Azərbaycanda Siracəddin Urməvi irsinin yeganə tədqiqatçısı AMEA-nın müxbir üzvü, fəlsəfə elmləri doktoru Zakir Məmmədovun əsərlərindən məlum olur ki, filosof 1198-ci ildə Cənubi AzərbaycanınUrmiya şəhərində doğulmuş, uşaqlıq illərini həmin səfalı diyarda keçirmişdir.Mənbələrdə onun Mosulda təhsil aldığı göstərilir.
Siracəddin Urməvi bir müddət Dəməşqdə yaşamış, sonralar isə Kiçik Asiyaya getmişdir. 1246-cı ildən əvvəl o, artıq Konya şəhərində qazi imiş. Görkəmli hüquqşünas alim kimi onun 1250-ci ildə disput məclislərində iştirak etdiyi xəbər verilir.
XIII əsrin türk tarixçisi İbn Bibi 1282–1285-ci illərdə qələmə aldığı "Ali işlərə dair Əlaəddin əmrləri" kitabında Azərbaycan filosofunun bütün elm sahələrində şöhrət tapdığını qeyd edərək fəaliyyətini yüksək qiymətləndirmişdir.
Ən məşhur əsəri "Nurların doğuşları"dır, bu kitabın məntiqə dair hissəsinin Qahirədə Xədiviyyə kitabxanasında saxlanılan əlyazması Siracəddin Urməvinin sağlığında, 1278-ci ilin iyul ayında Konya şəhərində xəttat İsmayıl ibn Xəlil tərəfindən köçürülüb tamamlanıb. Filosofun bu kitabının həmin hissəsi Qütbəddin Razinin ona yazdığı şərhlə birlikdə Təbriz, İstanbul və Tehranda müxtəlif illərdə çap edilib. Digər iri əsəri olan "Hikmət incəlikləri" 1257-ci ildə yazılıb, 1972-ci ildə Tehranda çap edilib.
Zakir Məmmədov elmi-tədqiqatında göstərmişdir ki, Siracəddin Urməvinin əsərlərində peripatetik fəlsəfənin bütün problemləri geniş araşdırılmış, varlıq təlimi, idrak nəzəriyyəsi və məntiq məsələləri dərindən tədqiq edilmiş, mütərəqqi sosial-siyasi görüşlər və etik fikirlər öz dolğun ifadəsini tapmışdır.
Varlıq təlimi
Siracəddin Urməvi Şərq peripatetiklərinin mövqeyindən çıxış edərək, varlığın müxtəlif qismlərinin şərhini vermişdir. Varlığı onun ziddi olan yoxluq anlayışı ilə qarşılıqlı götürmüşdür. Filosof mövcudatda səbəbiyyətin obyektivliyini qəbul edir.
Vacib və mümkün varlığı səbəb və nəticə əlaqədarlığında götürən Siracəddin Urməvi onların hər ikisini əzəli və əbədi hesab etmişdir.Substansiya və aksidensiya mövzusu üzərində geniş dayanıb, onu vacib varlığa deyil, mümkün varlığa aid bilmişdir. Zenon, Platon və Aristotelin hərəkət kateqoriyasının təhlilini verərək, Aristotellə razılşıb. Geosentrik nəzəriyyənin tərəfdarı olub.
İdrak nəzəriyyəsi
Cansız cisimlərə nisbətdə canlıları, canlılardan insanı üstün tutub: "insanın sair canlılardan üstünlüyü ondadır ki, insanda ayrıca və ümumi şeylər haqqında məlumat, habelə, dərketmə qüvvəsi və aləti var." İdrakın əqli mərhələsi Siracəddin Urməvi və ümumiyyətlə, Şərq peripatetizmi tərəfindən hissi mərhələnin davamı, həqiqətin əldə edilməsi prosesinin ən yüksək məqamı kimi göstərilib. Siracəddin Urməvinin məntiqi Aristotelin və onun Şərqdəki davamçılarının təliminə əsaslanır.
Sosial-siyasi görüşləri və etikası
O, hakimlik kimi bir çöx vəzifə sahiblərinin etiketini işləyib hazırlamışdır. "Ədalətli sultanın bir günlük ədaləti altmış ilin ibadətindən yaxşıdır" hökmünü dönə-dönə təkrarlayıb. Onun etikasında insanın özünü idarə etməsi bilavasitə xasiyyətlərilə bağlıdır.
Siracəddin Urməvi 1283-ci ildə TürkiyəninKonya şəhərində vəfat etmişdir.
Əsərləri
"Məntiqə və fəlsəfəyə dair nurların doğuşları"
"Hikmət incəlikləri"
"Haqqın bəyanı"
"Metodlar"
"Ziddiyyətin misallarına dair traktat"
"Dialektikaya dair traktatlar"
"Həkimanə sözlərin islahı"
"Təhsil"
"Suallar" və s.
İstinadlar
Zakir Məmmədov. Siracəddin Urməvi. Azərbaycan SSR EA "Məruzələri", 1967;
Zakir Məmmədov. Siracəddin Urməvinin məntiqinə dair. Azərbaycan SSR EA "Xəbərlər" jurnalı, 1968;
Zakir Məmmədov. Azərbaycanda XI–XIII əsrlərdə fəlsəfi fikir. Bakı, 1978;
Zakir Məmmədov. Bəhmənyarın fəlsəfəsi. Bakı, 1983;
Zakir Məmmədov. Orta əsr Azərbaycan filosofları və mütəfəkkirləri. Bakı, 1986;
Zakir Məmmədov. Siracəddin Urməvi. Bakı, 1990;
Zakir Məmmədov. Azərbaycan fəlsəfəsi tarixi. Bakı, 1994; Təkrar nəşr: 2006.
Avqust 12, 2021
siracəddin, urməvi, siracəddin, mahmud, əbubəkr, oğlu, urməvi, azərbaycan, filosofu, ictimai, siyasi, xadimdir, doğum, tarixi, 1198doğum, yeri, urmiyavəfat, tarixi, 1283vəfat, yeri, konyavətəndaşlığı, iranmilliyyəti, azərbaycanlı, mündəricat, haqqında, varlıq,. Siraceddin Mahmud Ebubekr oglu Urmevi Azerbaycan filosofu ictimai siyasi xadimdir Siraceddin UrmeviDogum tarixi 1198Dogum yeri UrmiyaVefat tarixi 1283Vefat yeri KonyaVetendasligi IranMilliyyeti Azerbaycanli Mundericat 1 Haqqinda 2 Varliq telimi 3 Idrak nezeriyyesi 4 Sosial siyasi gorusleri ve etikasi 5 Eserleri 6 IstinadlarHaqqinda RedakteAzerbaycanda Siraceddin Urmevi irsinin yegane tedqiqatcisi AMEA nin muxbir uzvu felsefe elmleri doktoru Zakir Memmedovun eserlerinden melum olur ki filosof 1198 ci ilde Cenubi Azerbaycanin Urmiya seherinde dogulmus usaqliq illerini hemin sefali diyarda kecirmisdir Menbelerde onun Mosulda tehsil aldigi gosterilir Siraceddin Urmevi bir muddet Demesqde yasamis sonralar ise Kicik Asiyaya getmisdir 1246 ci ilden evvel o artiq Konya seherinde qazi imis Gorkemli huquqsunas alim kimi onun 1250 ci ilde disput meclislerinde istirak etdiyi xeber verilir XIII esrin turk tarixcisi Ibn Bibi 1282 1285 ci illerde qeleme aldigi Ali islere dair Elaeddin emrleri kitabinda Azerbaycan filosofunun butun elm sahelerinde sohret tapdigini qeyd ederek fealiyyetini yuksek qiymetlendirmisdir En meshur eseri Nurlarin doguslari dir bu kitabin mentiqe dair hissesinin Qahirede Xediviyye kitabxanasinda saxlanilan elyazmasi Siraceddin Urmevinin sagliginda 1278 ci ilin iyul ayinda Konya seherinde xettat Ismayil ibn Xelil terefinden kocurulub tamamlanib Filosofun bu kitabinin hemin hissesi Qutbeddin Razinin ona yazdigi serhle birlikde Tebriz Istanbul ve Tehranda muxtelif illerde cap edilib Diger iri eseri olan Hikmet incelikleri 1257 ci ilde yazilib 1972 ci ilde Tehranda cap edilib Zakir Memmedov elmi tedqiqatinda gostermisdir ki Siraceddin Urmevinin eserlerinde peripatetik felsefenin butun problemleri genis arasdirilmis varliq telimi idrak nezeriyyesi ve mentiq meseleleri derinden tedqiq edilmis mutereqqi sosial siyasi gorusler ve etik fikirler oz dolgun ifadesini tapmisdir Varliq telimi RedakteSiraceddin Urmevi Serq peripatetiklerinin movqeyinden cixis ederek varligin muxtelif qismlerinin serhini vermisdir Varligi onun ziddi olan yoxluq anlayisi ile qarsiliqli goturmusdur Filosof movcudatda sebebiyyetin obyektivliyini qebul edir Vacib ve mumkun varligi sebeb ve netice elaqedarliginda goturen Siraceddin Urmevi onlarin her ikisini ezeli ve ebedi hesab etmisdir Substansiya ve aksidensiya movzusu uzerinde genis dayanib onu vacib varliga deyil mumkun varliga aid bilmisdir Zenon Platon ve Aristotelin hereket kateqoriyasinin tehlilini vererek Aristotelle razilsib Geosentrik nezeriyyenin terefdari olub Idrak nezeriyyesi RedakteCansiz cisimlere nisbetde canlilari canlilardan insani ustun tutub insanin sair canlilardan ustunluyu ondadir ki insanda ayrica ve umumi seyler haqqinda melumat habele derketme quvvesi ve aleti var Idrakin eqli merhelesi Siraceddin Urmevi ve umumiyyetle Serq peripatetizmi terefinden hissi merhelenin davami heqiqetin elde edilmesi prosesinin en yuksek meqami kimi gosterilib Siraceddin Urmevinin mentiqi Aristotelin ve onun Serqdeki davamcilarinin telimine esaslanir Sosial siyasi gorusleri ve etikasi RedakteO hakimlik kimi bir cox vezife sahiblerinin etiketini isleyib hazirlamisdir Edaletli sultanin bir gunluk edaleti altmis ilin ibadetinden yaxsidir hokmunu done done tekrarlayib Onun etikasinda insanin ozunu idare etmesi bilavasite xasiyyetlerile baglidir Siraceddin Urmevi 1283 ci ilde Turkiyenin Konya seherinde vefat etmisdir Eserleri Redakte Mentiqe ve felsefeye dair nurlarin doguslari Hikmet incelikleri Haqqin beyani Metodlar Ziddiyyetin misallarina dair traktat Dialektikaya dair traktatlar Hekimane sozlerin islahi Tehsil Suallar ve s Istinadlar RedakteZakir Memmedov Siraceddin Urmevi Azerbaycan SSR EA Meruzeleri 1967 Zakir Memmedov Siraceddin Urmevinin mentiqine dair Azerbaycan SSR EA Xeberler jurnali 1968 Zakir Memmedov Azerbaycanda XI XIII esrlerde felsefi fikir Baki 1978 Zakir Memmedov Behmenyarin felsefesi Baki 1983 Zakir Memmedov Orta esr Azerbaycan filosoflari ve mutefekkirleri Baki 1986 Zakir Memmedov Siraceddin Urmevi Baki 1990 Zakir Memmedov Azerbaycan felsefesi tarixi Baki 1994 Tekrar nesr 2006 Menbe https az wikipedia org w index php title Siraceddin Urmevi amp oldid 5506130, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
