Qırmızı yerdəyişmə — elektromaqnit şüalanmanın tezliyinin azalması, Dopler effektinin təzahür formalarından biri. Spektrin görünən hissəsindəki xətlərin spektrin qırmızı ucuna doğru sürüşməsi. Başqa tezlikli, məsələn radiotezlikli şüalanmalarda da müşahidə olunur.
Qırmızı yerdəyişmə termini kosmoloji qırmızı yerdəyişmə və qravitasiya qırmızı yerdəyişməsi mənasında işlədilir.
Kosmoloji qırmızı yerdəyişmə bizdən çox uzaq olan mənbələrin (qalaktikalar, kvazarlar və s.) şüalanma tezliyinin azalmasıdır. İlk dəfə 1914-cü ildə müşahidə edilmişdir. Qırmızı yerdəyişmə bir neçə qalaktika istisna olmaqla (bunlarda şüalanmanın tezliyi artır, mavi və ya bənovşəyi yerdəyişmə baş verir) bütün qalaktikalarda müşahidə olunur və onun qiyməti bütün tezliklər üçün qalaktikanın müşahidə edildiyi istiqamətdən asılı deyil. Qırmızı yerdəyişmə spektr xəttinin tezliyinin nisbi dəyişməsi (z) ilə xarakterizə olunur və qalaktikaya qədər məsafə ilə düz mütənasibidir:
Burada, r – qalaktikaya qədər məsafə, c – işıq sürəti, H – Habbl sabitidir (kainatın genişlənmə sürətini xarakterizə edir, ilk yaxınlaşmada istiqamətdən asılı deyil). Qalaktikanın spektrindəki qırmızı yerdəyişməni ölçərək Habbl qanununa əsasən həmin qalaktikaya qədər məsafəni təyin etmək olur.
Qravitasiya qırmızı yerdəyişməsi qravitasiya sahəsində yayılan şüalanmanın tezliyinin azalmasıdır. Şüalanma cazibə qüvvələrinə aks istiqamətdə yayıldıqda (zamanın gedişi yavaşlayır) onun tezliyi azalır, cazibə qüvvələri istiqamətində yayıldıqda (zamanın gedişi sürətlənir) isə artır. Qravitasiya qırmızı yerdəyişməsini ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə əsasən 1911-ci ildə Albert Eynşteyn irəli sürmüşdür (Eynşteyn effekti). Qravitasiya qırmızı yerdəyişməsi Günəşin, sonra isə başqa ulduzların (məs., ağ cırtdanların) şüalanmasında müşahidə edilmişdir. Bəzi hallarda (məs., qravitasiya kollapsında) hər iki qırmızı yerdəyişmə yekun effekt şəklində müşahidə oluna bilir.
İstinad siyahısı
See Feynman, Leighton and Sands (1989) or any introductory undergraduate (and many high school) physics textbooks. See Taylor (1992) for a relativistic discussion.
See Binney and Merrifeld (1998), Carroll and Ostlie (1996), Kutner (2003) for applications in astronomy.
VikianbardaQırmızı yerdəyişmə ilə əlaqəli mediafayllar var.
Avqust 03, 2021
qırmızı, yerdəyişmə, elektromaqnit, şüalanmanın, tezliyinin, azalması, dopler, effektinin, təzahür, formalarından, biri, spektrin, görünən, hissəsindəki, xətlərin, spektrin, qırmızı, ucuna, doğru, sürüşməsi, başqa, tezlikli, məsələn, radiotezlikli, şüalanmalar. Qirmizi yerdeyisme elektromaqnit sualanmanin tezliyinin azalmasi Dopler effektinin tezahur formalarindan biri 1 Spektrin gorunen hissesindeki xetlerin spektrin qirmizi ucuna dogru surusmesi 2 Basqa tezlikli meselen radiotezlikli sualanmalarda da musahide olunur Qirmizi yerdeyisme termini kosmoloji qirmizi yerdeyisme ve qravitasiya qirmizi yerdeyismesi menasinda isledilir Kosmoloji qirmizi yerdeyisme bizden cox uzaq olan menbelerin qalaktikalar kvazarlar ve s sualanma tezliyinin azalmasidir Ilk defe 1914 cu ilde musahide edilmisdir Qirmizi yerdeyisme bir nece qalaktika istisna olmaqla bunlarda sualanmanin tezliyi artir mavi ve ya benovseyi yerdeyisme bas verir butun qalaktikalarda musahide olunur ve onun qiymeti butun tezlikler ucun qalaktikanin musahide edildiyi istiqametden asili deyil Qirmizi yerdeyisme spektr xettinin tezliyinin nisbi deyismesi z ile xarakterize olunur ve qalaktikaya qeder mesafe ile duz mutenasibidir Dz Dl l Hr c Habbl qanunu Burada r qalaktikaya qeder mesafe c isiq sureti H Habbl sabitidir kainatin genislenme suretini xarakterize edir ilk yaxinlasmada istiqametden asili deyil Qalaktikanin spektrindeki qirmizi yerdeyismeni olcerek Habbl qanununa esasen hemin qalaktikaya qeder mesafeni teyin etmek olur Qravitasiya qirmizi yerdeyismesi qravitasiya sahesinde yayilan sualanmanin tezliyinin azalmasidir Sualanma cazibe quvvelerine aks istiqametde yayildiqda zamanin gedisi yavaslayir onun tezliyi azalir cazibe quvveleri istiqametinde yayildiqda zamanin gedisi suretlenir ise artir Qravitasiya qirmizi yerdeyismesini umumi nisbilik nezeriyyesine esasen 1911 ci ilde Albert Eynsteyn ireli surmusdur Eynsteyn effekti Qravitasiya qirmizi yerdeyismesi Gunesin sonra ise basqa ulduzlarin mes ag cirtdanlarin sualanmasinda musahide edilmisdir Bezi hallarda mes qravitasiya kollapsinda her iki qirmizi yerdeyisme yekun effekt seklinde musahide oluna bilir Istinad siyahisi Redakte See Feynman Leighton and Sands 1989 or any introductory undergraduate and many high school physics textbooks See Taylor 1992 for a relativistic discussion See Binney and Merrifeld 1998 Carroll and Ostlie 1996 Kutner 2003 for applications in astronomy Vikianbarda Qirmizi yerdeyisme ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Qirmizi yerdeyisme amp oldid 5501560, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
