Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Zəngibasar.
Zəngibasar mahalı — Ermənistan Respublikası ərazisində, Yerevan quberniyasına daxil olan ən böyük mahallardan biri.
Zəngibasar mahalı
Mahal öz adını bu yerləri kəsib gedən Zəngi çayının adından götürüb. Zəngi çayı İrəvan şəhərinin Qərbindən keçib, Ağrı vadisindən (dəyişdirilmiş adı Ararat düzənliyi) axaraq Zəngibasar mahalı ərazisində Araz çayına tökülür. Ağrı vadisi boyu Zəngi çayının hər iki tərəfində azərbaycanlı kəndləri mövcud olub. 1930-cu illərin repressiyaları zamanı Zəngibasar mahalının Arazqırağı kəndlərinin əhalisinin böyük bir hissəsi baş götürüb Türkiyəyə köçüb.
Coğrafiyası
Araz çayının sol qolu olan Zəngi çayıGöycə (Sevan) gölündən başalayaraq Ağmanqan (Geğam) sıra dağlarının cənub-qərb qurtaracağı yamaclarını yarıb, yaratdığı dərin dərə ilə axaraq 1000-1200 metr mütləq yüksəklikdə İrəvan (Orta Araz) çuxuruna çıxır. Orta dağlıq ərazinin düzənlikdə qovuşduğu hissədən cənub-qərbə, Araz çayının sol sahilinə qədər uzanan düzənlikdə Zəngibasar mahalı yerləşirdi. İlin yaz və payız aylarında vaxtaşırı daşan Zəngi çayı yataqboyu yerləşən düzənlik ərazini basırdı. Ona görə də bu yerlər- Zəngi çayının daşqın sularının basdığı ərazi «Zəngibasar» adlandırılmışdı. «Zəngi» coğrafi adı isə türk tayfalarının birinin adından götürülmüşdür. Zəngibasar rayonunun ərazisi şimalda İrəvan şəhər sovetliyi, cənub-şərqdə Qəmərli (Artaşat), cənub-qərbdə Eçmiədzin (Üçkilsə) rayonları ərazisi ilə həmsərhəd idi. Rayondan cənuba axan Araz çayı sağ sahili boyu Türkiyə dövləti ərazisi ilə sərhədlənir.
Tarixi
Zəngibasarın (Masis) ərazisi Ermənistanda ən geniş sahəni əhatə edən rayonlardan biri idi. 1938-ci ildə yaranan inzibati rayon idi. 1948-ci ildə Stalinin qərarına əsasən Ermənistandan Azərbaycan SSR ərazisinə məcburi köçürülmüş soydaşlarımızın bir qismi 1960-cı illərdə yenidən vətənə qayıdılar.
1920-1988-ci illərdə azərbaycanlıların başının üstündən rus imperiyasının qılıncı asılmışdı. 1988-ci il noyabr ayının son dörd-beş günü ilə dekabr ayının ilk bir-iki günləri arasında azərbaycanlıların bütün Ermənistanda olduğu kimi Zəngibasardan da qovulnası və kütləvi qırğınlara məruz qalması baş verdi..
Zəngibasar rayonu ərazisində 37 kəndin ancaq dördündə (Azadaşen, Kələley, Yenicə və Cəlilabad) ermənilər yaşayırdılar. Zəngibasar rayonunun mərkəzi Uluxanlıda (Masis) erməni əhalisi ancaq 1950-ci ildən başlayaraq məskunlaşmışdı. Buna səbəb ermənilərin 1948-1949-cu illərdə köçürülmüş Uluxanlı azərbaycanlılarının ev-eşiyini ələ keçirməsi olmuşdu.
Zəngi çayının sağ sahilində yerləşən Göykümbət kəndində azərbaycanlılarla yanaşı, ermənilər də yaşayırdılar. Burada da ermənilər 1918-ci ildən sonra kənddən qovulmuş azərbaycanlıların bir qisminin evini zəbt etmişdilər.
Zəngibasar inzibati rayonu ərazisinə daxil olmuş 37 kəndin siyahısı aşağıda verilir:
Çobankərə
Çöllü Mehmandar
Rəhimabad
Qaraqışlaq
Zəhmət (Xaçaparaq və ya Haçaparaq)
Azadaşen
Göykümbət
Cəfərabad
Dəmirçi Şöllü
Böyük Şöllü
Yuxarı Necili
Aşağı Necili
Sarvanlar
Uluxanlı
Ağhəmzəli
Rəncbər
Sarıcalar
Seyidkənd
Həbilkənd
Reyhanlı
Qulucan
Hacıhəsən evləri
İlxı Qoruğu
Oruclular
Kələley (Kələrə)
Zəngilər (Donuzyeyən)
Hacıelləz
Ağcaqışlaq
Arbat
Xərrətli
Cəbəçili
Təzəkənd
Qaradağlı (sonralar Qəmərli rayonu tabeliyinə verildi)
Yenicə
Xaraba Kolanı
Həsənli (İlxı Qoruğu kəndi dağıldıqdan sonra salınmış kənd)
Çarvax (sonralar İrəvan şəhər sovetliyinə verildi)
Əhalisi
Zəngibasar rayonunun əhalisi 1948-ci ildə köçürülməyə başlayanda orada on minlərlə adam yaşayırdı. 1958-1960-cı illərdən sonra yenidən öz doğma yurdlarına qayıdan əhalinin sayı 1988-ci ilin noyabr ayında 29860 nəfərə çatmışdı. Əslində bu rəqəm də çox azaldılmışdı. Məsələn, 1980-ci ildə Yuxarı Necili kəndindəki orta məktəbdə 519 şagird oxuyurdu. 1988-ci ildə Zəngibasar rayonunda 32 orta məktəb vardı. Deməli, 32 orta məktəbi olan rayonun əhalisi 30 mindən xeyli çox olmalı idi. Şübhəsiz ki, siyahıyaalmada ermənilər azərbaycanlıların sayını az göstərirdilər.
Mədəniyyəti
Zəngibasar mahalının Uluxanlı kəndində 1880-ci ildə, Çobankərə kəndində isə 1890-cı ildə rus məktəbləri açılmışdı. O vaxt həmin məktəbləri «şkula» adlandırırdılar. 1887-ci ildə Cəlil Məmmədquluzadə ilk müəllimlik fəaliyyətini məhz Uluxanlı kəndindəki məktəbdə başlamışdı.
İrəvan şəhərindən olan Məmməd Qazıyev (çox ehtimal ki, o, tarix elmləri doktoru, ADU-nun professoru Məmməd Qazıyevin babası idi), Vedili Şəmidi bəy və başqaları Uluxanlı rus məktəbinin direktoru olmuşlar. XX əsrin ilk illərində Uluxanlı rus məktəbində dərs deyən müəllimlərdən biri əslən iranlı olan Məmmədcəfər idi.
İqtisadiyyatı
Zəngibasar əhalisi əsasən həyətyanı təsərrüfatla (bostançılıq, tərəvəzçilik, maldarlıq, bağçılıq və s.) məşğul olubdur. Zəngibasarlıların əli daim torpaqda olduğundan onlar ən ağır illərdə belə çörəyə möhtac qalmayıblar.
Əziz Ələkbərli, "Qədim türk-oğuz yurdu "Ermənistan"", Bakı, "Sabah", 1994.
PDF versiyası. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2
Həbib Rəhimoğlu. "Silinməz adlar, sağalmaz yaralar", Bakı, "Azərnəşr", 1997.
B.Ə.Budaqov, Q.Ə.Qeybullayev. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti". Bakı, "Oğuz eli", 1998.
Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995.
zəngibasar, mahalı, səhifənin, neytrallığı, şübhə, doğurur, məqalədə, tərəf, tutma, pisləmək, məqsədi, daşıyan, doğruluğu, sübut, edilməyən, fikirlər, olduğu, iddia, edilir, xahiş, olunur, məsələ, ilə, əlaqədar, müzakirələrdə, iştirak, edəsiniz, adın, digər, i. Bu sehifenin neytralligi subhe dogurur Meqalede teref tutma ve ya pislemek meqsedi dasiyan ve dogrulugu subut edilmeyen fikirler oldugu iddia edilir Xahis olunur bu mesele ile elaqedar muzakirelerde istirak edesiniz Bu adin diger istifade formalari ucun bax Zengibasar Zengibasar mahali Ermenistan Respublikasi erazisinde Yerevan quberniyasina daxil olan en boyuk mahallardan biri 1 Zengibasar mahaliMahal oz adini bu yerleri kesib geden Zengi cayinin adindan goturub Zengi cayi Irevan seherinin Qerbinden kecib Agri vadisinden deyisdirilmis adi Ararat duzenliyi axaraq Zengibasar mahali erazisinde Araz cayina tokulur Agri vadisi boyu Zengi cayinin her iki terefinde azerbaycanli kendleri movcud olub 1930 cu illerin repressiyalari zamani Zengibasar mahalinin Arazqiragi kendlerinin ehalisinin boyuk bir hissesi bas goturub Turkiyeye kocub Mundericat 1 Cografiyasi 2 Tarixi 3 Ehalisi 4 Medeniyyeti 5 Iqtisadiyyati 6 Istinadlar 7 Menbe 8 Hemcinin baxCografiyasi RedakteAraz cayinin sol qolu olan Zengi cayi Goyce Sevan golunden basalayaraq Agmanqan Gegam sira daglarinin cenub qerb qurtaracagi yamaclarini yarib yaratdigi derin dere ile axaraq 1000 1200 metr mutleq yukseklikde Irevan Orta Araz cuxuruna cixir Orta dagliq erazinin duzenlikde qovusdugu hisseden cenub qerbe Araz cayinin sol sahiline qeder uzanan duzenlikde Zengibasar mahali yerlesirdi Ilin yaz ve payiz aylarinda vaxtasiri dasan Zengi cayi yataqboyu yerlesen duzenlik erazini basirdi Ona gore de bu yerler Zengi cayinin dasqin sularinin basdigi erazi Zengibasar adlandirilmisdi Zengi cografi adi ise turk tayfalarinin birinin adindan goturulmusdur Zengibasar rayonunun erazisi simalda Irevan seher sovetliyi cenub serqde Qemerli Artasat cenub qerbde Ecmiedzin Uckilse rayonlari erazisi ile hemserhed idi Rayondan cenuba axan Araz cayi sag sahili boyu Turkiye dovleti erazisi ile serhedlenir Tarixi RedakteZengibasarin Masis erazisi Ermenistanda en genis saheni ehate eden rayonlardan biri idi 1938 ci ilde yaranan inzibati rayon idi 1948 ci ilde Stalinin qerarina esasen Ermenistandan Azerbaycan SSR erazisine mecburi kocurulmus soydaslarimizin bir qismi 1960 ci illerde yeniden vetene qayidilar 1920 1988 ci illerde azerbaycanlilarin basinin ustunden rus imperiyasinin qilinci asilmisdi 1988 ci il noyabr ayinin son dord bes gunu ile dekabr ayinin ilk bir iki gunleri arasinda azerbaycanlilarin butun Ermenistanda oldugu kimi Zengibasardan da qovulnasi ve kutlevi qirginlara meruz qalmasi bas verdi Zengibasar rayonu erazisinde 37 kendin ancaq dordunde Azadasen Keleley Yenice ve Celilabad ermeniler yasayirdilar Zengibasar rayonunun merkezi Uluxanlida Masis ermeni ehalisi ancaq 1950 ci ilden baslayaraq meskunlasmisdi Buna sebeb ermenilerin 1948 1949 cu illerde kocurulmus Uluxanli azerbaycanlilarinin ev esiyini ele kecirmesi olmusdu Zengi cayinin sag sahilinde yerlesen Goykumbet kendinde azerbaycanlilarla yanasi ermeniler de yasayirdilar Burada da ermeniler 1918 ci ilden sonra kendden qovulmus azerbaycanlilarin bir qisminin evini zebt etmisdiler Zengibasar inzibati rayonu erazisine daxil olmus 37 kendin siyahisi asagida verilir Cobankere Collu Mehmandar Rehimabad Qaraqislaq Zehmet Xacaparaq ve ya Hacaparaq Azadasen Goykumbet Ceferabad Demirci Sollu Boyuk Sollu Yuxari Necili Asagi Necili Sarvanlar Uluxanli Aghemzeli Rencber Saricalar Seyidkend Hebilkend Reyhanli Qulucan Hacihesen evleri Ilxi Qorugu Oruclular Keleley Kelere Zengiler Donuzyeyen Haciellez Agcaqislaq Arbat Xerretli Cebecili Tezekend Qaradagli sonralar Qemerli rayonu tabeliyine verildi Yenice Xaraba Kolani Hesenli Ilxi Qorugu kendi dagildiqdan sonra salinmis kend Carvax sonralar Irevan seher sovetliyine verildi Ehalisi RedakteZengibasar rayonunun ehalisi 1948 ci ilde kocurulmeye baslayanda orada on minlerle adam yasayirdi 1958 1960 ci illerden sonra yeniden oz dogma yurdlarina qayidan ehalinin sayi 1988 ci ilin noyabr ayinda 29860 nefere catmisdi Eslinde bu reqem de cox azaldilmisdi Meselen 1980 ci ilde Yuxari Necili kendindeki orta mektebde 519 sagird oxuyurdu 1988 ci ilde Zengibasar rayonunda 32 orta mekteb vardi Demeli 32 orta mektebi olan rayonun ehalisi 30 minden xeyli cox olmali idi Subhesiz ki siyahiyaalmada ermeniler azerbaycanlilarin sayini az gosterirdiler Medeniyyeti RedakteZengibasar mahalinin Uluxanli kendinde 1880 ci ilde Cobankere kendinde ise 1890 ci ilde rus mektebleri acilmisdi O vaxt hemin mektebleri skula adlandirirdilar 1887 ci ilde Celil Memmedquluzade ilk muellimlik fealiyyetini mehz Uluxanli kendindeki mektebde baslamisdi Irevan seherinden olan Memmed Qaziyev cox ehtimal ki o tarix elmleri doktoru ADU nun professoru Memmed Qaziyevin babasi idi Vedili Semidi bey ve basqalari Uluxanli rus mektebinin direktoru olmuslar XX esrin ilk illerinde Uluxanli rus mektebinde ders deyen muellimlerden biri eslen iranli olan Memmedcefer idi Iqtisadiyyati RedakteZengibasar ehalisi esasen heyetyani teserrufatla bostanciliq terevezcilik maldarliq bagciliq ve s mesgul olubdur Zengibasarlilarin eli daim torpaqda oldugundan onlar en agir illerde bele coreye mohtac qalmayiblar 2 Istinadlar Redakte Ermeni cumhuriyyetinde M B Mirabbas Mirbagirzade Azerbaycan qezeti 1 tesrin evvel oktyabr 1919 287 olu kecid Zengibasar mahaliMenbe RedakteEziz Elekberli Qedim turk oguz yurdu Ermenistan Baki Sabah 1994 PDF versiyasi Qerbi Azerbaycanin turk menseli toponimleri Muellifi I M Bayramov Redaktorlari B E Budaqov H I Mirzeyev S A Memmedov Baki Elm nesriyyati 696 seh ISBN 5 8066 1452 2 Hebib Rehimoglu Silinmez adlar sagalmaz yaralar Baki Azernesr 1997 B E Budaqov Q E Qeybullayev Ermenistanda Azerbaycan menseli toponimlerin izahli lugeti Baki Oguz eli 1998 Ermenistan azerbaycanlilarinin tarixi cografiyasi Baki Genclik 1995 Hemcinin bax RedakteQerbi Azerbaycan mahallari Zengibasar rayonu Azerbaycanlilarin Qerbi Azerbaycandan deportasiyasiMenbe https az wikipedia org w index php title Zengibasar mahali amp oldid 5754346, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
