Əfəndizadə Hacı Məcid Əfəndi ( Mövlanə Hacı Abdulla Həmid Əfəndi Hacı Mustafa Əfəndi oğlu; 1829, Şamaxı - 1908, Şamaxı) - Şamaxı Məktəbbr Komissiyasmın sədri, Bakı Qəza Müsəlman Məclisinin sədrİ, Quberniya qazısı, görkəmli maarifçi və dində reformator.
Həyatı
Əslən indiki İsmayıllı rayonunun Diyallı kəndİndəndir. Şamaxıda ruhani ailəsində anadan olmuşdur. Ilk təhsilini atasının mjllaxanasıda almsş, sonra da 3 il Şamaxıda dünyəvi təhsil almışdır. Atasınm təkidi ib 1846-cı ildə İstanbula gəlir. Aii Ruani məktəbinə daxil olur. Orada İlahİyyatla yanaşı tarix, coğrafıya və nücum tlmləri üzrə də təhsil alır. 4 üdən sonra oranı müvəffəqiyyətlə biürib "Əfəndi" titulu alır. Dini və dünyəvi təlısilin ərəb sistemini də öyrənmək istəyir. Bu məqsədlə Vətənə dönmədən Bağdada üz tutur. Orada daha yüksək pilləli Ali Ruhani Universitetinə daxil olur. 4 il də orada təhsil aldıqdan sonra oranı da "müfti" titulu ilə bitirib, əvvəlcə Məkkəyə gedib müqəddəs "Həcc" ziyarətini icra edir və sonra da Albaniyaya, Tiranaya gedir. Oranın dini məktəbbrində dərs deməklə eyni zamanda din və şəriət sahəsində tədqiqat aparır, "Bəktaşilik" təriqətini araşdmnaqla məşqııl olur. Nəhayət onda təriqətçiliyə qarşı əks bir fıkir yaranır. 4 İlə yaxın fəaliyyəti nəticəsində o Tiranada xalq tərəfindərı tanınır, sevilir, ərəb, türk və Avropa mədəniyyəti barədə xeyli molumat toplayır. Hacı Məcid Əfəndi öz dini fəaliyyətində xeyli mütərəqqi və sİvİl bir yol tutınaq arzusu ilə yaşayırdı. Ona görə də o ömrünün 12 İlini vətənindən, ailəsİndən ayrı yaşamağa həsr etdi. 1858-ci ilin sonlarında "şərbt alimi" dini-elmi titulla Albaniyanı tərk edərək Şamaxiya qayıtdı və böyük "Cümə" məscidinə baş imam təyin olundu. İlk islahatmı da buradan başladı. Şamaxıda o zaman 21ni3scid var idi. Bunlarm hər birinə 20-30 nəfər molla toplaşmışdı, məscidlərin gəlirlərini zəli kimi sorurdular, məscidbr tərair işi və xeyriyyəçilİk üçün vəsail tapa bİlmirdi. Zaqafqazİya General Qubernatorluğunun 22 noyabr 1846-cı il tarixlİ qərarmda hər 100 ailəyə 1 nəfər molla nəzərdə tutulurdu. Buna əsasən də Şamaxı şəhərinə 33-34 nəfər molla kifayət İdi. Lakin təkcə "Cümə"məscidində 50-60 nəfər "Yasin" əzbərçisi toplanmış idi. Hacı "Cümə" məscidində 20-dən artıq mollanı ixtisar etdi. Eyni zamanda bir sıra mənimsəmə vo israfçılığın qarşısını almaqla məscidin icarədən əld? etdiyi illik gəlİrin məbləğini 3,5 dəfə aıtıraraq 618 manatdan 2051 manata çatdırdı. Bunun da nəticəsi olaraq az vaxta məscidin yanında məktəb binası və orada təhsil alası kənd uşaqları iiçün yataqxana tikdirdi, müəllimlər təyin etdi, dİni vo dünyəvi ləhsilə başladı. 1 865-ci illərdə Şamaxıda xüsusi Maarif Komissiyası yaratdı. Özünün sədrlik etdiyi bu komissiya Şamaxı şəhVıində və qəzanm bir sıra kəndlərində onlarla yeni üsullu məktəblər aça bildi. Bu işin təşkili üçün Hacı dəfələrb Qubematora yazılı müraciət edərək onun icazəsi və yardımma nail ola bildi. 1879-cu ildə Hacımn xahİşi və Şamaxılı müfti Əbdülhəmid Əfəndizadənİn (1812-1881) köməyi ilə Qori seminariyası nəzdində Azərbaycan şöbosi açıldı. Şamaxıda seminariya açılması barədə Hacınm Qubernatora yazdığı xahişi nəticəsiz qaldı. Ona görə ki, Hacmın bu təşəbbüsü yerli varlılar və ruhanİIər tərəfındən dəstəklənmədİ. Bu fəaliyyətində Hacı tək deyildİ. Onun Əbdülhəmid Əfəndizadə, S.Ə. Şirvani, Ünsizadə qardaşları, H. B. Zərdabi, Salamovlar, Veysovlar, Sabir, Səhhət kimi onlarla həmfikir və həmkarları var idi. 1997-ci İldə Hacı öz dostu Ö. F. Nemanzadəni Məclis məktəbində dərs demək üçün Şamaxıya dəvət etdi və Faiq Əfəndi 1902-ci ilə kimi bu məktəbdə müəllimlik etdi. Ö. F. Nemanzadə Şamaxıda məktəb işinin geniş inkişafını qeyd edərək göstərir ki, bu məktəbləri İdarə edən cəmiyyətin başında quberniya qazısı Hacı Məcid Əfəndi, üzvləri İsə Salamovlar, Veysovlar, Abdullayevlər kimi adamlar dururdu. . Hacı 1869-cu İldən ömrünün sonuna qədər Quberniya Müsəlman Məclisinin sədri, Quberniya qazısı və Maarİf komİssİyasmm sədri işlədi. Arxİv sənədlərindən məlum olur kİ Hacı S. Ə. Şirvaninin, M. Ə. Sabirin, A. Səhhətin, H. B. Zərdabinin və digər şair, ədib və maarifçi ziyalıların ən yaxın dostu olmuşdur. Sabirə və onun ailəsİnə dairn maddi yardım etmişdir. Hacı Məcid Əfəndi həm də böyük xeyriyyəçi idi. 1879-1880-cı illərdə qəzada baş verən achq vaxtı 1000-dən artıq aibni himayəsinə götürüb, onları ərzaqla təmih etdi. 1902-ci il zəlzələsində özülünə qədər uçub dağılmış "Cuma" məscidini yenidən və əvvəlkindən də möhkəm və gözəl memerlıq üslubunda inşa etdirdİ. İ905-Cİ ilin qanlı qırqmlarmın Şamaxıda qarşısmı aldı. Müsəlman, erməni, malakan və yəhudibrin nümayəndələrini Şamaxı şəhərinin Qalabazarı meydanına topladı. 3 mİndən artıq adamın iştirak etdiyi bu yğmcaqda Hacı sağ əlində '"Qurani-Kərim" qismən hündür bir yerə çıxıb hammın anlayacaqı tərzdə, olduqca təsirli bir nitq söybdi. Ərazidə mİlli barışıq yarada bildı. Bebliklə 1905-ci ilin qanlı qırqınları Şamaxıdan yan keçdi. O zamamn canlı şaidləri söyləmişlərki, güclü bir hökumətin qarşısmı ala bilmədiyi bir qırqmın qarşısını Hacə Məcid Əfəndi aldı və Şamaxı qəzasında qan tökülməsinin qarşısənı alaraq təkcə müsəlmanların deyil, eyni zamanda bu ərazidə yaşayan erməni, malakan və digərbrinin sevimlisi oldu. Deyirbr Hacının dəfh mərasiminlə çoxsaylı ermənilər və malakanlar da iştirak etmişlər. Ümumiyyətb Şamaxımn ictimai həyatında Hacmın əvəzsiz xidmətləri olmuşdur və onun bu xİdmətbri o zamankı Çar üsul-idarəci tərəfındən xüsusi dövlət təltifləri ilə qeyd edilmişdi. 1890-1905-ci ilbr arasmda Hacı Məcid Əfəndİ 4 dəfə Çar hökuməti tərəfındən təltif olunmuşdur. 1-ci dəfə maarif sahısindəki xidmətlərinə görə 2-ci dərəcəlİ gümüş "Stanislav", 2-ci dəfə 1879-ildəki aclıq zamanı 1000 ailəni himayə etdiyinə, xeyriyyəçilik xidmətinə görə 1-ci dərəcəli qızıl "Stanislav", 3-cü dəfə dövbtdən heç bir maliyyə yardımı almadan "Cümə" məscİdini yenidən tikdirdiyİnə və 4-cü dəfə Şamaxı qəzasında milli banşıq yaradaraq ennəni-müsəlman qırqmmın qarşısım aldığına gÖrə 2 qj/ıl "Anna" medalları ilə təltif olunmuşdur. 1908-ci ildə Hacının vəfaıından sonra evsiz və maddi ehtiyac içində qalan dul arvad Səriyyə xanım və böyüyünün 6 yaşı otan 4 körpə uşaqları üçün ən yüksək hədd sayılan illİk 150 manat dövbt təqaulü təyin olundu və ailə 1919-cu ilə qədər bu təqaüdlə təmİn olundu.
İstinadlar
Prof. Babaxan Niyazlı, Az. Dövlət İqtisad Universiteti.
September 26, 2021
hacı, məcid, əfəndi, əfəndizadə, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, əfəndizadə, hacı, məcid, əfəndi, mövlanə, hacı, abdulla, həmid, əfəndi, hacı, mustafa, əfəndi, oğlu, 1829,. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Efendizade Haci Mecid Efendi Movlane Haci Abdulla Hemid Efendi Haci Mustafa Efendi oglu 1829 Samaxi 1908 Samaxi Samaxi Mektebbr Komissiyasmin sedri Baki Qeza Muselman Meclisinin sedrI Quberniya qazisi gorkemli maarifci ve dinde reformator Heyati RedakteEslen indiki Ismayilli rayonunun Diyalli kendIndendir Samaxida ruhani ailesinde anadan olmusdur Ilk tehsilini atasinin mjllaxanasida almss sonra da 3 il Samaxida dunyevi tehsil almisdir Atasinm tekidi ib 1846 ci ilde Istanbula gelir Aii Ruani mektebine daxil olur Orada IlahIyyatla yanasi tarix cografiya ve nucum tlmleri uzre de tehsil alir 4 uden sonra orani muveffeqiyyetle biurib Efendi titulu alir Dini ve dunyevi telisilin ereb sistemini de oyrenmek isteyir Bu meqsedle Vetene donmeden Bagdada uz tutur Orada daha yuksek pilleli Ali Ruhani Universitetine daxil olur 4 il de orada tehsil aldiqdan sonra orani da mufti titulu ile bitirib evvelce Mekkeye gedib muqeddes Hecc ziyaretini icra edir ve sonra da Albaniyaya Tiranaya gedir Oranin dini mektebbrinde ders demekle eyni zamanda din ve seriet sahesinde tedqiqat aparir Bektasilik teriqetini arasdmnaqla mesqiil olur Nehayet onda teriqetciliye qarsi eks bir fikir yaranir 4 Ile yaxin fealiyyeti neticesinde o Tiranada xalq terefinderi taninir sevilir ereb turk ve Avropa medeniyyeti barede xeyli molumat toplayir Haci Mecid Efendi oz dini fealiyyetinde xeyli mutereqqi ve sIvIl bir yol tutinaq arzusu ile yasayirdi Ona gore de o omrunun 12 Ilini veteninden ailesInden ayri yasamaga hesr etdi 1858 ci ilin sonlarinda serbt alimi dini elmi titulla Albaniyani terk ederek Samaxiya qayitdi ve boyuk Cume mescidine bas imam teyin olundu Ilk islahatmi da buradan basladi Samaxida o zaman 21ni3scid var idi Bunlarm her birine 20 30 nefer molla toplasmisdi mescidlerin gelirlerini zeli kimi sorurdular mescidbr terair isi ve xeyriyyecilIk ucun vesail tapa bIlmirdi ZaqafqazIya General Qubernatorlugunun 22 noyabr 1846 ci il tarixlI qerarmda her 100 aileye 1 nefer molla nezerde tutulurdu Buna esasen de Samaxi seherine 33 34 nefer molla kifayet Idi Lakin tekce Cume mescidinde 50 60 nefer Yasin ezbercisi toplanmis idi Haci Cume mescidinde 20 den artiq mollani ixtisar etdi Eyni zamanda bir sira menimseme vo israfciligin qarsisini almaqla mescidin icareden eld etdiyi illik gelIrin meblegini 3 5 defe aitiraraq 618 manatdan 2051 manata catdirdi Bunun da neticesi olaraq az vaxta mescidin yaninda mekteb binasi ve orada tehsil alasi kend usaqlari iicun yataqxana tikdirdi muellimler teyin etdi dIni vo dunyevi lehsile basladi 1 865 ci illerde Samaxida xususi Maarif Komissiyasi yaratdi Ozunun sedrlik etdiyi bu komissiya Samaxi sehViinde ve qezanm bir sira kendlerinde onlarla yeni usullu mektebler aca bildi Bu isin teskili ucun Haci defelerb Qubematora yazili muraciet ederek onun icazesi ve yardimma nail ola bildi 1879 cu ilde Hacimn xahIsi ve Samaxili mufti Ebdulhemid EfendizadenIn 1812 1881 komeyi ile Qori seminariyasi nezdinde Azerbaycan sobosi acildi Samaxida seminariya acilmasi barede Hacinm Qubernatora yazdigi xahisi neticesiz qaldi Ona gore ki Hacmin bu tesebbusu yerli varlilar ve ruhanIIer terefinden desteklenmedI Bu fealiyyetinde Haci tek deyildI Onun Ebdulhemid Efendizade S E Sirvani Unsizade qardaslari H B Zerdabi Salamovlar Veysovlar Sabir Sehhet kimi onlarla hemfikir ve hemkarlari var idi 1997 ci Ilde Haci oz dostu O F Nemanzadeni Meclis mektebinde ders demek ucun Samaxiya devet etdi ve Faiq Efendi 1902 ci ile kimi bu mektebde muellimlik etdi O F Nemanzade Samaxida mekteb isinin genis inkisafini qeyd ederek gosterir ki bu mektebleri Idare eden cemiyyetin basinda quberniya qazisi Haci Mecid Efendi uzvleri Ise Salamovlar Veysovlar Abdullayevler kimi adamlar dururdu Haci 1869 cu Ilden omrunun sonuna qeder Quberniya Muselman Meclisinin sedri Quberniya qazisi ve MaarIf komIssIyasmm sedri isledi ArxIv senedlerinden melum olur kI Haci S E Sirvaninin M E Sabirin A Sehhetin H B Zerdabinin ve diger sair edib ve maarifci ziyalilarin en yaxin dostu olmusdur Sabire ve onun ailesIne dairn maddi yardim etmisdir Haci Mecid Efendi hem de boyuk xeyriyyeci idi 1879 1880 ci illerde qezada bas veren achq vaxti 1000 den artiq aibni himayesine goturub onlari erzaqla temih etdi 1902 ci il zelzelesinde ozulune qeder ucub dagilmis Cuma mescidini yeniden ve evvelkinden de mohkem ve gozel memerliq uslubunda insa etdirdI I905 CI ilin qanli qirqmlarmin Samaxida qarsismi aldi Muselman ermeni malakan ve yehudibrin numayendelerini Samaxi seherinin Qalabazari meydanina topladi 3 mInden artiq adamin istirak etdiyi bu ygmcaqda Haci sag elinde Qurani Kerim qismen hundur bir yere cixib hammin anlayacaqi terzde olduqca tesirli bir nitq soybdi Erazide mIlli barisiq yarada bildi Beblikle 1905 ci ilin qanli qirqinlari Samaxidan yan kecdi O zamamn canli saidleri soylemislerki guclu bir hokumetin qarsismi ala bilmediyi bir qirqmin qarsisini Hace Mecid Efendi aldi ve Samaxi qezasinda qan tokulmesinin qarsiseni alaraq tekce muselmanlarin deyil eyni zamanda bu erazide yasayan ermeni malakan ve digerbrinin sevimlisi oldu Deyirbr Hacinin defh merasiminle coxsayli ermeniler ve malakanlar da istirak etmisler Umumiyyetb Samaximn ictimai heyatinda Hacmin evezsiz xidmetleri olmusdur ve onun bu xIdmetbri o zamanki Car usul idareci terefinden xususi dovlet teltifleri ile qeyd edilmisdi 1890 1905 ci ilbr arasmda Haci Mecid EfendI 4 defe Car hokumeti terefinden teltif olunmusdur 1 ci defe maarif sahisindeki xidmetlerine gore 2 ci derecelI gumus Stanislav 2 ci defe 1879 ildeki acliq zamani 1000 aileni himaye etdiyine xeyriyyecilik xidmetine gore 1 ci dereceli qizil Stanislav 3 cu defe dovbtden hec bir maliyye yardimi almadan Cume mescIdini yeniden tikdirdiyIne ve 4 cu defe Samaxi qezasinda milli bansiq yaradaraq enneni muselman qirqmmin qarsisim aldigina gOre 2 qj il Anna medallari ile teltif olunmusdur 1908 ci ilde Hacinin vefaiindan sonra evsiz ve maddi ehtiyac icinde qalan dul arvad Seriyye xanim ve boyuyunun 6 yasi otan 4 korpe usaqlari ucun en yuksek hedd sayilan illIk 150 manat dovbt teqaulu teyin olundu ve aile 1919 cu ile qeder bu teqaudle temIn olundu Istinadlar RedakteProf Babaxan Niyazli Az Dovlet Iqtisad Universiteti Menbe https az wikipedia org w index php title Haci Mecid Efendi Efendizade amp oldid 3752623, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
