Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vyetnam mədəniyyəti — Hind-Çin yarımadasında Cənub-Şərqi Asiyada yerləşən Vyetnam Sosialist Respublikasının mədəniyyəti.
Xalqları
Vyetnamlılar çox zəngin və unikal mədəniyyətə malik sülhsevər bir xalqdır. Vyetnamın əksər əhalisini vyetlər və 50-dən çox azsaylı xalqlar təşkil edir. Bunlar txay, txo, nunq, mionq, tiyam, kxmer, xaray, edə və başqa xalqlardır.
Arxeoloji qazıntılar
Aparılmış arxeoloji qazıntılar göstərir ki, vyetnamlıların çox qədim tarixi vardır. XX əsrdə artıq bütün dünyada tanınmış Xoabin mədəniyyəti mezolit dövrünə, Bakşon mədəniyyəti neolit dövrünə aid edilmişdir. Vyetnam ərazisində Alt paleolit dövrünə aid də arxeoloji mədəniyyət aşkar olunmuşdur.
Qədim əfsanə
Vyetnam haqqında əksər təsəvvürlər isə -ci ilə təsadüf edir.
Qədim bir əfsanəyə görə ölkənin hökmdarı əjdaha – imperator Lak Lonq dağlara gəzintiyə çıxaraq orada pəri quşu Aukoya rast gəlmiş, sevib ailə qurmuşlar. Əjdaha və pəri quşunun 100 uşağı dünyaya gəlmişdi. Onların yarısı əjdaha ata ilə düzənliyə, yarısı isə anası ilə dağlara getmişlər. Hər il harada olmağından asılı olmayaraq Aukonun əcdadları ruhlara sitayiş etmək üçün vətənlərinə dönürlər. Əfsanəyə görə vyetnamlılar bir anadan olan qardaşların əcdadlarıdır.
Dövlətçilik ənənəsi
Ən qədim Vyetnam dövləti Vanlanq vyetnamlıların tayfa birliyi əsasında e.ə. I minillkdə yaranmışdır.E.ə. 257-ci ildə ölkənin şimalında Aulak dövləti formalaşmışdır. Aulak dövləti e.ə. IV-III əsrlərdə yaranmış Vanlanq dövlətinin, e.ə. 207-ci ildə auvet tayfalarının birləşməsindən sonra yaranmışdır. Aulak dövlətindən başqa e.ə. III əsrin II yarısında Nambyet adlı dövlət də mövcud olmuşdur. Nambyet dövləti daha sonralar Aulak dövləti ilə birləşir. Nambyet dövlətinin sərhədləri indiki Şimali Vyetnamın, qismən də Cənubi Çinin ərazilərini əhatə etmişdir. -ci ildə dövlətin ərazisini Qərbi Xan imperiyası kimi tanınan Çin işğal etmişdi. Çin feodallarının çoxəsrlik istismarına baxmayaraq vyetnamlılar dillərini qoruyub saxlamışlar.
İncəsənət
Vyetnam ərazisindəki qədim sənət nümunələri e.ə. I əsrə aiddir. Vyetnam incəsənətinin çiçəklənmə dövrü Puatra dövlətinin yaranması ilə əlaqədardır. Bu, I minilliyin ortalarına təsadüf edir. Puatra kimi tanınan Mərkəzi Vyetnam incəsənətinə Hindistan, müəyyən dərəcədə isə Kxmer mədəniyyətinin təsiri olmuşdur.
Din
E.ə. III-II əsrlərdə dini-mifoloji görüşlərdən politeist sistem formalaşmışdı.
Eramızın ilk əsrlərindən Vyetnama Hindistandan buddizm fəlsəfəsi və Çindən konfusiçilik yayılmağa başlamışdır. Bunların birləşməsindən Çin daosizmindən kəskin surətdə fərqlənən daosizmin mistik görüşlər kompleksi yarandı.
Hazırda Vyetnamda müxtəlif dini inanclar mövcuddur. Burada əsasən buddizm, konfusiçilik və daosizm geniş yayılıb. Bu dinlər vyetnamlılar və burada yaşayan çinlilər arasında daha geniş vüsət alıb.
Vyetnamda buddizmdən bir sıra təriqətlər yaranıb. Sinkreq sektalar arasında kao-day sektası yeni - 1926-cı ildə yaranıb. Bu təriqət özündə buddizmi, konfusiçiliyi, daosizmi və xristianlığı sintez edir. Bu təriqətin ardıcılları 2 milyon nəfərdir və əsasən ölkənin cənub rayonlarında məskunlaşıblar. Ölkənin cənubunda yerləşən digər bir sektanın – xoa-xaonun tərəfdarları 1,5 milyon nəfərdir.
XVI əsrdən başlayaraq missionerlərin fəaliyyəti nəticəsində ölkəyə xristianlıq daxil olmağa başlamışdır. Hazırda Vyetnamda əksəriyyəti katolik – 3 milyon nəfərdən çox olmaqla xeyli sayda xristian yaşayır. Ölkədə bir sıra protestant təşkilatlar, o cümlədən, 50 min nəfər tərəfdarı olan Vyetnam Yevangelist Kilsəsi, Xristian və Missioner Alyansı, Yeddinci Günün adventistləri və baptistlər fəaliyyət göstərir.
Tyamların bir hissəsi və malaylar İslam dininin sünni məzhəbinə mənsubdurlar.
Tyamların üçdə iki hissəsi özlərinin qədim inanclarını günümüzədək qoruyub saxlamışlar.
Ölkənin daxili rayonlarındakı bəzi xalqlar arasında qəbilə kultu hələ də qalmaqda davam edir.
Vyetnamdakı ateistlərin sayı isə son illərdə sürətlə artır.
İstinadlar
- "Mədəniyyət tarixi və nəzəriyyəsi" 2016-03-05 at the Wayback Machine. Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı, "Sabah" nəşriyyatı, 2010, səh. 131-132. (az.)
Xarici keçidlər
- Viettouch. This site is dedicated to the promotion of Vietnamese history and culture; see reviews of the site.
- Vietnamese Culture 2012-11-27 at the Wayback Machine
- Vietnamese culture and society 2009-09-06 at the Wayback Machine. Embassy of Vietnam in the USA.
- Vietnamese Culture and History. Vietspring.org.
- Vietnam Cultural Profile
- Vietnamese Culture and Traditions
- Vietnamese Poetry
- Vietname and Family 2019-12-16 at the Wayback Machine
- Vietnamese culture index - Vietnam Online
- Vietnam in photo 2012-06-21 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vyetnam medeniyyeti Hind Cin yarimadasinda Cenub Serqi Asiyada yerlesen Vyetnam Sosialist Respublikasinin medeniyyeti XalqlariMilli geyimli genc xanimlarNisan merasimi zamani gelinin ailesinin bey ile gorusu Vyetnamlilar cox zengin ve unikal medeniyyete malik sulhsever bir xalqdir Vyetnamin ekser ehalisini vyetler ve 50 den cox azsayli xalqlar teskil edir Bunlar txay txo nunq mionq tiyam kxmer xaray ede ve basqa xalqlardir Arxeoloji qazintilarAparilmis arxeoloji qazintilar gosterir ki vyetnamlilarin cox qedim tarixi vardir XX esrde artiq butun dunyada taninmis Xoabin medeniyyeti mezolit dovrune Bakson medeniyyeti neolit dovrune aid edilmisdir Vyetnam erazisinde Alt paleolit dovrune aid de arxeoloji medeniyyet askar olunmusdur Qedim efsaneVyetnam haqqinda ekser tesevvurler ise ci ile tesaduf edir Qedim bir efsaneye gore olkenin hokmdari ejdaha imperator Lak Lonq daglara gezintiye cixaraq orada peri qusu Aukoya rast gelmis sevib aile qurmuslar Ejdaha ve peri qusunun 100 usagi dunyaya gelmisdi Onlarin yarisi ejdaha ata ile duzenliye yarisi ise anasi ile daglara getmisler Her il harada olmagindan asili olmayaraq Aukonun ecdadlari ruhlara sitayis etmek ucun vetenlerine donurler Efsaneye gore vyetnamlilar bir anadan olan qardaslarin ecdadlaridir Dovletcilik enenesiEn qedim Vyetnam dovleti Vanlanq vyetnamlilarin tayfa birliyi esasinda e e I minillkde yaranmisdir E e 257 ci ilde olkenin simalinda Aulak dovleti formalasmisdir Aulak dovleti e e IV III esrlerde yaranmis Vanlanq dovletinin e e 207 ci ilde auvet tayfalarinin birlesmesinden sonra yaranmisdir Aulak dovletinden basqa e e III esrin II yarisinda Nambyet adli dovlet de movcud olmusdur Nambyet dovleti daha sonralar Aulak dovleti ile birlesir Nambyet dovletinin serhedleri indiki Simali Vyetnamin qismen de Cenubi Cinin erazilerini ehate etmisdir ci ilde dovletin erazisini Qerbi Xan imperiyasi kimi taninan Cin isgal etmisdi Cin feodallarinin coxesrlik istismarina baxmayaraq vyetnamlilar dillerini qoruyub saxlamislar IncesenetEsas meqale Vyetnam erazisindeki qedim senet numuneleri e e I esre aiddir Vyetnam incesenetinin ciceklenme dovru Puatra dovletinin yaranmasi ile elaqedardir Bu I minilliyin ortalarina tesaduf edir Puatra kimi taninan Merkezi Vyetnam incesenetine Hindistan mueyyen derecede ise Kxmer medeniyyetinin tesiri olmusdur DinEsas meqale Vyetnamda din E e III II esrlerde dini mifoloji goruslerden politeist sistem formalasmisdi Vyetnamda konfusi mebedi Eramizin ilk esrlerinden Vyetnama Hindistandan buddizm felsefesi ve Cinden konfusicilik yayilmaga baslamisdir Bunlarin birlesmesinden Cin daosizminden keskin suretde ferqlenen daosizmin mistik gorusler kompleksi yarandi Hazirda Vyetnamda muxtelif dini inanclar movcuddur Burada esasen buddizm konfusicilik ve daosizm genis yayilib Bu dinler vyetnamlilar ve burada yasayan cinliler arasinda daha genis vuset alib Buddist mebedi Vyetnamda buddizmden bir sira teriqetler yaranib Sinkreq sektalar arasinda kao day sektasi yeni 1926 ci ilde yaranib Bu teriqet ozunde buddizmi konfusiciliyi daosizmi ve xristianligi sintez edir Bu teriqetin ardicillari 2 milyon neferdir ve esasen olkenin cenub rayonlarinda meskunlasiblar Olkenin cenubunda yerlesen diger bir sektanin xoa xaonun terefdarlari 1 5 milyon neferdir XVI esrden baslayaraq missionerlerin fealiyyeti neticesinde olkeye xristianliq daxil olmaga baslamisdir Hazirda Vyetnamda ekseriyyeti katolik 3 milyon neferden cox olmaqla xeyli sayda xristian yasayir Olkede bir sira protestant teskilatlar o cumleden 50 min nefer terefdari olan Vyetnam Yevangelist Kilsesi Xristian ve Missioner Alyansi Yeddinci Gunun adventistleri ve baptistler fealiyyet gosterir Vyetnamda mescid Tyamlarin bir hissesi ve malaylar Islam dininin sunni mezhebine mensubdurlar Tyamlarin ucde iki hissesi ozlerinin qedim inanclarini gunumuzedek qoruyub saxlamislar Olkenin daxili rayonlarindaki bezi xalqlar arasinda qebile kultu hele de qalmaqda davam edir Vyetnamdaki ateistlerin sayi ise son illerde suretle artir Istinadlar Medeniyyet tarixi ve nezeriyyesi 2016 03 05 at the Wayback Machine Ali mektebler ucun derslik Baki Sabah nesriyyati 2010 seh 131 132 ISBN 5 86106 104 1 az Xarici kecidlerVikianbarda Vyetnam medeniyyeti ile elaqeli mediafayllar var Viettouch This site is dedicated to the promotion of Vietnamese history and culture see reviews of the site Vietnamese Culture 2012 11 27 at the Wayback Machine Vietnamese culture and society 2009 09 06 at the Wayback Machine Embassy of Vietnam in the USA Vietnamese Culture and History Vietspring org Vietnam Cultural Profile Vietnamese Culture and Traditions Vietnamese Poetry Vietname and Family 2019 12 16 at the Wayback Machine Vietnamese culture index Vietnam Online Vietnam in photo 2012 06 21 at the Wayback Machine