T.Y. Məmmədli Azərbaycanda ilk dəfə olaraq zəif zəlzələlərin tədqiqi ilə məşğul olmuş mütəxəssisdir. O, zəif zəlzələlərin Yer qabığındakı dərinlik qırılmaların izlənməsində, güclü zəlzələlərin məkan vəziyyətinin müyyənləşdirilməsində rolunu göstərmiş, bu nəticələrin respublika ərazisinin seysmotektonik rayonlaşdırılmasında istifadəsini təklif etmişdir.
T.Y. Məmmədli öz tədqiqatları əsasında Azərbaycanda güclü zəlzələ ocaqlarının yerinivə onlarda ehtimal olunan zəlzələlərin maksimum maqnitudlarını müəyyən etmişdir. Bir kitabın (Geofizika cildinin) və ali məktəblər üçün bir dərs vəsaitinin (Seysmologiyanın əsas elementləri) həmmüəllifi, bir kitabın (Azərbaycan ərazisinin zəif seysmikliyi və onun müasir geodinamika ilə əlaqəsi) müəllifidir. T.Y. Məmmədli seysmiklik, seusmotektonika, seysmik rayonlaşdırma və seysmik risk sahəsində 80-dən artıq elmi məqalələrin müəllifidir. T.Y. Məmmədli seysmiklik, seysmotektonika, seysmik rayonlaşdırma və seysmik risk sahəsində 71 elmi əsərin müəllifidir. O, Azərbaycan Seysmoloqlar Assosiasiyasının katibi, AMEA RSXM-nin Elmi-Texniki Şurasının və “Azərbaycanda seysmoproqnostik müşahidələr kataloqu” elmi jurnalının redaksiya heyətinin üzvüdür. T.Y. Məmmədli tədqiqat işləri zamanı bir sıra, o cümlədən aşağıdakı mühüm nəticələri əldə etmişdir:
● Azərbaycan ərazisində zəif seysmikliyin zaman-məkan üzrə təzahürü xüsusiyyətləri araşdırılmış və seysmik təkanların sahə və dərinlik üzrə qeyri-bərabər paylandığı müəyyənləşdirilmişdir. Dağlıq və dağətəyi bölgələrdə daha çox saylı və nisbətən az dərinlikli (H≤30-35 km), depressiya bölgələrində nisbətən az saylı və bir qədər çox dərinlikli (H≤45-50 km), Xəzər dənizində kifayət qədər çox saylı və daha böyük dərinlikli (H≤60-70 km) zəif zəlzələlər yayılmışdır.
● Zəif seysmik təkanlar seysmik aktiv bölgələrin daxilində də qeyri-bərabər yayılmışdır və onların daha çox sıxlaşması güclü zəlzələ ocaqları zonalarında müşahidə edilir.
● Zəif seysmikliyin təzahürü qanunauyğunluqları əsasında potensial ocaq zonalarının müəyyənləşdirilməsi metodu işlənib-hazırlanmışdır. Bu metod əsasında Azərbaycan ərazisinin potensial güclü ocaq zonaları modeli hazırlanmışdır.
● Azərbaycan ərazisindəki zəif zəlzələlərin yüksək konsentrasiyası müşahidə edilən potensial ocaq zonalarının dərinlik qırılmalarının təzadlı tektonik hərəkətlərlə səciyyələnən aktiv hissələrinə uyğun olduğu müəyyən edilmişdir.
● Azərbaycanın potensial ocaq zonalarının uzunluqları (L) ilə zəlzələlərin maqnitudları (M) arasında asılılıq müəyyən edilmişdir. Bu asılılıq respublika ərazisində mövcud olan ocaq zonalarında baş verə biləcək güclü zəlzələlərin ən yüksək maqnitudunu və onların yaradacağı maksimum seysmik effekti hesablamağa imkan verir.
● Zəif seysmiklik əsasında güclü zəlzələ ocaqlarının yerinin və seysmik potensialının müəyyənləşdirilməsi metodu indiyə qədər mövcud olan genetik, formal və s. metodlara məxsus çatışmazlıqlardan azaddır və seysmik təhlükənin daha düzgün qiymətləndirilməsi üçün istifadə oluna bilər.
● Güclü ocaq zonalarının yerinin müəyyənləşdirilməsi metodu və ocaq zonasının ölçülərilə zəlzələ maqnitudu arasındakı asılılıq əsasında Azərbaycan ərazisində mümkün ola bilən zəlzələlərin maksimum maqnitudu Mmax=6,9÷ 7,3, yer səthində maksimum seysmik effekt MSK-64 cədvəli üzrə 10 bal təyin edilmişdir.
● Bu metoddan istifadə etməklə Azərbaycanın seysmik təhlükəlilik xəritə-sxemi tərtib edilmişdir. Xəritə-sxemdə seysmik titrəyişlər məkan və intensivlik səviyyəsi üzrə yüksək differensiasiyaya malikdir.
● Seysmotektonik, mühəndisi-geoloji və digər amilləri analiz edərək Bakı şəhərinin seysmik risk xəritə-sxemini tərtib edilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki, Bakı şəhərinin ayrı-ayrı hissələrinin seysmik riskinin yüksək səviyyəsi əsasən sahələrin əlverişsiz qrunt və hidrogeoloji şəraitləri, bir cox binaların dayanıqlıq səviyyəsinin yüksək olmaması və sürüşmə proseslərinin geniş yayılması ilə şərtlənir.
O, Moskva (Rusiya Federasiyası), Tbilisi (Gürcüstan), İstanbul (Türkiyə), Tehran (İran), Podstam (Almaniya), Amman (İordaniya), Strasburq (Fransa) və dünyanın başqa şəhərlərində keçirilən çoxsaylı konfrans və simpoziumlarda iştirak etmişdir.
İstinadlar
Avqust 26, 2021
tahir, məmmədli, tahir, yadigar, oğlu, məmmədli, tahir, yadigar, oğlu, məmmədlidoğum, tarixi, yanvar, 1957, yaş, doğum, yeri, şamaxı, azərbaycan, ssrivətəndaşlığı, azərbaycanlımilliyyəti, ssri, azərbaycanelm, sahəsi, seysmologiyaelmi, dərəcəsi, geologiya, mine. Tahir Yadigar oglu Memmedli Tahir MemmedliTahir Yadigar oglu MemmedliDogum tarixi 2 yanvar 1957 64 yas Dogum yeri Samaxi Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi azerbaycanliMilliyyeti SSRI AzerbaycanElm sahesi seysmologiyaElmi derecesi geologiya mineralogiya elmleri doktoruIs yeri AMEA nezdinde Respublika Seysmoloji Xidmet MerkeziAlma mater Azerbaycan Dovlet UniversitetiHeyati RedakteEsas elmi nailiyyetleri RedakteT Y Memmedli Azerbaycanda ilk defe olaraq zeif zelzelelerin tedqiqi ile mesgul olmus mutexessisdir O zeif zelzelelerin Yer qabigindaki derinlik qirilmalarin izlenmesinde guclu zelzelelerin mekan veziyyetinin muyyenlesdirilmesinde rolunu gostermis bu neticelerin respublika erazisinin seysmotektonik rayonlasdirilmasinda istifadesini teklif etmisdir T Y Memmedli oz tedqiqatlari esasinda Azerbaycanda guclu zelzele ocaqlarinin yerinive onlarda ehtimal olunan zelzelelerin maksimum maqnitudlarini mueyyen etmisdir Bir kitabin Geofizika cildinin ve ali mektebler ucun bir ders vesaitinin Seysmologiyanin esas elementleri hemmuellifi bir kitabin Azerbaycan erazisinin zeif seysmikliyi ve onun muasir geodinamika ile elaqesi muellifidir T Y Memmedli seysmiklik seusmotektonika seysmik rayonlasdirma ve seysmik risk sahesinde 80 den artiq elmi meqalelerin muellifidir T Y Memmedli seysmiklik seysmotektonika seysmik rayonlasdirma ve seysmik risk sahesinde 71 elmi eserin muellifidir O Azerbaycan Seysmoloqlar Assosiasiyasinin katibi AMEA RSXM nin Elmi Texniki Surasinin ve Azerbaycanda seysmoproqnostik musahideler kataloqu elmi jurnalinin redaksiya heyetinin uzvudur T Y Memmedli tedqiqat isleri zamani bir sira o cumleden asagidaki muhum neticeleri elde etmisdir Azerbaycan erazisinde zeif seysmikliyin zaman mekan uzre tezahuru xususiyyetleri arasdirilmis ve seysmik tekanlarin sahe ve derinlik uzre qeyri beraber paylandigi mueyyenlesdirilmisdir Dagliq ve dageteyi bolgelerde daha cox sayli ve nisbeten az derinlikli H 30 35 km depressiya bolgelerinde nisbeten az sayli ve bir qeder cox derinlikli H 45 50 km Xezer denizinde kifayet qeder cox sayli ve daha boyuk derinlikli H 60 70 km zeif zelzeleler yayilmisdir Zeif seysmik tekanlar seysmik aktiv bolgelerin daxilinde de qeyri beraber yayilmisdir ve onlarin daha cox sixlasmasi guclu zelzele ocaqlari zonalarinda musahide edilir Zeif seysmikliyin tezahuru qanunauygunluqlari esasinda potensial ocaq zonalarinin mueyyenlesdirilmesi metodu islenib hazirlanmisdir Bu metod esasinda Azerbaycan erazisinin potensial guclu ocaq zonalari modeli hazirlanmisdir Azerbaycan erazisindeki zeif zelzelelerin yuksek konsentrasiyasi musahide edilen potensial ocaq zonalarinin derinlik qirilmalarinin tezadli tektonik hereketlerle seciyyelenen aktiv hisselerine uygun oldugu mueyyen edilmisdir Azerbaycanin potensial ocaq zonalarinin uzunluqlari L ile zelzelelerin maqnitudlari M arasinda asililiq mueyyen edilmisdir Bu asililiq respublika erazisinde movcud olan ocaq zonalarinda bas vere bilecek guclu zelzelelerin en yuksek maqnitudunu ve onlarin yaradacagi maksimum seysmik effekti hesablamaga imkan verir Zeif seysmiklik esasinda guclu zelzele ocaqlarinin yerinin ve seysmik potensialinin mueyyenlesdirilmesi metodu indiye qeder movcud olan genetik formal ve s metodlara mexsus catismazliqlardan azaddir ve seysmik tehlukenin daha duzgun qiymetlendirilmesi ucun istifade oluna biler Guclu ocaq zonalarinin yerinin mueyyenlesdirilmesi metodu ve ocaq zonasinin olculerile zelzele maqnitudu arasindaki asililiq esasinda Azerbaycan erazisinde mumkun ola bilen zelzelelerin maksimum maqnitudu Mmax 6 9 7 3 yer sethinde maksimum seysmik effekt MSK 64 cedveli uzre 10 bal teyin edilmisdir Bu metoddan istifade etmekle Azerbaycanin seysmik tehlukelilik xerite sxemi tertib edilmisdir Xerite sxemde seysmik titreyisler mekan ve intensivlik seviyyesi uzre yuksek differensiasiyaya malikdir Seysmotektonik muhendisi geoloji ve diger amilleri analiz ederek Baki seherinin seysmik risk xerite sxemini tertib edilmisdir Mueyyen olunmusdur ki Baki seherinin ayri ayri hisselerinin seysmik riskinin yuksek seviyyesi esasen sahelerin elverissiz qrunt ve hidrogeoloji seraitleri bir cox binalarin dayaniqliq seviyyesinin yuksek olmamasi ve surusme proseslerinin genis yayilmasi ile sertlenir O Moskva Rusiya Federasiyasi Tbilisi Gurcustan Istanbul Turkiye Tehran Iran Podstam Almaniya Amman Iordaniya Strasburq Fransa ve dunyanin basqa seherlerinde kecirilen coxsayli konfrans ve simpoziumlarda istirak etmisdir Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Tahir Memmedli amp oldid 5677993, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
