Paris sazişi (2015)

Paris sazişi — BMT-nin İqlim Dəyişmələri haqqında Çərçivə Konvensiyasına əsasən 2020-ci ildən atmosferdəki karbon dioksidin azaldılmasına dair tədbirləri tənzimləyən bir razılaşma. Razılaşma, Paris İqlim Konfransı zamanı Kioto protokolunun əvəzinə hazırlanmış və 12 dekabr 2015-ci ildə konsensusla qəbul edilmiş və 22 aprel 2016-cı ildə imzalanmışdır. Konfransın aparıcısı, Fransa Xarici İşlər Naziri Loran Fabius, bu "iddialı və balanslı" planın qlobal istiləşmənin yavaşlaması yolunda "tarixi bir dönüş nöqtəsi" olduğunu söylədi.

Paris sazişi
İmzalanma tarixi	12 dekabr 2015
İmzalanma yeri	Paris Nyu-York
Tərəflər	Çin, Rusiya, Hindistan, Yaponiya, Tunis, Almaniya, Kanada, Cənubi Koreya, Fransa, İran, Türkiyə, Çexiya, Andorra, Avstraliya
Dilləri	ingiliscə, ərəbcə, ispanca, çincə, rusca, fransızca
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Razılaşmanın məqsədi (2-ci maddəyə görə) Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi Çərçivə Konvensiyasının “tətbiqini artırmaq”, xüsusən qlobal orta temperatur artımını 2 °C-dən “çox aşağıda” saxlamaq və məhdudlaşdırmaq üçün “səy göstərmək” temperatur 1,5 °C-yə yüksəlir.

Razılığa gələn tərəflər СО₂ emissiyalarının zirvəsinə “ən qısa müddətdə” çatmalı olduqlarını elan etdilər.

İştirakçı ölkələr elan olunmuş ümumi hədəfə çatmaq üçün verdikləri töhfələri fərdi qaydada müəyyənləşdirir və hər beş ildən bir yenidən nəzərdən keçirirlər. Saziş, hazırda təklif olunan milli töhfələrin qeyri-adekvatlığına və yenidən işləndikcə “həvəs” və “irəliləməyə” istinad edilir. İstər milli hədəflərin elan edilməsi ilə əlaqədar, istərsə də onlara çatmaq öhdəliyini təmin etmək üçün heç bir icra mexanizmi nəzərdə tutulmayıb.

2 °C və 1,5 °C istiləşmə sərhədlərinin mümkünlüyü

Müasir elmi konsepsiyalara görə, müəyyən bir istiləşmə həddi və onu aşmamaq ehtimalı ilə birlikdə mövcud emissiya büdcəsinin ölçüsünü, yəni gələcək ümumi СО₂ emissiyalarını təyin edir. İqlim modelləşdirməsi göstərir ki, XXI əsrdə 2 °C ehtimalının ən azı 50% -i əldə edilə bilmək ərəfəsindədir və 1.5 °C-lik ehtimalın 80%-i üçün emissiya büdcəsi sıfırdır .

Pəhriz vərdişlərinin dəyişdirilməsi (bitki ilə zəngin bir pəhrizə keçmək; kalori istehlakının optimal səviyyəyə endirilməsi), qida tullantılarının 50% azaldılması, habelə kənd təsərrüfatı təcrübələrinin modernləşdirilməsi (məhsuldarlığın 50% artırılması, qida istehsalının karbon izinin azaldılması) )% 67 şansla 2100-cü ilə qədər 2 °C-lik bir temperatur artımının qarşısını almaq (2050-ci ilə qədər bütün qeyri-ərzaq emissiyalarının sıfıra endiyini düşünmək).

İstinadlar

1. Sutter, John D.; Berlinger, Joshua (December 12, 2015). "Final draft of climate deal formally accepted in Paris". CNN. Cable News Network, Turner Broadcasting System, Inc. İstifadə tarixi: December 12, 2015.
2. "Paris climate talks: France releases 'ambitious, balanced' draft agreement at COP21". ABC Australia. 12 December 2015.
3. "175 стран подписали Парижское соглашение по климату". ТАСС. İstifadə tarixi: 2016-04-22.
4. Doyle, Allister; Lewis, Barbara (12 December 2015). "World seals landmark climate accord, marking turn from fossil fuels". Reuters. Thomson Reuters. İstifadə tarixi: 12 December 2015.
5. Meinshausen, M. et al. Greenhouse gas emission targets for limiting global warming to 2 °C. Nature 458, 1158—1162 (2009)
6. Carbon Tracker & The Grantham Research Instit — Unburnable Carbon 2013, p.11 (PDF)
7. Michael A. Clark, Nina G. G. Domingo, Kimberly Colgan, Sumil K. Thakrar, David Tilman (2020-11-06). Global food system emissions could preclude achieving the 1.5° and 2°C climate change targets. 370 (Science). 705–708.
8. Meinshausen, M. et al. Greenhouse gas emission targets for limiting global warming to 2 °C. Nature 458, 1158—1162 (2009)