Verilənlər bazası tranzaksiyası (ing. Database transaction) — verilənlər bazasında bir və ya bir neçə əməliyyatı birləşdirən və vahid şəkildə yerinə yetirilən bir prosesdir.
Tranzaksiyalar ACID xüsusiyyətlərinə malikdir:
- Atomluq — tranzaksiya ya tam yerinə yetirilir, ya da heç yerinə yetirilmir.
- Konsistensiya — tranzaksiya verilənlər bazasını etibarlı vəziyyətdə saxlayır.
- İzolasiya — paralel tranzaksiyalar bir-birini təsirləndirmir.
- Dayanıqlıq — tranzaksiya tamamlandıqdan sonra dəyişikliklər saxlanılır, hətta sistem uğursuz olsa belə.
Tranzaksiyalar BEGIN, COMMIT və ROLLBACK kimi SQL əmrləri ilə idarə olunur.
Məqsədi
| ]Verilənlər bazası mühitində əməliyyatların iki əsas məqsədi var:
- Uğursuzluqları zərif şəkildə bərpa etməyə və hətta sistem nasazlığı halında verilənlər bazası ardıcıllığını qorumağa imkan verən etibarlı iş vahidlərini təmin edin. Məsələn: İcra vaxtından əvvəl və gözlənilmədən (tam və ya qismən) dayandırıldıqda, bu halda bir çox verilənlər bazası əməliyyatları qeyri-müəyyən statusla natamam qalır.
- Verilənlər bazasına eyni vaxtda daxil olan proqramlar arasında izolyasiyanı təmin edin. Bu izolyasiya təmin edilmədikdə, proqram nəticələri səhv ola bilər.
Haqqında
| ]Verilənlər bazası idarəetmə sistemində əməliyyat, bəzən bir neçə əməliyyatdan ibarət olan vahid məntiq və ya iş vahididir. Verilənlər bazasında ardıcıllıqla yerinə yetirilən istənilən məntiqi hesablama əməliyyat adlanır. Bir misal, bir bank hesabından digərinə köçürmədir: tam əməliyyat bir hesabdan köçürüləcək məbləğin çıxılmasını və digər hesaba eyni məbləğin əlavə edilməsini tələb edir.
Verilənlər bazası sistemində əməliyyat hər biri məlumat bazasına məlumatı oxuyan və/yaxud yazan bir və ya bir neçə verilənlərin manipulyasiyası ilə bağlı bəyanatlardan və sorğulardan ibarət ola bilər. Verilənlər bazası sistemlərinin istifadəçiləri məlumatların ardıcıllığını və bütövlüyünü son dərəcə vacib hesab edirlər. Sadə bir əməliyyat adətən aşağıdakılara bənzər nümunədən istifadə edərək əməliyyatda paketlənmiş SQL kimi bir dildə verilənlər bazası sisteminə verilir:
- Əməliyyata başlamaq.
- Data manipulyasiyaları və/və ya sorğular toplusunu həyata keçirmək.
- Heç bir səhv baş verməyibsə, əməliyyatı həyata keçirmək.
- Səhv baş verərsə, əməliyyatı geri qaytarmaq.
Paylanmış əməliyyatlar
| ]Verilənlər bazası sistemləri paylanmış əməliyyatları çoxlu qovşaqlar üzərindən verilənlərə daxil olan əməliyyatlar kimi həyata keçirir. Paylanmış əməliyyat ACID xassələrini çoxsaylı qovşaqlar üzərində tətbiq edir və verilənlər bazası, saxlama menecerləri, fayl sistemləri, mesajlaşma sistemləri və digər məlumat menecerləri kimi sistemləri əhatə edə bilər. Paylanmış əməliyyatda, adətən, əməliyyatın bütün hissələrinin bütün müvafiq sistemlərə tətbiq olunmasını təmin etmək üçün bütün prosesləri əlaqələndirən bir qurum olur.
Həmçinin bax
| ]İstinadlar
| ]- "What is a Transaction? (Windows)". msdn.microsoft.com. 7 yanvar 2021. 23 may 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 oktyabr 2024.
- DINCĂ, Ana-Maria; AXINTE, Sabina-Daniela; BACIVAROV, Ioan. "Performance Enhancements for Database Transactions". International Journal of Information Security and Cybercrime. 11 (2). 29 dekabr 2022: 29–34. doi:10.19107/ijisc.2022.02.02. ISSN 2285-9225.
- Beeri, C.; Bernstein, P. A.; Goodman, N. "A model for concurrency in nested transactions systems". Journal of the ACM. 36 (1). 1989: 230–269. doi:10.1145/62044.62046.
- Mansouri, Yaser; Toosi, Adel Nadjaran; Buyya, Rajkumar. "Data Storage Management in Cloud Environments: Taxonomy, Survey, and Future Directions". ACM Computing Surveys. 50 (6). 11 dekabr 2017: 91:1–91:51. doi:10.1145/3136623. ISSN 0360-0300.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Verilenler bazasi tranzaksiyasi ing Database transaction verilenler bazasinda bir ve ya bir nece emeliyyati birlesdiren ve vahid sekilde yerine yetirilen bir prosesdir Tranzaksiyalar ACID xususiyyetlerine malikdir Atomluq tranzaksiya ya tam yerine yetirilir ya da hec yerine yetirilmir Konsistensiya tranzaksiya verilenler bazasini etibarli veziyyetde saxlayir Izolasiya paralel tranzaksiyalar bir birini tesirlendirmir Dayaniqliq tranzaksiya tamamlandiqdan sonra deyisiklikler saxlanilir hetta sistem ugursuz olsa bele Tranzaksiyalar BEGIN COMMIT ve ROLLBACK kimi SQL emrleri ile idare olunur Meqsedi span Verilenler bazasi muhitinde emeliyyatlarin iki esas meqsedi var Ugursuzluqlari zerif sekilde berpa etmeye ve hetta sistem nasazligi halinda verilenler bazasi ardicilligini qorumaga imkan veren etibarli is vahidlerini temin edin Meselen Icra vaxtindan evvel ve gozlenilmeden tam ve ya qismen dayandirildiqda bu halda bir cox verilenler bazasi emeliyyatlari qeyri mueyyen statusla natamam qalir Verilenler bazasina eyni vaxtda daxil olan proqramlar arasinda izolyasiyani temin edin Bu izolyasiya temin edilmedikde proqram neticeleri sehv ola biler Haqqinda span Verilenler bazasi idareetme sisteminde emeliyyat bezen bir nece emeliyyatdan ibaret olan vahid mentiq ve ya is vahididir Verilenler bazasinda ardicilliqla yerine yetirilen istenilen mentiqi hesablama emeliyyat adlanir Bir misal bir bank hesabindan digerine kocurmedir tam emeliyyat bir hesabdan kocurulecek meblegin cixilmasini ve diger hesaba eyni meblegin elave edilmesini teleb edir Verilenler bazasi sisteminde emeliyyat her biri melumat bazasina melumati oxuyan ve yaxud yazan bir ve ya bir nece verilenlerin manipulyasiyasi ile bagli beyanatlardan ve sorgulardan ibaret ola biler Verilenler bazasi sistemlerinin istifadecileri melumatlarin ardicilligini ve butovluyunu son derece vacib hesab edirler Sade bir emeliyyat adeten asagidakilara benzer numuneden istifade ederek emeliyyatda paketlenmis SQL kimi bir dilde verilenler bazasi sistemine verilir Emeliyyata baslamaq Data manipulyasiyalari ve ve ya sorgular toplusunu heyata kecirmek Hec bir sehv bas vermeyibse emeliyyati heyata kecirmek Sehv bas vererse emeliyyati geri qaytarmaq Paylanmis emeliyyatlar span Verilenler bazasi sistemleri paylanmis emeliyyatlari coxlu qovsaqlar uzerinden verilenlere daxil olan emeliyyatlar kimi heyata kecirir Paylanmis emeliyyat ACID xasselerini coxsayli qovsaqlar uzerinde tetbiq edir ve verilenler bazasi saxlama menecerleri fayl sistemleri mesajlasma sistemleri ve diger melumat menecerleri kimi sistemleri ehate ede biler Paylanmis emeliyyatda adeten emeliyyatin butun hisselerinin butun muvafiq sistemlere tetbiq olunmasini temin etmek ucun butun prosesleri elaqelendiren bir qurum olur Hemcinin bax span ACID SQLIstinadlar span What is a Transaction Windows msdn microsoft com 7 yanvar 2021 23 may 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 oktyabr 2024 DINCĂ Ana Maria AXINTE Sabina Daniela BACIVAROV Ioan Performance Enhancements for Database Transactions International Journal of Information Security and Cybercrime 11 2 29 dekabr 2022 29 34 doi 10 19107 ijisc 2022 02 02 ISSN 2285 9225 Beeri C Bernstein P A Goodman N A model for concurrency in nested transactions systems Journal of the ACM 36 1 1989 230 269 doi 10 1145 62044 62046 Mansouri Yaser Toosi Adel Nadjaran Buyya Rajkumar Data Storage Management in Cloud Environments Taxonomy Survey and Future Directions ACM Computing Surveys 50 6 11 dekabr 2017 91 1 91 51 doi 10 1145 3136623 ISSN 0360 0300 Verilenler bazalariNovleriObyekt yonlu Relyasiyali Acar deyer Sutun yonlu Sened yonlu Genis sutunlu yaddas Qrafik NoSQL NewSQL In memory Cox modelli Bulud Blokceyn esasli verilenler bazasiKonsepsiyaVerilenler bazasi ACID Armstronqun aksiomlari Koddun 12 qaydasi CAP teoremi CRUD Null Namized acar Xarici acarObyektlerRelyasiya View Tranzaksiya Tranzaksiya jurnali TriggerKomponentlerFunksiyalarElaqeli movzularNormallasdirma Elaqeler cebri Elaqeli model Obyekt yonlu verilenler bazasiKateqoriya Kateqoriya Verilenler bazalari
