fbpx
Wikipedia

Böyük Britaniya krallığı

Rəsmi olaraq Böyük Britaniya adlandırılan Böyük Britaniya krallığı Qərbi Avropada 1 may 1707-ci ildən 1 yanvar 1801-ci ilədək suveren bir dövlət idi. Dövlət, 1706-cı ildə aktlarla təsdiq edilmiş Birlik Müqaviləsinə tabe olaraq meydana gəldi. İngiltərə adaları və Kanal adaları istisna olmaqla, Böyük Britaniyanın bütün adalarını və kənar adalarını əhatə edən vahid bir səltənət yaratmaq üçün İngiltərə (Şotlandiya daxil olmaqla) və Şotlandiya krallıqlarını birləşdirən Union 1707 Birliyi. Unitar dövlət Vestminsterdə qurulmuş vahid bir parlament və hökumət tərəfindən idarə olunurdu. Keçmiş krallıqlar Şotlandiya Ceyms VI və İngiltərənin kraliçası I Elizabetin ölümündən sonra 1603-cü ildə "Taclar İttifaqı" nı ortaya qoyduqdan sonra şəxsi birlik içində idi. Krallığın yarandığı gündən İrlandiya ilə qanunverici və fərdi birlikdəydi və 1714-cü ildə Böyük Britaniyanın taxt-tacına I Corcun qoşulmasından sonra krallıq Hanover seçiciləri ilə fərdi birlikdəydi.

Böyük Britaniya krallığı

ing. Kingdom of Great Britain
Bayrağı
Gerbi
Himni: God Save the King/Queen
PaytaxtıLondon
Rəsmi dilləriİngiliscə, Skots, Vall dili
Dini
Anqlikanizm, Roma-Katolikliyi, İudaizm
İdarəetmə formasıUnitar dövlət, Parlament, Konstitusiyalı monarxiya
• Hökmdar
Anna Stüart (1707–1714)
I Corc (1714–1727)
II Corc (1727–1760)
III Corc (1760–1801)
• Baş nazir
Robert Valpol (1721–1742)
Vilminqton Kontu (1742–1743)
Nyukasl Dükü (1757–1762)
Villiam Pit (1766–1768)
tam müstəqil
Tarixi 
• Yaranması
1 (12) may 1707
• Süqutu
1 yanvar 1801
Ərazisi
• Ümumi
230,977
Əhalisi
• Təxmini
7,000,000 (1707-ci il)
10,500,000 (1800-ci il)
ValyutasıFunt sterlinq (GB)

Yeni birləşən krallığın ilk illəri 1746-cı ildə Cullodendə Stuart səbəbi ilə məğlub olaraq sona çatan Yakobit yüksəlişləri ilə əlamətdar oldu. 1763-cü ildə yeddi illik müharibədə qalib gələn İngiltərə imperiyasının hökmranlığına səbəb oldu. Bir əsrdən çox davam edən qlobal güc və yavaş-yavaş tarixin ən böyük imperiyasına çevrildi.

1750-ci illərin ortalarından başlayaraq krallığı Şərqi Hindistan Ticarət Şirkətinin təcavüzkar genişlənməsi ilə Hindistan yarımadasında üstünlük təşkil etdi və Amerika İstiqlal Müharibəsində məğlubiyyətə uğrayana qədər Şimali Amerika qitəsinin geniş böyüyən Amerika koloniyaları ilə qarşılaşdı.

Böyük Britaniya krallığı Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş krallığı ilə 1 yanvar 1801-ci ildə Birlik 1800 aktı ilə əvəz edildi.

Etimologiya

Britaniya adı, Böyük Britaniya, Britaniya və ya Britaniya adası, İngilislərin Köhnə Fransız Bretanansı (oradan da Müasir Fransız Bretagne) və Orta İngilis Bretayne, Breteyne adaları üçün Latın adından yaranmışdır. Böyük Britaniya termini ilk dəfə 1474-cü ildə rəsmi olaraq istifadə edilmişdir.

"Britaniya" dan əvvəl "Böyük" sözünün işlədilməsi, həm Britaniya, həm də Britaniya üçün Bretagne istifadə edən fransız dilində yaranmışdır. Buna görə fransızlar İngilis dilinə verilmiş bir fərq kimi Britaniya la Grande Bretagne adlandıraraq ikisini ayırd etdilər.

Birlik Müqaviləsi və Birliyin sonrakı aktları, İngiltərə və Şotlandiyanın "Böyük Britaniyanın adı ilə Bir krallığa Vahid" olacağını, və "Böyük Britaniya" dövlətin rəsmi adı olduğunu söylədi. "Böyük Britaniya Parlamenti" kimi titullarda da istifadə olunur. Həm aktlar, həm də Müqavilə ölkəni "Bir krallığı" və "Birləşmiş krallıq" kimi təsvir edir, bu da bəzi nəşrləri "Birləşmiş krallıq" ın 1801-ci ildə yaranmamışdan əvvəl bir ad kimi səhv edilməsinə səbəb olmuşdur. Şotlandiya Parlamentinin, BBC-nin və digərlərinin, o cümlədən Tarix Dərnəyinin saytları 1 May 1707-ci ildə Böyük Britaniya Birləşmiş krallığı olaraq yaradılan dövlətə istinad edir. Birləşmiş krallıq termini bəzən 18-ci əsrdə dövləti təsvir etmək üçün istifadə olunurdu, lakin onun adı deyildi.

Siyasi quruluş

9-cu əsrdən bəri mövcud olan İngiltərə və Şotlandiya krallıqları (İngiltərə 16-cı əsrdə Uels daxil olmaqla) 1707-ci ilə qədər ayrı-ayrı dövlətlər idi. Lakin 1603-cü ildə Şotlandiya Ceyms VI kral olduqdan sonra fərdi birliyə girdilər. İngiltərənin James I adı altında Stuart Evi yanında Crowns Birliyi, Böyük Britaniyanın bütün adasının indi tək bir monarx tərəfindən idarə olunduğunu söylədi, İngilis tacını əlinə alaraq krallığı da idarə etdi. İrlandiya Üç krallığın hər biri öz parlamentini və qanunlarını qorudu. İnsan adası və Kanal adaları da daxil olmaqla müxtəlif kiçik adalar kralın ixtiyarında idi.

Birlik 1707 aktları qüvvəyə minəndə, Böyük Britaniyanın vahid bir vəliəhdi və vahid bir parlament qurulması ilə bu mülahizə kəskin şəkildə dəyişdi. İrlandiya, 1800-cü il aktlarına qədər, öz parlamenti ilə rəsmi olaraq ayrı qaldı. 1707 Birliyi, 1701-ci il İngilis Hərəkət Qanununa uyğun olaraq taxta yalnız bir protestant varisliyini təmin etdi; əvəzinə Şotlandiyanın qüvvəyə minməsini dayandıran 1704 saylı Təhlükəsizlik Qanunu oldu. Qəsəbə Aktı, İngilis taxtının varisinin Hanoverin Elektress Sophianın nəslindən olmasını və katolik olmamasını tələb etdi; bu 1714-cü ildə George I-nin Hannover ardıcıllığına səbəb oldu.

Həm İngiltərə parlamentini, həm də Şotlandiya Parlamentini əvəz edən Böyük Britaniya parlamentinə qanunverici səlahiyyət verildi. Təcrübədə, İngiltərə parlamentinin davamı idi, Westminsterin eyni yerində oturaraq Şotlandiya nümayəndəliyini də əhatə etdi. Keçmiş İngiltərə Parlamenti və Birləşmiş krallığın müasir Parlamentində olduğu kimi, Böyük Britaniya Parlamenti də üç elementdən ibarət idi: İcmalar Palatası, Lordlar Palatası və Vəliəhd. İngilis həmyaşıdlarının Lordlar Palatasında oturmaq hüququ dəyişməz qaldı, qeyri-mütənasib böyük şotland həmyaşıdlarına hər parlamentin ömrü boyu seçilən yalnız 16 nümayəndə həmyaşıdının göndərilməsinə icazə verildi. Eynilə, keçmiş İngilis İcmalar Palatasının üzvləri Britaniya İcmalar Palatasının üzvləri kimi davam etdilər, lakin iki ölkənin nisbi vergi bazalarının əks olunması olaraq Şotlandiya nümayəndələrinin sayı 45-ə endirildi. Peerage-də yeni yaradılan həmyaşıdlar Böyük Britaniyanın Lordlarına oturmaq avtomatik hüququ verildi. Şotlandiya üçün ayrı bir məclisin sona çatmasına baxmayaraq, öz qanunlarını və məhkəmələr sistemini qorudu, özünün presviterian kilsəsini qurdu və öz məktəblərinə nəzarət etdi. Sosial quruluş yüksək iyerarxik idi və eyni elita 1707-ci ildən sonra nəzarətdə qalır. Şotlandiya öz əla universitetlərinə sahib olmağa davam etdi və güclü intellektual birliyi ilə, xüsusən Edinburqda Şotlandiya Maarifçiliyi Britaniya, Amerika və Avropa təfəkkürünə böyük təsir göstərdi.

İrlandiyanın rolu

1495-ci il Poynings Qanunu nəticəsində İrlandiya Parlamenti İngiltərə Parlamentinə, 1707-ci ildən sonra isə Böyük Britaniya Parlamentinə tabe oldu. Vestminster parlamentinin 1719 saylı Bəyannamə Aktı (həmçinin İrlandiyanın Böyük Britaniya Qanununun 1719-a bağlılığı adlanır) qeyd etdi ki, İrlandiya Lordlar Palatası bu yaxınlarda "İrlandiya məhkəmələrinin qərarlarını araşdırmaq, yeniləmək və düzəltmək üçün bir güc və yurisdiksiyanı qəbul etdiyini elan etdi" İrlandiya krallığı Böyük Britaniyanın tacına tabe və asılı olduğundan, Böyük Britaniya Parlamenti vasitəsi ilə kralın "krallığı və İrlandiya xalqını" bağlamaq üçün kifayət qədər etibarlı qanun və əsasnamələr hazırlamaq üçün tam gücü və səlahiyyəti var idi. Qanunvericilik 1782-ci il İrlandiya Qanunundan asılılığı təmin etmək üçün ləğv edildi. Elə həmin il 1782-ci il İrlandiya konstitusiyası qanunverici azadlıq dövrü yaratdı. Bununla birlikdə, İngilis tacına tabe olmağı və asılılığı aradan qaldırmaq və bir respublika qurmaq istəyən 1798-ci il İrlandiya üsyanı 1801-ci ildə Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş krallığının yaranmasına səbəb olan amillərdən biri idi.

Şotlandiya və İngilis parlamentlərinin birləşməsi

Krallığının daha dərin siyasi inteqrasiyası İngiltərə və Şotlandiyanın son Stuart monarxı və Böyük Britaniyanın ilk monarxı kraliça Annanın əsas siyasəti idi. İngiltərə və Şotlandiya parlamentlərinin nümayəndələri arasında aparılan danışıqlardan sonra 1706-cı ildə Birlik Müqaviləsi qəbul edildi və hər bir parlament onu təsdiqləmək üçün ayrıca Birlik aktlarını qəbul etdi. İngiltərə və Şotlandiyanın ayrı-ayrı parlamentlərini və taclarını birləşdirərək vahid Böyük Britaniya krallığını yaradan sənədlər 1 may 1707-ci ildə qüvvəyə minmişdir. Anne, vahid İngilis taxtını almış ilk monarx oldu və Birlik, Şotlandiya və İngiltərə Sazişinin 22-ci maddəsinə uyğun olaraq hər biri Böyük Britaniyanın yeni İcmalar Palatasına üzv göndərdi. Şotlandiya və İngilis hakim sinifləri hakimiyyəti saxladılar və hər bir ölkə öz qanuni və təhsil sistemlərini, qurulmuş Kilsəsini də qorudu. Birləşmiş, daha böyük bir iqtisadiyyat qurdular və skotslar yeni İngilis qüvvələri və İmperiyasına əsgər və müstəmləkə məmurlarını verməyə başladılar. Ancaq başlanğıcda diqqətə çarpan bir fərq, yeni Şotlandiya parlament üzvlərinin və nümayəndə həmyaşıdlarının hazırkı Şotlandiya Parlamenti tərəfindən seçilməsi, Westminster'dəki İcmalar və Lordlar Evlərinin bütün mövcud üzvlərinin vəzifədə qalması idi.

Kraliça Anne, 1702–1714

İspan Ardıcılığı Müharibəsi (1702–14) dövründə İngiltərə, xüsusilə Hollandiya Respublikası və Müqəddəs Roma İmperiyası ilə ortaq düşməni olan Fransa kralı Lui XIV ilə ittifaq yaratmaq və maliyyələşdirmə siyasətini davam etdirdi. 1702–1714-cü illərdə hökmranlıq edən kraliça Anne, müşavirləri ilə, xüsusən də olduqca müvəffəqiyyətli baş general, John Churchill, Marlboroughun 1-ci Dersi ilə yaxından işləyir. Müharibə maliyyə axını oldu, çünki İngiltərə müttəfiqlərini maliyyələşdirməli və xarici əsgərlər işə götürməli idi. Döyüşdə dayanan və cəbhədə döyüş yorğunluğunu sona qədər təyin etdi. Müharibə əleyhinə Tory siyasətçiləri 1710-cu ildə Parlamentin nəzarəti qazandı və barışığa məcbur edildi. Utrecht müqaviləsi İngiltərə üçün çox əlverişli idi. İspaniya Amerikadakı imperiyasını itirdi və Amerikadakı koloniyalarını daha yaxşı idarə etmək üçün çalışarkən böyük bir güc olaraq əldən getdi. Xaricdəki ingilislərə söykənən Birinci İngilis İmperiyası genişləndi. Fransadan, Böyük Britaniya Nyufaundlend və Acadia, İspaniyadan isə Gibraltar və Menorcaya sahib oldu. Cəbəllütariq Böyük Britaniyaya Atlantikadan Aralıq dənizinə girişi idarə etməyə imkan verən əsas dəniz bazası oldu. Müharibə Fransa hərbi, diplomatik və iqtisadi dominantlığının zəiflədiyini və İngiltərənin dünya səhnəsinə böyük bir imperiya, hərbi və maliyyə gücü olaraq gəldiyini qeyd etdi. İngilis tarixçisi G. M. Trevelyan iddia edir:

On səkkizinci əsr sivilizasiyasının sabit və səciyyəvi dövrü ilə bağlanmış bu Müqavilə, köhnə Fransa monarxiyasından Avropa üçün təhlükənin sonunu qeyd etdi və ümumilikdə dünya üçün daha az əhəmiyyət kəsb etdi. Böyük Britaniyanın dəniz, ticarət və maliyyə üstünlüyü yarandı.

Hanover dövrü: 1714–1760

18-ci əsrdə İngiltərə və 1707-dən sonra Böyük Britaniya, Fransa imperiya səhnəsindəki əsas rəqibi olaraq dünyanın hakim müstəmləkə gücünə çevrildi. 1707-ci ildən əvvəl xaricdəki İngilis mülkləri Birinci İngilis İmperiyasının nüvəsi oldu.

George I: 1714–1727

Tarixçi W. A. ​​Speck demişdir: "1714-cü ildə hakim sinif o qədər acı bir şəkildə bölündü ki, bir çoxları kraliçanın Anne'nin ölümü ilə əlaqədar bir vətəndaş müharibəsinin başlayacağından qorxdular". Ən zəngin ərazilərdən bir neçə yüz elit ailənin siyasətə nəzarət etməsi, amma dərin parçalanması, Tori ilə Stuartın "Qoca iddiaçı" qanuniliyinə sadiq qalması, sonra sürgündə olması. Whigs protestant ardıcıllığını qorumaq üçün krala ciddi dəstək verdi. Yeni kral George I populyar olmayan bir alman idi və ona dəstək olmaq üçün yalnız kiçik bir İngilis ordusu var idi. Doğulduğu HanoverdənHollandiyadakı müttəfiqlərindən hərbi dəstək aldı. Marl Earl, kralın devrilməsini hədəfləyən 1715-ci ildə Yaqublilərdə yüksələn 10.000 nəfərlik 18 həmyaşıdına rəhbərlik etdi. Bu zəif təşkil edilmiş və qətiyyətlə məğlub edilmiş, bir neçə lider edam edilmiş, bir çox lider öz torpaqlarını qovmuş və 700 məşhur ardıcıl West West Indies şəkər plantasiyalarında işləmək üçün sürgün edilmişdir. Əsas qərar, iddiaçının dinini katolikdən Anglikana dəyişdirməkdən imtina etməsi idi, ehtimal ki Tory ünsürünün çox hissəsini səfərbər etmiş olardı. Whigs James Stanhope, Charles Townshend, Sunderland Earl və Robert Walpole'nin rəhbərliyi ilə hakimiyyətə gəldi. Bir-birinin ardınca xalqlar yerli və yerli idarəetmədən qovuldu və daha çox milli nəzarət tətbiq etmək üçün yeni qanunlar qəbul edildi. Habeas corpus hüququ məhdudlaşdırıldı; seçki qəzəblənməsini azaltmaq üçün Septennial Qanunu 1715, parlamentin maksimum ömrünü üç ildən yeddi ilə artırdı.

O, 13 il hökm sürən William III kimi, hakimiyyəti dövründə xaricdə yalnız yarım vaxt sərf etmişdir. Jeremy Black,kralın Hannoverdə daha çox vaxt keçirmək istədiyini iddia etdi: "1716, 1719, 1720, 1723 və 1725-ci illərdə etdiyi səfərlər uzun idi və ümumilikdə hakimiyyətinin xeyli hissəsini xaricdə keçirdi. Səfərlər həm əhəmiyyətli danışıqlar, həm də məlumat və fikir mübadiləsi üçün də hallar oldu .... Hanoverə edilən ziyarətlər də tənqidçilərə İngilis maraqlarının laqeyd edildiyini iddia etmək imkanı verdi .... Corc İngilis dilində danışa bilmədi və onun Britaniya nazirlərinin bütün müvafiq sənədləri onun üçün fransız dilinə tərcümə edildi .... Bir neçə İngilis nazir və ya diplomat ... Alman dilini bildi və ya dəqiq müzakirə edə bildi."

George I Tory'ların hakimiyyətdən qovulmasını dəstəklədi; gənc kralı III George 1760-cı ildə hakimiyyətə gələnə qədər və Whigs'i Tories ilə əvəz edənə qədər siyasi arenada qaldılar. George I tarix kitablarında tez-tez karikatura edilmiş, lakin tərcümeyi-halını yazan Ragnhild Hattona görə:

Ümumiyyətlə, müharibədən sonrakı illərdə və təkrarlanan işğallarda və ya təhdid edilən işğallarda ölkəni sakit və məsuliyyətlə idarə edən Böyük Britaniya tərəfindən yaxşı işlər görüldü .... Səmərəliliyi və təcrübəsi bəyənildi və nizamlı bir dövlət idarə etmək uzun təcrübəsi var .... Nazirlərinin və zabitlərinin, ordu və dəniz qüvvələrinin keyfiyyətinə qayğı göstərdi və hakimiyyəti dövründə sürətli gəmilərdəki donanmanın gücü artdı .... İngilis gücünün Avropada istifadə etdiyi şəkildə siyasi görmə və bacarıq göstərdi.

Walpole dövrü: 1721–1760

 
Walpole'nın Houghton Hall'dakı möhtəşəm əmlakı Palçıq kolleksiyası yerləşdirdi və çox əyləncəli istifadə edildi. 1742-ci ildə Orford Earl yaradıldı.

Robert Walpole (1676-1745) 1721-dən 1742-ci ilədək İcmalar Palatasında çox gücə sahib çıxmış qəbilənin oğlu idi. 1727-ci ildə istifadə edilən ilk "baş nazir" oldu. Baş nazir, iki ardıcılları, Henry Pelham (1743-11754) və Pelham'ın qardaşı Newcastle Duke (1754–1762). Clayton Roberts Walpole'nın yeni funksiyalarını ümumiləşdirir:

Kralın tövsiyələrini inhisara aldı, idarəyə yaxından nəzarət etdi, amansızcasına himayəsinə nəzarət etdi və parlamentdəki üstünlük təşkil edən partiyaya rəhbərlik etdi.


Cənubi Dəniz Qabarcığı

Korporativ səhmdar, bir gecədə əldə edilə bilən maliyyəçilər arasında güclü dedi-qodu istisna olmaqla, yaxşı başa düşülməmiş yeni bir fenomen idi. Cənubi Dəniz Şirkəti, əvvəlcə İspaniya İmperiyası ilə ticarət qurmağa başlasa da, tez bir zamanda bütün Britaniyanın milli borcunun 60 faizini 30 milyon funt sterlinq olmaqla çox yüksək risk maliyyələşdirməsinə yönəltdi. Səhm sahiblərini şirkətdəki səhm sertifikatlarını nominal dəyəri 100 funt sterlinqə çevirməyə dəvət edən bir sxem qurdu - fikir, səhmlərinin artan qiyməti ilə qazanc əldə edəcəkləri ideyası idi. Bağlantıları olan hər kəs Bonanza'da axtarırdılar və bir çox digər xarici sxemlər gözə çarpan alıcılar tapırdı. 25 iyun 1720-də Cənubi Dəniz ehtiyatı 1.060 TL səviyyəsinə çatdı. Sonra qabarc partladı və sentyabr ayının sonunda 150 funt sterlinqə düşdü. Yüzlərlə görkəmli adam yüksək səhm almaq üçün borc götürmüşdü; aydın mənfəətləri yox oldu, lakin kreditlərin tam həcmini qaytarmağa borcludular. Bir çoxu iflas etdi və daha çox itirilmiş investorlar yarandı.

Bütün milli maliyyə və siyasi sistemə inam süqut etdi. Parlament araşdırdı və şirkət direktorları tərəfindən geniş yayındırma və Nazirlər Kabinetində korrupsiya hallarının olduğu qənaətinə gəldi. Təqsirləndirilən Nazirlər Kabinetinin üzvləri arasında, Qazaxıstanın Baş naziri, Postmaster Baş katibi və Dövlət Katibi, habelə iki başqa aparıcı adam, Lord Stanhope və Lord Sunderland da var idi. Walpole, fərziyyələrdə özünü göstərdi, lakin əsas oyunçu deyildi. Maliyyə və siyasi fəlakəti həll etmək üçün yeni Xəzinədarlığın Birinci Rəbbi olaraq çağırışa yüksəldi. İqtisadiyyat əsasən sağlam idi və çaxnaşma sona çatdı. Maliyyəçilərlə işləyərək sistemə inamı uğurla bərpa etdi. Ancaq bu qədər pul itirən bir çox görkəmli adamın formalaşdırdığı ictimai rəy, qisas tələb etdi. Walpole, bütün 33 şirkət direktorunu işdən kənarlaşdıran və ortalama olaraq sərvətlərinin 82% -ni əlindən almış prosesə nəzarət etdi. Hökumət Cənubi Dəniz Şirkətinin səhmlərini 33 funt sterlinqə satın aldı və İngiltərə Bankına və Şərqi Hindistan Şirkətinə, bu problemi həll etmək üçün kifayət qədər böyük olan digər iki korporasiyaya satdı. Walpole King George və yoldaşlarının xəcalətli olmadığına əmin oldu və üç səs fərqi ilə bir neçə əsas hökumət məmurunu impiçmentdən xilas etdi.

Stanhope və Sunderland, təbii səbəblərdən öldü, Walpole'u İngiltərə siyasətində hakim fiqur olaraq tək buraxdı. İctimaiyyət onu maliyyə sisteminin xilaskarı kimi qarşıladı və tarixçilər Whig hökumətini və həqiqətən Hannover sülaləsini tamamilə rüsvayçılıqdan qurtardı.

Himayəçilik və korrupsiya

Walpole, Pelham və Lord Newcastle kimi patronajdan səmərəli istifadə ustası idi. Onların hər biri öz siyasi müttəfiqlərinə yüksək yerlər, ömürlük pensiyalar, mükafatlar, gəlirli hökumət müqavilələri və seçki vaxtı kömək etmək işlərinə diqqətlə yanaşdılar. Dostlar da öz növbəsində Parlamentə idarə etdilər. Beləliklə, 1742-ci ildə 140-dan çox parlament üzvü, Walpole'nin sayəsində güclü mövqe tutdular, bunlardan 24-ü kral məhkəməsində, 50-si hökumət orqanlarında, qalanları isə təqribən 500 funt sterlinq arasında idi; İllik 1000 funt. Adətən az və ya çox iş olurdu. Walpole də olduqca cəlbedici ruhani görüşlər payladı. 1725-ci ildə Məhkəmə yeni bir cəsarət qaydası, Vanna əmri tətbiq etdikdə, Walpole dərhal fürsəti ələ keçirdi. 36 yeni hörmətli şəxsin çoxunun həmyaşıdları və faydalı əlaqələri təmin edəcək millət vəkilləri olduğuna əmin oldu. Walpole özü Houghton Hall-dakı əmlakına və Avropanın böyük sənətkarlıq kolleksiyasına böyük sərmayə qoyaraq olduqca böyük bir varlı oldu.

Walpole'nin üsulları onu qələbədən sonra qazandı, lakin qəzəbli müxalifət oyandırdı. Tarixçi J. H. Plumb deyir:

Walpole siyasəti inamsızlığı, metodlarına nifrət yaratdı. Dəfələrlə siyasətinin parlamentdəki müvəffəqiyyəti yalnız Hökumətin Commonsdakı və Lordlardakı yepiskopların Şotlandiya üzvlərinə tamamilə nəzarəti olduğuna görə oldu. O, müxalifətin fəryadına Walpole siyasətinin millətin istəklərinə zidd olduğunu, pensiya və yerdən korrupsiyalı istifadə ilə tətbiq olunan bir siyasət olduğunu bildirdi.

Müxalifət "vətənpərvərlik" adlandırdı və Uels şahzadəsinə gələcək "Patriot King" olaraq baxdı. Walpole tərəfdarları çox "vətənpərvər" ifadəsini istehza etdilər.

Müxalifət "ölkə partiyası", ilk növbədə, əxlaqsız korrupsiya kimi tanıdığı patronajı hədəf alaraq Walpole'ya amansızcasına hücum etdi. Öz növbəsində Walpole London teatrına senzura tətbiq etdi və William Arnall və pis siyasi korrupsiya ittihamını rədd edən digər yazıçılara korrupsiyanın ümumbəşəri şərt olduğunu iddia edərək subsidiya verdi. Bundan əlavə, mübahisə etdilər ki, siyasi ayrılıq da ümumbəşəri və insan təbiəti ilə ayrılmaz olan eqoist ehtiraslara görə qaçılmaz idi. Arnall, hökumətin qarşıdurmaya nəzarət etmək üçün kifayət qədər güclü olmalı olduğunu müdafiə etdi və bu baxımdan Walpole olduqca müvəffəq oldu. "Məhkəmə" siyasi ritorikasının bu üslubu 18-ci əsrdə davam etmişdir. Sahə marşalı Lord Cobham, aparıcı əsgər, 1733-cü ildən sonra bir müxalifət qurmaq üçün öz əlaqələrini istifadə etdi. Gənc William Pitt və George Grenville Cobham'ın fraksiyasına qatıldılar - "Cobham's Cubs" adlandılar. Walpole'nın aparıcı düşmənləri oldular və hər ikisi baş nazir oldu.

1741-ci ilə qədər Walpole xarici siyasətdə kəskin tənqidlərlə üzləşmişdi - İngiltərəni İspaniya ilə yararsız bir müharibəyə girməkdə və korrupsiya iddialarını qaldırmaqda ittiham olunurdu. 13 fevral 1741-ci ildə keçmiş müttəfiqi olan Samuel Sandys onu işdən çıxarmağa çağırdı. Dedi: Ser Robert Walpole'nın xarici işlər ilə əlaqəsi belə idi: müttəfiqlərimizdən əl çəkdi, düşmənlərimizi şiddətləndirdi, ticarətimizə xəyanət etdi və koloniyalarımızı təhlükə altına aldı; və bu onun nazirliyinin ən az cinayət hissəsidir. Xalqın hökumətdən uzaqlaşdırılması üçün müttəfiqlərin itməsi və ya azadlıqlarımızın məhv edilməsinə ticarətin azalması nədir?

Walpole'nin müttəfiqləri bir səs yazısını 209'dan 106'ya qədər səs verərək məğlub etdilər, ancaq Walpole'nin koalisiyası 1741'ci seçkidə yerlərini itirdi və dar bir kənarlıqla 1742'ci ilin əvvəlində hakimiyyətdən qovuldu.

Walpole'nin xarici siyasəti

Walpole müharibədən qaçmaq siyasəti ilə geniş dəstəyi təmin etdi. O, nüfuzundan II Corcun 1733-cü ildə Polşa müvəffəqiyyəti müharibəsinə girməsinin qarşısını almaq üçün istifadə etdi, çünki burbonlar və Habsburqlar arasında mübahisə oldu. O, "Bu il Avropada öldürülən 50.000 adam var, bir İngilis deyil." Walpole özü başqalarına, xüsusən də qardaşı Lord Townshend'in təxminən 1726'a qədər xarici siyasətlə məşğul olmasına icazə verdi, sonra məsuliyyətə götürdü. Onun administrasiyası üçün böyük bir problem Pruss aləminə qarşı olan kiçik bir Alman dövləti olan Hanoverin eyni vaxtda hökmdarı kimi kral rolu idi. George I və George II Prussiyanı zərərsizləşdirməyin ən yaxşı yolu olaraq bir Fransız ittifaqını gördülər. Əsrlər boyu Fransanı İngiltərənin ən böyük düşməni olaraq görən İngilis xarici siyasətini kəskin şəkildə dəyişdirməyə məcbur etdilər. Bununla birlikdə, bellikoz narahat edən King King XIV 1715-ci ildə öldü və Fransanı idarə edənlər daxili işlər ilə məşğul oldular. King Louis XV 1726-cı ildə yaşa gəldi və böyük bir baş naziri Kardinal Fleury böyük bir müharibənin qarşısını almaq və sülhü qorumaq üçün Walpole ilə qeyri-rəsmi əməkdaşlıq etdi. Hər iki tərəf, hər iki ölkəyə də böyük xərclərə qənaət və bahalı müharibələrdən qurtuluşa imkan verən sülh istəyirdi.

Henri Pelham 1744-cü ildə baş nazir oldu və Walpole siyasətini davam etdirdi. Avstriya ardıcıllığı müharibəsinə son qoymaq üçün çalışdı. 1748-ci ildə sülh bağlandıqdan sonra onun maliyyə siyasəti böyük bir uğur idi. Silahlı qüvvələri sıradan çıxardı və hökumətin xərclərini 12 milyon funt sterlinqdən 7 milyon funt sterlinqə endirdi. Milli borcu yenidən maliyyələşdirdi, faiz dərəcəsini p.a.-dan 4%-dən 3% -ə qədər endirdi.. Müharibə haqqını ödəmək üçün vergilər artdı, amma 1752-ci ildə torpaq vergisini dörd şillinqdən funtdakı iki şillinqə endirdi: yəni 20% -dən 10% -ə.

Aşağı borc və vergilər

Müharibələrdən qaçınmaqla Walpole vergiləri endirə bilərdi. Dövlət borcunu batma fondu ilə və aşağı faiz dərəcələrini müzakirə edərək azaltdı. Torpaq vergisini 1721-ci ildə dörd şillinqdən, 1728-ci ildə 3-ə, 1731-ci ildə 2-ə və nəhayət 1732-ci ildə yalnız 1-ə (yəni 5%) endirdi. Onun uzunmüddətli məqsədi yerli vergi tərəfindən ödənilən torpaq vergisini tacirlərlə əvəz etmək idi və nəticədə istehlakçılar tərəfindən ödənilən aksiz və gömrük vergilər azalacaqdı. Walpole zarafat etdi ki, yerə enmiş qəbirlər kiməsə əl qaldıranda ucadan qışqırır. Bunun əksinə olaraq, tacirlərin qoyun kimi olduğunu və yunlarını şikayət etmədən verdiklərini söylədi. Zarafat 1733-cü ildə şərab və tütün məhsullarına aksiz vergisi tətbiq etmək üçün böyük bir döyüşdə məğlub olanda geri döndü. Qaçaqmalçılıq təhlükəsini azaltmaq üçün vergi limanlarda deyil, anbarlarda yığılmalı idi. Lakin bu yeni təklif ictimaiyyət tərəfindən olduqca populyar deyildi və cəlb ediləcək nəzarət səbəbiylə tacirlərin müxalifətini oyatdı. Walpole, Parlamentdəki gücü bir pillə düşdüyü üçün məğlub oldu.

Walpole'nin nüfuzu

 
Küləkli Walpole'nin Rodosun Kolossu olaraq təsvir etdiyi 1740 siyasi cizgi.

Tarixçilər Walpole'nin rekordunu yüksək qiymətləndirirlər, baxmayaraq ki, son zamanlarda müttəfiqləri arasında kreditləri daha geniş bölüşmək meyli var idi. W.A. Speck, Walpole'nin Baş nazir olaraq 20 il fasiləsiz çalışdığını söylədi.

Haqlı olaraq İngiltərə siyasi tarixinin ən böyük fəsadlarından biri olaraq qəbul edilir ... Adətən 1720-dən sonra onun siyasi sistemə ekspert baxışı və artan təsir ilə tacın qalan güclərini özünəməxsus qarışdırması baxımından izahlar verilir.

İlk dəfə 1701-ci ildə Parlamentə gələn və bir çox rəhbər vəzifələrdə çalışan qəbilə sinifindən olan Whig idi. O, bir ölkədəydi və siyasi bazası üçün ölkə bəylərinə baxırdı. Tarixçi Frank O'Gorman, Parlamentdəki rəhbərliyinin, "ağlabatan və inandırıcı nitq söylədiyini, həm duyğuları, həm də kişilərin zehnini hərəkət etdirmə bacarığını və hər şeydən əvvəl fövqəladə özünə inamını" əks etdirdiyini söylədi. Hoppit deyir Walpole'nin siyasətləri mülayimliyə can atdı: sülh üçün çalışdı, vergiləri azaltdı, ixracı artırdı və protestant Dissenters üçün bir az daha dözümlü olmağa icazə verdi. Orta yolu həm Whig, həm də Tory düşərgələrindən mülayimləri cəlb etdiyi üçün mübahisələrdən və yüksək intensivlikli mübahisələrin qarşısını aldı. H.T. Dickinson tarixi rolunu belə yekunlaşdırır:

Walpole Britaniya tarixinin ən böyük siyasətçilərindən biri idi. Whig partiyasını qorumaqda, Hanover ardıcıllığını qorumaqda və Şanlı İnqilabın (1688) prinsiplərini qorumaqda əhəmiyyətli bir rol oynadı ... Whig partiyası üçün sabit bir siyasi üstünlük qurdu və müvəffəq olan nazirlərə effektiv qurulmağın ən yaxşı yolunu öyrətdi. Crown və Parlament arasındakı iş əlaqələri.

III George dövrü , 1760-1820

Yeddi illik müharibədəki qələbə, 1756–1763

1756-cı ildə başlayan yeddi illik müharibə, qlobal miqyasda gedən ilk müharibə idi və İngiltərənin Avropa, Hindistan, Şimali Amerika, Karib dənizi, FilippinAfrika iştirak etdi. Nəticələr İngiltərə üçün çox əlverişli və Fransa üçün böyük bir fəlakət oldu. Əsas qərarlar əsasən Uilyam Pitt Elderin əlində idi. Müharibə zəif başladı. İngiltərə 1756-cı ildə Minorka adasını itirdi və Şimali Amerikada bir sıra məğlubiyyətə uğradı. İllərdir davam edən uğursuzluqlardan və vasitəçilik nəticələrindən sonra İngilis şansları "möcüzə ili" ndə ("Annus Mirabilis") çevrildi. İngilislər bir Fransız işğalı ilə əlaqədar narahatlığa uğrayan ili daxil etdilər, ancaq ilin sonuna qədər onlar qalib gəldilər. Amerikada Fort Ticonderoga (Carillon), Fransızları Ohayo ölkəsindən qovdular, İbrahim düzənliyində qətiyyətli döyüş nəticəsində Kanadadakı Kvebek şəhərini ələ keçirdilər və Qərbdəki zəngin şəkər adasını tutdular. Indies. Hindistanda John Company, Mədrəsəni mühasirəyə alan fransız qüvvələrini təkzib etdi. Avropada İngilis qoşunları Minden Döyüşündə Müttəfiq Müttəfiq Zəfərdə iştirak etdilər. Laqos döyüşündə və Quiberon körfəzindəki həlledici döyüşdə Fransa donanması üzərində qələbə Fransız işğalı təhdidlərinə son qoydu və İngiltərənin dünyanın ən böyük dəniz qüvvəsi kimi nüfuzunu təsdiqlədi. 1763-cü il Paris Müqaviləsi Birinci İngilis İmperiyasının ən yüksək nöqtəsini qeyd etdi. Fransanın Şimali Amerikadakı gələcəyi sona çatdı, çünki Yeni Fransa (Kvebek) İngilislərin nəzarətinə keçdi. Hindistanda üçüncü Karnatika Müharibəsi Fransanı hələ də bir neçə kiçik anklavın nəzarətində saxlamışdı, lakin hərbi məhdudiyyətlər və Hindistanın gələcəyini Böyük Britaniyaya səmərəli buraxaraq İngilis müştəri dövlətlərini dəstəkləmək öhdəliyi ilə. İngilislərin yeddi illik müharibədə Fransa üzərində qələbəsi, buna görə də Böyük Britaniyanı dünyanın dominant müstəmləkə gücü olaraq tərk etdi və acı Fransa qisas almaq üçün susuz qaldı.

Evangelist din və sosial islahat

İngiltərə Kilsəsinin içərisində və xaricində yayılan yəhudi hərəkatı 18-ci əsrin sonu - 19-cu əsrin əvvəllərində gücləndi. Hərəkat, yüksək səviyyəli insanlar üçün şərəf kodunu və hər kəs üçün uyğun davranışları qeyd edən ənənəvi dini həssaslığa etiraz etdi. John Wesley (1703-1791) və onun davamçıları Müqəddəs Kitab oxumaq, müntəzəm dua etmək və xüsusən dirçəliş təcrübəsi ilə insanları Məsihlə şəxsi münasibətə çevirməyə çalışaraq, revivalist dinin təbliği ilə məşğul oldular. Uesli özü 52.000 dəfə təbliğ edərək, kişiləri və qadınları "vaxtı qurtarmağa" və canlarını qurtarmağa çağırdı. Wesley həmişə İngiltərə Kilsəsinin daxilində fəaliyyət göstərirdi, lakin ölümündə Metodist Kilsəsinə çevrilən qurumlar xaricində quruldu. Ənənəvi qeyri-konformformist kilsələrin, Presbyterianların, Cemregasionistlərin, Baptistlərin, Unitarians və Quakersin yanında dayandı. Qeyri-konformformist kilsələr, canlanma ilə daha az təsirlənmişdilər.

İngiltərə Kilsəsi dominant olaraq qaldı, lakin böyüyən bir evangelist, canlanma qrupu olan "Aşağı Kilsə" var. Onun liderlərinə William Wilberforce və Hannah More daxildir. Clapham təriqəti vasitəsilə yuxarı siniflərə çatdı. Siyasi islahatlar istəmədi, əksinə qulları azad etmək, dueli ləğv etmək, uşaqlara və heyvanlara qarşı qəddarlığı qadağan etmək, qumar oyunlarını dayandırmaq, şənbə günündə lovğalıq etməməklə siyasi fəaliyyət vasitəsilə canları qurtarmaq üçün fürsət tapdı; hər gün Müqəddəs Kitabı oxuyurlar. Allahın nəzərində bütün ruhlar bərabər idi, lakin bütün bədənlər deyildi, buna görə də yangelistlər ingilis cəmiyyətinin iyerarxik quruluşuna etiraz etmirdilər.

Birinci Britaniya İmperiyası

İlk Britaniya İmperiyası, Hindistanda artan bir iştirakla, əsasən materik Şimali Amerikada və Qərbi Hindistanda yerləşirdi. Britaniyadan mühacirət əsasən On üç Koloniya və Qərbi Hindistana, bəziləri Nyufaundlendə və Nova Scotia'ya getdi. Bir çox cavan oğlan pul qazanmaq və vətənə qayıtmaq ümidi ilə getməsinə baxmayaraq, Britaniyadakı Hindistana az adam köçdü.

Merkantilist Ticarət Siyasəti

Merkantilizm Böyük Britaniyanın xarici mülklərinə tətbiq etdiyi əsas siyasət idi. Merkantilizm, hökumət və tacirlərin digər güclərin xaricində siyasi güc və şəxsi sərvətləri artırmaq məqsədi ilə ortaq olmaları demək idi. Hökümət ticarəti qorudu və digərlərini xaricdə saxladı - ticarət əngəlləri, qaydalar və ixracat səviyyəsini artırmaq və aləmə idxalın minimuma endirilməsi üçün yerli sənayelərə subsidiyalar yaratdı. Hökumət, 18-ci əsrdə Fransız, İspan və ya Hollandiya ilə ticarət məhdudiyyətlərini aradan qaldırmaq üçün Amerikanın sevimli bir texnikasına çevrilən qaçaqmalçılıqla mübarizə aparmalı oldu. Merkantilizmin məqsədi ticarətdən çox məhsul buraxmaq idi ki, Londonda qızıl və gümüş tökülsün. Hökumət öz payını rüsum və vergi hesabına aldı, qalan hissəsi Londonda və digər Britaniya limanlarında tacirlərə gedirdi. Hökumət qazancının böyük hissəsini yalnız Britaniya koloniyalarını qoruyan, digər imperiyaların koloniyalarını təhdid edən və bəzən ələ keçirən üstün bir kral Dəniz Qüvvələrinə sərf etdi. Beləliklə, kral Dəniz Qüvvələri 1664-cü ildə Yeni Amsterdamı (sonradan New York) ələ keçirdi. Koloniyalar Britaniya sənayesi üçün əsir bazarlar idi və məqsəd ana ölkəsini zənginləşdirmək idi.

13 Amerika koloniyasının itkisi

1760 və 1770-ci illərdə, On üç koloniya ilə münasibətlər, ilk növbədə, Britaniya Parlamentinin razılığı olmadan müstəmləkəçilərə vergi tələb etmələri səbəbi ilə pis laqeydlikdən açıq üsyana çevrildi. 1775-ci ildə Amerikalılar Bostonda İngilis ordusunu yaxaladıqları və Tacı dəstəkləyən Sadiqləri sıxışdırdıqları üçün Amerika İnqilab Müharibəsi başladı. 1776-cı ildə amerikalılar Amerika Birləşmiş Ştatlarının müstəqilliyini elan etdilər. General Corc Vaşinqtonun hərbi rəhbərliyi və Fransa, Hollandiya Respublikası və İspaniyanın iqtisadi və hərbi yardımı ilə ABŞ ardıcıl olaraq İngilis istilalarını dayandırdı. Amerikalılar 1777 və 1781-ci illərdə iki əsas İngilis ordusunu ələ keçirdilər. Bundan sonra King George III Parlamentə nəzarəti itirdi və müharibəni davam etdirə bilmədi. Böyük Britaniyanın On üç koloniyasından imtina etdiyi və ABŞ-ı tanıdığı Paris müqaviləsi ilə sona çatdı. Müharibə bahalı idi, lakin İngilislər bunu uğurla maliyyələşdirdilər.

İkinci Britaniya İmperiyası

On üç müstəmləkənin itkisi İngiltərənin diqqətini Amerikadan Asiya, Sakit okean və daha sonra Afrikaya yönəltdiyi "ilk" və "ikinci" imperiyalar arasında keçidi qeyd etdi. Adam Smitin 1776-cı ildə nəşr olunan Millətlər Sərvəti, müstəmləkələrin çox olduğunu və sərbəst ticarətin, İspaniyaPortuqaliyanın proteksionizm dövrünə təsadüf edən müstəmləkə genişlənməsinin ilk dövrünü xarakterizə edən köhnə merkantilist siyasətini əvəz etməli olduğunu müdafiə etdi. 1781-ci ildən sonra yeni müstəqil ABŞ və Böyük Britaniya arasında ticarət artımı Smitin siyasi uğurun iqtisadi uğur üçün zəruri olmadığı fikrini təsdiqlədi.

Kanada

Bir sıra "Fransız və Hindistan müharibələrindən" sonra İngilislər 1763-cü ildə Fransanın Şimali Amerika əməliyyatlarının çoxunu öz üzərinə götürdü. Yeni Fransa Kvebek oldu. Böyük Britaniyanın siyasəti Kvebekin katolik quruluşuna, həm də onun yarı feodal hüquqi, iqtisadi və sosial sistemlərinə hörmət etmək idi. 1774-cü il Kvebek Qanunu ilə Kvebek əyaləti Amerika koloniyalarının qərb hissələrini əhatə etmək üçün genişləndirildi. Amerika İnqilab Müharibəsində, Halifax, Nova Scotia, İngiltərənin dəniz hərəkatı üçün əsas bazasına çevrildi. 1776-cı ildə bir Amerikan inqilabi işğalını dəf etdilər, amma 1777-ci ildə Nyu-Yorkda bir İngilis istila ordusu Fransanı müharibəyə girməyə təşviq etdi.

Amerika qələbəsindən sonra 40.000 ilə 60.000 arasında məğlub olan Sadiqlər köç etdi, bəziləri kölələrini gətirdilər. Əksər ailələrə itkisini kompensasiya etmək üçün pulsuz torpaq sahəsi verilib. Bir neçə min pulsuz qaralar da gəldi; daha sonra Afrikadakı Sierra Leone'ya getdilər. Nova Scotia'nın bir hissəsi olan Müqəddəs John və Saint Croix çay vadilərinə gedən 14.000 sadiq yerli sakinlər tərəfindən müsbət qarşılanmadı. Buna görə 1784-cü ildə İngilislər New Brunswick'i ayrı bir koloniya olaraq parçaladılar. 1791-ci il Konstitusiya Qanunu, Fransız və İngilis dilli icmalar arasındakı gərginliyi azaltmaq üçün Yuxarı Kanada (əsasən İngilis dilli) və Aşağı Kanada (əsasən fransızdilli) əyalətlərini yaratdı və Böyük Britaniyada işləyənlərə, imperiya nüfuzunu müdafiə etmək və Amerika inqilabına səbəb olduğu düşünülən hökumətin xalq idarəçiliyinə icazə verməmək niyyəti ilə bənzər hökumət sistemlərini tətbiq etdi.

Avstraliya

1770-ci ildə İngilis kəşfiyyatçısı Ceyms Kuk Cənubi Sakit okeanına bir elmi səyahət edərkən Avstraliyanın şərq sahilini kəşf etdi. 1778-ci ildə Kukun səyahətdəki botanikası olan Joseph Banks, hökumətə Botany Körfəzinin cəza qəsəbəsinin qurulması üçün yararlı olduğunu sübut etdi. Avstraliya İkinci İngilis İmperiyasının başlanğıcını qeyd edir. Bu, Londonda hökumət tərəfindən planlaşdırılmış və itirilmiş Amerika koloniyalarının əvəzi olaraq hazırlanmışdır. Amerikalı Sadiqçi Ceyms Matra 1783-cü ildə "Yeni Cənubi Uelsdə bir qəsəbənin qurulması üçün bir təklif" yazdı və Amerikan Sadiqlər, Çin və Cənubi Dəniz Adalarından (lakin məhkum olmayan) ibarət bir koloniyanın qurulmasını təklif etdi. Matra, torpağın şəkər, pambıq və tütün əkilməsi üçün uyğun olduğunu əsaslandırdı; Yeni Zelandiya ağac və çətənə və ya kətan qiymətli mallar sübut edə bilər; Sakit okean ticarəti üçün bir baza yarada bilər; və məcburi köçkün Amerikalı Sadiqlər üçün uyğun bir kompensasiya ola bilər. Dövlət katibi Lord Sydneyin təklifi ilə Matra, bunun həm "Xalqqa iqtisadiyyat, həm də bəşəriyyət üçün fayda verəcəyini" nəzərə alaraq, məhkumların məskunlaşma yeri kimi daxil edilməsi təklifinə dəyişiklik etdi. Hökumət 1784-cü ildə Matranın planının əsaslarını qəbul etdi və məhkumların məskunlaşmasını maliyyələşdirdi.

1787-ci ildə Birinci Donanma məhkumların ilk göndərişlərini koloniyaya apararaq yelkən açdı. 1788-ci ilin yanvarında gəldi.

Hindistan

 
Şərqi Hindistan şirkətinin Lord Clive, 1757-ci ildə Plassey döyüşündə qətiyyətli qələbəsindən sonra müttəfiqi Mir Cəfərlə görüşür

Hindistan birbaşa İngiltərə hökuməti tərəfindən idarə olunmadı, bunun əvəzinə müəyyən hissələri öz şəxsi ordusu olan özəl bir kommersiya şirkəti olan East India Company ələ keçirdi. "John Company" (ləqəbi verildiyi kimi) Hindistanın yarısını birbaşa nəzarətə götürdü və digər yarısı ilə çoxsaylı yerli şahzadələrin nəzarəti altında dostluq münasibətləri qurdu. Məqsəd İngiltərə ticarət imperiyasının binası deyil, ticarət və şirkət məmurları üçün böyük qazanc idi. 18-ci əsrdə köhnə Muğal İmperatorluğunun hakimiyyətdən getməsi və Şərqi Hindistan Şirkəti, 1740-cı illərin Carnatic Döyüşləri zamanı Fransız Şərqi Hindistan şirkəti (Compagnie française des Indes orientales) ilə qənimətlər uğrunda mübarizə apardığı üçün əraziyə nəzarəti daxil etmək üçün 18-ci əsrdə genişləndi. 1750-ci illər. Plassey döyüşündə və Robert Clive tərəfindən Buxar döyüşündə qazanılmış qələbələr Şirkətə Benqal üzərində nəzarəti verdi və onu Hindistanda əsas hərbi və siyasi gücə çevirdi. Sonrakı onilliklərdə birbaşa və ya yerli şahzadələrlə əməkdaşlıq edərək idarə etdiyi ərazilərin tədricən artırılması. İngiltərənin özünün yalnız kiçik bir daimi ordusu olmasına baxmayaraq, Şirkət geniş və yaxşı hazırlanmış bir qüvvəyə sahib idi, prezidentlik orduları, İngilis zabitləri yerli hind qoşunlarına (sepoylar deyilir) əmr edir.

Fransız İnqilabı və Napoleonla mübarizə

1793-cü ildə King Lui XVI-nin öldürülməsi ilə Fransa İnqilabı mühafizəkar, kralist Britaniya və radikal Respublikaçı Fransa arasında ideologiyalar yarışmasını təmsil etdi. Fransa ilə 1793-1818-ci illər arasında davam edən acı müharibələr, anti-katolikliyin üç Krallığı bir araya gətirən yapışqan kimi meydana çıxdığını gördü. Yuxarı siniflərdən aşağı siniflərə qədər, protestantlar İngiltərə, Şotlandiya və İrlandiyadan fransızlar üçün hər şeyə qarşı dərin inamsızlıq və iyrənc vəziyyətə gətirildi. Bu düşmən xalq katolik xurafat və kargüzarlıq manipulyasiyasının qaranlıqlığını tökə bilmədiyi üçün səfalətin və zülmün təbii vətəni kimi təsvir edilmişdir.

Napoleon

Təhlükə yalnız İngiltərənin dünya səhnəsindəki mövqeyindən ibarət deyildi: 1799-cu ildə hakimiyyətə gələn Napoleon, Böyük Britaniyanın özünün işğalı ilə hədələdi və bununla da qoşunlarının aşdığı qitə Avropa ölkələrinə bənzər bir taleyi oldu. Napoleon müharibələri, buna görə İngilislərin toplaya biləcəyi bütün pulları və enerjiləri xərclədiyi bir şey idi. Fransız limanları Kral Dəniz Qüvvələri tərəfindən mühasirəyə alındı.

İrlandiya

Fransa İnqilabı İrlandiyada dini və siyasi şikayətləri canlandırdı. 1798-ci ildə, İrlandiya millətçiləri, protestant rəhbərliyi altında, fransızların İngilisləri devirməyə kömək edəcəyinə inanaraq 1798-ci ildə İrlandiya üsyanını qurdular. . Heç vaxt gəlməyən əhəmiyyətli fransız dəstəyinə ümid edirdilər. Üsyan çox zəif təşkil edilmiş və daha güclü İngilis qüvvələri tərəfindən tez bir zamanda dayandırılmışdır. Bir çox qanlı repressiya da daxil olmaqla, ümumi ölənlərin sayı 10000 ilə 30.000 arasında idi.

İngiltərənin baş naziri William Pitt Younger, problemin yeganə həll yolunun Böyük Britaniya və İrlandiyanın birliyi olduğuna qəti şəkildə inanırdı. Birlik 1800 Birlik Qanunu ilə quruldu; təzminat və himayəçilik İrlandiya Parlamentinin dəstəyini təmin etdi. Böyük Britaniya və İrlandiya 1 yanvar 1801-ci ildə rəsmi şəkildə birləşdilər. İrlandiya Parlamenti bağlandı.

Monarxlar

 
Hanover Evinin gerbi

Stuartın evi

  • Anne (1707–1714) (əvvəllər İngiltərə kraliçası, Scots kraliçası və 1702-ci ildən İrlandiya kraliçası)

Hanover evi

  • George I (1714–1727)
  • George II (1727–1760)
  • George III (1760-1801) (1820-ci ildə ölümünə qədər Birləşmiş krallıq kralı olaraq davam etdi)

Böyük Britaniyanın parlamenti

Böyük Britaniya Parlamenti vaxtaşırı seçilən Lordlar Palatası (Lordların Ruhani və Müvəqqəti bir seçilməmiş yuxarı palatası) və İcmalar Palatasından ibarət idi. İngiltərə və Uelsdə parlament seçki dairələri Parlamentin mövcudluğu boyu dəyişməz qaldı.

18-ci əsrdə İngiltərə Konstitusiyası xeyli inkişaf etdi.

Böyük Britaniyanın həmyaşıdları

1707-ci il Birliyi nəticəsində İngiltərənin Peerage və ya Şotlandiya Peerage'lərində yeni bir həmyaşıdlar meydana gəlmədi. İngilis həmyaşıdları Lordlar Palatasında oturma hüququ daşımağa davam edərkən, Şotlandiya həmyaşıdları Lordlarda oturmaq üçün öz nömrələri arasından nümayəndə həmyaşıdlarını seçdilər. Peerages, Böyük Britaniyanın yeni Peerage-də quruldu və ya yeni krallığın sahibi idi və Lordlar Palatasında bir yer demək idi, ya da İrlandiya Peerage, sahibinə İrlandiyada bir yer verərək Lordlar Evi oldu.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. İngiltərə Krallığının parlamenti. Şotlandiya Aktı ilə birlik 1706, I maddə, from legislation.gov.uk."İngiltərə və Şotlandiyanın iki Krallığı, min yeddi yüz yeddi ili olan və həmişəlik Böyük Britaniya adı ilə bir Krallığa birləşəcək olan May ayının birinci günü ..."
  2. "1707-ci ildə İngiltərə və Şotlandiyanın siyasi birliyindən sonra millətin rəsmi adı" Böyük Britaniya "oldu", Amerikan Səhifə, Cild 1, Cengage Learning (2012)
  3. 1800-cü ildə hər iki parlament tərəfindən qəbul edilmiş və Birləşmiş Krallıq yaradan Birlik aktları 1 yanvar 1801-ci ildə qüvvəyə minmişdir.
  4. Denys Hay (1968). Avropa: bir fikrin ortaya çıxması Edinburgh U.P. p. 138.
  5. François-Gille-Pierre Manet, Kiçik Britaniyanın tarixi və ya Brittany Armorica (1934), səh. 74 (fransız dilində)
  6. Həm Hərəkətlər, həm də Müqavilə I maddədə deyilir: Şotlandiyanın və İngiltərənin İki Krallığı, bu tarixdən sonrakı 1 may tarixində və əbədi olaraq Böyük Büdcə adı ilə Bir Krallığa birləşəcəkdir.
  7. Harold Melvin Stanford, Standart İstinad İşi: Ev, Məktəb və Kitabxana üçün, 3-cü cild (1921): "1707-ci ildən 1801-ci ilə qədər Böyük Britaniya İngiltərə və Şotlandiya krallıqlarının rəsmi təyinatı idi"
  8. Amerika Birləşmiş Ştatları Konqres seriyası dəsti, Sayı 10; Məsələ 3265 (1895): "1707-ci ildə Şotlandiya ilə birliyində 'Böyük Britaniya' Britaniya Krallığının rəsmi adı oldu və 1801-ci ildə İrlandiya ilə birliyə qədər davam etdi."
  9. Şotlandiya referendumu: Şotlandiya haqqında bilməli olduğunuz 50 maraqlı fakt www.telegraph.co.uk, 11 Yanvar 2012: "Şotlandiya üç yüz ildən çoxdur Birləşmiş Krallıqın bir hissəsi olmuşdur"
  10. "BBC - Tarix - İngilis tarixi. Dərinlik: Birlik aktları: Birləşmiş Krallıqın yaradılması".ion)
  11. İngiltərə - Profil BBC, 10 Fevral 2011
  12. Şotlandiya referendumu: Şotlandiya haqqında bilməli olduğunuz 50 maraqlı fakt (baxın 27) www.telegraph.co.uk, 11 Yanvar 2012
  13. Krallığı birləşdirirsiniz? nationalarchives.gov.uk, 31 Dekabr 2010 tarixində əldə edildi
  14. Parlamentlər Birliyi 1707 Wayback Machine 2 Sentyabr 2010 tarixində əldə edildi
  15. 1707-ci ildə Böyük Britaniya Birliyinin yaradılması 2011-05-15 at the Wayback Machine 30 Yanvar 2011 tarixində əldə edildi
  16. Bamber Gascoigne "Böyük Britaniyanın tarixi (1707-ci ildən)" Tarix Dünyası. 18 İyul 2011 tarixində tapıldı.
  17. William E. Burns, Böyük Britaniyanın qısa tarixi, p. xxi
  18. Birlik aktı 1707, Maddə 1
  19. Birlik aktı 1707, maddə 3.
  20. Basil Vilyams, Ağcaqayın Üstünlüyü: 1714 - 1760 (2-ci ed. 1962) s. 11–43
  21. Williams, Whig Üstünlüyü: 1714 - 1760 (1962) s. 271–87.
  22. Alexander Broadie, ed .. Şotlandiya Maarifçiliyinin Kembric Yoldaşı (2003).
  23. Artur Herman, Scots müasir dünyanı necə icad etdi: Qərbi Avropanın ən kasıb xalqının dünyamızı necə yaratdığını və bunda hər şeyi (2001).
  24. W. C. Costin & J. Steven Watson, eds., Qanun və Konstitusiyanın işlənməsi: Sənədlər 1660–1914, cild Mən 1660–1783 üçün (A. & C. Qara, 1952), səh. 128–129
  25. Costin Watson (1952), səh. 147
  26. Williams, Whig Üstünlüyü: 1714 - 1760 (1962) s. 287-306.
  27. Birliyin müqaviləsi və ya aktı scotshistoryonline.co.uk, 2 Noyabr 2008 tarixində əldə edildi
  28. David Allan, On səkkizinci əsrdə Şotlandiya: Birlik və Maarifçilik (2002) online
  29. James Falkner (2015). İspaniyanın varisliyi müharibəsi 1701–1714on) Qələm və Qılınc. s. 22–25. ISBN 9781781590317.
  30. Julian Hoppit, Azadlıq diyarı?: İngiltərə 1689–1727 (2000) ch 4, 8
  31. David Loades, redaktor, İngilis tarixi üçün oxucu bələdçisi (2003) 2: 1219–21.
  32. G.M. Trevelyan, İngiltərənin qısaldılmış bir tarixi (1942) s 363.
  33. Entoni, Pagden (2003). Xalqlar və İmperiyalar: Yunanıstandan bu günümüzə qədər Avropa köçü, kəşfiyyatı və fəthinin qısa tarixi. Müasir Kitabxana. səh. 90.
  34. W. A. Speck (1977). Sabitlik və sərtlik: İngiltərə, 1714–1760.ion) Harvard UP. s. 146–49. ISBN 9780674833500.
  35. Doroti Marshall, səkkizinci əsr İngiltərə (1974), s. 72–89.
  36. Basil Vilyams, Whig Üstünlüyü: 1714–1716 (2-ci ed. 1962), s. 150–65.
  37. Julian Hoppit, Azadlıq diyarı? İngiltərə 1689–1727 (2000), s. 392–98.
  38. Ləkə, Sabitlik və Döyüş: İngiltərə, 1714–1760 (1977), s. 170–87.
  39. Gibbs, G. C. (21 May 2009). "George I". Milli tərcümeyi-halın Oksford lüğəti. 1.roi:10.1093/ref:odnb/10538
  40. Jeremy Black (2016). George I əsrində siyasət və xarici siyasət, 1714–1727 s. 44–45 ISBN 9781317078548.
  41. Williams, Whig Üstünlüyü: 1714 - 1760 (1962) s. 11–44
  42. Ragnhild Hatton, "George I-dəki yeni işıq", Stiven B. Baxterdəki ed. İngiltərənin Böyükliyə yüksəlişi (1983): 213-55, s. 241.
  43. Williams, Whig Üstünlüyü: 1714 - 1760 (1962), səh 180-212
  44. Stephen Taylor-da sitat gətirən, "Walpole, Robert, Orfordun ilk qulağı (1676-11745)", in Milli tərcümeyi-halın lüğəti 2004; onlayn nəşr, Yanvar 2008, 15 Sentyabr 2017 tarixində əldə edildi (abunə tələb olunur)
  45. Marshall, s. 127-30.
  46. Richard A. Kleer, "Dalğa minmək: Şirkətin Cənubi Dəniz Bubble-dakı rolu" (2015) s 165.
  47. Tarama, Reed (1975). Nyukasl hersoqu. Yale Universiteti Mətbuat. s. 254-260. ISBN 9780300017465.
  48. Andrew Hanham, "Chivalry'nin Siyasəti: Ser Robert Walpole, Montaqu Dükü və Hamam Ordeni." Parlament tarixi 35.3 (2016): 262–297.
  49. Clayton Roberts et al. İngiltərə tarixi: 2-ci 1688-dən bu günə (3-cü ed 1991) 2: 449-50
  50. J. H. Plumb İngiltərə on səkkizinci əsrdə (1950) s. 68.
  51. Vincent Carretta (2007). Corc III və Hogartdan Bayrona qədər satiriklər. s. 44–51. ISBN 9780820331249.
  52. Horne, Tomas (Oktyabr-Dekabr 1980), "Korrupsiya Cəmiyyətində Siyasət: William Arnallın Robert Walpole'nın Müdafiəsi", Fikirlər Tarixi Jurnalı, 41 (4): 601–614, roi:10.2307/2709276, JSTOR 2709276
  53. D. Leonard (2010). On səkkizinci əsrin İngilis başçıları: Gənc Pittə gəzinti. səh. 94. ISBN 9780230304635.
  54. Doroti Marshall, səkkizinci əsr İngiltərə (2-ci ed. 1975) s. 183-91.
  55. Jeremy Black, "Walpole çağında xarici siyasət." Qara, Ed., İngiltərədəki Çağırış əsrində (1984) s. 144–69.
  56. Pol Langford (1998). Nəzakətli və ticari insanlar: İngiltərə, 1727–1783. s. 54–57. ISBN 9780198207337.
  57. Jeremy Black, George I dövründə siyasət və xarici siyasət, 1714–1727 (2014)
  58. A.M. Wilson, Kardinal Fleury'nin İdarə Edilməsi zamanı Fransanın Xarici Siyasəti, 1726–1743: Diplomatiya və Kommersiya İnkişafı mövzusunda bir araşdırma (1936) online.
  59. C. Qrant Robertson (1921).Hannoverilər altındakı İngiltərə. səh. 66.
  60. Stephen Brumwell və W.A. Speck, Cassell'in on səkkizinci əsr İngiltərə yoldaşı (2002) s 288.
  61. Doroti Marshall, səkkizinci əsr İngiltərə (1974) s. 221–27.
  62. Williams, Whig Üstünlük s. 259-70.
  63. Pol Langford, nəzakətli və ticari insanlar: İngiltərə, 1727–1783 (1998) s 28-33.
  64. W.A. Ləkə, Sabitlik və Kəskinlik: İngiltərə 1714–1760 (1977) s 203
  65. Frank O'Gorman, On səkkizinci əsr: İngilis Siyasi və Sosial Tarixi 1688–1832 (1997) s 71
  66. Julian Hoppit, Azadlıq diyarı? İngiltərə 1689–1727 (2000) səh 410
  67. David P. Yükesdə H.P. Dickinson, "Walpole, Sir Robert", redaktor, İngilis tarixinə oxucu bələdçisi (2003) 2: 1338
  68. Frank McLynn, 1759: İngiltərənin Dünyanın Ustası oldu (2005).
  69. Fred Anderson, Amerikanı Yaradan Müharibə: Fransız və Hindistan müharibəsinin qısa bir tarixi (2006)
  70. Anthony Armstrong, İngiltərə Kilsəsi: Metodistlər və cəmiyyət, 1700-1850 (1973).
  71. John Rule, Albionun İnsanları: İngilis Cəmiyyəti 1714-1815 (1992) ch 2-6
  72. Brendan Simms, Üç Qələbə və Məğlubiyyət: Birinci Britaniya İmperiyasının yüksəlişi və Düşməsi (2008). online
  73. Max Savelle, Azadlığın toxumları: Amerika Ağlının Yaradılışı (2005) s. 204-211
  74. William R. Nester, Böyük Cəbhə Müharibəsi: İngiltərə, Fransa və Şimali Amerika uğrunda İmperiya Mübarizəsi, 1607–1755 (Praeger, 2000) s, 54.
  75. Jeremy Black, Amerika üçün müharibə: Müstəqillik uğrunda mübarizə, 1775–1783 (2001)
  76. Maks Savelle, Azadlıq Toxumları: Amerikan Ağlının Yaradılışı (2005) s. 204-211
  77. Maya Jasanoff, Azadlıqdan Sürgün: İnqilab Dünyasında Amerikan Sadiqlər (2012)
  78. James, Lawrence (2001). Britaniya imperiyasının yüksəlişi və süqutu. Abakus. səh. 119.
  79. Reid, John G.; Mancke, Elizabeth (2008). "Qlobal Proseslərdən Kontinental Strategiyalara: İngilis Şimali Amerikasının 1783'ünədək meydana çıxması". Buckner-də, Filip (ed.). Kanada və Britaniya imperiyası. Oxford Universiteti Mətbuatı. ISBN 9780199271641.
  80. Deryck Schreuder və Stuart Ward, Ed., Avstraliya İmperiyası (İngilis İmperiyası Yoldaşları seriyasının Oksford tarixi) (2010), ch 1
  81. Harold B. Carter, "Banklar, bişirmək və on səkkizinci əsrin təbii tarixi ənənəsi", Tony Delamotte və Carl Bridge, Eds., Avstraliya: İngilis dilində şərh: 1788-ci ildən bu yana Avstraliyanın İngilis hissləri, (London, Avstraliya Araşdırmaları Sir Robert Menzies Mərkəzi, 1988 ), s. 4-23.
  82. Alan Atkinson, "Yeni Cənubi Uelsin idarə edilməsi üçün ilk planlar, 1786–87", Avstraliya Tarix Tədqiqatları, 24 # 94 (1990), s. 22–40, s.31.
  83. Philip Lawson, Şərqi Hindistan şirkəti: Bir tarix (Routledge, 2014).
  84. Philip J. Stern, "İngilis Şərqi Hindistan Şirkətinin tarixi və tarixşünaslığı: keçmişi, bu günü və gələcəyi!" Tarix Compass 7.4 (2009): 1146–1180.
  85. Roger Knight, Britaniya Napoleona qarşı: Zəfər Təşkilatı, 1793-1815 (2013) s. 61–62.
  86. Marjule Anne Drury, "Almaniya, İngiltərə və ABŞ-dakı anti-katoliklik: Son təqaüdün təhlili və tənqidi" Kilsə Tarixi (2001) 70 # 1
  87. Linda Colley, İngilislər: Nation 1707-1837 (1992) s. 35, 53–54.
  88. David Andress, vəhşi fırtına: Napoleon əsrində İngiltərə (2012)
  89. Daniel Gahan, Üsyan !: 1798-ci ildə İrlandiya (1998)
  90. J. Holland Rose, William Pitt və Böyük Müharibə (1911) s. 339–64online
  91. John Ehrman, Gənc Pitt: İstehlakçı Mübarizə (1996), s. 158–96.
  92. Chris Cook və John Stevenson, İngilis tarixi faktları 1760–1830 (The Macmillan Press, 1980)

Xarici keçidlər

  • İngiltərə Aktı ilə Birliyin mətni
  • Şotlandiya Aktı ilə Birliyin Mətni


böyük, britaniya, krallığı, rəsmi, olaraq, böyük, britaniya, adlandırılan, qərbi, avropada, 1707, ildən, yanvar, 1801, ilədək, suveren, dövlət, dövlət, 1706, ildə, aktlarla, təsdiq, edilmiş, birlik, müqaviləsinə, tabe, olaraq, meydana, gəldi, ingiltərə, adalar. Resmi olaraq Boyuk Britaniya adlandirilan Boyuk Britaniya kralligi Qerbi Avropada 1 may 1707 ci ilden 1 yanvar 1801 ci iledek suveren bir dovlet idi 1 2 Dovlet 1706 ci ilde aktlarla tesdiq edilmis Birlik Muqavilesine tabe olaraq meydana geldi Ingiltere adalari ve Kanal adalari istisna olmaqla Boyuk Britaniyanin butun adalarini ve kenar adalarini ehate eden vahid bir seltenet yaratmaq ucun Ingiltere Sotlandiya daxil olmaqla ve Sotlandiya kralliqlarini birlesdiren Union 1707 Birliyi Unitar dovlet Vestminsterde qurulmus vahid bir parlament ve hokumet terefinden idare olunurdu Kecmis kralliqlar Sotlandiya Ceyms VI ve Ingilterenin kralicasi I Elizabetin olumunden sonra 1603 cu ilde Taclar Ittifaqi ni ortaya qoyduqdan sonra sexsi birlik icinde idi Kralligin yarandigi gunden Irlandiya ile qanunverici ve ferdi birlikdeydi ve 1714 cu ilde Boyuk Britaniyanin taxt tacina I Corcun qosulmasindan sonra kralliq Hanover secicileri ile ferdi birlikdeydi Boyuk Britaniya kralligiing Kingdom of Great BritainBayragi GerbiHimni God Save the King QueenPaytaxtiLondonResmi dilleriIngilisce Skots Vall diliDiniAnqlikanizm Roma Katolikliyi IudaizmIdareetme formasiUnitar dovlet Parlament Konstitusiyali monarxiya HokmdarAnna Stuart 1707 1714 I Corc 1714 1727 II Corc 1727 1760 III Corc 1760 1801 Bas nazirRobert Valpol 1721 1742 Vilminqton Kontu 1742 1743 Nyukasl Duku 1757 1762 Villiam Pit 1766 1768 tam musteqilTarixi Yaranmasi1 12 may 1707 Suqutu1 yanvar 1801Erazisi Umumi230 977Ehalisi Texmini7 000 000 1707 ci il 10 500 000 1800 ci il ValyutasiFunt sterlinq GB Yeni birlesen kralligin ilk illeri 1746 ci ilde Cullodende Stuart sebebi ile meglub olaraq sona catan Yakobit yukselisleri ile elametdar oldu 1763 cu ilde yeddi illik muharibede qalib gelen Ingiltere imperiyasinin hokmranligina sebeb oldu Bir esrden cox davam eden qlobal guc ve yavas yavas tarixin en boyuk imperiyasina cevrildi 1750 ci illerin ortalarindan baslayaraq kralligi Serqi Hindistan Ticaret Sirketinin tecavuzkar genislenmesi ile Hindistan yarimadasinda ustunluk teskil etdi ve Amerika Istiqlal Muharibesinde meglubiyyete ugrayana qeder Simali Amerika qitesinin genis boyuyen Amerika koloniyalari ile qarsilasdi Boyuk Britaniya kralligi Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis kralligi ile 1 yanvar 1801 ci ilde Birlik 1800 akti ile evez edildi 3 Mundericat 1 Etimologiya 2 Siyasi qurulus 3 Irlandiyanin rolu 4 Sotlandiya ve Ingilis parlamentlerinin birlesmesi 5 Kralica Anne 1702 1714 6 Hanover dovru 1714 1760 7 George I 1714 1727 8 Walpole dovru 1721 1760 9 Cenubi Deniz Qabarcigi 10 Himayecilik ve korrupsiya 11 Walpole nin xarici siyaseti 12 Asagi borc ve vergiler 13 Walpole nin nufuzu 14 III George dovru 1760 1820 14 1 Yeddi illik muharibedeki qelebe 1756 1763 14 2 Evangelist din ve sosial islahat 15 Birinci Britaniya Imperiyasi 15 1 Merkantilist Ticaret Siyaseti 15 2 13 Amerika koloniyasinin itkisi 16 Ikinci Britaniya Imperiyasi 16 1 Kanada 16 2 Avstraliya 16 3 Hindistan 17 Fransiz Inqilabi ve Napoleonla mubarize 17 1 Napoleon 17 2 Irlandiya 18 Monarxlar 18 1 Stuartin evi 18 2 Hanover evi 19 Boyuk Britaniyanin parlamenti 20 Boyuk Britaniyanin hemyasidlari 21 Hemcinin bax 22 Istinadlar 23 Xarici kecidlerEtimologiya RedakteBritaniya adi Boyuk Britaniya Britaniya ve ya Britaniya adasi Ingilislerin Kohne Fransiz Bretanansi oradan da Muasir Fransiz Bretagne ve Orta Ingilis Bretayne Breteyne adalari ucun Latin adindan yaranmisdir Boyuk Britaniya termini ilk defe 1474 cu ilde resmi olaraq istifade edilmisdir 4 Britaniya dan evvel Boyuk sozunun isledilmesi hem Britaniya hem de Britaniya ucun Bretagne istifade eden fransiz dilinde yaranmisdir Buna gore fransizlar Ingilis diline verilmis bir ferq kimi Britaniya la Grande Bretagne adlandiraraq ikisini ayird etdiler 5 Birlik Muqavilesi ve Birliyin sonraki aktlari Ingiltere ve Sotlandiyanin Boyuk Britaniyanin adi ile Bir kralliga Vahid olacagini 6 ve Boyuk Britaniya dovletin resmi adi oldugunu soyledi Boyuk Britaniya Parlamenti kimi titullarda da istifade olunur 7 8 Hem aktlar hem de Muqavile olkeni Bir kralligi ve Birlesmis kralliq kimi tesvir edir bu da bezi nesrleri Birlesmis kralliq in 1801 ci ilde yaranmamisdan evvel bir ad kimi sehv edilmesine sebeb olmusdur 9 10 Sotlandiya Parlamentinin BBC nin ve digerlerinin o cumleden Tarix Derneyinin saytlari 1 May 1707 ci ilde Boyuk Britaniya Birlesmis kralligi olaraq yaradilan dovlete istinad edir 11 12 13 14 15 Birlesmis kralliq termini bezen 18 ci esrde dovleti tesvir etmek ucun istifade olunurdu lakin onun adi deyildi 16 17 Siyasi qurulus Redakte9 cu esrden beri movcud olan Ingiltere ve Sotlandiya kralliqlari Ingiltere 16 ci esrde Uels daxil olmaqla 1707 ci ile qeder ayri ayri dovletler idi Lakin 1603 cu ilde Sotlandiya Ceyms VI kral olduqdan sonra ferdi birliye girdiler Ingilterenin James I adi altinda Stuart Evi yaninda Crowns Birliyi Boyuk Britaniyanin butun adasinin indi tek bir monarx terefinden idare olundugunu soyledi Ingilis tacini eline alaraq kralligi da idare etdi Irlandiya Uc kralligin her biri oz parlamentini ve qanunlarini qorudu Insan adasi ve Kanal adalari da daxil olmaqla muxtelif kicik adalar kralin ixtiyarinda idi Birlik 1707 aktlari quvveye minende Boyuk Britaniyanin vahid bir veliehdi ve vahid bir parlament qurulmasi ile bu mulahize keskin sekilde deyisdi 18 Irlandiya 1800 cu il aktlarina qeder oz parlamenti ile resmi olaraq ayri qaldi 1707 Birliyi 1701 ci il Ingilis Hereket Qanununa uygun olaraq taxta yalniz bir protestant varisliyini temin etdi evezine Sotlandiyanin quvveye minmesini dayandiran 1704 sayli Tehlukesizlik Qanunu oldu Qesebe Akti Ingilis taxtinin varisinin Hanoverin Elektress Sophianin neslinden olmasini ve katolik olmamasini teleb etdi bu 1714 cu ilde George I nin Hannover ardicilligina sebeb oldu Hem Ingiltere parlamentini hem de Sotlandiya Parlamentini evez eden Boyuk Britaniya parlamentine qanunverici selahiyyet verildi 19 Tecrubede Ingiltere parlamentinin davami idi Westminsterin eyni yerinde oturaraq Sotlandiya numayendeliyini de ehate etdi Kecmis Ingiltere Parlamenti ve Birlesmis kralligin muasir Parlamentinde oldugu kimi Boyuk Britaniya Parlamenti de uc elementden ibaret idi Icmalar Palatasi Lordlar Palatasi ve Veliehd Ingilis hemyasidlarinin Lordlar Palatasinda oturmaq huququ deyismez qaldi qeyri mutenasib boyuk sotland hemyasidlarina her parlamentin omru boyu secilen yalniz 16 numayende hemyasidinin gonderilmesine icaze verildi 20 Eynile kecmis Ingilis Icmalar Palatasinin uzvleri Britaniya Icmalar Palatasinin uzvleri kimi davam etdiler lakin iki olkenin nisbi vergi bazalarinin eks olunmasi olaraq Sotlandiya numayendelerinin sayi 45 e endirildi Peerage de yeni yaradilan hemyasidlar Boyuk Britaniyanin Lordlarina oturmaq avtomatik huququ verildi Sotlandiya ucun ayri bir meclisin sona catmasina baxmayaraq oz qanunlarini ve mehkemeler sistemini qorudu ozunun presviterian kilsesini qurdu ve oz mekteblerine nezaret etdi 21 Sosial qurulus yuksek iyerarxik idi ve eyni elita 1707 ci ilden sonra nezaretde qalir Sotlandiya oz ela universitetlerine sahib olmaga davam etdi ve guclu intellektual birliyi ile xususen Edinburqda Sotlandiya Maarifciliyi Britaniya Amerika ve Avropa tefekkurune boyuk tesir gosterdi 22 23 Irlandiyanin rolu Redakte1495 ci il Poynings Qanunu neticesinde Irlandiya Parlamenti Ingiltere Parlamentine 1707 ci ilden sonra ise Boyuk Britaniya Parlamentine tabe oldu Vestminster parlamentinin 1719 sayli Beyanname Akti hemcinin Irlandiyanin Boyuk Britaniya Qanununun 1719 a bagliligi adlanir qeyd etdi ki Irlandiya Lordlar Palatasi bu yaxinlarda Irlandiya mehkemelerinin qerarlarini arasdirmaq yenilemek ve duzeltmek ucun bir guc ve yurisdiksiyani qebul etdiyini elan etdi Irlandiya kralligi Boyuk Britaniyanin tacina tabe ve asili oldugundan Boyuk Britaniya Parlamenti vasitesi ile kralin kralligi ve Irlandiya xalqini baglamaq ucun kifayet qeder etibarli qanun ve esasnameler hazirlamaq ucun tam gucu ve selahiyyeti var idi 24 Qanunvericilik 1782 ci il Irlandiya Qanunundan asililigi temin etmek ucun legv edildi 25 Ele hemin il 1782 ci il Irlandiya konstitusiyasi qanunverici azadliq dovru yaratdi Bununla birlikde Ingilis tacina tabe olmagi ve asililigi aradan qaldirmaq ve bir respublika qurmaq isteyen 1798 ci il Irlandiya usyani 1801 ci ilde Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis kralliginin yaranmasina sebeb olan amillerden biri idi 26 Sotlandiya ve Ingilis parlamentlerinin birlesmesi RedakteKralliginin daha derin siyasi inteqrasiyasi Ingiltere ve Sotlandiyanin son Stuart monarxi ve Boyuk Britaniyanin ilk monarxi kralica Annanin esas siyaseti idi Ingiltere ve Sotlandiya parlamentlerinin numayendeleri arasinda aparilan danisiqlardan sonra 1706 ci ilde Birlik Muqavilesi qebul edildi ve her bir parlament onu tesdiqlemek ucun ayrica Birlik aktlarini qebul etdi Ingiltere ve Sotlandiyanin ayri ayri parlamentlerini ve taclarini birlesdirerek vahid Boyuk Britaniya kralligini yaradan senedler 1 may 1707 ci ilde quvveye minmisdir Anne vahid Ingilis taxtini almis ilk monarx oldu ve Birlik Sotlandiya ve Ingiltere Sazisinin 22 ci maddesine uygun olaraq her biri Boyuk Britaniyanin yeni Icmalar Palatasina uzv gonderdi 21 27 Sotlandiya ve Ingilis hakim sinifleri hakimiyyeti saxladilar ve her bir olke oz qanuni ve tehsil sistemlerini qurulmus Kilsesini de qorudu Birlesmis daha boyuk bir iqtisadiyyat qurdular ve skotslar yeni Ingilis quvveleri ve Imperiyasina esger ve mustemleke memurlarini vermeye basladilar 28 Ancaq baslangicda diqqete carpan bir ferq yeni Sotlandiya parlament uzvlerinin ve numayende hemyasidlarinin hazirki Sotlandiya Parlamenti terefinden secilmesi Westminster deki Icmalar ve Lordlar Evlerinin butun movcud uzvlerinin vezifede qalmasi idi Kralica Anne 1702 1714 RedakteIspan Ardiciligi Muharibesi 1702 14 dovrunde Ingiltere xususile Hollandiya Respublikasi ve Muqeddes Roma Imperiyasi ile ortaq dusmeni olan Fransa krali Lui XIV ile ittifaq yaratmaq ve maliyyelesdirme siyasetini davam etdirdi 29 1702 1714 cu illerde hokmranliq eden kralica Anne musavirleri ile xususen de olduqca muveffeqiyyetli bas general John Churchill Marlboroughun 1 ci Dersi ile yaxindan isleyir Muharibe maliyye axini oldu cunki Ingiltere muttefiqlerini maliyyelesdirmeli ve xarici esgerler ise goturmeli idi Doyusde dayanan ve cebhede doyus yorgunlugunu sona qeder teyin etdi Muharibe eleyhine Tory siyasetcileri 1710 cu ilde Parlamentin nezareti qazandi ve barisiga mecbur edildi Utrecht muqavilesi Ingiltere ucun cox elverisli idi Ispaniya Amerikadaki imperiyasini itirdi ve Amerikadaki koloniyalarini daha yaxsi idare etmek ucun calisarken boyuk bir guc olaraq elden getdi Xaricdeki ingilislere soykenen Birinci Ingilis Imperiyasi genislendi Fransadan Boyuk Britaniya Nyufaundlend ve Acadia Ispaniyadan ise Gibraltar ve Menorcaya sahib oldu Cebellutariq Boyuk Britaniyaya Atlantikadan Araliq denizine girisi idare etmeye imkan veren esas deniz bazasi oldu 30 Muharibe Fransa herbi diplomatik ve iqtisadi dominantliginin zeiflediyini ve Ingilterenin dunya sehnesine boyuk bir imperiya herbi ve maliyye gucu olaraq geldiyini qeyd etdi Ingilis tarixcisi G M Trevelyan iddia edir 31 On sekkizinci esr sivilizasiyasinin sabit ve seciyyevi dovru ile baglanmis bu Muqavile kohne Fransa monarxiyasindan Avropa ucun tehlukenin sonunu qeyd etdi ve umumilikde dunya ucun daha az ehemiyyet kesb etdi Boyuk Britaniyanin deniz ticaret ve maliyye ustunluyu yarandi 32 Hanover dovru 1714 1760 Redakte18 ci esrde Ingiltere ve 1707 den sonra Boyuk Britaniya Fransa imperiya sehnesindeki esas reqibi olaraq dunyanin hakim mustemleke gucune cevrildi 33 1707 ci ilden evvel xaricdeki Ingilis mulkleri Birinci Ingilis Imperiyasinin nuvesi oldu George I 1714 1727 RedakteTarixci W A Speck demisdir 1714 cu ilde hakim sinif o qeder aci bir sekilde bolundu ki bir coxlari kralicanin Anne nin olumu ile elaqedar bir vetendas muharibesinin baslayacagindan qorxdular 34 En zengin erazilerden bir nece yuz elit ailenin siyasete nezaret etmesi amma derin parcalanmasi Tori ile Stuartin Qoca iddiaci qanuniliyine sadiq qalmasi sonra surgunde olmasi Whigs protestant ardicilligini qorumaq ucun krala ciddi destek verdi Yeni kral George I populyar olmayan bir alman idi ve ona destek olmaq ucun yalniz kicik bir Ingilis ordusu var idi Doguldugu Hanoverden ve Hollandiyadaki muttefiqlerinden herbi destek aldi Marl Earl kralin devrilmesini hedefleyen 1715 ci ilde Yaqublilerde yukselen 10 000 neferlik 18 hemyasidina rehberlik etdi Bu zeif teskil edilmis ve qetiyyetle meglub edilmis bir nece lider edam edilmis bir cox lider oz torpaqlarini qovmus ve 700 meshur ardicil West West Indies seker plantasiyalarinda islemek ucun surgun edilmisdir Esas qerar iddiacinin dinini katolikden Anglikana deyisdirmekden imtina etmesi idi ehtimal ki Tory unsurunun cox hissesini seferber etmis olardi Whigs James Stanhope Charles Townshend Sunderland Earl ve Robert Walpole nin rehberliyi ile hakimiyyete geldi Bir birinin ardinca xalqlar yerli ve yerli idareetmeden qovuldu ve daha cox milli nezaret tetbiq etmek ucun yeni qanunlar qebul edildi Habeas corpus huququ mehdudlasdirildi secki qezeblenmesini azaltmaq ucun Septennial Qanunu 1715 parlamentin maksimum omrunu uc ilden yeddi ile artirdi 35 36 37 38 O 13 il hokm suren William III kimi hakimiyyeti dovrunde xaricde yalniz yarim vaxt serf etmisdir 39 Jeremy Black kralin Hannoverde daha cox vaxt kecirmek istediyini iddia etdi 1716 1719 1720 1723 ve 1725 ci illerde etdiyi seferler uzun idi ve umumilikde hakimiyyetinin xeyli hissesini xaricde kecirdi Seferler hem ehemiyyetli danisiqlar hem de melumat ve fikir mubadilesi ucun de hallar oldu Hanovere edilen ziyaretler de tenqidcilere Ingilis maraqlarinin laqeyd edildiyini iddia etmek imkani verdi Corc Ingilis dilinde danisa bilmedi ve onun Britaniya nazirlerinin butun muvafiq senedleri onun ucun fransiz diline tercume edildi Bir nece Ingilis nazir ve ya diplomat Alman dilini bildi ve ya deqiq muzakire ede bildi 40 George I Tory larin hakimiyyetden qovulmasini destekledi genc krali III George 1760 ci ilde hakimiyyete gelene qeder ve Whigs i Tories ile evez edene qeder siyasi arenada qaldilar 41 George I tarix kitablarinda tez tez karikatura edilmis lakin tercumeyi halini yazan Ragnhild Hattona gore Umumiyyetle muharibeden sonraki illerde ve tekrarlanan isgallarda ve ya tehdid edilen isgallarda olkeni sakit ve mesuliyyetle idare eden Boyuk Britaniya terefinden yaxsi isler goruldu Semereliliyi ve tecrubesi beyenildi ve nizamli bir dovlet idare etmek uzun tecrubesi var Nazirlerinin ve zabitlerinin ordu ve deniz quvvelerinin keyfiyyetine qaygi gosterdi ve hakimiyyeti dovrunde suretli gemilerdeki donanmanin gucu artdi Ingilis gucunun Avropada istifade etdiyi sekilde siyasi gorme ve bacariq gosterdi Walpole dovru 1721 1760 Redakte Walpole nin Houghton Hall daki mohtesem emlaki Palciq kolleksiyasi yerlesdirdi ve cox eylenceli istifade edildi 1742 ci ilde Orford Earl yaradildi Robert Walpole 1676 1745 1721 den 1742 ci iledek Icmalar Palatasinda cox guce sahib cixmis qebilenin oglu idi 1727 ci ilde istifade edilen ilk bas nazir oldu Bas nazir iki ardicillari Henry Pelham 1743 11754 ve Pelham in qardasi Newcastle Duke 1754 1762 42 Clayton Roberts Walpole nin yeni funksiyalarini umumilesdirir Kralin tovsiyelerini inhisara aldi idareye yaxindan nezaret etdi amansizcasina himayesine nezaret etdi ve parlamentdeki ustunluk teskil eden partiyaya rehberlik etdi 43 Cenubi Deniz Qabarcigi RedakteKorporativ sehmdar bir gecede elde edile bilen maliyyeciler arasinda guclu dedi qodu istisna olmaqla yaxsi basa dusulmemis yeni bir fenomen idi Cenubi Deniz Sirketi evvelce Ispaniya Imperiyasi ile ticaret qurmaga baslasa da tez bir zamanda butun Britaniyanin milli borcunun 60 faizini 30 milyon funt sterlinq olmaqla cox yuksek risk maliyyelesdirmesine yoneltdi Sehm sahiblerini sirketdeki sehm sertifikatlarini nominal deyeri 100 funt sterlinqe cevirmeye devet eden bir sxem qurdu fikir sehmlerinin artan qiymeti ile qazanc elde edecekleri ideyasi idi Baglantilari olan her kes Bonanza da axtarirdilar ve bir cox diger xarici sxemler goze carpan alicilar tapirdi 25 iyun 1720 de Cenubi Deniz ehtiyati 1 060 TL seviyyesine catdi Sonra qabarc partladi ve sentyabr ayinin sonunda 150 funt sterlinqe dusdu Yuzlerle gorkemli adam yuksek sehm almaq ucun borc goturmusdu aydin menfeetleri yox oldu lakin kreditlerin tam hecmini qaytarmaga borcludular Bir coxu iflas etdi ve daha cox itirilmis investorlar yarandi Butun milli maliyye ve siyasi sisteme inam suqut etdi Parlament arasdirdi ve sirket direktorlari terefinden genis yayindirma ve Nazirler Kabinetinde korrupsiya hallarinin oldugu qenaetine geldi Teqsirlendirilen Nazirler Kabinetinin uzvleri arasinda Qazaxistanin Bas naziri Postmaster Bas katibi ve Dovlet Katibi habele iki basqa aparici adam Lord Stanhope ve Lord Sunderland da var idi Walpole ferziyyelerde ozunu gosterdi lakin esas oyuncu deyildi Maliyye ve siyasi felaketi hell etmek ucun yeni Xezinedarligin Birinci Rebbi olaraq cagirisa yukseldi Iqtisadiyyat esasen saglam idi ve caxnasma sona catdi Maliyyecilerle isleyerek sisteme inami ugurla berpa etdi Ancaq bu qeder pul itiren bir cox gorkemli adamin formalasdirdigi ictimai rey qisas teleb etdi Walpole butun 33 sirket direktorunu isden kenarlasdiran ve ortalama olaraq servetlerinin 82 ni elinden almis prosese nezaret etdi Hokumet Cenubi Deniz Sirketinin sehmlerini 33 funt sterlinqe satin aldi ve Ingiltere Bankina ve Serqi Hindistan Sirketine bu problemi hell etmek ucun kifayet qeder boyuk olan diger iki korporasiyaya satdi Walpole King George ve yoldaslarinin xecaletli olmadigina emin oldu ve uc ses ferqi ile bir nece esas hokumet memurunu impicmentden xilas etdi Stanhope ve Sunderland tebii sebeblerden oldu Walpole u Ingiltere siyasetinde hakim fiqur olaraq tek buraxdi Ictimaiyyet onu maliyye sisteminin xilaskari kimi qarsiladi ve tarixciler Whig hokumetini ve heqiqeten Hannover sulalesini tamamile rusvayciliqdan qurtardi 44 45 Himayecilik ve korrupsiya RedakteWalpole Pelham ve Lord Newcastle kimi patronajdan semereli istifade ustasi idi Onlarin her biri oz siyasi muttefiqlerine yuksek yerler omurluk pensiyalar mukafatlar gelirli hokumet muqavileleri ve secki vaxti komek etmek islerine diqqetle yanasdilar Dostlar da oz novbesinde Parlamente idare etdiler 46 Belelikle 1742 ci ilde 140 dan cox parlament uzvu Walpole nin sayesinde guclu movqe tutdular bunlardan 24 u kral mehkemesinde 50 si hokumet orqanlarinda qalanlari ise teqriben 500 funt sterlinq arasinda idi Illik 1000 funt Adeten az ve ya cox is olurdu Walpole de olduqca celbedici ruhani gorusler payladi 1725 ci ilde Mehkeme yeni bir cesaret qaydasi Vanna emri tetbiq etdikde Walpole derhal furseti ele kecirdi 36 yeni hormetli sexsin coxunun hemyasidlari ve faydali elaqeleri temin edecek millet vekilleri olduguna emin oldu 47 Walpole ozu Houghton Hall daki emlakina ve Avropanin boyuk senetkarliq kolleksiyasina boyuk sermaye qoyaraq olduqca boyuk bir varli oldu 48 Walpole nin usullari onu qelebeden sonra qazandi lakin qezebli muxalifet oyandirdi Tarixci J H Plumb deyir Walpole siyaseti inamsizligi metodlarina nifret yaratdi Defelerle siyasetinin parlamentdeki muveffeqiyyeti yalniz Hokumetin Commonsdaki ve Lordlardaki yepiskoplarin Sotlandiya uzvlerine tamamile nezareti olduguna gore oldu O muxalifetin feryadina Walpole siyasetinin milletin isteklerine zidd oldugunu pensiya ve yerden korrupsiyali istifade ile tetbiq olunan bir siyaset oldugunu bildirdi 49 Muxalifet vetenperverlik adlandirdi ve Uels sahzadesine gelecek Patriot King olaraq baxdi Walpole terefdarlari cox vetenperver ifadesini istehza etdiler 50 Muxalifet olke partiyasi ilk novbede exlaqsiz korrupsiya kimi tanidigi patronaji hedef alaraq Walpole ya amansizcasina hucum etdi Oz novbesinde Walpole London teatrina senzura tetbiq etdi ve William Arnall ve pis siyasi korrupsiya ittihamini redd eden diger yazicilara korrupsiyanin umumbeseri sert oldugunu iddia ederek subsidiya verdi Bundan elave mubahise etdiler ki siyasi ayriliq da umumbeseri ve insan tebieti ile ayrilmaz olan eqoist ehtiraslara gore qacilmaz idi Arnall hokumetin qarsidurmaya nezaret etmek ucun kifayet qeder guclu olmali oldugunu mudafie etdi ve bu baximdan Walpole olduqca muveffeq oldu Mehkeme siyasi ritorikasinin bu uslubu 18 ci esrde davam etmisdir 50 Sahe marsali Lord Cobham aparici esger 1733 cu ilden sonra bir muxalifet qurmaq ucun oz elaqelerini istifade etdi Genc William Pitt ve George Grenville Cobham in fraksiyasina qatildilar Cobham s Cubs adlandilar Walpole nin aparici dusmenleri oldular ve her ikisi bas nazir oldu 51 1741 ci ile qeder Walpole xarici siyasetde keskin tenqidlerle uzlesmisdi Ingiltereni Ispaniya ile yararsiz bir muharibeye girmekde ve korrupsiya iddialarini qaldirmaqda ittiham olunurdu 13 fevral 1741 ci ilde kecmis muttefiqi olan Samuel Sandys onu isden cixarmaga cagirdi 52 Dedi Ser Robert Walpole nin xarici isler ile elaqesi bele idi muttefiqlerimizden el cekdi dusmenlerimizi siddetlendirdi ticaretimize xeyanet etdi ve koloniyalarimizi tehluke altina aldi ve bu onun nazirliyinin en az cinayet hissesidir Xalqin hokumetden uzaqlasdirilmasi ucun muttefiqlerin itmesi ve ya azadliqlarimizin mehv edilmesine ticaretin azalmasi nedir Walpole nin muttefiqleri bir ses yazisini 209 dan 106 ya qeder ses vererek meglub etdiler ancaq Walpole nin koalisiyasi 1741 ci seckide yerlerini itirdi ve dar bir kenarliqla 1742 ci ilin evvelinde hakimiyyetden qovuldu 53 54 Walpole nin xarici siyaseti RedakteWalpole muharibeden qacmaq siyaseti ile genis desteyi temin etdi 55 O nufuzundan II Corcun 1733 cu ilde Polsa muveffeqiyyeti muharibesine girmesinin qarsisini almaq ucun istifade etdi cunki burbonlar ve Habsburqlar arasinda mubahise oldu O Bu il Avropada oldurulen 50 000 adam var bir Ingilis deyil 56 Walpole ozu basqalarina xususen de qardasi Lord Townshend in texminen 1726 a qeder xarici siyasetle mesgul olmasina icaze verdi sonra mesuliyyete goturdu Onun administrasiyasi ucun boyuk bir problem Pruss alemine qarsi olan kicik bir Alman dovleti olan Hanoverin eyni vaxtda hokmdari kimi kral rolu idi George I ve George II Prussiyani zerersizlesdirmeyin en yaxsi yolu olaraq bir Fransiz ittifaqini gorduler Esrler boyu Fransani Ingilterenin en boyuk dusmeni olaraq goren Ingilis xarici siyasetini keskin sekilde deyisdirmeye mecbur etdiler 57 Bununla birlikde bellikoz narahat eden King King XIV 1715 ci ilde oldu ve Fransani idare edenler daxili isler ile mesgul oldular King Louis XV 1726 ci ilde yasa geldi ve boyuk bir bas naziri Kardinal Fleury boyuk bir muharibenin qarsisini almaq ve sulhu qorumaq ucun Walpole ile qeyri resmi emekdasliq etdi Her iki teref her iki olkeye de boyuk xerclere qenaet ve bahali muharibelerden qurtulusa imkan veren sulh isteyirdi 58 Henri Pelham 1744 cu ilde bas nazir oldu ve Walpole siyasetini davam etdirdi Avstriya ardicilligi muharibesine son qoymaq ucun calisdi 59 1748 ci ilde sulh baglandiqdan sonra onun maliyye siyaseti boyuk bir ugur idi Silahli quvveleri siradan cixardi ve hokumetin xerclerini 12 milyon funt sterlinqden 7 milyon funt sterlinqe endirdi Milli borcu yeniden maliyyelesdirdi faiz derecesini p a dan 4 den 3 e qeder endirdi Muharibe haqqini odemek ucun vergiler artdi amma 1752 ci ilde torpaq vergisini dord sillinqden funtdaki iki sillinqe endirdi yeni 20 den 10 e 60 61 Asagi borc ve vergiler RedakteMuharibelerden qacinmaqla Walpole vergileri endire bilerdi Dovlet borcunu batma fondu ile ve asagi faiz derecelerini muzakire ederek azaltdi Torpaq vergisini 1721 ci ilde dord sillinqden 1728 ci ilde 3 e 1731 ci ilde 2 e ve nehayet 1732 ci ilde yalniz 1 e yeni 5 endirdi Onun uzunmuddetli meqsedi yerli vergi terefinden odenilen torpaq vergisini tacirlerle evez etmek idi ve neticede istehlakcilar terefinden odenilen aksiz ve gomruk vergiler azalacaqdi Walpole zarafat etdi ki yere enmis qebirler kimese el qaldiranda ucadan qisqirir Bunun eksine olaraq tacirlerin qoyun kimi oldugunu ve yunlarini sikayet etmeden verdiklerini soyledi 62 Zarafat 1733 cu ilde serab ve tutun mehsullarina aksiz vergisi tetbiq etmek ucun boyuk bir doyusde meglub olanda geri dondu Qacaqmalciliq tehlukesini azaltmaq ucun vergi limanlarda deyil anbarlarda yigilmali idi Lakin bu yeni teklif ictimaiyyet terefinden olduqca populyar deyildi ve celb edilecek nezaret sebebiyle tacirlerin muxalifetini oyatdi Walpole Parlamentdeki gucu bir pille dusduyu ucun meglub oldu 63 Walpole nin nufuzu Redakte Kulekli Walpole nin Rodosun Kolossu olaraq tesvir etdiyi 1740 siyasi cizgi Tarixciler Walpole nin rekordunu yuksek qiymetlendirirler baxmayaraq ki son zamanlarda muttefiqleri arasinda kreditleri daha genis bolusmek meyli var idi W A Speck Walpole nin Bas nazir olaraq 20 il fasilesiz calisdigini soyledi Haqli olaraq Ingiltere siyasi tarixinin en boyuk fesadlarindan biri olaraq qebul edilir Adeten 1720 den sonra onun siyasi sisteme ekspert baxisi ve artan tesir ile tacin qalan guclerini ozunemexsus qarisdirmasi baximindan izahlar verilir 64 Ilk defe 1701 ci ilde Parlamente gelen ve bir cox rehber vezifelerde calisan qebile sinifinden olan Whig idi O bir olkedeydi ve siyasi bazasi ucun olke beylerine baxirdi Tarixci Frank O Gorman Parlamentdeki rehberliyinin aglabatan ve inandirici nitq soylediyini hem duygulari hem de kisilerin zehnini hereket etdirme bacarigini ve her seyden evvel fovqelade ozune inamini eks etdirdiyini soyledi 65 Hoppit deyir Walpole nin siyasetleri mulayimliye can atdi sulh ucun calisdi vergileri azaltdi ixraci artirdi ve protestant Dissenters ucun bir az daha dozumlu olmaga icaze verdi Orta yolu hem Whig hem de Tory dusergelerinden mulayimleri celb etdiyi ucun mubahiselerden ve yuksek intensivlikli mubahiselerin qarsisini aldi 66 H T Dickinson tarixi rolunu bele yekunlasdirir Walpole Britaniya tarixinin en boyuk siyasetcilerinden biri idi Whig partiyasini qorumaqda Hanover ardicilligini qorumaqda ve Sanli Inqilabin 1688 prinsiplerini qorumaqda ehemiyyetli bir rol oynadi Whig partiyasi ucun sabit bir siyasi ustunluk qurdu ve muveffeq olan nazirlere effektiv qurulmagin en yaxsi yolunu oyretdi Crown ve Parlament arasindaki is elaqeleri 67 III George dovru 1760 1820 RedakteYeddi illik muharibedeki qelebe 1756 1763 Redakte 1756 ci ilde baslayan yeddi illik muharibe qlobal miqyasda geden ilk muharibe idi ve Ingilterenin Avropa Hindistan Simali Amerika Karib denizi Filippin ve Afrika istirak etdi Neticeler Ingiltere ucun cox elverisli ve Fransa ucun boyuk bir felaket oldu Esas qerarlar esasen Uilyam Pitt Elderin elinde idi Muharibe zeif basladi Ingiltere 1756 ci ilde Minorka adasini itirdi ve Simali Amerikada bir sira meglubiyyete ugradi Illerdir davam eden ugursuzluqlardan ve vasitecilik neticelerinden sonra Ingilis sanslari mocuze ili nde Annus Mirabilis cevrildi Ingilisler bir Fransiz isgali ile elaqedar narahatliga ugrayan ili daxil etdiler ancaq ilin sonuna qeder onlar qalib geldiler Amerikada Fort Ticonderoga Carillon Fransizlari Ohayo olkesinden qovdular Ibrahim duzenliyinde qetiyyetli doyus neticesinde Kanadadaki Kvebek seherini ele kecirdiler ve Qerbdeki zengin seker adasini tutdular Indies Hindistanda John Company Medreseni muhasireye alan fransiz quvvelerini tekzib etdi Avropada Ingilis qosunlari Minden Doyusunde Muttefiq Muttefiq Zeferde istirak etdiler Laqos doyusunde ve Quiberon korfezindeki helledici doyusde Fransa donanmasi uzerinde qelebe Fransiz isgali tehdidlerine son qoydu ve Ingilterenin dunyanin en boyuk deniz quvvesi kimi nufuzunu tesdiqledi 68 1763 cu il Paris Muqavilesi Birinci Ingilis Imperiyasinin en yuksek noqtesini qeyd etdi Fransanin Simali Amerikadaki geleceyi sona catdi cunki Yeni Fransa Kvebek Ingilislerin nezaretine kecdi Hindistanda ucuncu Karnatika Muharibesi Fransani hele de bir nece kicik anklavin nezaretinde saxlamisdi lakin herbi mehdudiyyetler ve Hindistanin geleceyini Boyuk Britaniyaya semereli buraxaraq Ingilis musteri dovletlerini desteklemek ohdeliyi ile Ingilislerin yeddi illik muharibede Fransa uzerinde qelebesi buna gore de Boyuk Britaniyani dunyanin dominant mustemleke gucu olaraq terk etdi ve aci Fransa qisas almaq ucun susuz qaldi 69 Evangelist din ve sosial islahat Redakte Ingiltere Kilsesinin icerisinde ve xaricinde yayilan yehudi herekati 18 ci esrin sonu 19 cu esrin evvellerinde guclendi Herekat yuksek seviyyeli insanlar ucun seref kodunu ve her kes ucun uygun davranislari qeyd eden enenevi dini hessasliga etiraz etdi John Wesley 1703 1791 ve onun davamcilari Muqeddes Kitab oxumaq muntezem dua etmek ve xususen dircelis tecrubesi ile insanlari Mesihle sexsi munasibete cevirmeye calisaraq revivalist dinin tebligi ile mesgul oldular Uesli ozu 52 000 defe teblig ederek kisileri ve qadinlari vaxti qurtarmaga ve canlarini qurtarmaga cagirdi Wesley hemise Ingiltere Kilsesinin daxilinde fealiyyet gosterirdi lakin olumunde Metodist Kilsesine cevrilen qurumlar xaricinde quruldu 70 Enenevi qeyri konformformist kilselerin Presbyterianlarin Cemregasionistlerin Baptistlerin Unitarians ve Quakersin yaninda dayandi Qeyri konformformist kilseler canlanma ile daha az tesirlenmisdiler 68 Ingiltere Kilsesi dominant olaraq qaldi lakin boyuyen bir evangelist canlanma qrupu olan Asagi Kilse var Onun liderlerine William Wilberforce ve Hannah More daxildir Clapham teriqeti vasitesile yuxari siniflere catdi Siyasi islahatlar istemedi eksine qullari azad etmek dueli legv etmek usaqlara ve heyvanlara qarsi qeddarligi qadagan etmek qumar oyunlarini dayandirmaq senbe gununde lovgaliq etmemekle siyasi fealiyyet vasitesile canlari qurtarmaq ucun furset tapdi her gun Muqeddes Kitabi oxuyurlar Allahin nezerinde butun ruhlar beraber idi lakin butun bedenler deyildi buna gore de yangelistler ingilis cemiyyetinin iyerarxik qurulusuna etiraz etmirdiler 71 Birinci Britaniya Imperiyasi RedakteIlk Britaniya Imperiyasi Hindistanda artan bir istirakla esasen materik Simali Amerikada ve Qerbi Hindistanda yerlesirdi Britaniyadan muhaciret esasen On uc Koloniya ve Qerbi Hindistana bezileri Nyufaundlende ve Nova Scotia ya getdi Bir cox cavan oglan pul qazanmaq ve vetene qayitmaq umidi ile getmesine baxmayaraq Britaniyadaki Hindistana az adam kocdu 72 Merkantilist Ticaret Siyaseti Redakte Merkantilizm Boyuk Britaniyanin xarici mulklerine tetbiq etdiyi esas siyaset idi 73 Merkantilizm hokumet ve tacirlerin diger guclerin xaricinde siyasi guc ve sexsi servetleri artirmaq meqsedi ile ortaq olmalari demek idi Hokumet ticareti qorudu ve digerlerini xaricde saxladi ticaret engelleri qaydalar ve ixracat seviyyesini artirmaq ve aleme idxalin minimuma endirilmesi ucun yerli senayelere subsidiyalar yaratdi Hokumet 18 ci esrde Fransiz Ispan ve ya Hollandiya ile ticaret mehdudiyyetlerini aradan qaldirmaq ucun Amerikanin sevimli bir texnikasina cevrilen qacaqmalciliqla mubarize aparmali oldu Merkantilizmin meqsedi ticaretden cox mehsul buraxmaq idi ki Londonda qizil ve gumus tokulsun Hokumet oz payini rusum ve vergi hesabina aldi qalan hissesi Londonda ve diger Britaniya limanlarinda tacirlere gedirdi Hokumet qazancinin boyuk hissesini yalniz Britaniya koloniyalarini qoruyan diger imperiyalarin koloniyalarini tehdid eden ve bezen ele keciren ustun bir kral Deniz Quvvelerine serf etdi Belelikle kral Deniz Quvveleri 1664 cu ilde Yeni Amsterdami sonradan New York ele kecirdi Koloniyalar Britaniya senayesi ucun esir bazarlar idi ve meqsed ana olkesini zenginlesdirmek idi 74 13 Amerika koloniyasinin itkisi Redakte 1760 ve 1770 ci illerde On uc koloniya ile munasibetler ilk novbede Britaniya Parlamentinin raziligi olmadan mustemlekecilere vergi teleb etmeleri sebebi ile pis laqeydlikden aciq usyana cevrildi 1775 ci ilde Amerikalilar Bostonda Ingilis ordusunu yaxaladiqlari ve Taci destekleyen Sadiqleri sixisdirdiqlari ucun Amerika Inqilab Muharibesi basladi 1776 ci ilde amerikalilar Amerika Birlesmis Statlarinin musteqilliyini elan etdiler General Corc Vasinqtonun herbi rehberliyi ve Fransa Hollandiya Respublikasi ve Ispaniyanin iqtisadi ve herbi yardimi ile ABS ardicil olaraq Ingilis istilalarini dayandirdi Amerikalilar 1777 ve 1781 ci illerde iki esas Ingilis ordusunu ele kecirdiler Bundan sonra King George III Parlamente nezareti itirdi ve muharibeni davam etdire bilmedi Boyuk Britaniyanin On uc koloniyasindan imtina etdiyi ve ABS i tanidigi Paris muqavilesi ile sona catdi Muharibe bahali idi lakin Ingilisler bunu ugurla maliyyelesdirdiler 75 Ikinci Britaniya Imperiyasi RedakteOn uc mustemlekenin itkisi Ingilterenin diqqetini Amerikadan Asiya Sakit okean ve daha sonra Afrikaya yoneltdiyi ilk ve ikinci imperiyalar arasinda kecidi qeyd etdi 76 Adam Smitin 1776 ci ilde nesr olunan Milletler Serveti mustemlekelerin cox oldugunu ve serbest ticaretin Ispaniya ve Portuqaliyanin proteksionizm dovrune tesaduf eden mustemleke genislenmesinin ilk dovrunu xarakterize eden kohne merkantilist siyasetini evez etmeli oldugunu mudafie etdi 1781 ci ilden sonra yeni musteqil ABS ve Boyuk Britaniya arasinda ticaret artimi 74 Smitin siyasi ugurun iqtisadi ugur ucun zeruri olmadigi fikrini tesdiqledi Kanada Redakte Bir sira Fransiz ve Hindistan muharibelerinden sonra Ingilisler 1763 cu ilde Fransanin Simali Amerika emeliyyatlarinin coxunu oz uzerine goturdu Yeni Fransa Kvebek oldu Boyuk Britaniyanin siyaseti Kvebekin katolik qurulusuna hem de onun yari feodal huquqi iqtisadi ve sosial sistemlerine hormet etmek idi 1774 cu il Kvebek Qanunu ile Kvebek eyaleti Amerika koloniyalarinin qerb hisselerini ehate etmek ucun genislendirildi Amerika Inqilab Muharibesinde Halifax Nova Scotia Ingilterenin deniz herekati ucun esas bazasina cevrildi 1776 ci ilde bir Amerikan inqilabi isgalini def etdiler amma 1777 ci ilde Nyu Yorkda bir Ingilis istila ordusu Fransani muharibeye girmeye tesviq etdi 75 Amerika qelebesinden sonra 40 000 ile 60 000 arasinda meglub olan Sadiqler koc etdi bezileri kolelerini getirdiler Ekser ailelere itkisini kompensasiya etmek ucun pulsuz torpaq sahesi verilib 77 Bir nece min pulsuz qaralar da geldi daha sonra Afrikadaki Sierra Leone ya getdiler 78 Nova Scotia nin bir hissesi olan Muqeddes John ve Saint Croix cay vadilerine geden 14 000 sadiq yerli sakinler terefinden musbet qarsilanmadi Buna gore 1784 cu ilde Ingilisler New Brunswick i ayri bir koloniya olaraq parcaladilar 1791 ci il Konstitusiya Qanunu Fransiz ve Ingilis dilli icmalar arasindaki gerginliyi azaltmaq ucun Yuxari Kanada esasen Ingilis dilli ve Asagi Kanada esasen fransizdilli eyaletlerini yaratdi ve Boyuk Britaniyada isleyenlere imperiya nufuzunu mudafie etmek ve Amerika inqilabina sebeb oldugu dusunulen hokumetin xalq idareciliyine icaze vermemek niyyeti ile benzer hokumet sistemlerini tetbiq etdi 79 Avstraliya Redakte 1770 ci ilde Ingilis kesfiyyatcisi Ceyms Kuk Cenubi Sakit okeanina bir elmi seyahet ederken Avstraliyanin serq sahilini kesf etdi 1778 ci ilde Kukun seyahetdeki botanikasi olan Joseph Banks hokumete Botany Korfezinin ceza qesebesinin qurulmasi ucun yararli oldugunu subut etdi Avstraliya Ikinci Ingilis Imperiyasinin baslangicini qeyd edir Bu Londonda hokumet terefinden planlasdirilmis ve itirilmis Amerika koloniyalarinin evezi olaraq hazirlanmisdir 80 Amerikali Sadiqci Ceyms Matra 1783 cu ilde Yeni Cenubi Uelsde bir qesebenin qurulmasi ucun bir teklif yazdi ve Amerikan Sadiqler Cin ve Cenubi Deniz Adalarindan lakin mehkum olmayan ibaret bir koloniyanin qurulmasini teklif etdi 81 Matra torpagin seker pambiq ve tutun ekilmesi ucun uygun oldugunu esaslandirdi Yeni Zelandiya agac ve cetene ve ya ketan qiymetli mallar subut ede biler Sakit okean ticareti ucun bir baza yarada biler ve mecburi kockun Amerikali Sadiqler ucun uygun bir kompensasiya ola biler Dovlet katibi Lord Sydneyin teklifi ile Matra bunun hem Xalqqa iqtisadiyyat hem de beseriyyet ucun fayda vereceyini nezere alaraq mehkumlarin meskunlasma yeri kimi daxil edilmesi teklifine deyisiklik etdi Hokumet 1784 cu ilde Matranin planinin esaslarini qebul etdi ve mehkumlarin meskunlasmasini maliyyelesdirdi 82 1787 ci ilde Birinci Donanma mehkumlarin ilk gonderislerini koloniyaya apararaq yelken acdi 1788 ci ilin yanvarinda geldi Hindistan Redakte Serqi Hindistan sirketinin Lord Clive 1757 ci ilde Plassey doyusunde qetiyyetli qelebesinden sonra muttefiqi Mir Ceferle gorusur Hindistan birbasa Ingiltere hokumeti terefinden idare olunmadi bunun evezine mueyyen hisseleri oz sexsi ordusu olan ozel bir kommersiya sirketi olan East India Company ele kecirdi John Company leqebi verildiyi kimi Hindistanin yarisini birbasa nezarete goturdu ve diger yarisi ile coxsayli yerli sahzadelerin nezareti altinda dostluq munasibetleri qurdu Meqsed Ingiltere ticaret imperiyasinin binasi deyil ticaret ve sirket memurlari ucun boyuk qazanc idi 18 ci esrde kohne Mugal Imperatorlugunun hakimiyyetden getmesi ve Serqi Hindistan Sirketi 1740 ci illerin Carnatic Doyusleri zamani Fransiz Serqi Hindistan sirketi Compagnie francaise des Indes orientales ile qenimetler ugrunda mubarize apardigi ucun eraziye nezareti daxil etmek ucun 18 ci esrde genislendi 1750 ci iller Plassey doyusunde ve Robert Clive terefinden Buxar doyusunde qazanilmis qelebeler Sirkete Benqal uzerinde nezareti verdi ve onu Hindistanda esas herbi ve siyasi guce cevirdi Sonraki onilliklerde birbasa ve ya yerli sahzadelerle emekdasliq ederek idare etdiyi erazilerin tedricen artirilmasi Ingilterenin ozunun yalniz kicik bir daimi ordusu olmasina baxmayaraq Sirket genis ve yaxsi hazirlanmis bir quvveye sahib idi prezidentlik ordulari Ingilis zabitleri yerli hind qosunlarina sepoylar deyilir emr edir 83 84 Fransiz Inqilabi ve Napoleonla mubarize Redakte1793 cu ilde King Lui XVI nin oldurulmesi ile Fransa Inqilabi muhafizekar kralist Britaniya ve radikal Respublikaci Fransa arasinda ideologiyalar yarismasini temsil etdi 85 Fransa ile 1793 1818 ci iller arasinda davam eden aci muharibeler anti katolikliyin uc Kralligi bir araya getiren yapisqan kimi meydana cixdigini gordu Yuxari siniflerden asagi siniflere qeder protestantlar Ingiltere Sotlandiya ve Irlandiyadan fransizlar ucun her seye qarsi derin inamsizliq ve iyrenc veziyyete getirildi Bu dusmen xalq katolik xurafat ve karguzarliq manipulyasiyasinin qaranliqligini toke bilmediyi ucun sefaletin ve zulmun tebii veteni kimi tesvir edilmisdir 86 87 Napoleon Redakte Tehluke yalniz Ingilterenin dunya sehnesindeki movqeyinden ibaret deyildi 1799 cu ilde hakimiyyete gelen Napoleon Boyuk Britaniyanin ozunun isgali ile hedeledi ve bununla da qosunlarinin asdigi qite Avropa olkelerine benzer bir taleyi oldu Napoleon muharibeleri buna gore Ingilislerin toplaya bileceyi butun pullari ve enerjileri xerclediyi bir sey idi Fransiz limanlari Kral Deniz Quvveleri terefinden muhasireye alindi 86 88 Irlandiya Redakte Fransa Inqilabi Irlandiyada dini ve siyasi sikayetleri canlandirdi 1798 ci ilde Irlandiya milletcileri protestant rehberliyi altinda fransizlarin Ingilisleri devirmeye komek edeceyine inanaraq 1798 ci ilde Irlandiya usyanini qurdular 87 89 Hec vaxt gelmeyen ehemiyyetli fransiz desteyine umid edirdiler Usyan cox zeif teskil edilmis ve daha guclu Ingilis quvveleri terefinden tez bir zamanda dayandirilmisdir Bir cox qanli repressiya da daxil olmaqla umumi olenlerin sayi 10000 ile 30 000 arasinda idi 90 Ingilterenin bas naziri William Pitt Younger problemin yegane hell yolunun Boyuk Britaniya ve Irlandiyanin birliyi olduguna qeti sekilde inanirdi Birlik 1800 Birlik Qanunu ile quruldu tezminat ve himayecilik Irlandiya Parlamentinin desteyini temin etdi Boyuk Britaniya ve Irlandiya 1 yanvar 1801 ci ilde resmi sekilde birlesdiler Irlandiya Parlamenti baglandi 91 Monarxlar Redakte Hanover Evinin gerbi Stuartin evi Redakte Anne 1707 1714 evveller Ingiltere kralicasi Scots kralicasi ve 1702 ci ilden Irlandiya kralicasi Hanover evi Redakte George I 1714 1727 George II 1727 1760 George III 1760 1801 1820 ci ilde olumune qeder Birlesmis kralliq krali olaraq davam etdi Boyuk Britaniyanin parlamenti RedakteBoyuk Britaniya Parlamenti vaxtasiri secilen Lordlar Palatasi Lordlarin Ruhani ve Muveqqeti bir secilmemis yuxari palatasi ve Icmalar Palatasindan ibaret idi Ingiltere ve Uelsde parlament secki daireleri Parlamentin movcudlugu boyu deyismez qaldi 92 18 ci esrde Ingiltere Konstitusiyasi xeyli inkisaf etdi Boyuk Britaniyanin hemyasidlari Redakte1707 ci il Birliyi neticesinde Ingilterenin Peerage ve ya Sotlandiya Peerage lerinde yeni bir hemyasidlar meydana gelmedi Ingilis hemyasidlari Lordlar Palatasinda oturma huququ dasimaga davam ederken Sotlandiya hemyasidlari Lordlarda oturmaq ucun oz nomreleri arasindan numayende hemyasidlarini secdiler Peerages Boyuk Britaniyanin yeni Peerage de quruldu ve ya yeni kralligin sahibi idi ve Lordlar Palatasinda bir yer demek idi ya da Irlandiya Peerage sahibine Irlandiyada bir yer vererek Lordlar Evi oldu Hemcinin bax RedakteYeddi illik muharibe Birlesmis kralliqIstinadlar Redakte Ingiltere Kralliginin parlamenti Sotlandiya Akti ile birlik 1706 I madde from legislation gov uk Ingiltere ve Sotlandiyanin iki Kralligi min yeddi yuz yeddi ili olan ve hemiselik Boyuk Britaniya adi ile bir Kralliga birlesecek olan May ayinin birinci gunu 1707 ci ilde Ingiltere ve Sotlandiyanin siyasi birliyinden sonra milletin resmi adi Boyuk Britaniya oldu Amerikan Sehife Cild 1 Cengage Learning 2012 1800 cu ilde her iki parlament terefinden qebul edilmis ve Birlesmis Kralliq yaradan Birlik aktlari 1 yanvar 1801 ci ilde quvveye minmisdir Denys Hay 1968 Avropa bir fikrin ortaya cixmasi Edinburgh U P p 138 Francois Gille Pierre Manet Kicik Britaniyanin tarixi ve ya Brittany Armorica 1934 seh 74 fransiz dilinde Hem Hereketler hem de Muqavile I maddede deyilir Sotlandiyanin ve Ingilterenin Iki Kralligi bu tarixden sonraki 1 may tarixinde ve ebedi olaraq Boyuk Budce adi ile Bir Kralliga birlesecekdir Harold Melvin Stanford Standart Istinad Isi Ev Mekteb ve Kitabxana ucun 3 cu cild 1921 1707 ci ilden 1801 ci ile qeder Boyuk Britaniya Ingiltere ve Sotlandiya kralliqlarinin resmi teyinati idi Amerika Birlesmis Statlari Konqres seriyasi desti Sayi 10 Mesele 3265 1895 1707 ci ilde Sotlandiya ile birliyinde Boyuk Britaniya Britaniya Kralliginin resmi adi oldu ve 1801 ci ilde Irlandiya ile birliye qeder davam etdi Sotlandiya referendumu Sotlandiya haqqinda bilmeli oldugunuz 50 maraqli fakt www telegraph co uk 11 Yanvar 2012 Sotlandiya uc yuz ilden coxdur Birlesmis Kralliqin bir hissesi olmusdur BBC Tarix Ingilis tarixi Derinlik Birlik aktlari Birlesmis Kralliqin yaradilmasi ion Ingiltere Profil BBC 10 Fevral 2011 Sotlandiya referendumu Sotlandiya haqqinda bilmeli oldugunuz 50 maraqli fakt baxin 27 www telegraph co uk 11 Yanvar 2012 Kralligi birlesdirirsiniz nationalarchives gov uk 31 Dekabr 2010 tarixinde elde edildi Parlamentler Birliyi 1707 Arxivlenib Wayback Machine 2 Sentyabr 2010 tarixinde elde edildi 1707 ci ilde Boyuk Britaniya Birliyinin yaradilmasi Arxivlesdirilib 2011 05 15 at the Wayback Machine 30 Yanvar 2011 tarixinde elde edildi Bamber Gascoigne Boyuk Britaniyanin tarixi 1707 ci ilden Tarix Dunyasi 18 Iyul 2011 tarixinde tapildi William E Burns Boyuk Britaniyanin qisa tarixi p xxi Birlik akti 1707 Madde 1 Birlik akti 1707 madde 3 Basil Vilyams Agcaqayin Ustunluyu 1714 1760 2 ci ed 1962 s 11 43 1 2 Williams Whig Ustunluyu 1714 1760 1962 s 271 87 Alexander Broadie ed Sotlandiya Maarifciliyinin Kembric Yoldasi 2003 Artur Herman Scots muasir dunyani nece icad etdi Qerbi Avropanin en kasib xalqinin dunyamizi nece yaratdigini ve bunda her seyi 2001 W C Costin amp J Steven Watson eds Qanun ve Konstitusiyanin islenmesi Senedler 1660 1914 cild Men 1660 1783 ucun A amp C Qara 1952 seh 128 129 Costin Watson 1952 seh 147 Williams Whig Ustunluyu 1714 1760 1962 s 287 306 Birliyin muqavilesi ve ya akti scotshistoryonline co uk 2 Noyabr 2008 tarixinde elde edildi David Allan On sekkizinci esrde Sotlandiya Birlik ve Maarifcilik 2002 online James Falkner 2015 Ispaniyanin varisliyi muharibesi 1701 1714 on Qelem ve Qilinc s 22 25 ISBN 9781781590317 Julian Hoppit Azadliq diyari Ingiltere 1689 1727 2000 ch 4 8 David Loades redaktor Ingilis tarixi ucun oxucu beledcisi 2003 2 1219 21 G M Trevelyan Ingilterenin qisaldilmis bir tarixi 1942 s 363 Entoni Pagden 2003 Xalqlar ve Imperiyalar Yunanistandan bu gunumuze qeder Avropa kocu kesfiyyati ve fethinin qisa tarixi Muasir Kitabxana seh 90 W A Speck 1977 Sabitlik ve sertlik Ingiltere 1714 1760 ion Harvard UP s 146 49 ISBN 9780674833500 Doroti Marshall sekkizinci esr Ingiltere 1974 s 72 89 Basil Vilyams Whig Ustunluyu 1714 1716 2 ci ed 1962 s 150 65 Julian Hoppit Azadliq diyari Ingiltere 1689 1727 2000 s 392 98 Leke Sabitlik ve Doyus Ingiltere 1714 1760 1977 s 170 87 Gibbs G C 21 May 2009 George I Milli tercumeyi halin Oksford lugeti 1 roi 10 1093 ref odnb 10538 Jeremy Black 2016 George I esrinde siyaset ve xarici siyaset 1714 1727 s 44 45 ISBN 9781317078548 Williams Whig Ustunluyu 1714 1760 1962 s 11 44 Ragnhild Hatton George I deki yeni isiq Stiven B Baxterdeki ed Ingilterenin Boyukliye yukselisi 1983 213 55 s 241 Williams Whig Ustunluyu 1714 1760 1962 seh 180 212 Stephen Taylor da sitat getiren Walpole Robert Orfordun ilk qulagi 1676 11745 in Milli tercumeyi halin lugeti 2004 onlayn nesr Yanvar 2008 15 Sentyabr 2017 tarixinde elde edildi abune teleb olunur Marshall s 127 30 Richard A Kleer Dalga minmek Sirketin Cenubi Deniz Bubble daki rolu 2015 s 165 Tarama Reed 1975 Nyukasl hersoqu Yale Universiteti Metbuat s 254 260 ISBN 9780300017465 Andrew Hanham Chivalry nin Siyaseti Ser Robert Walpole Montaqu Duku ve Hamam Ordeni Parlament tarixi 35 3 2016 262 297 Clayton Roberts et al Ingiltere tarixi 2 ci 1688 den bu gune 3 cu ed 1991 2 449 50 1 2 J H Plumb Ingiltere on sekkizinci esrde 1950 s 68 Vincent Carretta 2007 Corc III ve Hogartdan Bayrona qeder satirikler s 44 51 ISBN 9780820331249 Horne Tomas Oktyabr Dekabr 1980 Korrupsiya Cemiyyetinde Siyaset William Arnallin Robert Walpole nin Mudafiesi Fikirler Tarixi Jurnali 41 4 601 614 roi 10 2307 2709276 JSTOR 2709276 D Leonard 2010 On sekkizinci esrin Ingilis bascilari Genc Pitte gezinti seh 94 ISBN 9780230304635 Doroti Marshall sekkizinci esr Ingiltere 2 ci ed 1975 s 183 91 Jeremy Black Walpole caginda xarici siyaset Qara Ed Ingilteredeki Cagiris esrinde 1984 s 144 69 Pol Langford 1998 Nezaketli ve ticari insanlar Ingiltere 1727 1783 s 54 57 ISBN 9780198207337 Jeremy Black George I dovrunde siyaset ve xarici siyaset 1714 1727 2014 A M Wilson Kardinal Fleury nin Idare Edilmesi zamani Fransanin Xarici Siyaseti 1726 1743 Diplomatiya ve Kommersiya Inkisafi movzusunda bir arasdirma 1936 online C Qrant Robertson 1921 Hannoveriler altindaki Ingiltere seh 66 Stephen Brumwell ve W A Speck Cassell in on sekkizinci esr Ingiltere yoldasi 2002 s 288 Doroti Marshall sekkizinci esr Ingiltere 1974 s 221 27 Williams Whig Ustunluk s 259 70 Pol Langford nezaketli ve ticari insanlar Ingiltere 1727 1783 1998 s 28 33 W A Leke Sabitlik ve Keskinlik Ingiltere 1714 1760 1977 s 203 Frank O Gorman On sekkizinci esr Ingilis Siyasi ve Sosial Tarixi 1688 1832 1997 s 71 Julian Hoppit Azadliq diyari Ingiltere 1689 1727 2000 seh 410 David P Yukesde H P Dickinson Walpole Sir Robert redaktor Ingilis tarixine oxucu beledcisi 2003 2 1338 1 2 Frank McLynn 1759 Ingilterenin Dunyanin Ustasi oldu 2005 Fred Anderson Amerikani Yaradan Muharibe Fransiz ve Hindistan muharibesinin qisa bir tarixi 2006 Anthony Armstrong Ingiltere Kilsesi Metodistler ve cemiyyet 1700 1850 1973 John Rule Albionun Insanlari Ingilis Cemiyyeti 1714 1815 1992 ch 2 6 Brendan Simms Uc Qelebe ve Meglubiyyet Birinci Britaniya Imperiyasinin yukselisi ve Dusmesi 2008 online Max Savelle Azadligin toxumlari Amerika Aglinin Yaradilisi 2005 s 204 211 1 2 William R Nester Boyuk Cebhe Muharibesi Ingiltere Fransa ve Simali Amerika ugrunda Imperiya Mubarizesi 1607 1755 Praeger 2000 s 54 1 2 Jeremy Black Amerika ucun muharibe Musteqillik ugrunda mubarize 1775 1783 2001 Maks Savelle Azadliq Toxumlari Amerikan Aglinin Yaradilisi 2005 s 204 211 Maya Jasanoff Azadliqdan Surgun Inqilab Dunyasinda Amerikan Sadiqler 2012 James Lawrence 2001 Britaniya imperiyasinin yukselisi ve suqutu Abakus seh 119 Reid John G Mancke Elizabeth 2008 Qlobal Proseslerden Kontinental Strategiyalara Ingilis Simali Amerikasinin 1783 unedek meydana cixmasi Buckner de Filip ed Kanada ve Britaniya imperiyasi Oxford Universiteti Metbuati ISBN 9780199271641 Deryck Schreuder ve Stuart Ward Ed Avstraliya Imperiyasi Ingilis Imperiyasi Yoldaslari seriyasinin Oksford tarixi 2010 ch 1 Harold B Carter Banklar bisirmek ve on sekkizinci esrin tebii tarixi enenesi Tony Delamotte ve Carl Bridge Eds Avstraliya Ingilis dilinde serh 1788 ci ilden bu yana Avstraliyanin Ingilis hissleri London Avstraliya Arasdirmalari Sir Robert Menzies Merkezi 1988 s 4 23 Alan Atkinson Yeni Cenubi Uelsin idare edilmesi ucun ilk planlar 1786 87 Avstraliya Tarix Tedqiqatlari 24 94 1990 s 22 40 s 31 Philip Lawson Serqi Hindistan sirketi Bir tarix Routledge 2014 Philip J Stern Ingilis Serqi Hindistan Sirketinin tarixi ve tarixsunasligi kecmisi bu gunu ve geleceyi Tarix Compass 7 4 2009 1146 1180 Roger Knight Britaniya Napoleona qarsi Zefer Teskilati 1793 1815 2013 s 61 62 1 2 Marjule Anne Drury Almaniya Ingiltere ve ABS daki anti katoliklik Son teqaudun tehlili ve tenqidi Kilse Tarixi 2001 70 1 1 2 Linda Colley Ingilisler Nation 1707 1837 1992 s 35 53 54 David Andress vehsi firtina Napoleon esrinde Ingiltere 2012 Daniel Gahan Usyan 1798 ci ilde Irlandiya 1998 J Holland Rose William Pitt ve Boyuk Muharibe 1911 s 339 64online John Ehrman Genc Pitt Istehlakci Mubarize 1996 s 158 96 Chris Cook ve John Stevenson Ingilis tarixi faktlari 1760 1830 The Macmillan Press 1980 Xarici kecidler RedakteBirlik muqavilesi Ingiltere Akti ile Birliyin metni Sotlandiya Akti ile Birliyin MetniMenbe https az wikipedia org w index php title Boyuk Britaniya kralligi amp oldid 6074559, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.