Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Təhsin Özgüc (türk. Tahsin Özgüç; 12 mart 1916, Qırcaəli – 28 oktyabr 2005 və ya 17 dekabr 2005, Ankara) — Türk arxeoloq və akademiki.
| Təhsin Özgüc | |
|---|---|
| türk. Tahsin Özgüç | |
 Təkkəköy Mağaraları Arxeologiya Vadisi Muzeyi qarşısında Təhsin Özgücün büstü | |
| Doğum tarixi | 12 mart 1916 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 28 oktyabr 2005 (89 yaşında) və ya 17 dekabr 2005(89 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | arxeologiya |
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Erkən illəri
Təhsin Özgüc 1916-cı ildə Bolqarıstanın Qırcaəli şəhərində anadan olub.
Akademik karyerası
Ankara Universiteti Dil və Tarix-Coğrafiya fakültəsinin arxeologiya kafedrasında həmin institutun ilk tələbələrindən biri olaraq təhsilə başlamış Təhsin Özgüc 1940-cı ildə oranı bitirib. Bu dövrdə bu kafedrada, Almaniyadan gəlmiş Hans Henning von der Osten və Corc Rohde və türk müəllimi Şəmsəddin Günaltay kimi akademiklər çalışırdı. Məzun olduqdan sonra doktorantura təhsilini davam etdirən Təhsin Özgüc 1942-ci ildə "Tarixdən əvvəlki Anadoluda dəfn ənənələri" adlı doktorluq dissertasiyası ilə doktorluq dərəcəsi müdafiə edib. Onun doktorluq dissertasiyası 1948-ci ildə türk və alman dillərində nəşr edilib. Eyni fakültədə müəllim kimi fəaliyyətini davam etdirən Təhsin Özgüc 1945-ci ildən akademik karyerasını qurmağa başlayıb.
Bu dövrdə o, 1944-cü ildə eyni fakultədən məzun olmuş və burada fəaliyyətini müəllim kimi davam etdirən Nemet Dinçərlə ailə həyatı qurub. Bu evliliklə onlar nəinki həyatlarını birləşdirdilər, həmçinin iş həyatlarında da biri-birlərinə dəstək oldular.
1945-ci ildən Ankara Universiteti Dil və Tarix-Coğrafiya fakültəsində akademik karyerasını qurmağa başlayan Özgüc 1981-ci ildə təqaüdə çıxana qədər bu qurumda çalışıb. 1945-46-cı illərdə assistent, 1946-1954-cü illərdə dosent, 1954-1981-ci illərdə professor kimi fəaliyyət göstərib. 1968-1969-cu illərdə həmin fakültənin dekanı olub. O, 1969-1980-ci illərdə Ankara Universitetinin rektoru vəzifəsində çalışıb. Türkiyənin ikinci universiteti kimi yaradılmış bu universitetdə bu vəzifədə ən uzun müddət işləyən şəxs olub.
Akademik karyerasını başa vurduqdan sonra 1981-ci ildə Ali Təhsil Şurasına üzv təyin olunan Təhsin Özgüc 1988-ci ildə səlahiyyət müddəti bitənə qədər burada sədr müavini vəzifəsini davam etdirib.
Fəaliyyəti
Təhsin Özgüc və onun yetişdirdiyi tələbələri Anadolunun arxeoloji tədqiqatlarına və bu sahənin sürətli inkişafına böyük töhfələr veriblər. Onun bir çox beynəlxalq miqyasda tanınmış arxeoloji qazıntıları və bu qazıntıların nəticələrini əks etdirən yüzdən çox məqalə və kitabları vardır. Mərkəzi Anadoluda çox əhəmiyyətli qazıntı sahəsi olan Kayseri yaxınlığındakı Kültəpə bölgəsində Təhsin Özgüc və həyat yoldaşı Nemət Özgüc tərəfindən aparılan qazıntılar nəticəsində Assur tacirlərinə aid ərazidən tapdıqları arxeoloji abidə və obyektlər e.ə.2000-1700-cü illərdə qurulan Kaneş adlı şəhər və çoxsaylı mixi yazılı sənədlər Anadolunun erkən tarixinə böyük işıq salmışdır. Bu qazıntılar nəticəsində 20 mindən çox mixi lövhə aşkar edilib. Təhsin Özgüc bu Kültəpə qazıntılarında 57 il çalışıb. Onun bu fəaliyyəti arxeoloji əsərlərin sayı artmasına, nəticədə Kayseri Arxeologiya Muzeyinin yaradılmasına səbəb oldu.
Bununla kifayətlənməyərək, Təhsin Özgüc həmçinin Qarahöyük (Əlbistan), Xoruztəpə (Tokat), Altıntəpə (Ərzincan), Masathöyük, Qazanqaya, Terqa, Fərzant və Külülü qazıntılarına da rəhbərlik etmişdir. Əlbistan Qarahöyük qazıntıları zamanı təxminən e.ə.1200-cü ilə aid, Hetlərin süqutundan sonra Anadoluda baş verənləri ortaya qoyan əsas sənəd Luvi heroqlif yazısı aşkar edildi. Türk Tarix Qurumu bu qazıntı ilə bağlı çoxlu kitablar (2 cildlik kitab və məqalələr) nəşr etdirib və bu əsərlərin ərsəyə gəlməsində Təhsin Özgücün rolu böyükdür. 1959-1967-ci illər arasında Altıntəpə qazıntıları zamanı, buranın Urartu yaşayış yeri olduğunu sübut edən məbəd xarabalıqları və məzarlar tapılıb. 1973-1978-ci illərdə Tokat yaxınlığındakı Masathöyük qazıntıları zamanı tapılan kiçik mixi yazı lövhələri Het dövlətinin mərkəzi ilə yerli idarə arasında əlaqənin olduğunu sübut edib.
Əsərləri
Təhsin Özgücün ən önəmli türkcə əsərləri Yapı Kredi Mədəniyyət nəşrləri silsilə məqaləsində aşağıdakı kimi sıralanmışdı:
- 1959: "Kültepe Kanış I, Assur Ticaret Kolonilerinin Merkezinde Yapılan Yeni Keşifler".
- 1969: "Altıntepe II, Depo Binası ve Fildişi Eserler".
- 1982: "Masathöyük II, Boğazköy’ün Kuzeydoğusunda Bir Hitit Merkezi".
- 1986: "Kültepe-Kanış II, Eski Yakındoğu'nun Ticaret Merkezinde Yeni Araştırmalar".
- 1988: "İnandiktepe, Eski Hitit Çağında Önemli Bir Kült Merkezi".
Reputasiyası
Təhsin Özgüc 1962-1964-cü illər arasında ABŞ-ın Prinston Universitetində məşhur araşdırma qurumu olan "İnstitute for Advanced Study"də arxeologiya sahəsində çalışmışdı. 1964-cü ildə Almaniyanın Saarland Universitetində, 1975-1976-cı illərdə Münxen Lüdviq-Maksimilian Universitetində qonaq professor olub. O, xarici universitetlərdə və ali akademik elmi-tədqiqat müəssisələrində xeyli sayda seminar verib və konfranslarda iştirak edib.
Özgüc ölkədəki akademik elmi qurumların üzvü idi. Elmi fəaliyyəti boyunca üzvü olduğu Türk Tarix Qurumunun "Fəxri üzvü" idi. "Türkiyə Qədim Elmlər İnstitutu"nun da üzvü olub.
Onun xaricdə üzvü olduğu akademik elmi qurumlar arasında Almaniya Arxeologiya İnstitutu, Britaniya Akademiyası, Amerika Arxeologiya İnstitutu, Bavariya Elmlər Akademiyası və London Arxeologiya Cəmiyyəti də var idi.
Mükafatları
Təhsin Özgücə verilən beynəlxalq mükafatların siyahısı aşağıdakı kimidir:
İstinadlar
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118937022 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- http://www.independent.co.uk/news/obituaries/professor-tahsin-ozguc-517633.html.
- "Kayseri Arkeoloji Müzesi". müze.gov.tr. 7 Şubat 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- [1][ölü keçid]
Xarici keçidlər
- 21 noyabr 2005-ci ildə Şotlandiyanın gündəlik "Scotsman" qəzetində dərc olunan ölüm haqqındakı məqalə (ing.)
- Təhsin Özgüc əsərleri Arxivləşdirilib 2012-01-22 at the Wayback Machine (türk.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tehsin Ozguc turk Tahsin Ozguc 12 mart 1916 Qircaeli 28 oktyabr 2005 ve ya 17 dekabr 2005 Ankara Turk arxeoloq ve akademiki Tehsin Ozgucturk Tahsin OzgucTekkekoy Magaralari Arxeologiya Vadisi Muzeyi qarsisinda Tehsin Ozgucun bustuDogum tarixi 12 mart 1916 1916 03 12 Dogum yeri Qircaeli BolqaristanVefat tarixi 28 oktyabr 2005 2005 10 28 89 yasinda ve ya 17 dekabr 2005 2005 12 17 89 yasinda Vefat yeri Ankara Ankara ili TurkiyeElm sahesi arxeologiyaIs yerleri Munhen Ludviq Maksimilian Universiteti Saarland Universiteti d Ankara UniversitetiTehsili Ankara Universitetinin Dil ve Tarix Cografiya fakultesi d Ankara UniversitetiUzvluyu Bavariya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiErken illeri Tehsin Ozguc 1916 ci ilde Bolqaristanin Qircaeli seherinde anadan olub Akademik karyerasi Ankara Universiteti Dil ve Tarix Cografiya fakultesinin arxeologiya kafedrasinda hemin institutun ilk telebelerinden biri olaraq tehsile baslamis Tehsin Ozguc 1940 ci ilde orani bitirib Bu dovrde bu kafedrada Almaniyadan gelmis Hans Henning von der Osten ve Corc Rohde ve turk muellimi Semseddin Gunaltay kimi akademikler calisirdi Mezun olduqdan sonra doktorantura tehsilini davam etdiren Tehsin Ozguc 1942 ci ilde Tarixden evvelki Anadoluda defn eneneleri adli doktorluq dissertasiyasi ile doktorluq derecesi mudafie edib Onun doktorluq dissertasiyasi 1948 ci ilde turk ve alman dillerinde nesr edilib Eyni fakultede muellim kimi fealiyyetini davam etdiren Tehsin Ozguc 1945 ci ilden akademik karyerasini qurmaga baslayib Bu dovrde o 1944 cu ilde eyni fakulteden mezun olmus ve burada fealiyyetini muellim kimi davam etdiren Nemet Dincerle aile heyati qurub Bu evlilikle onlar neinki heyatlarini birlesdirdiler hemcinin is heyatlarinda da biri birlerine destek oldular 1945 ci ilden Ankara Universiteti Dil ve Tarix Cografiya fakultesinde akademik karyerasini qurmaga baslayan Ozguc 1981 ci ilde teqaude cixana qeder bu qurumda calisib 1945 46 ci illerde assistent 1946 1954 cu illerde dosent 1954 1981 ci illerde professor kimi fealiyyet gosterib 1968 1969 cu illerde hemin fakultenin dekani olub O 1969 1980 ci illerde Ankara Universitetinin rektoru vezifesinde calisib Turkiyenin ikinci universiteti kimi yaradilmis bu universitetde bu vezifede en uzun muddet isleyen sexs olub Akademik karyerasini basa vurduqdan sonra 1981 ci ilde Ali Tehsil Surasina uzv teyin olunan Tehsin Ozguc 1988 ci ilde selahiyyet muddeti bitene qeder burada sedr muavini vezifesini davam etdirib Fealiyyeti Tehsin Ozguc ve onun yetisdirdiyi telebeleri Anadolunun arxeoloji tedqiqatlarina ve bu sahenin suretli inkisafina boyuk tohfeler veribler Onun bir cox beynelxalq miqyasda taninmis arxeoloji qazintilari ve bu qazintilarin neticelerini eks etdiren yuzden cox meqale ve kitablari vardir Merkezi Anadoluda cox ehemiyyetli qazinti sahesi olan Kayseri yaxinligindaki Kultepe bolgesinde Tehsin Ozguc ve heyat yoldasi Nemet Ozguc terefinden aparilan qazintilar neticesinde Assur tacirlerine aid eraziden tapdiqlari arxeoloji abide ve obyektler e e 2000 1700 cu illerde qurulan Kanes adli seher ve coxsayli mixi yazili senedler Anadolunun erken tarixine boyuk isiq salmisdir Bu qazintilar neticesinde 20 minden cox mixi lovhe askar edilib Tehsin Ozguc bu Kultepe qazintilarinda 57 il calisib Onun bu fealiyyeti arxeoloji eserlerin sayi artmasina neticede Kayseri Arxeologiya Muzeyinin yaradilmasina sebeb oldu Bununla kifayetlenmeyerek Tehsin Ozguc hemcinin Qarahoyuk Elbistan Xoruztepe Tokat Altintepe Erzincan Masathoyuk Qazanqaya Terqa Ferzant ve Kululu qazintilarina da rehberlik etmisdir Elbistan Qarahoyuk qazintilari zamani texminen e e 1200 cu ile aid Hetlerin suqutundan sonra Anadoluda bas verenleri ortaya qoyan esas sened Luvi heroqlif yazisi askar edildi Turk Tarix Qurumu bu qazinti ile bagli coxlu kitablar 2 cildlik kitab ve meqaleler nesr etdirib ve bu eserlerin erseye gelmesinde Tehsin Ozgucun rolu boyukdur 1959 1967 ci iller arasinda Altintepe qazintilari zamani buranin Urartu yasayis yeri oldugunu subut eden mebed xarabaliqlari ve mezarlar tapilib 1973 1978 ci illerde Tokat yaxinligindaki Masathoyuk qazintilari zamani tapilan kicik mixi yazi lovheleri Het dovletinin merkezi ile yerli idare arasinda elaqenin oldugunu subut edib EserleriTehsin Ozgucun en onemli turkce eserleri Yapi Kredi Medeniyyet nesrleri silsile meqalesinde asagidaki kimi siralanmisdi 1959 Kultepe Kanis I Assur Ticaret Kolonilerinin Merkezinde Yapilan Yeni Kesifler 1969 Altintepe II Depo Binasi ve Fildisi Eserler 1982 Masathoyuk II Bogazkoy un Kuzeydogusunda Bir Hitit Merkezi 1986 Kultepe Kanis II Eski Yakindogu nun Ticaret Merkezinde Yeni Arastirmalar 1988 Inandiktepe Eski Hitit Caginda Onemli Bir Kult Merkezi Reputasiyasi Tehsin Ozguc 1962 1964 cu iller arasinda ABS in Prinston Universitetinde meshur arasdirma qurumu olan Institute for Advanced Study de arxeologiya sahesinde calismisdi 1964 cu ilde Almaniyanin Saarland Universitetinde 1975 1976 ci illerde Munxen Ludviq Maksimilian Universitetinde qonaq professor olub O xarici universitetlerde ve ali akademik elmi tedqiqat muessiselerinde xeyli sayda seminar verib ve konfranslarda istirak edib Ozguc olkedeki akademik elmi qurumlarin uzvu idi Elmi fealiyyeti boyunca uzvu oldugu Turk Tarix Qurumunun Fexri uzvu idi Turkiye Qedim Elmler Institutu nun da uzvu olub Onun xaricde uzvu oldugu akademik elmi qurumlar arasinda Almaniya Arxeologiya Institutu Britaniya Akademiyasi Amerika Arxeologiya Institutu Bavariya Elmler Akademiyasi ve London Arxeologiya Cemiyyeti de var idi MukafatlariTehsin Ozguce verilen beynelxalq mukafatlarin siyahisi asagidaki kimidir 1978 Almaniya Bundesverdienstkreuz Umumi Xidmet Ordeninin Boyuk Xaci 1990 Yaponiya Dogan Gunes ordeni 1991 Belcika Belcika Tacinin Milli ordeni 1995 Turkiye Turkiye Is Bankinin Boyuk mukafati Kultepe Kanis Nesa saraylari ve mebedleri IstinadlarDeutsche Nationalbibliothek Record 118937022 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 http www independent co uk news obituaries professor tahsin ozguc 517633 html Kayseri Arkeoloji Muzesi muze gov tr 7 Subat 2017 tarixinde arxivlesdirilib 1 olu kecid Xarici kecidler21 noyabr 2005 ci ilde Sotlandiyanin gundelik Scotsman qezetinde derc olunan olum haqqindaki meqale ing Tehsin Ozguc eserleri Arxivlesdirilib 2012 01 22 at the Wayback Machine turk