Ağ ayı lat Ursus maritimus heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin ayıkimilər fəs

Ağ ayı (lat. Ursus maritimus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin ayıkimilər fəsiləsinin ayı cinsinə aid heyvan növü.

Ağ ayı

Elmi təsnifat

Domen:

Eukariotlar

Ranqsız:

Amorphea

Ranqsız:

Obazoa

Ranqsız:

Opisthokonta

Ranqsız:

Holozoa

Ranqsız:

Filozoa

Aləm:

Heyvanlar

Yarımaləm:

Eumetazoylar

Klad:

İkitərəflisimmetriyalılar

Klad:

Tipüstü:

Tip:

Klad:

Yarımtip:

İnfratip:

Klad:

Klad:

Klad:

Klad:

Klad:

Klad:

Klad:

Sinifüstü:

Dördayaqlılar

Klad:

Reptiliomorpha

Klad:

Sinif:

Klad:

Klad:

Klad:

Klad:

Klad:

Klad:

Yarımsinif:

Klad:

İnfrasinif:

Maqndəstə:

Dəstəüstü:

Lavrazioterilər

Klad:

Qranddəstə:

Mirdəstə:

Ferae

Klad:

Yırtıcıkimilər

Dəstə:

Yırtıcılar

Yarımdəstə:

İtkimilər

İnfradəstə:

Fəsilə:

Ayıkimilər

Yarımfəsilə:

Ayılar

Triba:

Cins:

Ayı

Növ:

Ağ ayı

Beynəlxalq elmi adı

Ursus maritimus Phipps, 1774^[…]

Şəkil
axtarışı

ITIS	180542
NCBI	29073
EOL	46559143
FW	52609

Şimal Buzlu okeanın sahillərində və üzən buzlar sahələrində yaşayır. Rəngi sarımtıl-ağdır. Bədəninin uzunluğu 2-2.5 m. Qonur ayı ilə yaxından əlaqəlidir və iki növ hibrid birləşə bilər. Ağ ayı quruda yaşayan yırtıcı heyvanların içində ən böyüyüdür, onun orta kütləsi 400 kq-a yaxındır. Lakin əgər ayı yaşlıdırsa və qışa piy toplayıbsa, onun kütləsi 800 kq-dan çox ola bilər. O yuvasını sahildəki qar çöküntüləri içində qazır. Yuvasına 2-3 metr uzunluqda girişi qarla tutulmuş boru aparır. Dekabr-yanvar aylarında ayının övladları dünyaya gəlir. Ayı balaları çox kiçik doğulur, uzunluğu 30 santimetr olur. Yazda təhlükəsizlik üçün dişi ayı balaları ilə sahildə yaşayır və ya buzun üstündə üzürlər. Yayda onlar hətta Şimal qütbə çatırlar. Əsasən suitilərlə qidalanırlar. Ağ ayılar yaxşı üzürlər, suda isə balıq tuturlar.

Qlobal istiləşmə ağ ayıların yarıdan çoxunu məhv edə bilər. Ümumdünya Vəhşi Təbiət Fondunun mütəxəssisləri xəbərdarlıq edirlər: Arktik buzların əriməsi ağ ayılar üçün o qədər öldürücü olacaq ki, 2050-ci ildə Rusiyanın şimal sahillərində və Alyaskadakı ağ ayılar məhv olacaqlar.

İndi dünyada 20-25 min arası ağ ayı var. Alimlərin proqnozlarına görə, 40 il müddətində onların üçdə ikisi yox olacaq.

Ağ ayılar əsasən Rusiya, Qrenlandiya, Norveç, ABŞ, Kanada və Alyaskada yaşayırlar.

Onların müxtəlif ölkələrdə vəziyyətləri də fərqlidir. Rusiyada ağ ayılar 1956-cı ildən "Qırmızı kitab"a düşüb. Elə ən yaxşı vəziyyətdə olanlar da Rusiyadakı ağ ayılar sayılır. Bütövlükdə hər il dünyada 1000-ə yaxın ağ ayı məhv olur.

Ümumdünya Təbii Mühit Fondunun Berinq dənizi üzrə proqram direktoru Marqaret Ulyams deyir ki, iqlim dəyişikliyi özü bir çox şeylərin dəyişməsində də böyük rol oynayır. Məsələn, ağ ayılar quruya çıxmağa, quruda daha çox vaxt keçirməyə başlayırlar. Həmin vaxtsa ayıların ovlanmasına daha çox şərait yaranır.

Ağ ayılar bütün dünyada nəsilləri kəsilmək təhlükəsi qarşısında olduqlarından onların qorunması üçün 1973-cü ildə ağ ayılar haqqında beynəlxalq saziş imzalanıb.

Sinonimləri

Ursus eogroenlandicus
Ursus groenlandicus
Ursus jenaensis
Ursus labradorensis
Ursus marinus
Ursus polaris
Ursus spitzbergensis
Ursus ungavensis
Thalarctos maritimus

İstinadlar

Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p.

Həmçinin bax

[_3ab0ee9d46e5408d-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.

[_d84c74b98bfa7249-2] Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p.