Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Rodrigo Díaz de Vivar (ən tezi 1041 və ən geci 1057 – ən tezi may 1099 və ən geci 10 iyul 1099, Valensiya), daha çox Sid Kampeador (El Cid Campeador) kimi tanınan Kastiliya zadəganı, hərbi komandiri və qabiliyyətli diplomatı olmuşdur. Sürgün edilməsindən sonra Valensiya şəhərini fəth etmiş və şəhəri idarə etmişdir. Kastiliya sarayında təhsil almış, VI Alfonsonun ən mühüm komandiri olmuş və müsəlman ərəblərə (Əndəlüs) qarşı mübarizə aparmışdır. Onun ləqəbi olan "El Cid" ispan dilindəki “El” tərif ədatı və Ərəb dilindəki seyid (سيد) sözlərindən əmələ gəlmişdir. Beləliklə də, “El Cid” bu formada hökmdar olaraq tərcümə edilə bilər. “Campeador” isə latın sözü olub döyüş sənətinin ustası və yaxud da qılınc ustası deməkdir.
| Sid Kampeador | |
|---|---|
| isp. Rodrigo Díaz de Vivar | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Ruderico Didaz |
| Doğum tarixi | ən tezi 1041 və ən geci 1057 |
| Vəfat tarixi | ən tezi may 1099 və ən geci 10 iyul 1099 |
| Vəfat yeri | |
| Hərbi xidmət | |
| Rütbəsi | Cəngavər |
| Döyüşlər | |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elm sahəsi | siyasət, hərbi iş[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk illəri
Sidin dəqiq olaraq dünyaya gəldiyi tarix məlum deyildir. Bununla belə, əksər tarixçilər Sidin 1040-cı ildə anadan olması fikri ilə razılaşırlar. Doğulduğu yer hesab edilən, Vivar, Kastiliyanın paytaxtı hesab edilən Burqosun şimal hissəsində yerləşən kiçik bir kənddir. Sidin atası olan Dieqo Lainez Kastiliya zadəganlarından biri olmuşdur. Lainez saraydakı mühüm dövlət xadimlərindən biri, eyni zamanda da, cəngavər olub və bir çox müharibələrdə iştirak etmişdir. Sidin anası da aristokrat ailəsindən olsa da, kənd camaatı həmişə Sidi özlərindən biri kimi görmüşdür. Sidin ailəsi sarayda olan, lakin yüksək səviyyəyə malik olmayan aristokratlardan idilər.
Təhsili ilə gəncliyi
Sid Kastiliya sarayında olmuş və burada dövrünün şahzadəsi və gələcəyin kralı olan II Sançoya xidmət etmişdir. II Sanço isə öz növbəsində kral I Ferdinandın oğludur. Ferdinand 1065-ci ildə vəfat edəndən sonra Sanço ərazilərini genişləndirməyə nail olmuş və bir çox xristianın yaşadığı Zamora və Badajoz kimi Əndəlüs şəhərlərini ələ keçirmişdir.
"Çempion" Sid
Sid çox müvəffəqiyyətli bir əsgər idi. 1067-ci ildə o, Əndəlüs ərəblərinin yaxşı mühafizə edilən şəhəri sayılan Saraqosaya qarşı aparılmış olan müharibədə iştirak etmiş və şəhərin hökmdarı olan Əmir Əl-Müqtədirin Sançonun vassalı olmasını təmin etmişdir. 1063-cü ilin yaz aylarında baş vermiş olan "Qraus müharibəsi"ndə də iştirak etmişdir. Ferdinandın qardaşı olan Araqonlu I Ramiro Saraqosa ərazisində yerləşən Əndəlüsün Qraus şəhərini mühasirəyə almışdı. Sid və onunla bərabər gəlmiş olan Kastilya əsgərlərindən ibarət hərbi dəstə ilə mühasirəyə alınmış şəhərin köməyinə gələn Əl-Müqtədir araqonluların üstünə hücuma keçir. Sid bu müharibədə yenə qalib gəlir, I Ramiro müharibə meydanında öldürülür və Araqon əsgərləri müharibə meydanından qaçmağa məcbur olurlar. Bu müharibə zamanı göstərmiş olduğu igidliklərinə görə görə Sidə “Campeador” titulu verilir.
Alfonsonun xidmətində
Sançonun ölümü ilə bağlı bir çox şey məlum deyildir. Bəzilərinin fikrinə görə, Sançonun qətlini qardaşı Alfonso və bacısı Urraca planlaşdırmışdırlar. Sanço həyatı boyu evlənmədiyinə görə onun özündən sonra varisi də olmamış və beləliklə də, onun bütün var-dövləti həyatı boyu çox münaqişə etdiyi adama yəni qardaşı Alfonsoya qalmışdır. Alfonsonun Toledodakı sürgün həyatına son qoyulur və o, Kastiliya və Leon taxtına çıxardılır. Sançonun qətlində iştirak etməsi iddialarına qarşı Sid və Kastiliya zadəganları Alfonsoya xidmət etmək üçün onun qarşısına bir şərt qoyurlar. Alfonso Burqosda yerləşən Santa Qadea kilsəsində bütün insanların qabağında müqəddəs əmanətlərə and içərək bildirməli idi ki, onun bu qətl ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu hadisə ilə əlaqədar olaraq geniş yayılmış inanc mövcud olsa da, bu hadisəni yazılı olaraq sübut edəcək hər hansısa bir fakt yoxdur. Bu hadisə Sidin gücünü nümayiş etdirdiyi üçün məşhur əfsanələrə də müvafiq gəlir. Andiçmə mərasimindən sonra Sidin bayraqdar titulu onun əlindən alınmış və onun düşməni olan Qraf Qarsia Ordonezə verilmişdir.
Hərbi taktikaları
Həyata keçirmiş olduğu hərbi kampaniyaları zamanı Sid klassik Roma və ya yunan yazıçıları tərəfindən müharibə mövzusunda yazılmış əsərlərin ona və ordularına ucadan oxunmasını və dərs alınmasını xahiş edərdi. Sidin ordusunun unikal və qeyri-ənənəvi strateji planlaşdırma taktikası var idi. Həmişə müharibədən əvvəl fikir mübadiləsi edilirdi. Müntəzəm olaraq hərbi əməliyyatlar zamanı gözlənilməz taktikalardan istifadə edilir, müasir komandirlər tərəfindən psixoloji müharibə adlandırıla biləcək bir formada hücumlar həyata keçirilir, düşmən qüvvələrinin ürəyinə qorxu salınaraq onlar iflic vəziyyətə gətirilir, qəfil hücumlar həyata keçirilir, ya da çox az sayda olan qoşunlarla hücumlar həyata keçirilərək düşmən qüvvələri tələyə salınırdı. Sid təvazökar bir xarakterə malik olduğu üçün, əsgərlərinin təklif və ya istəklərini həyata keçirmiş olduğu hərbi əməliyyatlar zamanı nəzərə alırdı. O, bəzi səhvlərin ola biləcəyi ehtimalını daimi olaraq nəzərə aldığı üçün, bu təkliflərə həmişə açıq idi. Onun ən yaxın məsləhətçilərindən biri də qardaşı oğlu olan Alvar Fañez de Minaya idi.Onun bütün bu xüsusiyyətləri birlikdə qiymətləndirildiyi zaman, Sidin savadlı və ağıllı bir komandir olduğu məlum olur. O, tabeliyi altında olanlara təsir göstərməyi və eyni zamanda da, onların sədaqətini qazanmağı da bacarırdı. Onun həm də döyüş meydanlarında çox müvəffəqiyyətli bir komandir olduğu məlumdur.
Evliliyi və ailə həyatı
1075-ci ildə Sid Alfonsonun qohumlarından biri olan Ovyedolu Ximena ilə ailə həyatı qurur. Cütlüyün Alfonsonun istəyi ilə evləndiyi bildirilsə də, bu haqda heç bir dəlil yoxdur. Cütlüyün bu evlilikdən üç övladı dünyaya gəlir. Onların qızları olan Kristina və Mariya gələcəkdə aristokrat ailələrin uşaqları ilə evlənəcəkdirlər. Xüsusilə də, Mariya Sid ilə düşmən olan ailədən, Barselonalı III Ramon Berenguer ilə evlənmişdir. Onların oğlu olan Dieqo Rodriqes isə 1097-ci ildə baş vermiş olan Konsueqra döyüşündə Əməvilər tərəfindən öldürülmüşdür. Sidin və qızlarının ailə həyatı qurduğu insanlar Sidin aristokrat cəmiyyət daxilindəki yerini daha da möhkəmləndirir. Bu gün belə Fransa və İngiltərə də daxil olmaqla Avropada hakimiyyətdə olan bir çox sülalələr Sidin nəvəsi, Navarra kralı olan Qarsia Ramiresin nəslindən törəmişdirlər.
İdarəçi kimi
O, Alfonsoya xidmət edərkən, eyni zamanda hakimlik də etmiş mədəni bir insan olmuşdur. Həmişə göndərmiş olduğu məktubların bir nümunəsini arxivləşdirirdi.
Sürgün
1079-cu ildə baş vermiş olan Kabra müharibəsində Sid Qranada əmiri olan Abdullahı və onun müttəfiqi Qarsia Ordonezi məğlubiyyətə düçar edir. Sidin Alfonsodan icazə almadan başlatdığı Qranada kampaniyası Alfonsonu çox qəzəbləndirir və 8 may 1080-ci ildə Sid kralın sarayında sonuncu dəfə bir sənədi təsdiqləyir. Onun sürgünə getməsinin bir çox başqa səbəbləri də var idi: Alfonsonun Sidə paxıllıq etməsi və ondan canını xilas etmək istəyi, Sevilyadan əldə edilən vergini mənimsəmək istəməsi və s. Sürgün Sid üçün son olmur və o, 1081-ci ildə muzdlu əsgər olaraq Əndəlüsdəki Saraqosa şəhərinin Taif əmirinin xidmətinə girir.
Saraqosadan əvvəl o, Barselonaya getmiş olsa da, burada o II Ramón Berenguer (1076-1082) və II Berenguer Ramon (1076-1097) tərəfindən rədd edilir. O, Saraqosada daha yaxşı qarşılanmış və əmri altında olduğu əl-Mötəminin (1081-1085) və daha sonra isə taxta çıxmış olan onun qardaşı əl-Mütəmdirin torpaqlarını Araqon kralları olan, I Sanço və II Ramon Berenquerə qarşı müvəffəqiyyətlə müdafiə etmişdir. O, həmçinin də, 1082-ci ildə bir müddətlik Berengueri əsir saxlamışdır.
1086-cı ildə isə Pireney yarımadasının və Cəbəllüttariqin Böyük Əlmürabilər fəthi başlamışdır. Müasir Əlcəzair və Mərakeş torpaqlarında hökmranlıq edən Əlmürabilər, Əndəlüs ərəblərini Alfonsodan müdafiə etmək üçün Yusif ibn Taşfinin rəhbərliyi altında hücuma keçirlər. 23 oktyabr 1086-cı ildə baş vermiş olan Əz-Zəllaqə müharibəsində Badayoz, Malaqa, Qranada və Sevilya Taif əmirlərinin orduları Leon, Araqon və Kastiliya ordularını məğlubiyyətə düçar edirlər. Alfonso ilə bərabər onun az sayda olan adamı Toledoya qaçmağa məcbur olurlar. Bu sarsıdıcı məğlubiyyətdən dəhşətə gələn Alfonso sürgündə olan ən yaxşı komandirini xatırlamağa və onu geriyə çağırmağa məcbur olur. Beləliklə də, Sid sürgündən geri qayıdır.
Valensiyanın işğalı
Bu zamanlarda Sid xristianlardan və bərbərlərdən ibarət olan ordusu ilə Valensiyada olub özünə bir knyazlıq yaratmaq istəyirdi. Sid 1090-cı ildə Barselona kralı olan II Ramon Berenquerlə "Tebar döyüşü"ndə üz-üzə gəlir və bu döyüşdə düşmənini əsir götürür. Sonra isə əsiri fidyə müqabilində azad edir və qızı olan Mariyanı düşməninin oğlu III Ramón Berenguer ilə evləndirir. Beləliklə də, bu izdivac sayəsində gələcəkdə baş verə biləcək münaqişələrin qarşısı alınır. Sid 1092-ci ildə Valensiyada başlamış olan silahlı üsyanı yatızdıraraq bu şəhərin və ətrafının idarəçiliyini öz əlinə alır. 1094-cü ildən etibarən isə Valensiya və ətraf ərazilərdə özünə bir knyazlıq yaradır. Rəsmi olaraq Alfonsoya tabe olsa da, Sid əslində müstəqil idi. Valensiya şəhərindəki xristianlar ilə müsəlmanlar bərabər yaşayır və orduda da bərabər döyüşürdülər.
Sid 10 iyul 1099-cu ildə baş vermiş olan bir qarşıdurma zamanı oxla vurulmuş və qısa bir müddət sonra isə ölmüşdür. Onun həyat yoldaşı olan Ximena 3 il hökmranlıq etmiş olsa da, Əlmürabilər yenidən Valensiyanı mühasirəyə alırlar. Şəhərin müdafiəsini təşkil edə bilməyəcəyini başa düşən Ximena şəhəri tərk edir. Alfonso isə öz növbəsində şəhərin Əlmürabid bərbərlərinin əlinə keçməməsi üçün şəhərin yandırılması əmrini verir. Şəhər 1102-ci ildə Əlmurabitlər tərəfindən ələ keçirilir və növbəti 25 il ərzində Əndəlüs ərəblərinin hakimiyyəti altında qalır. Ximena isə Sidin cəsədi ilə bərabər Burqosa qaçır. Onun cəsədi hal-hazırda Burqos kafedralındadır.
Əfsanə
1961-ci ildə çəkilmiş olan Sid filmində Sidin arvadı onun meyidini ata bağlayıb döyüş meydanına göndərir və bu formada komandirlərinin sağ olduğuna inanan əsgərlər canla-başla döyüşərək düşməni məğlubiyyətə düçar edirlər. Beləliklə də, Sid ölmüş olsa belə, müharibədə qalib gəlir. Əslində isə, Sid müharibə zamanı almış olduğu ox yarasına görə Valensiyada öz yatağında ölmüşdür.
Babieka
Babieka Sidin döyüş atının adıdır. At haqqında bir çox əfsanələr mövcuddur. Bunlardan biri isə Rodriqonun xaç atası olan, keşiş Pedro El Qrande ilə əlaqədardır. O, artıq Sidin yetkinlik illərində Siddən mükafat olaraq atlarından birini seçməsini xahiş etmiş və Sid keşişin zəif gördüyü atı seçdiyi zaman, keşiş Sidə "Babieca!" (Axmaq!) deyə qışqırmışdır. Atın adının buradan gəldiyi iddia edilməkdədir. Başqa bir rəvayətə görə isə, Sid kral Sançonun təşkil etmiş olduğu turnirdə çempion olduqdan sonra, bir cəngavər ona meydan oxumuş və kral da ədalətli mübarizə üçün Sidə ən yaxşı atını vermişdir.O, dueldən sonra da, bu atdan istifadə etməyə davam etmişdir.
Tizona
Sidə məxsus olduğu iddia edilən qılıncın adıdır. Madriddəki Hərbi Muzeydə nümayiş etdirilir. 1999-cu ildə qılıncdan bir hissə götürülərək həmin hissənin üstündə metallurgiya sınaqları aparılmış və qılıncın həqiqətən də XI əsr bərbəri Kordovasında Suriya poladından hazırlandığı müəyyən edilmişdir.
2007-ci ildə isə Kastiliya və Leon muxtar regionu bu qılıncı 1,6 milyon avroya almış və qılınc hal-hazırda Burqos muzeyində nümayiş etdirilir.
Sid ədəbiyyat, incəsənət və kinoda
Sid əfsanəsi XII əsrdən etibarən yayılmağa başlamışdır. XIV əsrə kimi onun həyatı epik poemalarda təsvir edilmişdir. Sidin sərgüzəştləri Don Kixota ilham mənbəyi olmuşdur. Sid haqqında çoxlu əsərlər yazılmışdır. Fransız dramaturqu olan Pierre Corneille 1636-cı ildə "El Cid" adlı tragikomediya yazmışdır. Jül Massenetin 1885-ci ilə aid olan operası da bu əsər əsasında yazılmışdır. Plaçido Dominqo bu əsərdəki Rodrigue (Rodrigo) obrazını dəfələrlə səhnələşdirmişdir.
Sid haqqında çəkilmiş olan ən məşhur film isə rejissor Entoni Mannın 1961-ci ildə çəkmiş olduğu El Cid epik filmidir. Bu filmdə baş rollarda Çarlton Heston və Sofi Loren çəkilmişdirlər.
Orta əsrlər Avropası haqqında olan kompüter oyunlarında da Sidin təsvirinə yer verilmişdir. Bunların içərisində ən məşhur olanı isə Age of Empires II: The Conquerors adlı oyundur. Bu oyunda Sidin sərgüzəştləri altı ayrı hissədə oynana bilər.
Kaliforniyanın San-Dieqo şəhərindəki Balboa Parkında Sidin heykəli vardır. Hündürlüyü 7 metr olan bu tunc heykəl 1927-ci ildə Anna Hyatt Hantinqton tərəfindən hazırlanmışdır.
Avstraliyanın Uitsandey adalarında yerləşən bir limana Sid limanı, ona baxan təpəyə isə Bavieka təpəsi adı verilmişdir.
Yazıçı İzabel Alyende “Zorro” romanında öz baş qəhrəmanını De La Veqa ailəsinin nəslinə əsaslandırır və bununla da dolayı yolla olsa belə, Sid ailəsi ilə əlaqə yaradır.
İstinadlar
- Russell P. E., Bell A. El Cid // Encyclopædia Britannica (brit. ing.). Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rodrigo Diaz de Vivar en tezi 1041 ve en geci 1057 en tezi may 1099 ve en geci 10 iyul 1099 Valensiya daha cox Sid Kampeador El Cid Campeador kimi taninan Kastiliya zadegani herbi komandiri ve qabiliyyetli diplomati olmusdur Surgun edilmesinden sonra Valensiya seherini feth etmis ve seheri idare etmisdir Kastiliya sarayinda tehsil almis VI Alfonsonun en muhum komandiri olmus ve muselman ereblere Endelus qarsi mubarize aparmisdir Onun leqebi olan El Cid ispan dilindeki El terif edati ve Ereb dilindeki seyid سيد sozlerinden emele gelmisdir Belelikle de El Cid bu formada hokmdar olaraq tercume edile biler Campeador ise latin sozu olub doyus senetinin ustasi ve yaxud da qilinc ustasi demekdir Sid Kampeadorisp Rodrigo Diaz de VivarSexsi melumatlarDogum adi Ruderico DidazDogum tarixi en tezi 1041 ve en geci 1057Vefat tarixi en tezi may 1099 ve en geci 10 iyul 1099Vefat yeri Valensiya Valensiya komarkasi d Valensiya vilayeti d Valensiya icmasi d IspaniyaHerbi xidmetRutbesi CengaverDoyusler RekonkistaElmi fealiyyetiElm sahesi siyaset herbi is d Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk illeriSidin deqiq olaraq dunyaya geldiyi tarix melum deyildir Bununla bele ekser tarixciler Sidin 1040 ci ilde anadan olmasi fikri ile razilasirlar Doguldugu yer hesab edilen Vivar Kastiliyanin paytaxti hesab edilen Burqosun simal hissesinde yerlesen kicik bir kenddir Sidin atasi olan Dieqo Lainez Kastiliya zadeganlarindan biri olmusdur Lainez saraydaki muhum dovlet xadimlerinden biri eyni zamanda da cengaver olub ve bir cox muharibelerde istirak etmisdir Sidin anasi da aristokrat ailesinden olsa da kend camaati hemise Sidi ozlerinden biri kimi gormusdur Sidin ailesi sarayda olan lakin yuksek seviyyeye malik olmayan aristokratlardan idiler Tehsili ile gencliyiSid Kastiliya sarayinda olmus ve burada dovrunun sahzadesi ve geleceyin krali olan II Sancoya xidmet etmisdir II Sanco ise oz novbesinde kral I Ferdinandin ogludur Ferdinand 1065 ci ilde vefat edenden sonra Sanco erazilerini genislendirmeye nail olmus ve bir cox xristianin yasadigi Zamora ve Badajoz kimi Endelus seherlerini ele kecirmisdir Cempion SidSid cox muveffeqiyyetli bir esger idi 1067 ci ilde o Endelus ereblerinin yaxsi muhafize edilen seheri sayilan Saraqosaya qarsi aparilmis olan muharibede istirak etmis ve seherin hokmdari olan Emir El Muqtedirin Sanconun vassali olmasini temin etmisdir 1063 cu ilin yaz aylarinda bas vermis olan Qraus muharibesi nde de istirak etmisdir Ferdinandin qardasi olan Araqonlu I Ramiro Saraqosa erazisinde yerlesen Endelusun Qraus seherini muhasireye almisdi Sid ve onunla beraber gelmis olan Kastilya esgerlerinden ibaret herbi deste ile muhasireye alinmis seherin komeyine gelen El Muqtedir araqonlularin ustune hucuma kecir Sid bu muharibede yene qalib gelir I Ramiro muharibe meydaninda oldurulur ve Araqon esgerleri muharibe meydanindan qacmaga mecbur olurlar Bu muharibe zamani gostermis oldugu igidliklerine gore gore Side Campeador titulu verilir Alfonsonun xidmetindeSanconun olumu ile bagli bir cox sey melum deyildir Bezilerinin fikrine gore Sanconun qetlini qardasi Alfonso ve bacisi Urraca planlasdirmisdirlar Sanco heyati boyu evlenmediyine gore onun ozunden sonra varisi de olmamis ve belelikle de onun butun var dovleti heyati boyu cox munaqise etdiyi adama yeni qardasi Alfonsoya qalmisdir Alfonsonun Toledodaki surgun heyatina son qoyulur ve o Kastiliya ve Leon taxtina cixardilir Sanconun qetlinde istirak etmesi iddialarina qarsi Sid ve Kastiliya zadeganlari Alfonsoya xidmet etmek ucun onun qarsisina bir sert qoyurlar Alfonso Burqosda yerlesen Santa Qadea kilsesinde butun insanlarin qabaginda muqeddes emanetlere and icerek bildirmeli idi ki onun bu qetl ile hec bir elaqesi yoxdur Bu hadise ile elaqedar olaraq genis yayilmis inanc movcud olsa da bu hadiseni yazili olaraq subut edecek her hansisa bir fakt yoxdur Bu hadise Sidin gucunu numayis etdirdiyi ucun meshur efsanelere de muvafiq gelir Andicme merasiminden sonra Sidin bayraqdar titulu onun elinden alinmis ve onun dusmeni olan Qraf Qarsia Ordoneze verilmisdir Herbi taktikalariHeyata kecirmis oldugu herbi kampaniyalari zamani Sid klassik Roma ve ya yunan yazicilari terefinden muharibe movzusunda yazilmis eserlerin ona ve ordularina ucadan oxunmasini ve ders alinmasini xahis ederdi Sidin ordusunun unikal ve qeyri enenevi strateji planlasdirma taktikasi var idi Hemise muharibeden evvel fikir mubadilesi edilirdi Muntezem olaraq herbi emeliyyatlar zamani gozlenilmez taktikalardan istifade edilir muasir komandirler terefinden psixoloji muharibe adlandirila bilecek bir formada hucumlar heyata kecirilir dusmen quvvelerinin ureyine qorxu salinaraq onlar iflic veziyyete getirilir qefil hucumlar heyata kecirilir ya da cox az sayda olan qosunlarla hucumlar heyata kecirilerek dusmen quvveleri teleye salinirdi Sid tevazokar bir xaraktere malik oldugu ucun esgerlerinin teklif ve ya isteklerini heyata kecirmis oldugu herbi emeliyyatlar zamani nezere alirdi O bezi sehvlerin ola bileceyi ehtimalini daimi olaraq nezere aldigi ucun bu tekliflere hemise aciq idi Onun en yaxin meslehetcilerinden biri de qardasi oglu olan Alvar Fanez de Minaya idi Onun butun bu xususiyyetleri birlikde qiymetlendirildiyi zaman Sidin savadli ve agilli bir komandir oldugu melum olur O tabeliyi altinda olanlara tesir gostermeyi ve eyni zamanda da onlarin sedaqetini qazanmagi da bacarirdi Onun hem de doyus meydanlarinda cox muveffeqiyyetli bir komandir oldugu melumdur Evliliyi ve aile heyati1075 ci ilde Sid Alfonsonun qohumlarindan biri olan Ovyedolu Ximena ile aile heyati qurur Cutluyun Alfonsonun isteyi ile evlendiyi bildirilse de bu haqda hec bir delil yoxdur Cutluyun bu evlilikden uc ovladi dunyaya gelir Onlarin qizlari olan Kristina ve Mariya gelecekde aristokrat ailelerin usaqlari ile evlenecekdirler Xususile de Mariya Sid ile dusmen olan aileden Barselonali III Ramon Berenguer ile evlenmisdir Onlarin oglu olan Dieqo Rodriqes ise 1097 ci ilde bas vermis olan Konsueqra doyusunde Emeviler terefinden oldurulmusdur Sidin ve qizlarinin aile heyati qurdugu insanlar Sidin aristokrat cemiyyet daxilindeki yerini daha da mohkemlendirir Bu gun bele Fransa ve Ingiltere de daxil olmaqla Avropada hakimiyyetde olan bir cox sulaleler Sidin nevesi Navarra krali olan Qarsia Ramiresin neslinden toremisdirler Idareci kimiO Alfonsoya xidmet ederken eyni zamanda hakimlik de etmis medeni bir insan olmusdur Hemise gondermis oldugu mektublarin bir numunesini arxivlesdirirdi Surgun1079 cu ilde bas vermis olan Kabra muharibesinde Sid Qranada emiri olan Abdullahi ve onun muttefiqi Qarsia Ordonezi meglubiyyete ducar edir Sidin Alfonsodan icaze almadan baslatdigi Qranada kampaniyasi Alfonsonu cox qezeblendirir ve 8 may 1080 ci ilde Sid kralin sarayinda sonuncu defe bir senedi tesdiqleyir Onun surgune getmesinin bir cox basqa sebebleri de var idi Alfonsonun Side paxilliq etmesi ve ondan canini xilas etmek isteyi Sevilyadan elde edilen vergini menimsemek istemesi ve s Surgun Sid ucun son olmur ve o 1081 ci ilde muzdlu esger olaraq Endelusdeki Saraqosa seherinin Taif emirinin xidmetine girir Saraqosadan evvel o Barselonaya getmis olsa da burada o II Ramon Berenguer 1076 1082 ve II Berenguer Ramon 1076 1097 terefinden redd edilir O Saraqosada daha yaxsi qarsilanmis ve emri altinda oldugu el Moteminin 1081 1085 ve daha sonra ise taxta cixmis olan onun qardasi el Mutemdirin torpaqlarini Araqon krallari olan I Sanco ve II Ramon Berenquere qarsi muveffeqiyyetle mudafie etmisdir O hemcinin de 1082 ci ilde bir muddetlik Berengueri esir saxlamisdir 1086 ci ilde ise Pireney yarimadasinin ve Cebelluttariqin Boyuk Elmurabiler fethi baslamisdir Muasir Elcezair ve Merakes torpaqlarinda hokmranliq eden Elmurabiler Endelus ereblerini Alfonsodan mudafie etmek ucun Yusif ibn Tasfinin rehberliyi altinda hucuma kecirler 23 oktyabr 1086 ci ilde bas vermis olan Ez Zellaqe muharibesinde Badayoz Malaqa Qranada ve Sevilya Taif emirlerinin ordulari Leon Araqon ve Kastiliya ordularini meglubiyyete ducar edirler Alfonso ile beraber onun az sayda olan adami Toledoya qacmaga mecbur olurlar Bu sarsidici meglubiyyetden dehsete gelen Alfonso surgunde olan en yaxsi komandirini xatirlamaga ve onu geriye cagirmaga mecbur olur Belelikle de Sid surgunden geri qayidir Valensiyanin isgaliBu zamanlarda Sid xristianlardan ve berberlerden ibaret olan ordusu ile Valensiyada olub ozune bir knyazliq yaratmaq isteyirdi Sid 1090 ci ilde Barselona krali olan II Ramon Berenquerle Tebar doyusu nde uz uze gelir ve bu doyusde dusmenini esir goturur Sonra ise esiri fidye muqabilinde azad edir ve qizi olan Mariyani dusmeninin oglu III Ramon Berenguer ile evlendirir Belelikle de bu izdivac sayesinde gelecekde bas vere bilecek munaqiselerin qarsisi alinir Sid 1092 ci ilde Valensiyada baslamis olan silahli usyani yatizdiraraq bu seherin ve etrafinin idareciliyini oz eline alir 1094 cu ilden etibaren ise Valensiya ve etraf erazilerde ozune bir knyazliq yaradir Resmi olaraq Alfonsoya tabe olsa da Sid eslinde musteqil idi Valensiya seherindeki xristianlar ile muselmanlar beraber yasayir ve orduda da beraber doyusurduler Sid 10 iyul 1099 cu ilde bas vermis olan bir qarsidurma zamani oxla vurulmus ve qisa bir muddet sonra ise olmusdur Onun heyat yoldasi olan Ximena 3 il hokmranliq etmis olsa da Elmurabiler yeniden Valensiyani muhasireye alirlar Seherin mudafiesini teskil ede bilmeyeceyini basa dusen Ximena seheri terk edir Alfonso ise oz novbesinde seherin Elmurabid berberlerinin eline kecmemesi ucun seherin yandirilmasi emrini verir Seher 1102 ci ilde Elmurabitler terefinden ele kecirilir ve novbeti 25 il erzinde Endelus ereblerinin hakimiyyeti altinda qalir Ximena ise Sidin cesedi ile beraber Burqosa qacir Onun cesedi hal hazirda Burqos kafedralindadir Efsane1961 ci ilde cekilmis olan Sid filminde Sidin arvadi onun meyidini ata baglayib doyus meydanina gonderir ve bu formada komandirlerinin sag olduguna inanan esgerler canla basla doyuserek dusmeni meglubiyyete ducar edirler Belelikle de Sid olmus olsa bele muharibede qalib gelir Eslinde ise Sid muharibe zamani almis oldugu ox yarasina gore Valensiyada oz yataginda olmusdur BabiekaBabieka Sidin doyus atinin adidir At haqqinda bir cox efsaneler movcuddur Bunlardan biri ise Rodriqonun xac atasi olan kesis Pedro El Qrande ile elaqedardir O artiq Sidin yetkinlik illerinde Sidden mukafat olaraq atlarindan birini secmesini xahis etmis ve Sid kesisin zeif gorduyu ati secdiyi zaman kesis Side Babieca Axmaq deye qisqirmisdir Atin adinin buradan geldiyi iddia edilmekdedir Basqa bir revayete gore ise Sid kral Sanconun teskil etmis oldugu turnirde cempion olduqdan sonra bir cengaver ona meydan oxumus ve kral da edaletli mubarize ucun Side en yaxsi atini vermisdir O duelden sonra da bu atdan istifade etmeye davam etmisdir TizonaSide mexsus oldugu iddia edilen qilincin adidir Madriddeki Herbi Muzeyde numayis etdirilir 1999 cu ilde qilincdan bir hisse goturulerek hemin hissenin ustunde metallurgiya sinaqlari aparilmis ve qilincin heqiqeten de XI esr berberi Kordovasinda Suriya poladindan hazirlandigi mueyyen edilmisdir 2007 ci ilde ise Kastiliya ve Leon muxtar regionu bu qilinci 1 6 milyon avroya almis ve qilinc hal hazirda Burqos muzeyinde numayis etdirilir Sid edebiyyat incesenet ve kinodaSid efsanesi XII esrden etibaren yayilmaga baslamisdir XIV esre kimi onun heyati epik poemalarda tesvir edilmisdir Sidin serguzestleri Don Kixota ilham menbeyi olmusdur Sid haqqinda coxlu eserler yazilmisdir Fransiz dramaturqu olan Pierre Corneille 1636 ci ilde El Cid adli tragikomediya yazmisdir Jul Massenetin 1885 ci ile aid olan operasi da bu eser esasinda yazilmisdir Placido Dominqo bu eserdeki Rodrigue Rodrigo obrazini defelerle sehnelesdirmisdir Sid haqqinda cekilmis olan en meshur film ise rejissor Entoni Mannin 1961 ci ilde cekmis oldugu El Cid epik filmidir Bu filmde bas rollarda Carlton Heston ve Sofi Loren cekilmisdirler Orta esrler Avropasi haqqinda olan komputer oyunlarinda da Sidin tesvirine yer verilmisdir Bunlarin icerisinde en meshur olani ise Age of Empires II The Conquerors adli oyundur Bu oyunda Sidin serguzestleri alti ayri hissede oynana biler Kaliforniyanin San Dieqo seherindeki Balboa Parkinda Sidin heykeli vardir Hundurluyu 7 metr olan bu tunc heykel 1927 ci ilde Anna Hyatt Hantinqton terefinden hazirlanmisdir Avstraliyanin Uitsandey adalarinda yerlesen bir limana Sid limani ona baxan tepeye ise Bavieka tepesi adi verilmisdir Yazici Izabel Alyende Zorro romaninda oz bas qehremanini De La Veqa ailesinin nesline esaslandirir ve bununla da dolayi yolla olsa bele Sid ailesi ile elaqe yaradir IstinadlarRussell P E Bell A El Cid Encyclopaedia Britannica brit ing Encyclopaedia Britannica Inc 1768 Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi