Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Qafqaz xaçlıcası (lat. Pelodytes caucasicus) — Suda-quruda yaşayanların cinsinə aid qurbağa növü.
| Qafqaz xaçlıcası | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: yoxdur{{Pelodytes}}, taksonun sistematikasını təsvir etməlidir . ???: Qafqaz xaçlıcası | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təsviri
Kiçik ölçülü qurbağa olaraq 60 mm uzunluğa malikdir. Bel nahiyəsində xaç şəkli vardır. Bəzən isə bel nahiyyəsi qırmızı xallar olur. Aşağı nahiyyəsi isə ağ rəngdə olur. Rəngi açıqdan tünd qəhvəyiyə qədər müxtəlif çalarda olur.
Yayıldığı ərazilər
Qafqaz xaçlıcası əsasən Rusiyanın Krasnodar vilayətində və Stavropol vilayətinin cənub-qərb hissələrində və Gürcüstan cənub-şərqində yayılmışdır. Azərbaycanda isə əsasən Zaqatala və Balakən rayonlarında və hənim ərazilərə yaxın bölgələrdə rast gəlmək olar. Türkiyə ərazisində isə Rize dağlarının yamaclarında rast gəlmək olar.
Həyat tərzi
Qafqaz xaçlıcası əsasən insan ayağı dəyməyən meşələrdə rast gəlinir. Ümumilikdə isə onlara və qarışııq meşələrdə, hündürlüyü 2300 metr yüksəkliyə malik ərazilədrdə belə görmək olar. Əsas yaşayış yeri isə sıx və ya otluq ərazilərdir. Bu yaşayanlar digər həmcinslərinə nisbətən insanların yaşayış yerlərindən uzaqlaşırlar. Oturaq nnövdürlər və gecə, toranlıqda fəal olurlar. Gün çıxdıqdan sonra daşların, qurumuş budaqların, ağac köklərinin altında, yuvalarda və s. gizlənir. İstisna olaraq yağışlı, tutqun havada gündüz vaxtları rast gəlinir. Kürünü axar suların kənarlarında qoyur. Çoxalma vaxtı mart ayından sentyabr ayına qədər davam edir. Dişilər suyun dibinə 100 - 750 kürü qoya bilirlər. Metamorfoz 75 - 80 gün çəkir və adətən gələn mövsümdə qurtarır. Əsasən onurğasızlarla qidalanır. Çömçəquyruqların əsas düşmənləri suilanları balıqlar, tritonlar və başqa amfibilərin sürfələri yeyirlər. Orta ömür müddəti 6 il sürür. Cinsi yetkinliyə 2 yaşında çatırlar.
Sayı
Azərbaycanda sayı haqqında məlumat yoxdur. Başqa ölkələrdə optimal şəraitdə çay kənarı boyunca 1 km-ə 10 - 12 yaşlı fərd düşür.
Qorunması
Sayları getdikcə azalmaqdadır. Səbəb isə avtomobil yollarında ölməsi və insanlar tərəfindən məhv edilmələri, sel, su mənbələrinin qurudularaq əkin və ya yayaşış yerlərinin tikilməsidir. Azərbaycanda xüsusi statusa malikdir və Zaqatala Dövlət Təbiət Qoruğunda mühafizə olunur.
Ədəbiyyat
- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III cild, Onurğalılar. Bakı: Elm, 2004, s. 173 - 174;
- Ананьева Н.Б., Боркин Л.Я., Даревский И.С., Орлов Н.Л.. Земноводные и пресмыкающиеся. Энциклопедия природы России. М.: ABF, 1998, с. 66 – 69.
- Ганиев Ф.Р., Гасымова Г.Х. Некоторые данные о кавказской крестовке - Pelodytes caucasicus boulenger, 1896 (Amphibia, Anura, Pelodytidae) в пределах Азербайджана. AMEA Zoologiya İnstitutunun əsərləri, cild 30, № 2, 2012, səh. 122 - 125.
Xarici keçidlər
- AMEA. Zoologiya İnstitutu. Suda-quruda yaşayanlar 2015-05-08 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2005.
- Кузьмин С. Л. Земноводные бывшего СССР. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2012. — 2-е изд. — С. 126. — 370 с. —
- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III cild, Onurğalılar. Bakı: Elm, 2004, s. 173 - 174;
- Ананьева Н.Б., Боркин Л.Я., Даревский И.С., Орлов Н.Л.. Земноводные и пресмыкающиеся. Энциклопедия природы России. М.: ABF, 1998, с. 66 – 69.
- Ганиев Ф.Р., Гасымова Г.Х. Некоторые данные о кавказской крестовке - Pelodytes caucasicus boulenger, 1896 (Amphibia, Anura, Pelodytidae) в пределах Азербайджана. AMEA Zoologiya İnstitutunun əsərləri, cild 30, № 2, 2012, səh. 122 - 125.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Qafqaz xaclicasi lat Pelodytes caucasicus Suda quruda yasayanlarin cinsine aid qurbaga novu Qafqaz xaclicasiElmi tesnifatXETA taksonomik sablon yoxdur Pelodytes taksonun sistematikasini tesvir etmelidir Qafqaz xaclicasiBeynelxalq elmi adiPelodytes caucasicus Boulenger 1896Sekil axtarisiITIS 664733NCBI 191476EOL 331440TesviriKicik olculu qurbaga olaraq 60 mm uzunluga malikdir Bel nahiyesinde xac sekli vardir Bezen ise bel nahiyyesi qirmizi xallar olur Asagi nahiyyesi ise ag rengde olur Rengi aciqdan tund qehveyiye qeder muxtelif calarda olur Yayildigi erazilerQafqaz xaclicasi esasen Rusiyanin Krasnodar vilayetinde ve Stavropol vilayetinin cenub qerb hisselerinde ve Gurcustan cenub serqinde yayilmisdir Azerbaycanda ise esasen Zaqatala ve Balaken rayonlarinda ve henim erazilere yaxin bolgelerde rast gelmek olar Turkiye erazisinde ise Rize daglarinin yamaclarinda rast gelmek olar Heyat terziQafqaz xaclicasi esasen insan ayagi deymeyen meselerde rast gelinir Umumilikde ise onlara ve qarisiiq meselerde hundurluyu 2300 metr yuksekliye malik eraziledrde bele gormek olar Esas yasayis yeri ise six ve ya otluq erazilerdir Bu yasayanlar diger hemcinslerine nisbeten insanlarin yasayis yerlerinden uzaqlasirlar Oturaq nnovdurler ve gece toranliqda feal olurlar Gun cixdiqdan sonra daslarin qurumus budaqlarin agac koklerinin altinda yuvalarda ve s gizlenir Istisna olaraq yagisli tutqun havada gunduz vaxtlari rast gelinir Kurunu axar sularin kenarlarinda qoyur Coxalma vaxti mart ayindan sentyabr ayina qeder davam edir Disiler suyun dibine 100 750 kuru qoya bilirler Metamorfoz 75 80 gun cekir ve adeten gelen movsumde qurtarir Esasen onurgasizlarla qidalanir Comcequyruqlarin esas dusmenleri suilanlari baliqlar tritonlar ve basqa amfibilerin surfeleri yeyirler Orta omur muddeti 6 il surur Cinsi yetkinliye 2 yasinda catirlar SayiAzerbaycanda sayi haqqinda melumat yoxdur Basqa olkelerde optimal seraitde cay kenari boyunca 1 km e 10 12 yasli ferd dusur QorunmasiSaylari getdikce azalmaqdadir Sebeb ise avtomobil yollarinda olmesi ve insanlar terefinden mehv edilmeleri sel su menbelerinin qurudularaq ekin ve ya yayasis yerlerinin tikilmesidir Azerbaycanda xususi statusa malikdir ve Zaqatala Dovlet Tebiet Qorugunda muhafize olunur EdebiyyatAzerbaycanin heyvanlar alemi III cild Onurgalilar Baki Elm 2004 s 173 174 Ananeva N B Borkin L Ya Darevskij I S Orlov N L Zemnovodnye i presmykayushiesya Enciklopediya prirody Rossii M ABF 1998 s 66 69 Ganiev F R Gasymova G H Nekotorye dannye o kavkazskoj krestovke Pelodytes caucasicus boulenger 1896 Amphibia Anura Pelodytidae v predelah Azerbajdzhana AMEA Zoologiya Institutunun eserleri cild 30 2 2012 seh 122 125 Xarici kecidlerAMEA Zoologiya Institutu Suda quruda yasayanlar 2015 05 08 at the Wayback MachineHemcinin baxQafqaz quru qurbagasi Karelin tritonu Adi triton Suriya sarimsaqiyli qurbagasiIstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2005 Kuzmin S L Zemnovodnye byvshego SSSR M Tovarishestvo nauchnyh izdanij KMK 2012 2 e izd S 126 370 s ISBN 978 5 87317 871 1 Azerbaycanin heyvanlar alemi III cild Onurgalilar Baki Elm 2004 s 173 174 Ananeva N B Borkin L Ya Darevskij I S Orlov N L Zemnovodnye i presmykayushiesya Enciklopediya prirody Rossii M ABF 1998 s 66 69 Ganiev F R Gasymova G H Nekotorye dannye o kavkazskoj krestovke Pelodytes caucasicus boulenger 1896 Amphibia Anura Pelodytidae v predelah Azerbajdzhana AMEA Zoologiya Institutunun eserleri cild 30 2 2012 seh 122 125