezeti 3 9 avqust 10 16 avqust 17 23 avqust 2003 cu il saylari Ulker Memmedova Yazaraq yasayan alim Baki Elm 2012 1 2 3 4 5 6 7 Zakir Cabbar bey oglu Memmedov biblioqrafik gosterici Baki Elm 2010 Azerbaycan rus ve ingilis dillerinde ISBN 978 9952 453 44 7 Orxan Zakiroglu Baharli Agdamin adli sanli pedaqoqlari alimleri Baki Sabah 2001 Xatire Quliyeva XX esrin boyuk Azerbaycan filosofu Zakir Memmedov Baharli Baki Azernesr 2003 Hemcinin bax RedakteUlker Memmedova Baharli oymagi Eliseker bey Baharli Bayram xan Baharli Ebdurrehim xan Baharli Bayramxan bey Baharli Mirze Veli bey Baharli Ibrahim bey Baharli Mirze Ismayil bey Veliyev Baharli Agdam rayonunun I Baharli kendi Veliyevler Cemenli oymagi Seyidli oymagi Agdam rayonunun Seyidli kendi Memmedbeyli soyu Qazili soyu Kerbelayi Miralilar Qayibovlar Hatemxan aga Nadirqulu bey Mirze Mehemmedeli bey Qayibov Mehemmedali bey Qazili Seyid Qara Mehemmed Seyid Hesim Memmed Murtuza bey oglu Memmedov Ildirim xan ve Cerkez bey qardaslariXarici kecidler Redakte Vikikitabda Zakir Memmedov Biblioqrafiya movzusuna dair metn var Unudulmayanlar AMEA nin muxbir uzvu Zakir Memmedov Milli felsefi fikir tariximizin fedakar tedqiqatcisi tezadlar azMenbe https az wikipedia org w index php title Zakir Memmedov filosof amp oldid 6053330, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.