fbpx
Wikipedia

Sosial iş

Avqust 01, 2021

Sosial iş (ing. Social work) - Sosial iş cəmiyyətin problemli təbəqələrinin mənafeyi və sosial rifahı uğrunda vasitəçilik edən sferadır. Sosial iş peşəsi ilə sosial işçilər məşğul olur. Dünyada ilk dəfə "Sosial iş" proqramı Amsterdamda,sonralar isə Berlin və Londonda meydana gəlmişdir.Azərbaycanda isə Sosial iş peşəsinin tədrisinə 2005-ci ildən etibarən Bakı Dövlət Universitetində magistr pilləsi üzrə başlanılmışdır.

Sosial işçilər sosial planda müdafiə edilməmiş təbəqələrin,insanların maraqlarının təmin edilməsinə və hüquqlarının müdafiəsinə yönəlmiş qanunverici aktların və dövlət proqramlarının hazırlanmasında yaxından iştirak edirlər.Sosial iş sahəsinin ilkin anlayışı və müdaxilə obyekti müraciətçidir(klient,benefisyar).Sosial işçilər müraciətçilərlə çalışır.Müraciətçi-problemli situasiyaya(çətin həyat şəraiti) düşmüş,həll yolunu tapa bilməyən şəxsdir və o,müəyyən bir mərhələdə yardım məqsədilə sosial işçiyə müraciət edir.Sosial işçi isə öz növbəsində müraciətçinin problemli vəziyyətini dəyərləndirir,problemin həlli üçün müraciətçinin də yanaşmalarına əsasən alternativ həll yolları axtarır.Problemin həlli yönündə sosial işçi müraciətçini sosial,psixoloji və ya hüquqi xidmətlərə yönəldir.Məhz bu nöqteyi-nəzərdən vurğulanır ki,sosial iş sahəsi insanlarla dövlət xidmətləri arasındakı münasibətləri əlçatan edir.Bu peşənin daşıyıcıları insanları öz potensiallarına arxalanmağa yönəldir,problemin kənar müşahidəçisi olmaqla qərarvericiliyi müraciətçinin öhdəsinə buraxır.

Aşağıda sosial işçilərin bir sıra fəaliyyət sahələri qeyd olunmuşdur:

-Ailə məsələləri üzrə məsləhətçi

-Pedaqoq

-Sosial tədqiqatçı

-Psixi sağlamlıq üzrə mütəxəssis

-Sosial işçi-gerontoloq (Ahıllarla çalışan sosial işçilər)

-Əlilliyi olan və xüsusi qayğıya ehtiyacı olan şəxslərlə çalışan sosial işçilər

-Risk qrupları ilə çalışan sosial işçilər-Bura ruhi xəstəliklərdən əziyyət çəkənlər,zərərli maddələrin aludəçisi olan şəxslər,insan alverinin qurbanları və s. kimi qruplar daxildir.

-Ekstrimal vəziyyətlərdə müdaxilə edən sosial işçilər-təbii fəlakətlərdə,hərbi-siyasi münaqişələrdə və insidentlərdə zərərçəkmişlərin rifahını təmin edir.

-Uşaq müdafiəsi sahəsində çalışan sosial işçilər

-Zorakılığa məruz qalmış şəxslərin rifahını təmin edən sosial işçilər və s.

Sosial işçilər cəmiyyətin "mikro"(fərdlər), "mezo"(qruplar) və "makro"(icmalar) səviyyələri ilə sosial müdaxilə prossesini həyata keçirərək insanların rifahını təmin edir.Sosial iş bir struktur kimi dövlətin bütün vətəndaşlarının sosial təhlükələrdən qorunmağa yönələn əhalinin müxtəlif kateqoriyalarının həyat fəaliyyətinin pozulmasının qarşısını alan bir kompleks kimi çıxış edir.Sosial işçilər fəaliyyətləri əsnasında dövlətin mövcud aktları və qanunauyğunluqlarına əsasən hərəkət etməlidir.

Tarixi

Sosial işin yaranma tarixi 4 mərhələyə ayrılır.

  1. I mərhələ - qədim dövrdən başlayır.Qarşılıqlı yardım və dəstək formasında sosial işin arxaik formaları yaranmışdır. Sədəqə, mərhəmət, filantropiya və xeyriyyəçilk bu dövrdə formalaşmışdır.
  2. II mərhələ - XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvələrində sosial iş ayrıca peşə kimi formalaşmışdır.
  3. III mərhələ - 80-cı illərdə sosial işin insan hüquqlarının müdafiəsi kimi dərk edilməsi formalaşır. Bununla bağlı 1948-ci ildə qəbul edilmiş Ümumidünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi və digər insan hüquqları sənədlərində əks olunmuş hüquqlar sosial işin fəaliyyət sahəsində xüsusi yer tutmağa başlayır.
  4. IV - mərhələ 80-cı illərin sonu və 90-cı illərin əvvələrində sosial işin nəzəriyyəsi tam formalaşır. Və bununla dünya eliminə daha bir elm sahəsi əlavə olunur.

Formalaşması

Hələ eramızdan əvvəl 1750-ci ildə qədim Babilistan hakimi Hammurapi Ədalət Kodeksini tərtib etmişdir. Qanuna daxil edilmiş əsas qanunlardan biri həbs olunan insanların bir-birinə dəstək olmalarının tələb edilməsi idi.

E.ə 1200-cü iə aid edilən qədim İudeyanın yazılı mənbələrində isə qeyd edilirdi ki, Allah yəhudilərdən yoxsul və bədbəxtlərə yardım etmələrini gözləyir. Bu qanunlar əslində ehtiyacı olan şəxslərə filantropiya (xeyriyyəçilik) əsasında yardımın göstərilməsini tənzimləyirdi ki, bu da sosial yardımın ilk formalarından birini təşkil edirdi. Filantropiya yunan sözü olub, mənası isə insan sevərik, ehtiyacı olanlara yardım mənasında istifadə olunur.

 
Sosial iş tarixi boyunca, işsiz və evsiz insanlara yardım məqsədi ilə fəaliyyət göstərmişdir.Şəkildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında bir sosial işçinin kimsəsiz uşaqa köməklik göstərməsi təsvir olunmuşdur.

Sosial işin inkişaf etməsində dinin də böyük rolu olmuşdur. Kilsə və monastırların nəznində məktəblər, xəstəxanalar, nigahdan kənar dünyaya gəlmiş uşaqlar, valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar, yaşlı və əlilliyi olan insanlar üçün sığınacaqlar fəaliyyət göstərirdi və burada tək sosial-məişət məsələləri deyil, həm də pedaqoji vəzifələrdən hesab olunan: təhsil, peşə təhsili və digərləri həyata keçirilirdi.

Lakin cəmiyyət inkişaf etdikcə yoxsulluq artıq bir ehtiyac kimi aradan qaldırılması tələb olunur, cəmiyyətdə olan insanlar tərəfindən yoxsulluq ictimai bəla hesab edilirdi. XIV əsrdən etibarən dünya dövlətləri dilənçilərin təqib edilməsi və cəzalandırılması yönündə qanunlar qəbul edirlər.1530-cu ildə Almaniyanın imperiya seymi tərəfindən yerli hakimiyyət orqanlarına hər bir icmanın öz yoxsullarını, daxili təlabat hesabına ödənilməsi barədə göstəriş verilir.Oxşar qanunlar qısa zaman ərzində Fransa, Hollandiya və digər ölkələrdə qəbul edilir. İngiltərədə fərdi şəxslərə sədəqə vermək qanunla qadağan edilmişdi.

 
Ceyn Adams (1860–1935) Tənzimləmə evi adlı sosial mərkəzin yaradıçısı.Amerika Birləşmiş Ştatları tarixində ən böyük sosial işçilərdən biri hesab edilir.

Sağlam yoxsullar işləməi, xəstələr isə kilsələr tərəfində idarə olunan, xüsusi sığınaçaqlarda saxlanmalı idilər. Dilənçiliklə mübarizədə cəmiyyətin fəal iştirak etməsi, qısa zamanda İngiltərə və digər ölkələrdə dilənçilərin sayının azalmasıa səbəb olmuşdur.Xəstələrə, uşaqlara, məhkumlara qayğının göstərilməsi filantropiya hərəkatının əsas qayəsini təşkil etmişdir. Qısa müddətdə Avropada qocalar evləri və uşaq evləri inşa edildi.Hamburq şəhərində siyasi iqtisadçı Byuşh və ticarətci Foxtun səyləri ilə 1778-ci ildə yoxsullar üçün ümumi qəyyumluq cəmiyyəti təşkil edildi.Cəmiyyətin yaradılmasında əsas məqsəd hər bir yoxsulun imkanı daxilində gündəlik dolanışığın təmin edilməsi idi.

Sosial iş peşə kimi XIX əsrdə yaranmışdır. İlk dəfə 1898-ci ilin yayında Kolumbia Universitetində sosial iş üzrə sinif açıldı. İngiltərədə də sosial iş demək olar ki, Amerika Birləşmiş Ştatları ilə paralel zamanda yaranmışdır. İngiltərədə ilk sosial işçilər, xəstəxana fəaliyyət göstərən şəxslər olmuşlar.1895-ci ildə Mary Stevard Royal adlı qadın Fri xəstəxanasında çalışan ilk sosial işçi olmuşdur. Bu həmdə Böyük Britaniya tarixində bir ilk hesab edilmişdir.Avstraliyada sosial işin inkişafı İngiltərə və Amerika Birləşmiş Ştatlarına nisbətən geç baş vermişdir.

1920-ci ildə etibarən sosial işçilər yetişmiş və yalnız 1940-cı ildə Sidney Universitetində sosial iş təlimləri başlamışdır. 1865-ci ildə İngiltərədə keşiş Vilyam Buts Xilas ordusu adlı təşkilat yaratdı. Təşkilatı əsas fəaliyyəti kasıb və kimsəsiz insanlara yardım göstərilməsi idi. XIX əsrin sonunda və XX əsrin əvvələrində könüllü xeyriyyəçilkdən elmi və peşəkar filantropiyaya keçid baş verdi. Avropada Sosial tibb Amerika Birləşmiş Ştatlarında isə Sosial iş terminləri yarandı. 1917-ci ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında ilk sosial işçi sahəsində fəaliyyət göstərən təşkilat qeydiyyata alındı.1921-ci ildən təşkilat yenidən təşkil edildi və adı Amerika Sosial İşçilərnin Assosiasiyaı olaraq dəyişdirildi.

Etik prinsip və dəyərləri

Sosial İşçinin ümumi dəyərləri:

Humanitar və demokratik ideyalara əsaslanaraq yaranan Sosial iş təcrübəsi insan ehtiyaclarını və potensialını inkişaf etdirmək üzərində fokuslaşıb. İllər keçdikcə sosial iş özündə bir sıra dəyərlər birləşdirdi: səmimilik, vicdanlıq, empatiya, rəhimdillik, peşəkarlıq, insan münasibətlərinin əhəmiyyətliyi.

Sosial İşçinin Etik Prinsipləri:

İnsan Hüquqları və İnsan Ləyaqəti

Sosial İşçi hər bir klientin ləyaqətinə və şəxsiyyətinə və bunlardan doğan haqqlarına hörmətlə yanaşlamlı, fiziki, psixoloji, mənəvi və ruhi vəhdətini, rifahını dəstəkləməli (ön plana çəkməli) və müdafiə etməlidir. İnsan Hüquqları və İnsan Ləyaqəti dedikdə aşağıdakılar nəzərdə tutulur:

  • Öz müqəddəratını təyin etməyə hüquqa hörmət etmək – Sosial İşçi həyat tərzi və dəyərlərindən asılı olmayaraq hər bir şəxsin seçim etmək və qərar vermək hüququna hörmətlə yanaşmalıdır.
  • Güclü cəhətləri müəyyənləşdirmək və inkişaf etdirmək - Sosial İşçi klientin güclü xüsusiyyətlərini önə çəkməli və onların inkişaf etdirilməsinə səy göstərməlidir.
  • Hər bir klientlə tam bir məhfum kimi davranmaq - Sosial İşçi klientə tam bir məhfum kimi yanaşmalı, yəni onun ailəsi, yaşadığı mühit, cəmiyyət ilə yaxından maraqlanmalı və klientin həyatının bütün amillərinə nəzər yetirməlidir.
  • Hər bir insana şəxsiyyət kimi yanaşmaq – kimliyindən asılı olmayaraq Sosial İşçi klientə şəxsiyyət kimi yanaşmalı və davranmalıdır.
  • Hər bir klientə fərdi yanaşmaq - Sosial İşçi hər bir klientə fərdi yanaşmalı, eyni problemli klientlərlə onların xüsusiyyətlərinə uyğun davranmalıdır.
  • Məxfiliyi saxlamaq - Sosial İşçi klientin verdiyi cəmiyyətə və ya ikinci bir şəxsə ziyan vurmayacaq məlumatını gizli saxlamalıdır.

Sosial Ədalət

Sosial İşçi cəmiyyətdə klientə qarşı törədilən ədalətsizliyə qarşı mübarizə aparmaq öhdəliyini daşıyır. Sosial Ədalət dedikdə aşağıdakılar nəzərdə tutulur:

  • Ayrıseçkiliyə qarşı mübarizə - Sosial İşçi risk qrupuna daxil olan klientə qarşı yaş, cins, irq və başqa fiziki xüsusiyyətlərinə, sosial-iqtisadi durumuna, siyasi inam, mədəniyyət və cinsi yönümlüyünə, dini baxışlarına görə ayrıseçkilik etməməli və eyni zamanda, cəmiyyətdə mövcud olan bu cür ayrıseçkiliyə qarşı mübarizə aparmalıdır.
  • Müxtəlifliyə hörmət etmək - Sosial İşçi cəmiyyətdə mövcud olan etnik və mədəni (etnik qruplara aid adət-ənənələr) müxtəlifliyi tanımalı və hörmət etməlidir.
  • Resursları ədalətlə (bərabər) bölmək - Sosial İşçi səlahiyyətində olan resursları ehtiyacı olan klientlər arasında ehtiyaca uyğun olaraq ədalətlə bölməlidir.
  • Ədalətsiz siyasi məsələlərə və hərəkatlara qarşı mübarizə - Sosial İşçi resursların ədalətsiz bölüşdürülməsi, zülümkar, ədalətsiz və məhv edici siyasətlərin, davranışların və hərəkatların mövcudluğu faktını öz müdirinin, siyasətçilərin, siyasi proqram hazırlayanların və ümumi ictimayyətin diqqətinə çatdırmaq vəzifəsi var.
  • Həmrəy olmaq - Sosial İşçi klientlərin sosial təcridliyinə, damğalanmağına və itaətçiliyinə şərait yaradan sosial şərtlərə qarşı mübarizə aparmalı və inklusiv cəmiyyətin qurulmasına çalışmalıdır.

Sosial işçilərin klientə münasibətdə etik məsuliyyəti:

Klientə qarşı öhdəlik
  • Sosial İşçi ilk növbədə klientin rifahını önə çəkməli və klientin maraqlarını müdafiə etməlidir.
  • Öz müqəddəratını təyin etməyə

Sosial İşçi klientin həyat tərzi və dəyərlərindən asılı olmayaraq seçim etmək və qərar vermək hüququna hörmətlə yanaşmalıdır.

  • İnformasiyanın alınmasına əsaslanan razılaşma

İşə başlamamışdan əvvəl Sosial işçi klientlə onun həyat situasiyası ilə bağlı hərtərəfli və dolğun məlumat verməsinə zəmanət verən yazılı razılaşma imzalanmalıdır.

  • Maraqların toqquşması

Sosial işçilər ədalətli mühakimə və peşəkarlığa mane olan maraqların toqquşmasından qaçmalıdır. Maraqların real və potensial münaqişəsi yarandıqda Sosial işçilər bu haqqda klientə məlumat verməli klientin maraqlarını müdafiə edən rassional addımlar atmalıdırlar.

  • Seksual münasibətlər və cinsi zorakılıq

Sosial İşçi problemlərinin həlli ilə məşğul olduğu klient ilə cinsi əlaqədə olmamalı və ona münasibətdə cinsi zorakılıq etməməlidir.

  • Məxfiliyi qorumaq

Klientin verdiyi məxfi məlumatlar özünə, ikinci bir şəxsə və ya cəmiyyətə ziyan vurmayacaq təqdirdə Sosial işçilər tərəfindən gizli saxlamalıdır.

  • Xidmətlər üçün ödəniş

Ödənişi təyin edərkən Sosial işçilər ödnişin əsaslı, ədalətli və həyata keçirilən xidmətlərə uyğunluğuna əmin olmalıdır. Sosial işçilər peşəkar xidmətin ödənişi müqabilində klientdən xidmət və ya əmtəə almaqdan çəkinməlidir.

  • Qərar qəbul etmək bacarığı məhdud olan klientin qərar qəbul etməsinə köməklik

Qərar qəbul etmək bacarığı məhdud olan klientin adından çıxış edən Sosial işçilər klientin hüquqlarını və maraqlarını müdafiə etmək üçün əsaslı addımlar atmalıdır.

  • Xidmətlərin fasiləsi

Sosial işçilər qeyri-müyəssərlik, yerdəyişmə, xəstəlik, əlillik, ölüm və başqa amillər Narahatlıq halları müşahidə olunmur.əticəsində xidmətlərin ara verilməsi hallarında xidmətlərin davam etdirilməsi üçün əsaslı addımlar atmalıdır.

  • Xidmətlərin istifadəsinin sona çatdırılması

Xidmətlər və Sosial işçilərlə klientlər arasındakı peşəkar münasibətlərə artıq ehtiyac olmadıqda və klientin ehtiyaclarına və maraqlarına xidmət etmədikdə dayandırılmalıdır. Etik standartlar (müraciətçi, cəmiyyət, iş yeri, əməkdaşlar qarşısında) Sosial işçilər klientlərə, əməkdaşlara, cəmiyyətə qarşı bir sıra etik standartları qorumalıdır.

Sosial işçilərin həmkarlarına qarşı etik məsuliyyəti:

  • Həmkarlarına daim hörmətlə yanaşmalıdır.
  • Ədalətsiz hərəkətlərə qarşı həmkarları müdafiə etməlidir.
  • Klientin ən yaxşı maraqları naminə həmkarlarının məsləhət və dəstəyindən yararlanmalıdır.
  • Həmkarların səriştəlilik və ixtisaslaşmış olduqları sahələr haqqında məlumatlı olmalıdır.
  • Həmkarları ilə şəxsi məqsədlər və ya hər hansı bir mövqeyin tutulması məqsədi olmadan fikir mübadiləsi aparılmalıdır.
  • Peşəkar münasibətlər zamanı həmkarları tərəfindən bölünən məxfi informasiyanın konfidensiallığını saxlamalıdır.
  • Supervayzerlə, əməkdaşlarla, həmkarlarla, tələbələrlə, trenerlərlə seksual münasibətdə olmamalı və ya cinsi təcavüz etməməlidir.
  • Digər mütəxəssislərlə, klientlərlə ünsiyyət zamanı həmkarlarına münasibətdə əsassız və neqativ tənqiddən yayınmalıdır. Əsasız, neqativ tənqidə həmkarların səriştəlilik dərəcəsi, irq, milli-etnik mənsubiyyət, cinsi orientasiya, yaş, ailə statusu, siyasi mənsubiyyət, din, əqli və ya fiziki əlillik kimi fərdi göstəricilərə alçadıcı şərhlər aid edilə bilinər.
  • Konsultasiya mövzusu ilə bağlı səriştə və biliyini nümayiş etdirmiş həmkarlar ilə fikir mübadiləsi aparmaq və bu mübadilə zamanı keysin müzakirəsi üçün vacib olan minimum informasiyanı verməlidir.
  • Əlavə xidmətlər tələb olunduqda, sosial işçi keyslə bağlı əsaslı dəyişikliklər edəcəyinə əmin olmadıqda və yaxud klientin digər mütəxəssislərin ixtisaslaşmış bilik və təcrübəsinə ehtiyac yarandıqda klienti digər mütəxəssisə yönəltməlidir.

Sosial işçilərin cəmiyyətə yönələn öhdəlikləri:

  • Sosial işçilər cəmiyyətin ümumi rifahını önə çəkməlidir.
  • Sosial işçilər sosial siyasətin və qurumların formalaşdırılmasında ictimaiyyətin rasional iştirakını dəstəkləməlidir.
  • Sosial işçilər sosial problemlər çərçivəsində ictimaiyyətin maarifləndirilməsində yaxından iştirak etməlidir.
  • Sosial işçilər sosial qanunların qəbul olunmasında yaxından iştirak etməlidir.

Mənbə

  • Code of Ethics of the National Association of Social Workers 2002-06-06 at the Wayback Machine

Avqust 01, 2021
sosial, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, social, work, cəmiyyətin, problemli, təbəqələrinin, mənafeyi, sosial, rifahı, uğrunda, vasitəçilik, edən, sferadır, peşəsi, ilə, so. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Sosial is ing Social work Sosial is cemiyyetin problemli tebeqelerinin menafeyi ve sosial rifahi ugrunda vasitecilik eden sferadir Sosial is pesesi ile sosial isciler mesgul olur Dunyada ilk defe Sosial is proqrami Amsterdamda sonralar ise Berlin ve Londonda meydana gelmisdir Azerbaycanda ise Sosial is pesesinin tedrisine 2005 ci ilden etibaren Baki Dovlet Universitetinde magistr pillesi uzre baslanilmisdir Sosial isciler sosial planda mudafie edilmemis tebeqelerin insanlarin maraqlarinin temin edilmesine ve huquqlarinin mudafiesine yonelmis qanunverici aktlarin ve dovlet proqramlarinin hazirlanmasinda yaxindan istirak edirler Sosial is sahesinin ilkin anlayisi ve mudaxile obyekti muracietcidir klient benefisyar Sosial isciler muracietcilerle calisir Muracietci problemli situasiyaya cetin heyat seraiti dusmus hell yolunu tapa bilmeyen sexsdir ve o mueyyen bir merhelede yardim meqsedile sosial isciye muraciet edir Sosial isci ise oz novbesinde muracietcinin problemli veziyyetini deyerlendirir problemin helli ucun muracietcinin de yanasmalarina esasen alternativ hell yollari axtarir Problemin helli yonunde sosial isci muracietcini sosial psixoloji ve ya huquqi xidmetlere yoneldir Mehz bu noqteyi nezerden vurgulanir ki sosial is sahesi insanlarla dovlet xidmetleri arasindaki munasibetleri elcatan edir Bu pesenin dasiyicilari insanlari oz potensiallarina arxalanmaga yoneldir problemin kenar musahidecisi olmaqla qerarvericiliyi muracietcinin ohdesine buraxir Asagida sosial iscilerin bir sira fealiyyet saheleri qeyd olunmusdur Aile meseleleri uzre meslehetci Pedaqoq Sosial tedqiqatci Psixi saglamliq uzre mutexessis Sosial isci gerontoloq Ahillarla calisan sosial isciler Elilliyi olan ve xususi qaygiya ehtiyaci olan sexslerle calisan sosial isciler Risk qruplari ile calisan sosial isciler Bura ruhi xesteliklerden eziyyet cekenler zererli maddelerin aludecisi olan sexsler insan alverinin qurbanlari ve s kimi qruplar daxildir Ekstrimal veziyyetlerde mudaxile eden sosial isciler tebii felaketlerde herbi siyasi munaqiselerde ve insidentlerde zerercekmislerin rifahini temin edir Usaq mudafiesi sahesinde calisan sosial isciler Zorakiliga meruz qalmis sexslerin rifahini temin eden sosial isciler ve s Sosial isciler cemiyyetin mikro ferdler mezo qruplar ve makro icmalar seviyyeleri ile sosial mudaxile prossesini heyata kecirerek insanlarin rifahini temin edir Sosial is bir struktur kimi dovletin butun vetendaslarinin sosial tehlukelerden qorunmaga yonelen ehalinin muxtelif kateqoriyalarinin heyat fealiyyetinin pozulmasinin qarsisini alan bir kompleks kimi cixis edir Sosial isciler fealiyyetleri esnasinda dovletin movcud aktlari ve qanunauygunluqlarina esasen hereket etmelidir Mundericat 1 Tarixi 1 1 Formalasmasi 2 Etik prinsip ve deyerleri 2 1 Insan Huquqlari ve Insan Leyaqeti 2 2 Sosial Edalet 2 3 Sosial iscilerin kliente munasibetde etik mesuliyyeti 2 4 Sosial iscilerin hemkarlarina qarsi etik mesuliyyeti 2 5 Sosial iscilerin cemiyyete yonelen ohdelikleri 3 MenbeTarixi RedakteSosial isin yaranma tarixi 4 merheleye ayrilir I merhele qedim dovrden baslayir Qarsiliqli yardim ve destek formasinda sosial isin arxaik formalari yaranmisdir Sedeqe merhemet filantropiya ve xeyriyyecilk bu dovrde formalasmisdir II merhele XIX esrin sonu ve XX esrin evvelerinde sosial is ayrica pese kimi formalasmisdir III merhele 80 ci illerde sosial isin insan huquqlarinin mudafiesi kimi derk edilmesi formalasir Bununla bagli 1948 ci ilde qebul edilmis Umumidunya Insan Huquqlari Beyannamesi ve diger insan huquqlari senedlerinde eks olunmus huquqlar sosial isin fealiyyet sahesinde xususi yer tutmaga baslayir IV merhele 80 ci illerin sonu ve 90 ci illerin evvelerinde sosial isin nezeriyyesi tam formalasir Ve bununla dunya elimine daha bir elm sahesi elave olunur Formalasmasi Redakte Hele eramizdan evvel 1750 ci ilde qedim Babilistan hakimi Hammurapi Edalet Kodeksini tertib etmisdir Qanuna daxil edilmis esas qanunlardan biri hebs olunan insanlarin bir birine destek olmalarinin teleb edilmesi idi E e 1200 cu ie aid edilen qedim Iudeyanin yazili menbelerinde ise qeyd edilirdi ki Allah yehudilerden yoxsul ve bedbextlere yardim etmelerini gozleyir Bu qanunlar eslinde ehtiyaci olan sexslere filantropiya xeyriyyecilik esasinda yardimin gosterilmesini tenzimleyirdi ki bu da sosial yardimin ilk formalarindan birini teskil edirdi Filantropiya yunan sozu olub menasi ise insan severik ehtiyaci olanlara yardim menasinda istifade olunur Sosial is tarixi boyunca issiz ve evsiz insanlara yardim meqsedi ile fealiyyet gostermisdir Sekilde Amerika Birlesmis Statlarinda bir sosial iscinin kimsesiz usaqa komeklik gostermesi tesvir olunmusdur Sosial isin inkisaf etmesinde dinin de boyuk rolu olmusdur Kilse ve monastirlarin nezninde mektebler xestexanalar nigahdan kenar dunyaya gelmis usaqlar valideyn himayesinden mehrum olmus usaqlar yasli ve elilliyi olan insanlar ucun siginacaqlar fealiyyet gosterirdi ve burada tek sosial meiset meseleleri deyil hem de pedaqoji vezifelerden hesab olunan tehsil pese tehsili ve digerleri heyata kecirilirdi Lakin cemiyyet inkisaf etdikce yoxsulluq artiq bir ehtiyac kimi aradan qaldirilmasi teleb olunur cemiyyetde olan insanlar terefinden yoxsulluq ictimai bela hesab edilirdi XIV esrden etibaren dunya dovletleri dilencilerin teqib edilmesi ve cezalandirilmasi yonunde qanunlar qebul edirler 1530 cu ilde Almaniyanin imperiya seymi terefinden yerli hakimiyyet orqanlarina her bir icmanin oz yoxsullarini daxili telabat hesabina odenilmesi barede gosteris verilir Oxsar qanunlar qisa zaman erzinde Fransa Hollandiya ve diger olkelerde qebul edilir Ingilterede ferdi sexslere sedeqe vermek qanunla qadagan edilmisdi Ceyn Adams 1860 1935 Tenzimleme evi adli sosial merkezin yaradicisi Amerika Birlesmis Statlari tarixinde en boyuk sosial iscilerden biri hesab edilir Saglam yoxsullar islemei xesteler ise kilseler terefinde idare olunan xususi siginacaqlarda saxlanmali idiler Dilencilikle mubarizede cemiyyetin feal istirak etmesi qisa zamanda Ingiltere ve diger olkelerde dilencilerin sayinin azalmasia sebeb olmusdur Xestelere usaqlara mehkumlara qayginin gosterilmesi filantropiya herekatinin esas qayesini teskil etmisdir Qisa muddetde Avropada qocalar evleri ve usaq evleri insa edildi Hamburq seherinde siyasi iqtisadci Byush ve ticaretci Foxtun seyleri ile 1778 ci ilde yoxsullar ucun umumi qeyyumluq cemiyyeti teskil edildi Cemiyyetin yaradilmasinda esas meqsed her bir yoxsulun imkani daxilinde gundelik dolanisigin temin edilmesi idi Sosial is pese kimi XIX esrde yaranmisdir Ilk defe 1898 ci ilin yayinda Kolumbia Universitetinde sosial is uzre sinif acildi Ingilterede de sosial is demek olar ki Amerika Birlesmis Statlari ile paralel zamanda yaranmisdir Ingilterede ilk sosial isciler xestexana fealiyyet gosteren sexsler olmuslar 1895 ci ilde Mary Stevard Royal adli qadin Fri xestexanasinda calisan ilk sosial isci olmusdur Bu hemde Boyuk Britaniya tarixinde bir ilk hesab edilmisdir Avstraliyada sosial isin inkisafi Ingiltere ve Amerika Birlesmis Statlarina nisbeten gec bas vermisdir 1920 ci ilde etibaren sosial isciler yetismis ve yalniz 1940 ci ilde Sidney Universitetinde sosial is telimleri baslamisdir 1865 ci ilde Ingilterede kesis Vilyam Buts Xilas ordusu adli teskilat yaratdi Teskilati esas fealiyyeti kasib ve kimsesiz insanlara yardim gosterilmesi idi XIX esrin sonunda ve XX esrin evvelerinde konullu xeyriyyecilkden elmi ve pesekar filantropiyaya kecid bas verdi Avropada Sosial tibb Amerika Birlesmis Statlarinda ise Sosial is terminleri yarandi 1917 ci ilde Amerika Birlesmis Statlarinda ilk sosial isci sahesinde fealiyyet gosteren teskilat qeydiyyata alindi 1921 ci ilden teskilat yeniden teskil edildi ve adi Amerika Sosial Iscilernin Assosiasiyai olaraq deyisdirildi Etik prinsip ve deyerleri RedakteSosial Iscinin umumi deyerleri Humanitar ve demokratik ideyalara esaslanaraq yaranan Sosial is tecrubesi insan ehtiyaclarini ve potensialini inkisaf etdirmek uzerinde fokuslasib Iller kecdikce sosial is ozunde bir sira deyerler birlesdirdi semimilik vicdanliq empatiya rehimdillik pesekarliq insan munasibetlerinin ehemiyyetliyi Sosial Iscinin Etik Prinsipleri Insan Huquqlari ve Insan Leyaqeti Redakte Sosial Isci her bir klientin leyaqetine ve sexsiyyetine ve bunlardan dogan haqqlarina hormetle yanaslamli fiziki psixoloji menevi ve ruhi vehdetini rifahini desteklemeli on plana cekmeli ve mudafie etmelidir Insan Huquqlari ve Insan Leyaqeti dedikde asagidakilar nezerde tutulur Oz muqedderatini teyin etmeye huquqa hormet etmek Sosial Isci heyat terzi ve deyerlerinden asili olmayaraq her bir sexsin secim etmek ve qerar vermek huququna hormetle yanasmalidir Guclu cehetleri mueyyenlesdirmek ve inkisaf etdirmek Sosial Isci klientin guclu xususiyyetlerini one cekmeli ve onlarin inkisaf etdirilmesine sey gostermelidir Her bir klientle tam bir mehfum kimi davranmaq Sosial Isci kliente tam bir mehfum kimi yanasmali yeni onun ailesi yasadigi muhit cemiyyet ile yaxindan maraqlanmali ve klientin heyatinin butun amillerine nezer yetirmelidir Her bir insana sexsiyyet kimi yanasmaq kimliyinden asili olmayaraq Sosial Isci kliente sexsiyyet kimi yanasmali ve davranmalidir Her bir kliente ferdi yanasmaq Sosial Isci her bir kliente ferdi yanasmali eyni problemli klientlerle onlarin xususiyyetlerine uygun davranmalidir Mexfiliyi saxlamaq Sosial Isci klientin verdiyi cemiyyete ve ya ikinci bir sexse ziyan vurmayacaq melumatini gizli saxlamalidir Sosial Edalet Redakte Sosial Isci cemiyyetde kliente qarsi toredilen edaletsizliye qarsi mubarize aparmaq ohdeliyini dasiyir Sosial Edalet dedikde asagidakilar nezerde tutulur Ayriseckiliye qarsi mubarize Sosial Isci risk qrupuna daxil olan kliente qarsi yas cins irq ve basqa fiziki xususiyyetlerine sosial iqtisadi durumuna siyasi inam medeniyyet ve cinsi yonumluyune dini baxislarina gore ayriseckilik etmemeli ve eyni zamanda cemiyyetde movcud olan bu cur ayriseckiliye qarsi mubarize aparmalidir Muxtelifliye hormet etmek Sosial Isci cemiyyetde movcud olan etnik ve medeni etnik qruplara aid adet eneneler muxtelifliyi tanimali ve hormet etmelidir Resurslari edaletle beraber bolmek Sosial Isci selahiyyetinde olan resurslari ehtiyaci olan klientler arasinda ehtiyaca uygun olaraq edaletle bolmelidir Edaletsiz siyasi meselelere ve herekatlara qarsi mubarize Sosial Isci resurslarin edaletsiz bolusdurulmesi zulumkar edaletsiz ve mehv edici siyasetlerin davranislarin ve herekatlarin movcudlugu faktini oz mudirinin siyasetcilerin siyasi proqram hazirlayanlarin ve umumi ictimayyetin diqqetine catdirmaq vezifesi var Hemrey olmaq Sosial Isci klientlerin sosial tecridliyine damgalanmagina ve itaetciliyine serait yaradan sosial sertlere qarsi mubarize aparmali ve inklusiv cemiyyetin qurulmasina calismalidir Sosial iscilerin kliente munasibetde etik mesuliyyeti Redakte Kliente qarsi ohdelikSosial Isci ilk novbede klientin rifahini one cekmeli ve klientin maraqlarini mudafie etmelidir Oz muqedderatini teyin etmeyeSosial Isci klientin heyat terzi ve deyerlerinden asili olmayaraq secim etmek ve qerar vermek huququna hormetle yanasmalidir Informasiyanin alinmasina esaslanan razilasmaIse baslamamisdan evvel Sosial isci klientle onun heyat situasiyasi ile bagli herterefli ve dolgun melumat vermesine zemanet veren yazili razilasma imzalanmalidir Maraqlarin toqqusmasiSosial isciler edaletli muhakime ve pesekarliga mane olan maraqlarin toqqusmasindan qacmalidir Maraqlarin real ve potensial munaqisesi yarandiqda Sosial isciler bu haqqda kliente melumat vermeli klientin maraqlarini mudafie eden rassional addimlar atmalidirlar Seksual munasibetler ve cinsi zorakiliqSosial Isci problemlerinin helli ile mesgul oldugu klient ile cinsi elaqede olmamali ve ona munasibetde cinsi zorakiliq etmemelidir Mexfiliyi qorumaqKlientin verdiyi mexfi melumatlar ozune ikinci bir sexse ve ya cemiyyete ziyan vurmayacaq teqdirde Sosial isciler terefinden gizli saxlamalidir Xidmetler ucun odenisOdenisi teyin ederken Sosial isciler odnisin esasli edaletli ve heyata kecirilen xidmetlere uygunluguna emin olmalidir Sosial isciler pesekar xidmetin odenisi muqabilinde klientden xidmet ve ya emtee almaqdan cekinmelidir Qerar qebul etmek bacarigi mehdud olan klientin qerar qebul etmesine komeklikQerar qebul etmek bacarigi mehdud olan klientin adindan cixis eden Sosial isciler klientin huquqlarini ve maraqlarini mudafie etmek ucun esasli addimlar atmalidir Xidmetlerin fasilesiSosial isciler qeyri muyesserlik yerdeyisme xestelik elillik olum ve basqa amiller Narahatliq hallari musahide olunmur eticesinde xidmetlerin ara verilmesi hallarinda xidmetlerin davam etdirilmesi ucun esasli addimlar atmalidir Xidmetlerin istifadesinin sona catdirilmasiXidmetler ve Sosial iscilerle klientler arasindaki pesekar munasibetlere artiq ehtiyac olmadiqda ve klientin ehtiyaclarina ve maraqlarina xidmet etmedikde dayandirilmalidir Etik standartlar muracietci cemiyyet is yeri emekdaslar qarsisinda Sosial isciler klientlere emekdaslara cemiyyete qarsi bir sira etik standartlari qorumalidir Sosial iscilerin hemkarlarina qarsi etik mesuliyyeti Redakte Hemkarlarina daim hormetle yanasmalidir Edaletsiz hereketlere qarsi hemkarlari mudafie etmelidir Klientin en yaxsi maraqlari namine hemkarlarinin meslehet ve desteyinden yararlanmalidir Hemkarlarin seristelilik ve ixtisaslasmis olduqlari saheler haqqinda melumatli olmalidir Hemkarlari ile sexsi meqsedler ve ya her hansi bir movqeyin tutulmasi meqsedi olmadan fikir mubadilesi aparilmalidir Pesekar munasibetler zamani hemkarlari terefinden bolunen mexfi informasiyanin konfidensialligini saxlamalidir Supervayzerle emekdaslarla hemkarlarla telebelerle trenerlerle seksual munasibetde olmamali ve ya cinsi tecavuz etmemelidir Diger mutexessislerle klientlerle unsiyyet zamani hemkarlarina munasibetde esassiz ve neqativ tenqidden yayinmalidir Esasiz neqativ tenqide hemkarlarin seristelilik derecesi irq milli etnik mensubiyyet cinsi orientasiya yas aile statusu siyasi mensubiyyet din eqli ve ya fiziki elillik kimi ferdi gostericilere alcadici serhler aid edile biliner Konsultasiya movzusu ile bagli seriste ve biliyini numayis etdirmis hemkarlar ile fikir mubadilesi aparmaq ve bu mubadile zamani keysin muzakiresi ucun vacib olan minimum informasiyani vermelidir Elave xidmetler teleb olunduqda sosial isci keysle bagli esasli deyisiklikler edeceyine emin olmadiqda ve yaxud klientin diger mutexessislerin ixtisaslasmis bilik ve tecrubesine ehtiyac yarandiqda klienti diger mutexessise yoneltmelidir Sosial iscilerin cemiyyete yonelen ohdelikleri Redakte Sosial isciler cemiyyetin umumi rifahini one cekmelidir Sosial isciler sosial siyasetin ve qurumlarin formalasdirilmasinda ictimaiyyetin rasional istirakini desteklemelidir Sosial isciler sosial problemler cercivesinde ictimaiyyetin maariflendirilmesinde yaxindan istirak etmelidir Sosial isciler sosial qanunlarin qebul olunmasinda yaxindan istirak etmelidir Menbe RedakteCode of Ethics of the National Association of Social Workers Arxivlesdirilib 2002 06 06 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Sosial is amp oldid 5685396, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.