Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Yəhuda İskariot Xristianlığın dörd kanonik İncilinə görə, İsanın orijinal On İki Həvarisindən biri idi. Yəhuda İsanı həbs etməyə gələn camaata qaranlıqda kimliyini açıqlamaq üçün yanağından öpərək otuz gümüş pul müqabilində Qetit bağında ona xəyanət etdi. Müasir dövrdə onun adı tez-tez xəyanət və ya xəyanətlə sinonim olaraq istifadə olunur.
Mark İncili Yəhudanın xəyanəti üçün heç bir səbəb göstərmir, lakin İsanın sonuncu şam yeməyində bunu proqnozlaşdırdığını təqdim edir, bu hadisə bütün digər İncillərdə də təsvir olunur. Matfey İncili 26:15 Yəhudanın otuz gümüş pul müqabilində xəyanət etdiyini bildirir. Lukanın İncili 22:3 və İohannın İncili 13:27 onun şeytan tərəfindən tutulduğunu düşünməyə imkan verir. Matfeyin ayələrinə əsasən, İsanın çarmıxa çəkiləcəyini öyrəndikdən sonra Yəhuda xəyanətinə görə aldığı pulu baş kahinlərə qaytarmağa cəhd etdi və özünü asdı. Kahinlər bu pula yad adamların basdırılması üçün bir tarla almaq üçün istifadə etdilər, bu tarla qan pulu ilə satın alındığı üçün "Qan tarlası" adlandırıldı. Həvarilərin işləri kitabı 1:18 Müqəddəs Pyotrdan sitat gətirir ki, Yəhuda pulu özü tarla almaq üçün istifadə etdi və o, "yıxıldı... ortada parçalandı və bütün bağırsaqları fışqırdı". On iki Həvari arasında onun yerinə daha sonra Matias keçdi.
Bütün İncil rəvayətlərindəki bədnam roluna görə, Yəhuda xristian tarixində mübahisəli bir şəxs olaraq qalır. Onun xəyanəti İsanın çarmıxa çəkilməsinə və dirilməsinə səbəb olan hadisələri xarakterizə edir və ənənəvi xristian teologiyasına görə bu bəşəriyyətə qurtuluş gətirəcək. Proto-pravoslav kilsəsi tərəfindən satqın kimi rədd edilən Yəhudanın Qnostisizm İncili Yəhudanın hərəkətlərini İsanın ona verdiyi göstərişlərə tabe olması kimi təsvir edir və şagirdlər arasında yalnız onun İsanın həqiqi təlimlərini bildiyini göstərir. Orta əsrlərdən bəri Yəhuda bəzən yəhudi xalqının təcəssümü kimi təsvir edilmişdir və onun xəyanəti xristian antisemitizminə haqq qazandırmaq üçün istifadə edilmişdir.
Tarixilik
Yəhuda İskariotun tarixi varlığı dünyəvi tarixçilər arasında ümumiyyətlə qəbul edilsə də, bu nisbi konsensus tamamilə mübahisəsiz qalmamışdır. Yəhuda haqqında mümkün olan ən erkən eyham Korinflilərə Birinci Məktubdan gəlir 11:23–24, burada Həvari Pavel Yəhudanın adını çəkmir lakin Müqəddəs Kitabın əksər tərcümələrində "xəyanətə uğradı" kimi tərcümə olunan yunan sözü paradídōmi (παραδίδωμι) qeyd edilir. Buna baxmayaraq, bəzi bibliya alimləri paradídōmi sözünün "təslim edildi" kimi tərcümə edilməli olduğunu iddia edirlər. Bu tərcümə hələ də Yəhudaya istinad edə bilər, lakin bunun əvəzinə məcazi mənada İsanı romalılara təslim edən Tanrıya da aid edilə bilər.
Yəhudi alimi Hyam Makkobi "Antisemitizm və Müasirlik " (2006) kitabında Əhdi-Cədiddə "Yəhuda" adının yəhudilərə və ya İsanı edam etməkdən məsul olan Yəhudi dini qurumuna hücum kimi qurulduğunu irəli sürür. Con Şelbi Sponq özünün "Müqəddəs Yazıların Günahları" (2009) kitabında bu arqumentlə razılaşır, təkid edir: “Yəhudanın bütün hekayəsi uydurmadır... On iki şagirdin bir üzvü tərəfindən xəyanət aktına ən erkən xristian yazılarında rast gəlinmir. Yəhuda ilk dəfə Mark İncili ilə xristian hekayəsinə daxil edilmişdir ( 3:19 ), eramızın 70-ci illərinin əvvəllərində yazılmışdır."
Həyatı
Ad və arxa fon
Eramızın birinci əsrində məşhur qəhrəman Yəhuda Makkaveyə görə Yəhuda adı yəhudi kişiləri üçün son dərəcə ümumi ad idi. Əhdi-Cədiddə bu adla çoxlu başqa şəxslər xatırlanır. Mark İncilində 3:13–19 60-cı illərin ortalarında və ya 70-ci illərin əvvəllərində yazılmışdır, Yəhuda İskariot bu adla yeganə həvaridir. Matthew 10:2–4 bu təsviri paylaşır.
Ernst Vilhelm Hengstenberg tərəfindən irəli sürülmüş bir fikir budur ki, "İskariot" ibranicə איש-שקרים "yalançı" və ya "xəyanətkar" deməkdir. Stenford bunu rədd edir və iddia edir ki, İncil müəllifləri Yəhudanın İsaya xəyanət etdiyi ifadəsi ilə onun adını təqib edirlər. Bəziləri bu sözün qırmızı rəng mənasını verən aramey sözündən törədiyini irəli sürdülər. Bu, Yeşaya 19:4 ayəsinin Septuaginta tərcüməsinə əsaslanaraq, C. Alfred Morin tərəfindən irəli sürülən nəzəriyyəyə əsaslanaraq "çatdırmaq" deməkdir. Epitet həm də Yəhudanın asılma tərzi ilə əlaqələndirilə bilər. Bu o deməkdir ki, İskariot bir növ yunan-aramey hibridindən gəlir: אִסְכַּרְיוּתָא, Iskarioutha, "boğulma" və ya "daralma" mənasını verir. Bu, epitetin qalan şagirdlər tərəfindən ölümündən sonra tətbiq edildiyini göstərə bilər, lakin Coan E. Taylor bunun İsa tərəfindən Yəhudaya verdiyi təsviri bir ad olduğunu iddia etdi, çünki Müqəddəs Pyotr Kefas kimi digər şagirdlərə də belə adlar verirdi.
Həvari kimi rolu
Kanonik İncillərdə kiçik həvarilərin bəzilərinin adları ilə bağlı tez-tez fikir ayrılığı olsa da, onların dördü Yəhuda İskariotu onlardan biri kimi qeyd edir. Sinoptik İncillərdə deyilir ki, İsa "on iki nəfəri" (Yəhuda da daxil olmaqla) natəmiz ruhlar üzərində güc və təbliğ və şəfa xidməti ilə göndərmişdir: Yəhuda digər on bir nəfərlə birlikdə bu həvari xidmətində açıq şəkildə fəal iştirak etmişdir. Bununla belə, Yəhyanın İncilində Yəhudanın dünyagörüşü fərqli idi — İsanın bir çox şagirdləri onun təlimlərini qəbul etməkdə çətinlik çəkdiyinə görə onu tərk etdilər və İsa on iki nəfərdən soruşdu ki, onlar da onu tərk edəcəklərmi? Müqəddəs Pyotr on iki nəfər barədə qeyd edir: "Ya Rəbb, biz kimin yanına gedək? Əbədi həyat sözləri Səndə var", lakin İsa o zaman müşahidə etdi ki, on iki nəfəri özü seçsə də, onlardan biri (adını İsanın çəkmədiyi, lakin rəvayətçi tərəfindən müəyyən edilmiş) ona xəyanət edəcək "iblis" idi.
İsanın İncillərdə söylədiyi ən yaxşı təsdiqlənmiş və ən etibarlı ifadələrdən biri Matfey İncilindən gəlir 19:28, burada İsa həvarilərinə deyir: «Yeni dünyada, Bəşər Oğlu Öz izzətli taxtına əyləşəndə siz də on iki taxtda oturaraq İsrailin on iki qəbiləsini mühakimə edəcəksiniz». Əhdi-Cədid alimi Bart D. Ehrman belə nəticəyə gəlir: "Bu, İsanın ölümündən sonra, yəqin ki, bir xristian tərəfindən uydurulmuş bir ənənə deyil, çünki bu on iki nəfərdən biri öz işindən əl çəkib ona xəyanət etmişdi. Heç kim düşünmürdü ki, Yəhuda İskariot əzəmətli taxtda əyləşəcək və buna görə də İsanın Padşahlığına geri dönmək üçün qeyd edilir. Sonra onun gələcək Padşahlıqda padşahlıq edəcəyini proqnozlaşdırdığı on iki yaxın şagirdi olduğunu söyləyir."
Ölüm
Yəhudanın ölümü ilə bağlı çoxlu müxtəlif məlumatlar qədim dövrlərdən həm Əhdi-Cədidin daxilində, həm də ondan əlavə gəlib günümüzə qədər çatmışdır.Matthew 27:1–10 deyir ki, İsanın çarmıxa çəkilməsini bilən Yəhuda peşman oldu və 30 gümüşü kahinlərə qaytarmağa cəhd etdi, lakin onlar qan pulu olduğu üçün onları qəbul etmədilər və o, onları yerə atıb getdi. Daha sonra o, Musanın qanunlarına uyğun olaraq özünü asaraq intihar etdi ( Deuteronomy 21:22–23 ). Daha sonra keşişlər bu pulu qan pulu ilə satın alındığı üçün Akeldama (חקל דמא – xakel dama ) – Qan Tarlası kimi tanınan dulusçu tarlasını almaq üçün istifadə etdilər. Yəhudanın pulu tarla almaq üçün istifadə olunduğu bildirilir, Digər mənbələrdə Yəhudanın ölümü təsadüfən baş verib və o, peşmançılıq əlaməti göstərmir.
Hierapolisdən olan erkən Kilsə Atalarından Papias özünün "Rəbbin kəlamlarının ekspozisiyaları" nda (ehtimal ki, eramızın 100-cü illərində yazılmışdır) Yəhudanın Allahın qəzəbinə tuş gəldiyini qeyd edir; bədəni o qədər şişmişdi ki, hər iki tərəfində binaların olduğu küçədən keçə bilmədi. Onun üzü o qədər şişib ki, həkim optik alətlə gözlərinin yerini belə müəyyən edə bilməyib. Yəhudanın cinsi orqanı hədsiz dərəcədə şişmiş və irin və qurdlarla sızmışdı. Nəhayət, o, öz torpağında daxilini yerə tökərək özünü öldürdü bu o qədər dəhşətli üfunət qoxuyurdu ki, hətta bir əsr sonra Papiasın öz zamanında da insanlar hələ də burnunu tutmadan ərazidən keçə bilmirdilər. Bu hekayə antik dövrdə xristianlar arasında yaxşı tanınırdı və tez-tez Əhdi-Cədiddəki iki ziddiyyətli hekayə ilə əks olduğu danışılırdı.
İsaya xəyanət
Yəhudanın İsaya xəyanət etməsinin bir neçə izahı var. Ən erkən hesabda, Mark İncilində, İsaya xəyanət etmək üçün baş kahinlərin yanına gedəndə, ona mükafat olaraq pul təklif edilir, lakin onun motivasiyasının pul olduğu aydın deyil. Matta İncilində isə İsanı təslim etmək üçün ona nə ödəyəcəklərini soruşur. Luka İncilində və Yəhyanın İncilində İblis Yəhudanın içinə girir və onu İsaya xəyanət etməyi təklif edir. Yəhyanın İncilində Yəhuda İsanı məsh etmək üçün pulun yoxsullara xərclənə bilən bahalı ətirlərə xərcləndiyindən şikayətlənir, lakin əlavə edir ki, o, həvarilərin pul kisəsinin gözətçisi olub və ondan oğurluq edirmiş. Bəziləri Yəhudanın İsa öldürülmədən İsaya xəyanət üçün pul ala biləcəyini düşünürdü.
Britaniyalı Əhdi-Cədid alimi Hyu C. Şonfild özünün 1965-ci ildə yazdığı "Pasxa süjeti" kitabında Məsihin çarmıxa çəkilməsinin Bibliya peyğəmbərliyinin şüurlu şəkildə yenidən həyata keçirilməsi olduğunu və Yəhudanın İsanın tam biliyi və razılığı ilə hərəkət etdiyini və ona hakimiyyətə "xəyanət" etdiyini göstərir. Kitab müxtəlif şəkildə "faktiki əsassız", "kiçik məlumatlar" və "vəhşi fərziyyələr", "narahatedici" və "qeyri-adi" kimi təsvir edilmişdir.
Yəhuda İncili
1970-ci illərdə Misirin Beni Masah yaxınlığında bir qibti dilində papirus kodeksi (kitabı) aşkar edildi. Bu İsa və Yəhudanın qarşılıqlı əlaqədə olduğu və qnostik nöqteyi-nəzərdən kainatı müzakirə etdikləri bir sıra söhbətlərə aid olan 2-ci əsrə aid orijinalın eramızın 3-cü və ya 4-cü əsrinə aid surəti idi. Kəşf 2006-cı ilin aprelində ABŞ-ın National Geographic jurnalında kodeksin təsvirləri və müvafiq ekspertlər və müşahidəçilər tərəfindən analitik şərhlərlə "Yəhuda İncili" adlı bədii məqalə dərc etdikdə beynəlxalq aləm tərəfindən ifşa olundu. Məqalənin girişində deyilirdi: "1700 il ərzində itirilmiş qədim mətndə deyilir ki, İsaya xəyanət edən onun ən həqiqi şagirdi olub". Məqalə orijinal sənədin 2-ci əsrdə mövcud olduğuna dair bəzi sübutlara işarə edir: Təxminən eramızın 180-cı illərində, o zamanlar Roma Qalasının ərazisində olan Lion yepiskopu Lionlu İriney "Bidətlərə qarşı" adlı böyük bir traktat yazmışdı.
Jurnalın buraxılışı yayımlanmadan əvvəl, digər xəbər mediaları bu barədə ixtisarlı seçmə şəkildə xəbərlər verirdilər.
İstinadlar
- Matthew 26:14, Matthew 26:47, Mark 14:10, Mark 14:42, Luke 22:1, Luke 22:47, John 13:18, John 18:1
- Gibson, David. "Anti-Semitism's Muse; Without Judas, History Might Have Hijacked Another Villain". The New York Times. 9 April 2006.
- Ehrman, 1999
- Gubar, 2009
- Stein, Robert H. Criteria for the Gospels' Authenticity // Paul Copan; William Lane Craig (redaktorlar ). Contending with Christianity's Critics: Answering New Atheists & Other Objectors. Nashville, Tennessee: B&H Publishing Group. 2009. səh. 93. ISBN .
- Meier, John P. Criteria: How Do We Decide What Comes from Jesus? // Dunn, James D.G.; McKnight, Scot (redaktorlar ). The Historical Jesus in Recent Research. Warsaw, Indiana: Eisenbrauns. 2005. 127–28. ISBN .
- Stanford, 2015
- Maccoby, Hyam. Antisemitism and Modernity. London, England: Routledge. 2006. səh. 14. ISBN .
- Spong, John Shelby. The Sins of Scripture. New York City: HarperCollins. 2009. ISBN .
- Edwards, Katie. "Why Judas was actually more of a saint, than a sinner". The Conversation Trust. 23 March 2016. İstifadə tarixi: 28 July 2018.
- Ehrman, 2016
- Zwiep, 2004
- Smith, Barry D. The Meaning of Jesus' Death: Reviewing the New Testament's Interpretations. T&T Clark. 2010. səh. 93. ISBN .
- Ehrman, Bart D. The Lost Gospel of Judas Iscariot: A New Look at Betrayer and Betrayed. Oxfordshire, England: Oxford University Press. 2008. səh. 147. ISBN .
- Green, Joel B.; McKnight, Scot; Marshall, I. Howard. Dictionary of Jesus and the Gospels. Downers Grove, Illinois: InterVarsity Press. 1992. 406–07. ISBN .
- (Mark 14:10–11)
- (Matthew 26:14–16)
- Luke 22:3–6
- John 13:27
- John 12:1–6
- Luke 4:25–30
- John 7:28–30
- John 10:30–39
- John A. T. Robinson (redaktor).
- Spong, John Shelby. The Easter Moment. New York City: HarperCollins. 2010. səh. 150. ISBN .
- "Ancient Manuscript Suggests Jesus Asked Judas to Betray Him". Fox News. New York City: Associated Press. 6 April 2006. 21 May 2013 tarixində arxivləşdirilib.
Xarici keçidlər
- Yəhudi Ensiklopediyasında "Yəhuda İskaryot"
- "İncil həqiqəti" : The New York Times -da Yəhuda Müjdəsi haqqında məqalə
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cotto di Bondone terefinden Yehudanin Opusu 1304 1306 Yehudanin Qetit baginda tanidici opusunu tesvir edir Yehuda Iskariot Xristianligin dord kanonik Inciline gore Isanin orijinal On Iki Hevarisinden biri idi Yehuda Isani hebs etmeye gelen camaata qaranliqda kimliyini aciqlamaq ucun yanagindan operek otuz gumus pul muqabilinde Qetit baginda ona xeyanet etdi Muasir dovrde onun adi tez tez xeyanet ve ya xeyanetle sinonim olaraq istifade olunur Mark Incili Yehudanin xeyaneti ucun hec bir sebeb gostermir lakin Isanin sonuncu sam yemeyinde bunu proqnozlasdirdigini teqdim edir bu hadise butun diger Incillerde de tesvir olunur Matfey Incili 26 15 Yehudanin otuz gumus pul muqabilinde xeyanet etdiyini bildirir Lukanin Incili 22 3 ve Iohannin Incili 13 27 onun seytan terefinden tutuldugunu dusunmeye imkan verir Matfeyin ayelerine esasen Isanin carmixa cekileceyini oyrendikden sonra Yehuda xeyanetine gore aldigi pulu bas kahinlere qaytarmaga cehd etdi ve ozunu asdi Kahinler bu pula yad adamlarin basdirilmasi ucun bir tarla almaq ucun istifade etdiler bu tarla qan pulu ile satin alindigi ucun Qan tarlasi adlandirildi Hevarilerin isleri kitabi 1 18 Muqeddes Pyotrdan sitat getirir ki Yehuda pulu ozu tarla almaq ucun istifade etdi ve o yixildi ortada parcalandi ve butun bagirsaqlari fisqirdi On iki Hevari arasinda onun yerine daha sonra Matias kecdi Butun Incil revayetlerindeki bednam roluna gore Yehuda xristian tarixinde mubahiseli bir sexs olaraq qalir Onun xeyaneti Isanin carmixa cekilmesine ve dirilmesine sebeb olan hadiseleri xarakterize edir ve enenevi xristian teologiyasina gore bu beseriyyete qurtulus getirecek Proto pravoslav kilsesi terefinden satqin kimi redd edilen Yehudanin Qnostisizm Incili Yehudanin hereketlerini Isanin ona verdiyi gosterislere tabe olmasi kimi tesvir edir ve sagirdler arasinda yalniz onun Isanin heqiqi telimlerini bildiyini gosterir Orta esrlerden beri Yehuda bezen yehudi xalqinin tecessumu kimi tesvir edilmisdir ve onun xeyaneti xristian antisemitizmine haqq qazandirmaq ucun istifade edilmisdir TarixilikYehuda Iskariotun tarixi varligi dunyevi tarixciler arasinda umumiyyetle qebul edilse de bu nisbi konsensus tamamile mubahisesiz qalmamisdir Yehuda haqqinda mumkun olan en erken eyham Korinflilere Birinci Mektubdan gelir 11 23 24 burada Hevari Pavel Yehudanin adini cekmir lakin Muqeddes Kitabin ekser tercumelerinde xeyanete ugradi kimi tercume olunan yunan sozu paradidōmi paradidwmi qeyd edilir Buna baxmayaraq bezi bibliya alimleri paradidōmi sozunun teslim edildi kimi tercume edilmeli oldugunu iddia edirler Bu tercume hele de Yehudaya istinad ede biler lakin bunun evezine mecazi menada Isani romalilara teslim eden Tanriya da aid edile biler Yehudi alimi Hyam Makkobi Antisemitizm ve Muasirlik 2006 kitabinda Ehdi Cedidde Yehuda adinin yehudilere ve ya Isani edam etmekden mesul olan Yehudi dini qurumuna hucum kimi quruldugunu ireli surur Con Selbi Sponq ozunun Muqeddes Yazilarin Gunahlari 2009 kitabinda bu arqumentle razilasir tekid edir Yehudanin butun hekayesi uydurmadir On iki sagirdin bir uzvu terefinden xeyanet aktina en erken xristian yazilarinda rast gelinmir Yehuda ilk defe Mark Incili ile xristian hekayesine daxil edilmisdir 3 19 eramizin 70 ci illerinin evvellerinde yazilmisdir HeyatiAd ve arxa fon Yehuda Iskariot 1886 1894 cu iller arasinda Ceyms Tisso terefinden Eramizin birinci esrinde meshur qehreman Yehuda Makkaveye gore Yehuda adi yehudi kisileri ucun son derece umumi ad idi Ehdi Cedidde bu adla coxlu basqa sexsler xatirlanir Mark Incilinde 3 13 19 60 ci illerin ortalarinda ve ya 70 ci illerin evvellerinde yazilmisdir Yehuda Iskariot bu adla yegane hevaridir Matthew 10 2 4 bu tesviri paylasir Ernst Vilhelm Hengstenberg terefinden ireli surulmus bir fikir budur ki Iskariot ibranice איש שקרים yalanci ve ya xeyanetkar demekdir Stenford bunu redd edir ve iddia edir ki Incil muellifleri Yehudanin Isaya xeyanet etdiyi ifadesi ile onun adini teqib edirler Bezileri bu sozun qirmizi reng menasini veren aramey sozunden torediyini ireli surduler Bu Yesaya 19 4 ayesinin Septuaginta tercumesine esaslanaraq C Alfred Morin terefinden ireli surulen nezeriyyeye esaslanaraq catdirmaq demekdir Epitet hem de Yehudanin asilma terzi ile elaqelendirile biler Bu o demekdir ki Iskariot bir nov yunan aramey hibridinden gelir א ס כ ר יו ת א Iskarioutha bogulma ve ya daralma menasini verir Bu epitetin qalan sagirdler terefinden olumunden sonra tetbiq edildiyini gostere biler lakin Coan E Taylor bunun Isa terefinden Yehudaya verdiyi tesviri bir ad oldugunu iddia etdi cunki Muqeddes Pyotr Kefas kimi diger sagirdlere de bele adlar verirdi Hevari kimi rolu Domenico Ghirlandaio terefinden Hevarilerin cagirisi 1481 Kanonik Incillerde kicik hevarilerin bezilerinin adlari ile bagli tez tez fikir ayriligi olsa da onlarin dordu Yehuda Iskariotu onlardan biri kimi qeyd edir Sinoptik Incillerde deyilir ki Isa on iki neferi Yehuda da daxil olmaqla natemiz ruhlar uzerinde guc ve teblig ve sefa xidmeti ile gondermisdir Yehuda diger on bir neferle birlikde bu hevari xidmetinde aciq sekilde feal istirak etmisdir Bununla bele Yehyanin Incilinde Yehudanin dunyagorusu ferqli idi Isanin bir cox sagirdleri onun telimlerini qebul etmekde cetinlik cekdiyine gore onu terk etdiler ve Isa on iki neferden sorusdu ki onlar da onu terk edeceklermi Muqeddes Pyotr on iki nefer barede qeyd edir Ya Rebb biz kimin yanina gedek Ebedi heyat sozleri Sende var lakin Isa o zaman musahide etdi ki on iki neferi ozu secse de onlardan biri adini Isanin cekmediyi lakin revayetci terefinden mueyyen edilmis ona xeyanet edecek iblis idi Isanin Incillerde soylediyi en yaxsi tesdiqlenmis ve en etibarli ifadelerden biri Matfey Incilinden gelir 19 28 burada Isa hevarilerine deyir Yeni dunyada Beser Oglu Oz izzetli taxtina eylesende siz de on iki taxtda oturaraq Israilin on iki qebilesini muhakime edeceksiniz Ehdi Cedid alimi Bart D Ehrman bele neticeye gelir Bu Isanin olumunden sonra yeqin ki bir xristian terefinden uydurulmus bir enene deyil cunki bu on iki neferden biri oz isinden el cekib ona xeyanet etmisdi Hec kim dusunmurdu ki Yehuda Iskariot ezemetli taxtda eylesecek ve buna gore de Isanin Padsahligina geri donmek ucun qeyd edilir Sonra onun gelecek Padsahliqda padsahliq edeceyini proqnozlasdirdigi on iki yaxin sagirdi oldugunu soyleyir 16 ci esrde Yehudanin 30 gumus pulun odenildiyini eks etdiren freskaOlum Matthew 27 1 10 da tesvir olundugu kimi Tarjiste monastiri Strupets Bolqaristandan Yehudanin ozunu asdigini gosteren XVI esre aid freska Yehudanin olumu ile bagli coxlu muxtelif melumatlar qedim dovrlerden hem Ehdi Cedidin daxilinde hem de ondan elave gelib gunumuze qeder catmisdir Matthew 27 1 10 deyir ki Isanin carmixa cekilmesini bilen Yehuda pesman oldu ve 30 gumusu kahinlere qaytarmaga cehd etdi lakin onlar qan pulu oldugu ucun onlari qebul etmediler ve o onlari yere atib getdi Daha sonra o Musanin qanunlarina uygun olaraq ozunu asaraq intihar etdi Deuteronomy 21 22 23 Daha sonra kesisler bu pulu qan pulu ile satin alindigi ucun Akeldama חקל דמא xakel dama Qan Tarlasi kimi taninan duluscu tarlasini almaq ucun istifade etdiler Yehudanin pulu tarla almaq ucun istifade olundugu bildirilir Diger menbelerde Yehudanin olumu tesadufen bas verib ve o pesmanciliq elameti gostermir Hierapolisden olan erken Kilse Atalarindan Papias ozunun Rebbin kelamlarinin ekspozisiyalari nda ehtimal ki eramizin 100 cu illerinde yazilmisdir Yehudanin Allahin qezebine tus geldiyini qeyd edir bedeni o qeder sismisdi ki her iki terefinde binalarin oldugu kuceden kece bilmedi Onun uzu o qeder sisib ki hekim optik aletle gozlerinin yerini bele mueyyen ede bilmeyib Yehudanin cinsi orqani hedsiz derecede sismis ve irin ve qurdlarla sizmisdi Nehayet o oz torpaginda daxilini yere tokerek ozunu oldurdu bu o qeder dehsetli ufunet qoxuyurdu ki hetta bir esr sonra Papiasin oz zamaninda da insanlar hele de burnunu tutmadan eraziden kece bilmirdiler Bu hekaye antik dovrde xristianlar arasinda yaxsi taninirdi ve tez tez Ehdi Cediddeki iki ziddiyyetli hekaye ile eks oldugu danisilirdi Isaya xeyanetXeyanet Muqeddes Pyotr qilincini qaldirir Yehuda xeyanet opusunu verdikden sonra esgerler Isani tuturlar onun arxasina asilmis cantaya diqqet yetirin icinde 30 gumus varmi Qerb elyazmasindan isiqlandirma teq 1504Yehuda Iskariotun Opusu rengli oyma 15 ci esr Yehudanin Isaya xeyanet etmesinin bir nece izahi var En erken hesabda Mark Incilinde Isaya xeyanet etmek ucun bas kahinlerin yanina gedende ona mukafat olaraq pul teklif edilir lakin onun motivasiyasinin pul oldugu aydin deyil Matta Incilinde ise Isani teslim etmek ucun ona ne odeyeceklerini sorusur Luka Incilinde ve Yehyanin Incilinde Iblis Yehudanin icine girir ve onu Isaya xeyanet etmeyi teklif edir Yehyanin Incilinde Yehuda Isani mesh etmek ucun pulun yoxsullara xerclene bilen bahali etirlere xerclendiyinden sikayetlenir lakin elave edir ki o hevarilerin pul kisesinin gozetcisi olub ve ondan ogurluq edirmis Bezileri Yehudanin Isa oldurulmeden Isaya xeyanet ucun pul ala bileceyini dusunurdu Britaniyali Ehdi Cedid alimi Hyu C Sonfild ozunun 1965 ci ilde yazdigi Pasxa sujeti kitabinda Mesihin carmixa cekilmesinin Bibliya peygemberliyinin suurlu sekilde yeniden heyata kecirilmesi oldugunu ve Yehudanin Isanin tam biliyi ve raziligi ile hereket etdiyini ve ona hakimiyyete xeyanet etdiyini gosterir Kitab muxtelif sekilde faktiki esassiz kicik melumatlar ve vehsi ferziyyeler narahatedici ve qeyri adi kimi tesvir edilmisdir Yehuda Incili Yehuda Mujdesinin ilk sehifesi Kodeks Cakosun 33 cu sehifesi 1970 ci illerde Misirin Beni Masah yaxinliginda bir qibti dilinde papirus kodeksi kitabi askar edildi Bu Isa ve Yehudanin qarsiliqli elaqede oldugu ve qnostik noqteyi nezerden kainati muzakire etdikleri bir sira sohbetlere aid olan 2 ci esre aid orijinalin eramizin 3 cu ve ya 4 cu esrine aid sureti idi Kesf 2006 ci ilin aprelinde ABS in National Geographic jurnalinda kodeksin tesvirleri ve muvafiq ekspertler ve musahideciler terefinden analitik serhlerle Yehuda Incili adli bedii meqale derc etdikde beynelxalq alem terefinden ifsa olundu Meqalenin girisinde deyilirdi 1700 il erzinde itirilmis qedim metnde deyilir ki Isaya xeyanet eden onun en heqiqi sagirdi olub Meqale orijinal senedin 2 ci esrde movcud olduguna dair bezi subutlara isare edir Texminen eramizin 180 ci illerinde o zamanlar Roma Qalasinin erazisinde olan Lion yepiskopu Lionlu Iriney Bidetlere qarsi adli boyuk bir traktat yazmisdi Jurnalin buraxilisi yayimlanmadan evvel diger xeber medialari bu barede ixtisarli secme sekilde xeberler verirdiler IstinadlarMatthew 26 14 Matthew 26 47 Mark 14 10 Mark 14 42 Luke 22 1 Luke 22 47 John 13 18 John 18 1 Gibson David Anti Semitism s Muse Without Judas History Might Have Hijacked Another Villain The New York Times 9 April 2006 Ehrman 1999 Gubar 2009 Stein Robert H Criteria for the Gospels Authenticity Paul Copan William Lane Craig redaktorlar Contending with Christianity s Critics Answering New Atheists amp Other Objectors Nashville Tennessee B amp H Publishing Group 2009 seh 93 ISBN 978 0805449365 Meier John P Criteria How Do We Decide What Comes from Jesus Dunn James D G McKnight Scot redaktorlar The Historical Jesus in Recent Research Warsaw Indiana Eisenbrauns 2005 127 28 ISBN 978 1575061009 Stanford 2015 Maccoby Hyam Antisemitism and Modernity London England Routledge 2006 seh 14 ISBN 978 0415553889 Spong John Shelby The Sins of Scripture New York City HarperCollins 2009 ISBN 978 0060778408 Edwards Katie Why Judas was actually more of a saint than a sinner The Conversation Trust 23 March 2016 Istifade tarixi 28 July 2018 Ehrman 2016 Zwiep 2004 Smith Barry D The Meaning of Jesus Death Reviewing the New Testament s Interpretations T amp T Clark 2010 seh 93 ISBN 978 0567670694 Ehrman Bart D The Lost Gospel of Judas Iscariot A New Look at Betrayer and Betrayed Oxfordshire England Oxford University Press 2008 seh 147 ISBN 978 0 19 534351 9 Green Joel B McKnight Scot Marshall I Howard Dictionary of Jesus and the Gospels Downers Grove Illinois InterVarsity Press 1992 406 07 ISBN 978 0 8308 1777 1 Mark 14 10 11 Matthew 26 14 16 Luke 22 3 6 John 13 27 John 12 1 6 Luke 4 25 30 John 7 28 30 John 10 30 39 John A T Robinson redaktor Spong John Shelby The Easter Moment New York City HarperCollins 2010 seh 150 ISBN 978 0899007328 Ancient Manuscript Suggests Jesus Asked Judas to Betray Him Fox News New York City Associated Press 6 April 2006 21 May 2013 tarixinde arxivlesdirilib Xarici kecidler Yehudi Ensiklopediyasinda Yehuda Iskaryot Incil heqiqeti The New York Times da Yehuda Mujdesi haqqinda meqale