Hazırda Okeanın dəyişiklərində yerləşən müxtəlif mineral xammal ehtiyatlarından ən çox neft və qaz böyük əhəmiyyət kəsb edir. Dəniz dibində olan neft ehtiyatları Yer kürəsindəki neft ehtiyatının yarısı qədərini təşkil edir. İndi dünyanın bütün kontinental şelflərindən neft çıxarılır, dənizə çıxışı olan 140 dövlətdən 100-dən çoxu şelflərdə neft istehsal edir, 2000 -dən artıq neft və qaz yataqlan aşkar edilmiş, onların 700-dən çoxunda istehsal başlanmışdır. Dəniz və okanlann dibindən hər il 700 mln. ton neft çıxanlır, bu dünyada istehsal edilən neftin 30%-i qədərdir. Dənizərin dibindən 300 mlrd. m³-dan artıq qaz çıxanlır. Xarici mütəxəssislərin məlumatına görə kontinental şelfdə çıxanlacaq neftin ehtiyatı 80 milrd. ton, qazın həcmi isə 40-50 trln. m³ hesablanmışdır. Bu dünya neft ehtiyatının yarısı, qaz ehtiyatının 2\3-ni təşkil edir. Dünya okeanı hədsiz eneqi mənbəyidir.
Bu eneqi qabarma və okean axınları, ləpənin dalğası və s. hesab olunur. Alimlərin məlumatına görə Okean dalğalarının enerjiyə çevrilmiş gücü 900 mlrd, kvt-a yaxınlaşır. Qabarma enerjisinin dünya potensialı isə 1 trln. 200 mln. kvt təşkil edir. Gücü 240 min kVt olan ilk qabarma elektrik stansiyası Fransanın Atlantik okeanı sahilində Sen-Malo buxtasında Rans çayının mənsəbində işə salınmışdır. Dalğanın, dəniz axınının, suyun sət- hindəki və dərinliyindəki temperatur fərqindən eneqi almaqda istifadə etmək üzrə bir çox layihələr hazırlanmışdır. Okeanın dibində və suyunda çoxlu miqdarda mineral xammal vardır. Dünya okeanmda 1,4 -IO16 ton natrium, 1,8 • 1015 ton maqnezium, 5,6 • 1014 ton kalsium, 5,3 -1014 ton kalium, 20 mlrd, tona qədər uran, 15 milrd. ton mis, 0,5 mlrd, ton gümüş, 8-10 mln. ton qızıl həll olunmuşdur. Dəniz suyundakı maqnezium, brom (brom ehtiyatının 99%-i okeanda yerləşir) istehsalı artıq mənimsənilmişdir. Dünya okeanmda həll olan qızılın miqdarı hər adam başına 1 kq-dan artıq olması hesablanmışdır.
Türkiyə, Çin, Avstraliya, Arktıka, ABŞ-ın şelflərində daş kömür tədqiq edilmişdir Dünyanın kükürd istehsalının 4%-i okeanın раyı düşür. Okean şelflərində fosforitlərin ümumi ehtiyatı 30 mlrd, ton təşkil edir, onun yalnız 10%-i bir neçə il fosfor gübrəsi istehsalı üçün kifayətdir.
Şelfdə həmçinin ağır metalların mədənləri vardır, onlar nadir metallar əldə etmək üçün mənbə sayılır. Avstraliyanın dəniz mədənləri 90% rutil konsentratı (rutil və ilmenitin tərkibində titan vardır), dünyada çıxanlan sirkonun 60%-ni, monasitanm (torium) 25%-ni verir. Braziliyada 1600 km uzanan sahil, Florida yarımadası (ABŞ), Hindistanın cənub sahilləri, Cənubi-Şərqi Asiyanın sualtı mədənləri qalay yataqlarının əsas regionla- ndır. Tərkibində qızıl olan qumlann ehtiyatı Alyaskada öyrənilmişdir. Namibiyanın şelfində (Afrika) su altından almaz çıxarılır. Okean dibinin səthində iri dəmir-marqans konkresiya yığınlan - polimineral mədənləri aşkar edilmişdir, burada ayrı-ayrı elementlərin miqdan onlann qurudakı ehtiyatından dəfələrlə çoxdur. Dəniz suyunda praktiki olaraq Mendeleyev cədvəlində olan bütün elementlər mövcuddur. Yapon alimləri dəniz suyundan uran almaq üçün eksperimental qurğu yaratmışlar. Sikoku adasında yerləşən müəssisə ildə 36 min ton dəniz suyu süzgəcdən keçirilir, 1000 ton sudan 3 qram uran alınır. Yaxm illərdə okeandan ildə 1000 ton uran əldə etmək planlaşdırılır, bunun üçün 333 mlrd, ton dəniz suyu süzgəcdən keçirilməlidir. Urandan Yaponiyada durmadan artan atom elektrik stansiyalarında istifadə olunması planlaşdırılır. Qazaxstanda dənizdən şirin su almır, Şevçenko şəhərində əhali və müəssisələr Xəzərin süzgəcdən keçirilən suyundan istifadə edirlər. Hazırda dünyada 1000-dən artıq təmizləyici (şirinləşdirici) qurğudan istifadə edilərək sutkada 3 mln. m³ su təmizlənir. XXI əsrin əvvəlində 500 mln. m³ dəniz suyunun şirinləşdirilməsi planlaşdırılır.
Xarici keçid
TƏBİƏTDƏN İSTİFADƏNİN İQTİSADİYYATI 2017-10-13 at the Wayback Machine
Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ekologiya və ətraf mühit Bakı 2003
Dekabr 27, 2021
qeyri, bioloji, resurslar, hazırda, okeanın, dəyişiklərində, yerləşən, müxtəlif, mineral, xammal, ehtiyatlarından, çox, neft, böyük, əhəmiyyət, kəsb, edir, dəniz, dibində, olan, neft, ehtiyatları, kürəsindəki, neft, ehtiyatının, yarısı, qədərini, təşkil, edir,. Hazirda Okeanin deyisiklerinde yerlesen muxtelif mineral xammal ehtiyatlarindan en cox neft ve qaz boyuk ehemiyyet kesb edir Deniz dibinde olan neft ehtiyatlari Yer kuresindeki neft ehtiyatinin yarisi qederini teskil edir Indi dunyanin butun kontinental selflerinden neft cixarilir denize cixisi olan 140 dovletden 100 den coxu selflerde neft istehsal edir 2000 den artiq neft ve qaz yataqlan askar edilmis onlarin 700 den coxunda istehsal baslanmisdir Deniz ve okanlann dibinden her il 700 mln ton neft cixanlir bu dunyada istehsal edilen neftin 30 i qederdir Denizerin dibinden 300 mlrd m dan artiq qaz cixanlir Xarici mutexessislerin melumatina gore kontinental selfde cixanlacaq neftin ehtiyati 80 milrd ton qazin hecmi ise 40 50 trln m hesablanmisdir Bu dunya neft ehtiyatinin yarisi qaz ehtiyatinin 2 3 ni teskil edir Dunya okeani hedsiz eneqi menbeyidir 1 Bu eneqi qabarma ve okean axinlari lepenin dalgasi ve s hesab olunur Alimlerin melumatina gore Okean dalgalarinin enerjiye cevrilmis gucu 900 mlrd kvt a yaxinlasir Qabarma enerjisinin dunya potensiali ise 1 trln 200 mln kvt teskil edir Gucu 240 min kVt olan ilk qabarma elektrik stansiyasi Fransanin Atlantik okeani sahilinde Sen Malo buxtasinda Rans cayinin mensebinde ise salinmisdir Dalganin deniz axininin suyun set hindeki ve derinliyindeki temperatur ferqinden eneqi almaqda istifade etmek uzre bir cox layiheler hazirlanmisdir Okeanin dibinde ve suyunda coxlu miqdarda mineral xammal vardir Dunya okeanmda 1 4 IO16 ton natrium 1 8 1015 ton maqnezium 5 6 1014 ton kalsium 5 3 1014 ton kalium 20 mlrd tona qeder uran 15 milrd ton mis 0 5 mlrd ton gumus 8 10 mln ton qizil hell olunmusdur Deniz suyundaki maqnezium brom brom ehtiyatinin 99 i okeanda yerlesir istehsali artiq menimsenilmisdir Dunya okeanmda hell olan qizilin miqdari her adam basina 1 kq dan artiq olmasi hesablanmisdir Turkiye Cin Avstraliya Arktika ABS in selflerinde das komur tedqiq edilmisdir Dunyanin kukurd istehsalinin 4 i okeanin rayi dusur Okean selflerinde fosforitlerin umumi ehtiyati 30 mlrd ton teskil edir onun yalniz 10 i bir nece il fosfor gubresi istehsali ucun kifayetdir Selfde hemcinin agir metallarin medenleri vardir onlar nadir metallar elde etmek ucun menbe sayilir Avstraliyanin deniz medenleri 90 rutil konsentrati rutil ve ilmenitin terkibinde titan vardir dunyada cixanlan sirkonun 60 ni monasitanm torium 25 ni verir Braziliyada 1600 km uzanan sahil Florida yarimadasi ABS Hindistanin cenub sahilleri Cenubi Serqi Asiyanin sualti medenleri qalay yataqlarinin esas regionla ndir Terkibinde qizil olan qumlann ehtiyati Alyaskada oyrenilmisdir Namibiyanin selfinde Afrika su altindan almaz cixarilir Okean dibinin sethinde iri demir marqans konkresiya yiginlan polimineral medenleri askar edilmisdir burada ayri ayri elementlerin miqdan onlann qurudaki ehtiyatindan defelerle coxdur Deniz suyunda praktiki olaraq Mendeleyev cedvelinde olan butun elementler movcuddur Yapon alimleri deniz suyundan uran almaq ucun eksperimental qurgu yaratmislar Sikoku adasinda yerlesen muessise ilde 36 min ton deniz suyu suzgecden kecirilir 1000 ton sudan 3 qram uran alinir Yaxm illerde okeandan ilde 1000 ton uran elde etmek planlasdirilir bunun ucun 333 mlrd ton deniz suyu suzgecden kecirilmelidir Urandan Yaponiyada durmadan artan atom elektrik stansiyalarinda istifade olunmasi planlasdirilir Qazaxstanda denizden sirin su almir Sevcenko seherinde ehali ve muessiseler Xezerin suzgecden kecirilen suyundan istifade edirler Hazirda dunyada 1000 den artiq temizleyici sirinlesdirici qurgudan istifade edilerek sutkada 3 mln m su temizlenir XXI esrin evvelinde 500 mln m deniz suyunun sirinlesdirilmesi planlasdirilir Xarici kecid RedakteTEBIETDEN ISTIFADENIN IQTISADIYYATI Arxivlesdirilib 2017 10 13 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteResursIstinad Redakte Memmedov Q S Xelilov M Y Ekologiya ve etraf muhit Baki 2003 Menbe https az wikipedia org w index php title Qeyri bioloji resurslar amp oldid 5869109, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
