Nyabinqi (ing. Nyabinghi) — Ruanda, Uqanda və Tanzaniya mədəniyyətində rəqib kişilərə qarşı vuruşan və döyüşən ruhani kraliça. O, həm də müqavimət və güc simvoludur. Onun ətrafında dinlər və ya "ruh sahiblik kultları" formalaşmışdır.
XX əsrdə "Nyabinqi" adı Yamaykadakı Rastafari icmasının üzvləri tərəfindən mənimsənilmiş və onların toplaşmalarına, daha sonra isə dini ayinlərdə istifadə edilən xüsusi nağara çalğı tərzinə aid edilmişdir.
Mənşəyi
| ]Nyabinqi, mənsub əfsanəvi bir qadın idi. Onun adı "bolluq anası" və ya "çox şeyə sahib olan" mənasını verir. Antropoloq (ing. Jim Freedman) araşdırmalarına görə, Nyabinqinin doğum tarixi 1750-1800-cü illərə təsadüf edir.
Din
| ]Nyabinqinin ruhu və ya ilahiliyi ətrafında ibadət ilk dəfə 1800-cü illərdə Ruandada başlamışdır. O, gündəlik həyatda güclü təsirə malik bir ruh hesab edilirdi. Din, Nyabinqi ruhu ilə ünsiyyət quran vasitəçilər (mediumlar) vasitəsilə icra edilirdi. Onun ruhunu sakitləşdirmək üçün inanclılar vasitəçiyə qurbanlar təqdim edirdilər. Bununla yanaşı, rəsmi lider və ya vasitəçi olmayan adi insanlar da Nyabinqi tərəfindən "sahiblənilə" bilərdilər. Bu inanc xüsusilə Uqandanın cənub bölgələrində və Ruandanın şimalında, tarixi ərazilərində güclü təsirə malik olmuşdur.
Muhumusa
| ]Nyabinqi ruhunun XIX və XX əsrin əvvəllərində Muhumusa adlı bir Ruanda/Uqanda qadınını "sahibləndiyi" iddia edilirdi. Muhumusa, Ruandanın adlı hökmdarına qarşı kampaniya aparan məşhur bir Nyabinqi vasitəçisi idi. O, həmçinin Şərqi Afrikada Avropa müstəmləkə hakimiyyətinə qarşı üsyanlara rəhbərlik etmiş və daha sonrakı antikolonial hərəkatlara ilham vermişdir. 1913-cü ildə həbs edilsə də, Nyabinqi ruhunun insanları "sahiblənməsi" halları Şərqi Afrikada (əsasən qadınlar arasında) davam etmişdir.
Ratasfariyə təsiri
| ]
"Nyabinqi" termini Yamaykaya ilk dəfə 1934-cü ildə italyan jurnalist yazdığı bir məqalə vasitəsilə tanınması ehtimal edilir. Filosun məqaləsi əvvəlcə İtaliyada, sonra isə 1935-ci ildə qəzetində yayımlanmışdır.O, Cənubi Afrikada "Nya-Binghi" adlı gizli bir cəmiyyətin mövcud olduğunu və onların "Bütün ağ fermerlərə ölüm!" şüarını yaydıqlarını iddia etmişdir.Filosun yazdıqlarına görə, 1930-cu ildə Moskvada (Sovet İttifaqının paytaxtı) keçirilmiş gizli toplantıda Efiopiya imperatoru Hayle Selassiyə bu ordenin rəhbərliyi həvalə olunmuşdu. Bu məqalə Avropa müstəmləkəçilərinin antikolonial hərəkatlara qarşı mübarizəsinə dəstək məqsədilə yazılmış təbliğat materialı idi.
Yamaykada bu məqalə Rastafari dininin ilk ardıcıllarına təsir göstərmişdir. Onlar Hayle Selassiyə ibadət edir və onu müqəddəs bir şəxsiyyət hesab edirdilər. Nəticədə, "Nyabinghi" termini Rastafarilərin dini toplantılarını təsvir etmək üçün işlədilməyə başlanmışdır.
1950-ci illərə gəldikdə isə müxtəlif Rastafari nağaraçalanları xüsusi bir dini musiqi üslubu inkişaf etdirdilər və buna "Nyabinqi nağara çalğısı" adını verdilər. Bu üslub, Burru nağara çalğısı və Kumina ilə kimi Afrika-Yamayka dini musiqilərindən təsirlənmişdi. Bundan başqa, "Nyabinqi" adı Rastafari hərəkatının ən qədim qollarından birinə – Nyabinqi Evi adlı icmaya aid edilməyə başladı.
Rastafari qadınları arasında Kraliça Nyabinqi və İmperatriça , qadınların haqlarını müdafiə etmək və zülmə qarşı çıxmaq simvolu hesab edilir.
İstinadlar
| ]- Pauwels, Marcel. "Le Culte de Nyabingi (Ruanda)". Anthropos. 45. 1951: 337–357.
- Freedman, Jim. Nyabingi: The Social History of an African Divinity. Tervuren, Belgique: Muse royal de l'Afrique centrale. 1984.
- Kinande Dictionary, pg.218
- "Jamaica". Suppressed Histories. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2016.
- Des Forges, Alison. Defeat is the Only Bad News: Rwanda Under Musinga, 1896-1931. The University of Wisconsin Press. 2011.
- Edmonds, 2012. səh. 59
- Edmonds, 2012. səh. 109
Mənbə
| ]- Edmonds, Ennis B. Rastafari: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press. 2012. ISBN .
- Fernández Olmos, Margarite; Paravisini-Gebert, Lizabeth. Creole Religions of the Caribbean: An Introduction from Vodou and Santería to Obeah and Espiritismo (second). New York and London: New York University Press. 2011. ISBN .
Ədəbiyyat
| ]- Hopkins, Elizabeth. "The Nyabingi Cult of Southwestern Uganda." Protest and Power in Black Africa. Ed. Robert I. Rotberg and Ali A. Mazrui. New York: Oxford University Press, 1970. 258–336.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Nyabinqi ing Nyabinghi Ruanda Uqanda ve Tanzaniya medeniyyetinde reqib kisilere qarsi vurusan ve doyusen ruhani kralica O hem de muqavimet ve guc simvoludur Onun etrafinda dinler ve ya ruh sahiblik kultlari formalasmisdir XX esrde Nyabinqi adi Yamaykadaki Rastafari icmasinin uzvleri terefinden menimsenilmis ve onlarin toplasmalarina daha sonra ise dini ayinlerde istifade edilen xususi nagara calgi terzine aid edilmisdir Menseyi span Nyabinqi mensub efsanevi bir qadin idi Onun adi bolluq anasi ve ya cox seye sahib olan menasini verir Antropoloq ing Jim Freedman arasdirmalarina gore Nyabinqinin dogum tarixi 1750 1800 cu illere tesaduf edir Din span Nyabinqinin ruhu ve ya ilahiliyi etrafinda ibadet ilk defe 1800 cu illerde Ruandada baslamisdir O gundelik heyatda guclu tesire malik bir ruh hesab edilirdi Din Nyabinqi ruhu ile unsiyyet quran vasiteciler mediumlar vasitesile icra edilirdi Onun ruhunu sakitlesdirmek ucun inanclilar vasiteciye qurbanlar teqdim edirdiler Bununla yanasi resmi lider ve ya vasiteci olmayan adi insanlar da Nyabinqi terefinden sahiblenile bilerdiler Bu inanc xususile Uqandanin cenub bolgelerinde ve Ruandanin simalinda tarixi erazilerinde guclu tesire malik olmusdur Muhumusa span Nyabinqi ruhunun XIX ve XX esrin evvellerinde Muhumusa adli bir Ruanda Uqanda qadinini sahiblendiyi iddia edilirdi Muhumusa Ruandanin adli hokmdarina qarsi kampaniya aparan meshur bir Nyabinqi vasitecisi idi O hemcinin Serqi Afrikada Avropa mustemleke hakimiyyetine qarsi usyanlara rehberlik etmis ve daha sonraki antikolonial herekatlara ilham vermisdir 1913 cu ilde hebs edilse de Nyabinqi ruhunun insanlari sahiblenmesi hallari Serqi Afrikada esasen qadinlar arasinda davam etmisdir Ratasfariye tesiri span Nyabinqi nagarasi Nyabinqi termini Yamaykaya ilk defe 1934 cu ilde italyan jurnalist yazdigi bir meqale vasitesile taninmasi ehtimal edilir Filosun meqalesi evvelce Italiyada sonra ise 1935 ci ilde qezetinde yayimlanmisdir O Cenubi Afrikada Nya Binghi adli gizli bir cemiyyetin movcud oldugunu ve onlarin Butun ag fermerlere olum suarini yaydiqlarini iddia etmisdir Filosun yazdiqlarina gore 1930 cu ilde Moskvada Sovet Ittifaqinin paytaxti kecirilmis gizli toplantida Efiopiya imperatoru Hayle Selassiye bu ordenin rehberliyi hevale olunmusdu Bu meqale Avropa mustemlekecilerinin antikolonial herekatlara qarsi mubarizesine destek meqsedile yazilmis tebligat materiali idi Yamaykada bu meqale Rastafari dininin ilk ardicillarina tesir gostermisdir Onlar Hayle Selassiye ibadet edir ve onu muqeddes bir sexsiyyet hesab edirdiler Neticede Nyabinghi termini Rastafarilerin dini toplantilarini tesvir etmek ucun isledilmeye baslanmisdir 1950 ci illere geldikde ise muxtelif Rastafari nagaracalanlari xususi bir dini musiqi uslubu inkisaf etdirdiler ve buna Nyabinqi nagara calgisi adini verdiler Bu uslub Burru nagara calgisi ve Kumina ile kimi Afrika Yamayka dini musiqilerinden tesirlenmisdi Bundan basqa Nyabinqi adi Rastafari herekatinin en qedim qollarindan birine Nyabinqi Evi adli icmaya aid edilmeye basladi Rastafari qadinlari arasinda Kralica Nyabinqi ve Imperatrica qadinlarin haqlarini mudafie etmek ve zulme qarsi cixmaq simvolu hesab edilir Istinadlar span Pauwels Marcel Le Culte de Nyabingi Ruanda Anthropos 45 1951 337 357 Freedman Jim Nyabingi The Social History of an African Divinity Tervuren Belgique Muse royal de l Afrique centrale 1984 Kinande Dictionary pg 218 Jamaica Suppressed Histories Istifade tarixi 8 yanvar 2016 Des Forges Alison Defeat is the Only Bad News Rwanda Under Musinga 1896 1931 The University of Wisconsin Press 2011 Edmonds 2012 seh 59 Edmonds 2012 seh 109 Menbe span Edmonds Ennis B Rastafari A Very Short Introduction Oxford Oxford University Press 2012 ISBN 978 0199584529 Fernandez Olmos Margarite Paravisini Gebert Lizabeth Creole Religions of the Caribbean An Introduction from Vodou and Santeria to Obeah and Espiritismo second New York and London New York University Press 2011 ISBN 978 0 8147 6228 8 Edebiyyat span Hopkins Elizabeth The Nyabingi Cult of Southwestern Uganda Protest and Power in Black Africa Ed Robert I Rotberg and Ali A Mazrui New York Oxford University Press 1970 258 336 Kateqoriya Yamayka musiqisi