
Ukraynada teatr sənəti (ukr. Театральне мистецтво України), Teatralne mystetsvo Ukrayiny – tamaşaçılar qarşısında aktyorun canlı çıxışını təqdim etdiyi təsviri incəsənət və mədəni ifadə forması. Ukrayna teatrı, Ukraynanın doğma adət-ənənələri, dili və mədəniyyətini təbliğ edən mədəniyyət ocağıdır. Ukrayna ərazisində teatr tamaşaları haqqında ilk qeydlər XVII əsrin ikinci onilliyinə aiddir.
Klassik Ukrayna dramaturgiyasının formalaşması İvan Kotlyarevski və Qriqori Kvitka-Osnovyanenkonun adları ilə bağlıdır. XIX əsrin II yarısında Ukraynada həvəskar teatr hərəkatı genişləndi və teatr səhnəsinə istedadlı aktyorlar dəstəsi çıxdı. Müstəqillik illərində Ukraynada çoxlu yeni teatrlar yarandı. Hazırda Ukraynada hər il bir sıra beynəlxalq teatr festivalları keçirilir.
Mənşəyi və formalaşması
| ]Ukrayna ərazisində teatr tamaşaları haqqında ilk qeydlər XVII əsrin ikinci onilliyinə aiddir. Onlar Qərbdən Yezuitlər tərəfindən gətirilsə də, tez bir zamanda qardaş və digər Ukrayna məktəbləri tərəfindən qəbul edilib. Yezuitlər ordeni təbliğatı ilə mübarizə, pravoslavlığı və Ukrayna xalqını müdafiə etmək üçün geniş istifadə edilib.
Mətnləri günümüzə qədər gəlib çatmış ən qədim teatr əsərləri Yakub Qavatoviçin dramının iki intermediyası (1619) və Lvov yepiskopu Yeremya Tisarovskinin şərəfinə ifa olunan "Məsihin Doğuşu" qiraəti hesab olunur (1615-ci ildən sonra).
XVII-XVIII əsrlərdə doğum səhnələri, Milad dramları və sosial intermediyalar nümayiş etdirən səyyar kukla teatrları geniş yayıldı.

1795-ci ildə Ukraynada ilk daimi teatr Lvovda, keçmiş Yezuit kilsəsində açılıb. XVIII əsrdə ilk teatr truppalarının da yarandığı Dnepr bölgəsində daimi teatr binalarının açılması prosesi daha ləng gedirdi. Beləliklə, Kiyevdə ilk stasionar teatr 1806-cı ildə, Odessada 1809-cu ildə, Poltavada 1810-cu ildə yaranmışdır.
Klassik Ukrayna dramaturgiyasının formalaşması Poltavada teatra rəhbərlik etmiş İvan Kotlyarevskinin və yeni Ukrayna ədəbiyyatında bədii nəsrin banisi Qriqori Kvitka-Osnovyanenkonun adları ilə bağlıdır.
Burlesk və ifadəlilik, onların əsərlərini səciyyələndirən yumorla yanaşı, uzun müddət Ukraynada akademik teatrın simasını müəyyənləşdirdi.
XIX əsrin ikinci yarısında Ukraynada həvəskar teatr hərəkatı geniş vüsət aldı. Ukrayna teatrının korifeyləri - dramaturq və rejissorlar Mixail Staritski, Mark Kropivnitski və İvan Karpenko-Kari özfəaliyyət dərnəklərində fəaliyyətə başlayıblar. Teatrın sürətli inkişafının əməyi həm də üzvləri İvan Karpenko-Kari, Nikolay Sadovski və Panas Saksaqanskinin səhnə adları altında çıxış edən görkəmli Tobileviçlər ailəsinə məxsusdur. Onların hər biri təkcə öz truppasını yaratmayıb, həm də görkəmli və tanınmış aktyor və rejissorlar olublar. O dövrün Ukrayna teatrının aparıcı ulduzu Mariya Zankovetska idi.
XX əsr
| ]
1917-ci ildə Kiyevdə yaradılan Dövlət Dram Teatrı (ukr. Державний драматичний театр) Hetman Skoropadski hökumətindən əhəmiyyətli maliyyə dəstəyi aldıqdan sonra 1918-ci ildə milli teatrın tarixində yeni dövr başlayır. Həmçinin Les Kurbas və Qnat Yuranın “Gənc Teatrı” (ukr. «Молодий театр») teatr sənətinin inkişafına böyük təsir göstərmişdir (1916-cı ildə studiya kimi yaradılıb, 1922-ci ildən müasir Ukrayna teatrı "Berezil" (ukr. «Березіль» adlanmışdır). Teatr səhnəsinə bir qrup istedadlı aktyorlar: Amvrosi Buçma, Maryan Kruşelnitski, Olimpiya Dobrovolskaya, Alexandır Serdyuk, Nataliya Ujviy, Yuri Şumskiy və başqaları gəldilər.
Dövlət Dram Teatrı realist-psixoloji məktəbin ənənələrini davam etdirib. Amma "Gənc Teatr" avanqard mövqeyini müdafiə etdi. Berezil Teatrının yaranması ilə onun səhnəsi bir növ eksperimental platformaya çevrildi. Təsadüfi deyil ki, “Berezil” teatr birliyinin maketləri 1925-ci ildə Parisdə keçirilən Ümumdünya Teatr Sərgisində qızıl medal almışdı. Burada ilk dəfə görkəmli Ukrayna yazıçı və dramaturqları Nikolay Kulişin (“Xalq Malakisi”, “Mina Mazaylo”) və Vladimir Vinnıçenkonun (“Bazar”, “Qara pantera və Ağ ayı”) pyesləri tamaşaya qoyulmuşdur. Dünya ədəbiyyatının rejissoru, aktyoru, dramaturqu və tərcüməçisi istedadlarını özündə birləşdirən Les Kurbasın fəaliyyəti sayəsində Uilyam Şekspir, Henrik İbsenin, Gerhart Hauptman, Fridrix Şillerin, Molyerin əsərləri Ukrayna səhnəsində yeni üslubda tərcümə olunub. Belə ki, ukraynalı tamaşaçılara əvvəllər məlum olmayan əsərlər Avropa dramaturqlarının pyesləri ilə oynanılırdı.
Teatr kitabxanası, teatr muzeyi və ilk teatr jurnalı “Berezil” yaradıcılıq birliyində yaranmışdır. Müasir rəssamlar hələ də Les Kurbasın eksperimental axtarışlarına müraciət edirlər. Bu gün Kiyevdə 1933-cü il dekabrın 25-də həbs edilmiş və 1937-ci ilin noyabrında Sandormox traktında güllələnmiş Les Kurbasın xatirəsinə həsr olunmuş “Art Berezillya” beynəlxalq teatr festivalı keçirilir.
Zakarpatiyada dövlətçiliyin itirilməsi ilə əlaqədar Qərbi Ukrayna Xalq Respublikasından və Ukrayna Xalq Respublikasından ziyalıların əhəmiyyətli axını şəraitində, xüsusən də Nikolay Sadovskinin rəhbərlik etdiyi Rus Teatrı yaradıldı.
XXI əsr
| ]
Müstəqillik illərində Ukraynada çoxlu yeni teatrlar yaranıb, xalq və küçə teatrlarına maraq artıb. Ukrayna dramaturgiya sənəti getdikcə Avropa mədəni məkanına inteqrasiya olunur. Yaradıcılığı XX əsrin sonlarında dünya teatr estetikasına mühüm töhfə verən teatr rejissoru Roman Viktyuk dünya səviyyəsində tanınıb. Ukraynadan çox-çox uzaqlarda tanınan digər ukraynalı rejissor Andrey Joldakdır. Ukrayna teatrının bir sıra istedadlı aktyorları, məsələn, Boqdan Stupka, Natalya Sumskaya, Ada Roqovseva, Anatoli Xostikoyev və başqaları yerli və xarici filmlərdə çəkilərək böyük uğurlara imza atıblar.
Hazırda Ukraynada hər il bir sıra beynəlxalq teatr festivalları keçirilir və bu festivallar öz nüfuzlarını Avropaya da yayıblar. Kiyevdə “Kiyev May” (ukr. «Київ травневий»), “Qızıl Aslan” (ukr. «Золотий Лев»), “Pilləkən” (ukr. «Драбина») və “Dram. UA” (ukr. «Драма.UA») Lvovda, “Ternopil teatr axşamları. Debüt” (ukr. «Тернопільські театральні вечори. Дебют»), Ternopolda “Çerson oyunları” (ukr. «Херсонеські ігри»), Xersonda “Melpomene Tauria” (ukr. «Мельпомена Таврії»), Lutskda “Milad bayramı” (ukr. «Різдвяна містерія»), Ujqorodda “İnterlyalka” (ukr. «Інтерлялька») festivalları keçirilir.
İstinadlar
| ]- The Ukrainian Quarterly (ingilis). Ukrainian Congress Committee of America. 1987. səh. 209.
The Christian faith, enriched by the pre-historic elements of a deep reverence and respect for the Supreme Being, so well-expressed in the pre-Christian theater in Ukraine, is reaffirmed in the Millennium of Ukrainian with a fully developed Christian – philosophical wordly perception. That faith has also accepted external, dramatic and musical forms of the liturgical ritual in which the people can also find the continuation of the ancient Slavic culture of Ukraine and the continuation of Ukrainian Christianity and its Eastern Church.
- "Українська культура: Лекції за редакцією Дмитра Антоновича / Упор. С. В. Ульяновська; Вст. ст. І. М. Дзюби; Перед. слово М. Антоновича; Додатки С. В. Ульяновської, В. І. Ульяновського. — К.: Либідь, 1993. — 592 с.; іл. («Пам'ятки історичної думки України») ISBN 5-325-00075-6". 1 oktyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 fevral 2019.
- USSR Information Bulletin (ingilis). The Embassy. 1943. səh. 2.
Ivan Kotlyarevsky, founder of Ukrainian literature.
- "Нариси з історії театрального мистецтва України XX століття / ІПСМ АМУ; Гол. наук. ред., упоряд. М. О. Гринишина; Редкол.: В. Д. Сидоренко (голова), І. Д. Безгін, Г. І. Веселовська та ін. — К.: Інтертехнологія, 2006. — 1054 с.: іл" (PDF). 21 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 6 fevral 2019.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Ukraynanin Lvov seherindeki Ukrayna Diskurs Teatri 1864 Ukraynada teatr seneti ukr Teatralne mistectvo Ukrayini Teatralne mystetsvo Ukrayiny tamasacilar qarsisinda aktyorun canli cixisini teqdim etdiyi tesviri incesenet ve medeni ifade formasi Ukrayna teatri Ukraynanin dogma adet eneneleri dili ve medeniyyetini teblig eden medeniyyet ocagidir Ukrayna erazisinde teatr tamasalari haqqinda ilk qeydler XVII esrin ikinci onilliyine aiddir Klassik Ukrayna dramaturgiyasinin formalasmasi Ivan Kotlyarevski ve Qriqori Kvitka Osnovyanenkonun adlari ile baglidir XIX esrin II yarisinda Ukraynada heveskar teatr herekati genislendi ve teatr sehnesine istedadli aktyorlar destesi cixdi Musteqillik illerinde Ukraynada coxlu yeni teatrlar yarandi Hazirda Ukraynada her il bir sira beynelxalq teatr festivallari kecirilir Menseyi ve formalasmasi span Ukrayna erazisinde teatr tamasalari haqqinda ilk qeydler XVII esrin ikinci onilliyine aiddir Onlar Qerbden Yezuitler terefinden getirilse de tez bir zamanda qardas ve diger Ukrayna mektebleri terefinden qebul edilib Yezuitler ordeni tebligati ile mubarize pravoslavligi ve Ukrayna xalqini mudafie etmek ucun genis istifade edilib Metnleri gunumuze qeder gelib catmis en qedim teatr eserleri Yakub Qavatovicin draminin iki intermediyasi 1619 ve Lvov yepiskopu Yeremya Tisarovskinin serefine ifa olunan Mesihin Dogusu qiraeti hesab olunur 1615 ci ilden sonra XVII XVIII esrlerde dogum sehneleri Milad dramlari ve sosial intermediyalar numayis etdiren seyyar kukla teatrlari genis yayildi Odessa Opera ve Balet Teatri 1795 ci ilde Ukraynada ilk daimi teatr Lvovda kecmis Yezuit kilsesinde acilib XVIII esrde ilk teatr truppalarinin da yarandigi Dnepr bolgesinde daimi teatr binalarinin acilmasi prosesi daha leng gedirdi Belelikle Kiyevde ilk stasionar teatr 1806 ci ilde Odessada 1809 cu ilde Poltavada 1810 cu ilde yaranmisdir Klassik Ukrayna dramaturgiyasinin formalasmasi Poltavada teatra rehberlik etmis Ivan Kotlyarevskinin ve yeni Ukrayna edebiyyatinda bedii nesrin banisi Qriqori Kvitka Osnovyanenkonun adlari ile baglidir Burlesk ve ifadelilik onlarin eserlerini seciyyelendiren yumorla yanasi uzun muddet Ukraynada akademik teatrin simasini mueyyenlesdirdi XIX esrin ikinci yarisinda Ukraynada heveskar teatr herekati genis vuset aldi Ukrayna teatrinin korifeyleri dramaturq ve rejissorlar Mixail Staritski Mark Kropivnitski ve Ivan Karpenko Kari ozfealiyyet derneklerinde fealiyyete baslayiblar Teatrin suretli inkisafinin emeyi hem de uzvleri Ivan Karpenko Kari Nikolay Sadovski ve Panas Saksaqanskinin sehne adlari altinda cixis eden gorkemli Tobilevicler ailesine mexsusdur Onlarin her biri tekce oz truppasini yaratmayib hem de gorkemli ve taninmis aktyor ve rejissorlar olublar O dovrun Ukrayna teatrinin aparici ulduzu Mariya Zankovetska idi XX esr span Ivan Kotlyarevski Ukrayna edebiyyatinin ve teatrinin banilerinden biri 1917 ci ilde Kiyevde yaradilan Dovlet Dram Teatri ukr Derzhavnij dramatichnij teatr Hetman Skoropadski hokumetinden ehemiyyetli maliyye desteyi aldiqdan sonra 1918 ci ilde milli teatrin tarixinde yeni dovr baslayir Hemcinin Les Kurbas ve Qnat Yuranin Genc Teatri ukr Molodij teatr teatr senetinin inkisafina boyuk tesir gostermisdir 1916 ci ilde studiya kimi yaradilib 1922 ci ilden muasir Ukrayna teatri Berezil ukr Berezil adlanmisdir Teatr sehnesine bir qrup istedadli aktyorlar Amvrosi Bucma Maryan Kruselnitski Olimpiya Dobrovolskaya Alexandir Serdyuk Nataliya Ujviy Yuri Sumskiy ve basqalari geldiler Dovlet Dram Teatri realist psixoloji mektebin enenelerini davam etdirib Amma Genc Teatr avanqard movqeyini mudafie etdi Berezil Teatrinin yaranmasi ile onun sehnesi bir nov eksperimental platformaya cevrildi Tesadufi deyil ki Berezil teatr birliyinin maketleri 1925 ci ilde Parisde kecirilen Umumdunya Teatr Sergisinde qizil medal almisdi Burada ilk defe gorkemli Ukrayna yazici ve dramaturqlari Nikolay Kulisin Xalq Malakisi Mina Mazaylo ve Vladimir Vinnicenkonun Bazar Qara pantera ve Ag ayi pyesleri tamasaya qoyulmusdur Dunya edebiyyatinin rejissoru aktyoru dramaturqu ve tercumecisi istedadlarini ozunde birlesdiren Les Kurbasin fealiyyeti sayesinde Uilyam Sekspir Henrik Ibsenin Gerhart Hauptman Fridrix Sillerin Molyerin eserleri Ukrayna sehnesinde yeni uslubda tercume olunub Bele ki ukraynali tamasacilara evveller melum olmayan eserler Avropa dramaturqlarinin pyesleri ile oynanilirdi Teatr kitabxanasi teatr muzeyi ve ilk teatr jurnali Berezil yaradiciliq birliyinde yaranmisdir Muasir ressamlar hele de Les Kurbasin eksperimental axtarislarina muraciet edirler Bu gun Kiyevde 1933 cu il dekabrin 25 de hebs edilmis ve 1937 ci ilin noyabrinda Sandormox traktinda gullelenmis Les Kurbasin xatiresine hesr olunmus Art Berezillya beynelxalq teatr festivali kecirilir Zakarpatiyada dovletciliyin itirilmesi ile elaqedar Qerbi Ukrayna Xalq Respublikasindan ve Ukrayna Xalq Respublikasindan ziyalilarin ehemiyyetli axini seraitinde xususen de Nikolay Sadovskinin rehberlik etdiyi Rus Teatri yaradildi XXI esr span Les Kurbas 1933 cu ilden once Musteqillik illerinde Ukraynada coxlu yeni teatrlar yaranib xalq ve kuce teatrlarina maraq artib Ukrayna dramaturgiya seneti getdikce Avropa medeni mekanina inteqrasiya olunur Yaradiciligi XX esrin sonlarinda dunya teatr estetikasina muhum tohfe veren teatr rejissoru Roman Viktyuk dunya seviyyesinde taninib Ukraynadan cox cox uzaqlarda taninan diger ukraynali rejissor Andrey Joldakdir Ukrayna teatrinin bir sira istedadli aktyorlari meselen Boqdan Stupka Natalya Sumskaya Ada Roqovseva Anatoli Xostikoyev ve basqalari yerli ve xarici filmlerde cekilerek boyuk ugurlara imza atiblar Hazirda Ukraynada her il bir sira beynelxalq teatr festivallari kecirilir ve bu festivallar oz nufuzlarini Avropaya da yayiblar Kiyevde Kiyev May ukr Kiyiv travnevij Qizil Aslan ukr Zolotij Lev Pilleken ukr Drabina ve Dram UA ukr Drama UA Lvovda Ternopil teatr axsamlari Debut ukr Ternopilski teatralni vechori Debyut Ternopolda Cerson oyunlari ukr Hersoneski igri Xersonda Melpomene Tauria ukr Melpomena Tavriyi Lutskda Milad bayrami ukr Rizdvyana misteriya Ujqorodda Interlyalka ukr Interlyalka festivallari kecirilir Istinadlar span The Ukrainian Quarterly ingilis Ukrainian Congress Committee of America 1987 seh 209 The Christian faith enriched by the pre historic elements of a deep reverence and respect for the Supreme Being so well expressed in the pre Christian theater in Ukraine is reaffirmed in the Millennium of Ukrainian with a fully developed Christian philosophical wordly perception That faith has also accepted external dramatic and musical forms of the liturgical ritual in which the people can also find the continuation of the ancient Slavic culture of Ukraine and the continuation of Ukrainian Christianity and its Eastern Church Ukrayinska kultura Lekciyi za redakciyeyu Dmitra Antonovicha Upor S V Ulyanovska Vst st I M Dzyubi Pered slovo M Antonovicha Dodatki S V Ulyanovskoyi V I Ulyanovskogo K Libid 1993 592 s il Pam yatki istorichnoyi dumki Ukrayini ISBN 5 325 00075 6 1 oktyabr 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 fevral 2019 USSR Information Bulletin ingilis The Embassy 1943 seh 2 Ivan Kotlyarevsky founder of Ukrainian literature Narisi z istoriyi teatralnogo mistectva Ukrayini XX stolittya IPSM AMU Gol nauk red uporyad M O Grinishina Redkol V D Sidorenko golova I D Bezgin G I Veselovska ta in K Intertehnologiya 2006 1054 s il PDF 21 yanvar 2022 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 6 fevral 2019 Ukrayna movzulardaGerb Bayraq Himn Konstitusiya Inzibati bolgu Cografiya Seherler Iqtisadiyyat Medeniyyet Edebiyyat Idman Elm Neqliyyat Silahli quvveler Portal Ukrayna Kateqoriyalar Ukrayna teatriUkrayna medeniyyeti