Rəqəmsal iqtisadiyyat ekosistemi (ing. Digital Economy Ecosystem) — iqtisadi fəaliyyətin rəqəmsal texnologiyalar əsasında həyata keçirildiyi və bütün iştirakçıların bir-biri ilə əlaqəli olduğu bir ekosistemdir. Ekosistem rəqəmsal texnologiyalar vasitəsilə əmtəə, xidmət, məlumat və dəyər mübadiləsinin baş verdiyi bir mühit yaratmaqla iqtisadiyyatın fəaliyyətini sürətləndirir. Rəqəmsal iqtisadiyyat ekosistemi texnoloji yeniliklər, , süni intellekt və digər innovativ texnologiyaların iqtisadi həyatın hər bir sahəsində tətbiqini əhatə edir.
Rəqəmsal İqtisadiyyat Ekosisteminin əsas elementləri
| ]Rəqəmsal Platformalar
| ]Rəqəmsal iqtisadiyyatın təməl daşı olan platformalar (məsələn, Amazon, Alibaba, Google, Facebook) rəqəmsal mübadilə üçün mərkəzi vasitələrdir. Bu platformalar məhsulların, xidmətlərin və məlumatların alqı-satqısını asanlaşdırır. Onlar istifadəçilərə qlobal bazara çıxış imkanı yaradır və iqtisadi fəaliyyətlərin rəqəmsal formada həyata keçirilməsinə kömək edir.
Məlumat və böyük data
| ]Rəqəmsal iqtisadiyyatın ekosistemində məlumat ən qiymətli aktivlərdən biri hesab olunur. Böyük data (Big Data) və məlumatların analizi rəqəmsal iqtisadiyyatda qərar qəbul etmə prosesində, marketinq strategiyalarının formalaşdırılmasında və fərdiləşdirilmiş xidmətlərin təklif edilməsində mühüm rol oynayır. Şirkətlər müştərilərin davranışlarını izləyərək onlara uyğun məhsul və xidmətlər təqdim edir.
Elektron ticarət
| ]Rəqəmsal iqtisadiyyatın mühüm komponentlərindən biri e-ticarətdir. Elektron ticarət vasitəsilə istehlakçılar və şirkətlər internet üzərindən mal və xidmətlər alır və satırlar. Elektron ticarət yalnız mal mübadiləsi ilə məhdudlaşmır, həm də rəqəmsal məhsulların (məsələn, proqram təminatları, rəqəmsal media) satışını əhatə edir.
Süni intellekt və avtomatlaşdırma
| ]Süni intellekt (Aİ) və avtomatlaşdırma rəqəmsal iqtisadiyyatda səmərəliliyi artıran və biznes modellərini yenidən formalaşdıran mühüm texnologiyalardır. Aİ, məlumatların təhlili, qərar qəbul etmə, müştəri xidməti və istehsal proseslərinin optimallaşdırılması kimi sahələrdə istifadə olunur.
Fintech və rəqəmsal ödəniş sistemləri
| ]Fintech (maliyyə texnologiyaları) rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafına böyük təsir göstərir. Rəqəmsal ödəniş sistemləri (məsələn, PayPal, Stripe, kriptovalyutalar) pul dövriyyəsini və maliyyə əməliyyatlarını asanlaşdırır. Kriptovalyutalar və blockchain texnologiyaları isə maliyyə əməliyyatlarının təhlükəsizliyini və şəffaflığını artırır.
Rəqəmsal iş gücü və rəqəmsal bacarıqlar
| ]Rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafı üçün rəqəmsal bacarıqlara malik iş gücü böyük əhəmiyyət daşıyır. Əmək bazarının rəqəmsallaşması, texnologiya əsaslı iş imkanlarının genişlənməsi və uzaqdan iş şəraitinin inkişafı ilə rəqəmsal bacarıqların əhəmiyyəti artmışdır. İşçilər rəqəmsal alətlərdən istifadə etməyi və texnoloji dəyişikliklərə uyğunlaşmağı bacarmalıdırlar.
İnnovasiya və startaplar
| ]Rəqəmsal iqtisadiyyat ekosistemi innovasiya və startapların çiçəklənməsi üçün əlverişli mühit yaradır. Rəqəmsal texnologiyalar bazara yeni oyunçuların daxil olmasını asanlaşdırır və startaplar üçün daha az sərmayə ilə qlobal bazara çıxış imkanı verir. Rəqəmsal platformalar startapların öz məhsul və xidmətlərini geniş auditoriyaya təqdim etməsi üçün əhəmiyyətli rol oynayır.
Rəqəmsal idarəçilik və qanunvericilik
| ]Rəqəmsal iqtisadiyyatın effektiv və təhlükəsiz şəkildə fəaliyyət göstərməsi üçün rəqəmsal idarəçilik və qanunvericilik zəruridir. Məlumatların mühafizəsi, rəqəmsal hüquqların qorunması və onlayn fəaliyyətlərin tənzimlənməsi bu ekosistemin davamlılığı üçün əsas şərtlərdir.
Rəqəmsal İqtisadiyyat Ekosisteminin əhəmiyyəti
| ]- İqtisadi səmərəlilik əqəmsal texnologiyalar əməliyyatları avtomatlaşdırmaq və rəqəmsal vasitələrlə daha səmərəli şəkildə idarə etmək imkanı yaradır. Bu, müəssisələrin xərclərini azaldır və məhsuldarlığı artırır.
- Qlobal İnteqrasiya — rəqəmsal iqtisadiyyat qlobal iqtisadi inteqrasiyanı təşviq edir. İnternet və rəqəmsal platformalar dünya üzrə şirkətlər və istehlakçılar arasında sərhədsiz ticarət və iqtisadi əməkdaşlıq üçün şərait yaradır.
- Yeni biznes modelləri — rəqəmsal iqtisadiyyat ekosistemi yeni və innovativ biznes modellərinin yaranmasına imkan yaradır. Məsələn, paylaşım iqtisadiyyatı (Uber, Airbnb kimi platformalar), abunə modelləri və frilanser bazarları rəqəmsal ekosistemin məhsullarıdır.
- İnklüziv İqtisadi İnkişaf — rəqəmsal texnologiyalar kiçik və orta sahibkarlara qlobal bazara çıxış imkanı verir, beləliklə iqtisadiyyatın daha inklüziv olmasına və kiçik oyunçuların rəqabət qabiliyyətini artırmasına kömək edir.
Problemlər və çağırışlar
| ]- Məlumatın təhlükəsizliyi və şəxsi məlumatların qorunması — rəqəmsal iqtisadiyyatda ən böyük çağırışlardan biridir. Məlumatların oğurlanması və kiberhücumlar rəqəmsal ekosistemi təhdid edir.
- Rəqəmsal fərq (ing. digital divide) — texnologiyalara bərabər çıxışın olmaması, xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə iqtisadi ədalətsizliklərə səbəb ola bilər.
- Tənzimləmə problemləri — dövlətlərin rəqəmsal iqtisadiyyatın sürətli inkişafına uyğun qanunvericilik və tənzimləmə tədbirləri tətbiq etməkdə gecikməsi ekosistemdəki problemləri artırır.
Beləliklə, rəqəmsal iqtisadiyyat ekosistemi qlobal iqtisadi sistemin gələcəyini formalaşdırır və texnoloji inkişaflarla yanaşı yeni imkanlar və çağırışlar yaradır.
İstinadlar
| ]- "Лаптев В. А. Экосистема цифровой экономики // Большая российская энциклопедия: научно-образовательный портал – URL: /?v=3766083". 22 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2023.
- Собрание законодательства РФ. 2017. № 20, ст. 2901
- Tansley A. G. The Use and Abuse of Vegetational Concepts and Terms // Ecology. — 1935. — Vol. 16, № 3. — P. 284—307.
- Цифровая экономика. Концептуальные основы правового регулирования бизнеса в России : монография / Л. В. Андреева, Д. А. Гаврин, П. Е. Егоров [и др.]; отв. ред.: В. А. Лаптев, О. А. Тарасенко. — Москва : Проспект, 2021.
- "Economics of Digital Ecosystems / S. Y. Barykin, I. V. Kapustina, T. V. Kirillova [et al.] // Journal of Open Innovation. – 2020. – Vol. 6, № 4". 13 may 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2023.
- Moore J. F. Predators and Prey : a New Ecology of Competition // Harvard Business Review. — 1993. — Vol. 71, № 3. — P. 75-86.
- "The Ecosystem of the Digital Economy: a New Approach to the Study of Structural Features and Content / E. K. Karpunina, E. A. Okunkova, E. V. Sazanova et al. // Lecture Notes in Networks and Systems. – 2020. – Vol. 129. – P. 497–508". 13 may 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2023.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Reqemsal iqtisadiyyat ekosistemi ing Digital Economy Ecosystem iqtisadi fealiyyetin reqemsal texnologiyalar esasinda heyata kecirildiyi ve butun istirakcilarin bir biri ile elaqeli oldugu bir ekosistemdir Ekosistem reqemsal texnologiyalar vasitesile emtee xidmet melumat ve deyer mubadilesinin bas verdiyi bir muhit yaratmaqla iqtisadiyyatin fealiyyetini suretlendirir Reqemsal iqtisadiyyat ekosistemi texnoloji yenilikler suni intellekt ve diger innovativ texnologiyalarin iqtisadi heyatin her bir sahesinde tetbiqini ehate edir Reqemsal Iqtisadiyyat Ekosisteminin esas elementleri span Reqemsal Platformalar span Reqemsal iqtisadiyyatin temel dasi olan platformalar meselen Amazon Alibaba Google Facebook reqemsal mubadile ucun merkezi vasitelerdir Bu platformalar mehsullarin xidmetlerin ve melumatlarin alqi satqisini asanlasdirir Onlar istifadecilere qlobal bazara cixis imkani yaradir ve iqtisadi fealiyyetlerin reqemsal formada heyata kecirilmesine komek edir Melumat ve boyuk data span Reqemsal iqtisadiyyatin ekosisteminde melumat en qiymetli aktivlerden biri hesab olunur Boyuk data Big Data ve melumatlarin analizi reqemsal iqtisadiyyatda qerar qebul etme prosesinde marketinq strategiyalarinin formalasdirilmasinda ve ferdilesdirilmis xidmetlerin teklif edilmesinde muhum rol oynayir Sirketler musterilerin davranislarini izleyerek onlara uygun mehsul ve xidmetler teqdim edir Elektron ticaret span Reqemsal iqtisadiyyatin muhum komponentlerinden biri e ticaretdir Elektron ticaret vasitesile istehlakcilar ve sirketler internet uzerinden mal ve xidmetler alir ve satirlar Elektron ticaret yalniz mal mubadilesi ile mehdudlasmir hem de reqemsal mehsullarin meselen proqram teminatlari reqemsal media satisini ehate edir Suni intellekt ve avtomatlasdirma span Suni intellekt AI ve avtomatlasdirma reqemsal iqtisadiyyatda semereliliyi artiran ve biznes modellerini yeniden formalasdiran muhum texnologiyalardir AI melumatlarin tehlili qerar qebul etme musteri xidmeti ve istehsal proseslerinin optimallasdirilmasi kimi sahelerde istifade olunur Fintech ve reqemsal odenis sistemleri span Fintech maliyye texnologiyalari reqemsal iqtisadiyyatin inkisafina boyuk tesir gosterir Reqemsal odenis sistemleri meselen PayPal Stripe kriptovalyutalar pul dovriyyesini ve maliyye emeliyyatlarini asanlasdirir Kriptovalyutalar ve blockchain texnologiyalari ise maliyye emeliyyatlarinin tehlukesizliyini ve seffafligini artirir Reqemsal is gucu ve reqemsal bacariqlar span Reqemsal iqtisadiyyatin inkisafi ucun reqemsal bacariqlara malik is gucu boyuk ehemiyyet dasiyir Emek bazarinin reqemsallasmasi texnologiya esasli is imkanlarinin genislenmesi ve uzaqdan is seraitinin inkisafi ile reqemsal bacariqlarin ehemiyyeti artmisdir Isciler reqemsal aletlerden istifade etmeyi ve texnoloji deyisikliklere uygunlasmagi bacarmalidirlar Innovasiya ve startaplar span Reqemsal iqtisadiyyat ekosistemi innovasiya ve startaplarin ciceklenmesi ucun elverisli muhit yaradir Reqemsal texnologiyalar bazara yeni oyuncularin daxil olmasini asanlasdirir ve startaplar ucun daha az sermaye ile qlobal bazara cixis imkani verir Reqemsal platformalar startaplarin oz mehsul ve xidmetlerini genis auditoriyaya teqdim etmesi ucun ehemiyyetli rol oynayir Reqemsal idarecilik ve qanunvericilik span Reqemsal iqtisadiyyatin effektiv ve tehlukesiz sekilde fealiyyet gostermesi ucun reqemsal idarecilik ve qanunvericilik zeruridir Melumatlarin muhafizesi reqemsal huquqlarin qorunmasi ve onlayn fealiyyetlerin tenzimlenmesi bu ekosistemin davamliligi ucun esas sertlerdir Reqemsal Iqtisadiyyat Ekosisteminin ehemiyyeti span Iqtisadi semerelilik eqemsal texnologiyalar emeliyyatlari avtomatlasdirmaq ve reqemsal vasitelerle daha semereli sekilde idare etmek imkani yaradir Bu muessiselerin xerclerini azaldir ve mehsuldarligi artirir Qlobal Inteqrasiya reqemsal iqtisadiyyat qlobal iqtisadi inteqrasiyani tesviq edir Internet ve reqemsal platformalar dunya uzre sirketler ve istehlakcilar arasinda serhedsiz ticaret ve iqtisadi emekdasliq ucun serait yaradir Yeni biznes modelleri reqemsal iqtisadiyyat ekosistemi yeni ve innovativ biznes modellerinin yaranmasina imkan yaradir Meselen paylasim iqtisadiyyati Uber Airbnb kimi platformalar abune modelleri ve frilanser bazarlari reqemsal ekosistemin mehsullaridir Inkluziv Iqtisadi Inkisaf reqemsal texnologiyalar kicik ve orta sahibkarlara qlobal bazara cixis imkani verir belelikle iqtisadiyyatin daha inkluziv olmasina ve kicik oyuncularin reqabet qabiliyyetini artirmasina komek edir Problemler ve cagirislar span Melumatin tehlukesizliyi ve sexsi melumatlarin qorunmasi reqemsal iqtisadiyyatda en boyuk cagirislardan biridir Melumatlarin ogurlanmasi ve kiberhucumlar reqemsal ekosistemi tehdid edir Reqemsal ferq ing digital divide texnologiyalara beraber cixisin olmamasi xususile inkisaf etmekde olan olkelerde iqtisadi edaletsizliklere sebeb ola biler Tenzimleme problemleri dovletlerin reqemsal iqtisadiyyatin suretli inkisafina uygun qanunvericilik ve tenzimleme tedbirleri tetbiq etmekde gecikmesi ekosistemdeki problemleri artirir Belelikle reqemsal iqtisadiyyat ekosistemi qlobal iqtisadi sistemin geleceyini formalasdirir ve texnoloji inkisaflarla yanasi yeni imkanlar ve cagirislar yaradir Istinadlar span Laptev V A Ekosistema cifrovoj ekonomiki Bolshaya rossijskaya enciklopediya nauchno obrazovatelnyj portal URL v 3766083 22 aprel 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 may 2023 Sobranie zakonodatelstva RF 2017 20 st 2901 Tansley A G The Use and Abuse of Vegetational Concepts and Terms Ecology 1935 Vol 16 3 P 284 307 Cifrovaya ekonomika Konceptualnye osnovy pravovogo regulirovaniya biznesa v Rossii monografiya L V Andreeva D A Gavrin P E Egorov i dr otv red V A Laptev O A Tarasenko Moskva Prospekt 2021 Economics of Digital Ecosystems S Y Barykin I V Kapustina T V Kirillova et al Journal of Open Innovation 2020 Vol 6 4 13 may 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 may 2023 Moore J F Predators and Prey a New Ecology of Competition Harvard Business Review 1993 Vol 71 3 P 75 86 The Ecosystem of the Digital Economy a New Approach to the Study of Structural Features and Content E K Karpunina E A Okunkova E V Sazanova et al Lecture Notes in Networks and Systems 2020 Vol 129 P 497 508 13 may 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 may 2023 Kateqoriya Iqtisadiyyat
