Qaraçay rayonu

Qaraçay rayonu (abq. Къарча район, kab.-çərk. Къэрэшей район / Къэрэшей куей, qaraç.-balk. Къарачай район, noq. Карашай район) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Qaraçayevsk şəhəridir (rayon ərazisinə daxil deyildir).

Qaraçay rayonu
43°29′53″ şm. e. 42°00′05″ ş. u.
Ölkə	Rusiya
İnzibati mərkəz	Qaraçayevsk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	1957
Sahəsi	3.916 km²
Saat qurşağı	Moskva vaxtı^[d] UTC+03:00
Əhalisi
Əhalisi	▼31.697 nəf. (2019)
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	87879
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

Qaraçay rayonu Qaraçay-Çərkəz Respublikasının cənub-şərq hissəsində yerləşir. Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir:şimal-şərqdə Maloqaraçaevsk rayonu, şərqdə Kabarda-Balkariya Respublikası, cənubda Gürcüstan, şimalda Ust-Cequtinski, qərbdə Zelençuk rayonu. Rayonun ərazisi 3917,24 km²-dir (2010-cu ildən bəri). Rayon respublikanın dağlıq hissəsində Baş Qafqaz və Skalistı silsilələri arasında yerləşir. Ən yüksək nöqtəsi Elbrus dağıdır (5642 m). Qərbi Qafqazın ən yüksək nöqtəsi olan Dombay-Ulgen zirvəsi (4046 m) rayonda yerləşir.

Tarixi

1943-cü ildə Qaraçay Muxtar Vilayətinin ləğvi və qaraçayların sürgün edilməsi ilə əlaqədar, təqribi olaraq indiki Qaraçay rayonuna uyğun iki rayon (Mikoyanovski və Uçkulan) Gürcüstan SSR-ə verildi və burada Kluxor rayonunu təşkil olundu.

14 mart 1955-ci ildə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin qərarı ilə Kluxor rayonu Gürcüstan SSR-dən Stavropol diyarına birləşdirilir.

12 yanvar 1957-ci ildə Kluxor rayonu Qaraçay olaraq adlandırıldı. Elə həmin gün Çərkəz Muxtar Vilayəti Stavropol diyarının bir hissəsi olaraq Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinə çevrildi. Bu zaman Stavropol diyarının Zelençuk, Qaraçay və Ust-Cequtinski rayonları muxtar vilayətə birləşdiridi.

1 fevral 1963-cü ildə mövcud olan 6 kənd rayonlarının yerində təşkil edilir: Adıge-Xabl (mərkəzi Adıge-Xabl auılu), Zelençuk (mərkəzi Zelençukskaya aulu), Qaraçaevsk (mərkəzi Qaraçevsk şəhəri), Maloqaraçaevsk (mərkəzi Üçkeken aulu); Prikubanski (mərkəzi Ust-Cequtinski aulu), Xabez (mərkəzi Xabez aulu)

12 yanvar 1965-ci ildə Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti qərara alır:

• Urup rayonunu təşkil edilsin - mərkəzi Pregradnaya auludur;
• Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Urup sənaye rayonu ləğv edilsin;
• Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Adıge-Xabl, Zelençuk, Qaraçay, Maloqaraçaevsk, Prikubanski və Xabez kənd rayonları inzibati rayonlara çevrilsin.

Əhali

Rusiya Federasiyasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin proqnozuna görə əhalinin sayı belə olacaqdır:

• 2024 — 31,36 min nəf.
• 2035 — 29,38 min nəf.

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində rayon əhalisinin 20,77 % yaşayır.

Milli tərkib

Xalq	2002	2010
Qaraçaylılar	22 127 (84,3 %)	25 882 (85,7 %)
Çərkəzlər	1 121 (4,3 %)	1 526 (5,05 %)
Osetinlər	1 388 (5,3 %)	1 484 (4,91 %)
Ruslar	1 135 (4,3 %)	1 015 (3,36 %)
Abazinlər	109 (0,4 %)	46 (0,15 %)
tatarlar	43 (0,2 %)	29 (0,10 %)
ermənilər	26 (0,1 %)	27 (0,09 %)
ukraynalılar	41 (0,2 %)	21 (0,07 %)
balkarlar	16 (0,1 %)	16 (0,05 %)
noqaylar	12 (<0,1 %)	15 (0,05 %)
milliyyətini bildirməyənlər	237 (0,9 %)	138 (0,46 %)

İstinadlar

1. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar
2. Карачаево-Черкесская Республика. Общая площадь земель муниципального образования
3. Сборник «Промышленность Ставропольского края в архивных документах (1945—1991 гг.)
4. "Об изменениях в административно-территориальном делении Ставропольского края". 2014-08-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-12-26. (#parameter_ignored_suggest)
5. Стратегия пространственного развития Российской Федерации на период до 2025 года (проект)
6. Данные Всероссийской переписи населения 2002 года: таблица 02c. М.: Федеральная служба государственной статистики, 2004. (2002zip, см. прим.)
7. . 2017-12-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-31.

Mənbə

• Официальный сайт Карачаево-Черкесской Республики
• Административно-территориальное деление КЧР