Qanadları açıq halda 70-94 mm-dir. Bədəninin üzəri qara, yanlardan isə iki cərgə qırmızı ləkə keçir. Qanadları ağ, bəzən isə krem rəngində olub, zirvədə şəffafdır. Onların xarici kənarı boyu ağ ləkəli, enli boz zolaq keçir. Üst qanadlar üzərində 5 qara ləkə, alt qanadlar üzərində isə qara haşiyəli 5 qırmızı ləkə vardır. Qırmızı və qara ləkələrin yeri çox dəyişkəndir. Alt qanadlar dairəvidir. Yenicə pupdan çıxmış kəpənəklərdə qanadlar əvvəlcə sarımtıl olur. Bədən nəzərəçarpacaq dərəcədə tüklüdür. Bığcıqları qara toppuzludur.
Daşlı və müxtəlif otlu alp yamacları, yüksək dağlıq otlaqları – yaylaqlar.
Sayı
Olduqca azsaylı növdür.
Ekologiyası
Kəpənəklər avqustda uçuşur, bu vaxtda da yumurta qoyulur. TırtıllarCorydalis cinsindən olan bitkilərin yarpaqları ilə avqust – sentyabrda qidalanır, sonradan qışlamaya gedib, gələn ilin may – iyun aylarında inkişafını başa vurur. Puplaşma daşların altında, qaya çatlarında və s. sığınacaqlarda olur. İldə bir nəsil verir. Kəpənəklər və tırtıllar cücüyeyən quşlar və sürünənlər üçün yeməli deyil.
Sayının dəyişilmə səbəbləri
Kəpənəklərin tutulması, yüksək dağ otlaqlarında, yaylaqlarda davarın otarılması kəpənəkləri yemdən – nektarlı otlardan məhrum edir.
Zəruri qorunma tədbirləri
Kəpənəklərin tutulmasını qadağan etmək, heyvan otarılmayan sahələr təşkil etmək lazımdır
Məhdudlaşdırıcı amillər
Növün yayıldığı təbii biotopların məhv edilməsi. Bu biotopların mal-qara tapdağına, şumlanaraq əkin sahələrinə çevrilməsi, ot örtüyünün müntəzəm olaraq biçilməsi. Kəpənəklərin yaşadığı ərazilərin insanların yaşayış məskənlərinə çevrilməsi. Bu növ zəif miqrasiya qabiliyyətinə malik olduğundan onun bu və ya digər yaşayış yerlərində yox olması çox zaman geri dönməz bir prosesə çevrilir. Bəzi alimlərin fikrincə Avropanın düzən ərazilərində apollonun yox olması qlobal istiləşmə ilə də əlaqədardır. Son zamanlar müşahidə edilən isti qış fəsilləri apollonuntırtıllarının vaxtından əvvəl qışlamadan çıxmasına səbəb olur. Bu isə onların zəifləməsinə və məhvinə gətirib çıxarır. Apollonun həvəskar kolleksiyaçılar tərəfindən kütləvi surətdə tutulması da onun populyasiyasına mənfi təsir göstərir.
Weiss, J.C., 1999. The Parnassiinae of the World. Part 3. Hillside Books, Canterbury, UK, p. 137-236..
Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, Bakı, II cild, 2013
Avqust 11, 2021
nordman, apollonu, parnassius, nordmanni, yelkənqanadlılar, fəsiləsinin, parnassius, cinsinə, kəpənək, növü, qafqazın, yüksək, dağ, endemikidir, parnassius, nordmannielmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölm. Nordman apollonu lat Parnassius nordmanni yelkenqanadlilar 1 fesilesinin parnassius cinsine aid kepenek novu Qafqazin yuksek dag endemikidir Nordman apollonuParnassius nordmanniElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip BugumayaqlilarSinif HeseratlarDeste PulcuqluqanadlilarYarimdeste DitrysiaFesileustu Gunduz kepenekleriFesile YelkenqanadlilarCins ParnassiusNov Nordman apollonuElmi adiParnassius nordmanni Linn 1758Muhafize statusuSon hedde catmislarCritically Endangered IUCN 3 1 Critically Endangered 122552788VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiNCBI 212383EOL 131937 Mundericat 1 Qisa tesviri 2 Yayildigi yer 3 Yasadigi yer 4 Sayi 5 Ekologiyasi 6 Sayinin deyisilme sebebleri 7 Zeruri qorunma tedbirleri 8 Mehdudlasdirici amiller 9 Edebiyyat 10 Hemcinin bax 11 IstinadlarQisa tesviri RedakteQanadlari aciq halda 70 94 mm dir Bedeninin uzeri qara yanlardan ise iki cerge qirmizi leke kecir Qanadlari ag bezen ise krem renginde olub zirvede seffafdir Onlarin xarici kenari boyu ag lekeli enli boz zolaq kecir Ust qanadlar uzerinde 5 qara leke alt qanadlar uzerinde ise qara hasiyeli 5 qirmizi leke vardir Qirmizi ve qara lekelerin yeri cox deyiskendir Alt qanadlar dairevidir Yenice pupdan cixmis kepeneklerde qanadlar evvelce sarimtil olur Beden nezerecarpacaq derecede tukludur Bigciqlari qara toppuzludur 2 Yayildigi yer RedakteBoyuk Qafqazin alp yukseklikleri Sahdag massivi Bazarduzu Babadag Quton deniz seviyyesinden 3000 m ve daha yuxari Cenubi ve Orta Avropa kecmis SSRI nin Avropa hissesinin cenubu Qafqaz Orta Asiya Qazaxistan Qerbi Cenubu ve Serqi Sibir Azerbaycanda Kicik ve Boyuk Qafqazin dag ve dageteyinde Goygol Dereleyez Zengezur dag silsilesinin cenub yamaclarinda Esgeran rayonunun Topxana mesesinin kenarlarinda ve Zaqatala Dovlet Qorugunun subalp zonasinda rast gelinir 3 Yasadigi yer RedakteDasli ve muxtelif otlu alp yamaclari yuksek dagliq otlaqlari yaylaqlar Sayi RedakteOlduqca azsayli novdur Ekologiyasi RedakteKepenekler avqustda ucusur bu vaxtda da yumurta qoyulur Tirtillar Corydalis cinsinden olan bitkilerin yarpaqlari ile avqust sentyabrda qidalanir sonradan qislamaya gedib gelen ilin may iyun aylarinda inkisafini basa vurur Puplasma daslarin altinda qaya catlarinda ve s siginacaqlarda olur Ilde bir nesil verir Kepenekler ve tirtillar cucuyeyen quslar ve surunenler ucun yemeli deyil Sayinin deyisilme sebebleri RedakteKepeneklerin tutulmasi yuksek dag otlaqlarinda yaylaqlarda davarin otarilmasi kepenekleri yemden nektarli otlardan mehrum edir Zeruri qorunma tedbirleri RedakteKepeneklerin tutulmasini qadagan etmek heyvan otarilmayan saheler teskil etmek lazimdir 4 Mehdudlasdirici amiller RedakteNovun yayildigi tebii biotoplarin mehv edilmesi Bu biotoplarin mal qara tapdagina sumlanaraq ekin sahelerine cevrilmesi ot ortuyunun muntezem olaraq bicilmesi Kepeneklerin yasadigi erazilerin insanlarin yasayis meskenlerine cevrilmesi Bu nov zeif miqrasiya qabiliyyetine malik oldugundan onun bu ve ya diger yasayis yerlerinde yox olmasi cox zaman geri donmez bir prosese cevrilir Bezi alimlerin fikrince Avropanin duzen erazilerinde apollonun yox olmasi qlobal istilesme ile de elaqedardir Son zamanlar musahide edilen isti qis fesilleri apollonun tirtillarinin vaxtindan evvel qislamadan cixmasina sebeb olur Bu ise onlarin zeiflemesine ve mehvine getirib cixarir Apollonun heveskar kolleksiyacilar terefinden kutlevi suretde tutulmasi da onun populyasiyasina menfi tesir gosterir 5 Edebiyyat RedakteAzerbaycanin Qirmizi Kitabi Baki II cild 2013 Effendi R M Vysshie cheshuekrylye Azerbajdzhana Avtoref dis kand biol nauk Baku 1971 24 s Korshunov Yu P Katalog bulavousyh cheshuekrylyh Lepidoptera Rhopalocera fauny SSSR Entomologich obozrenie t LI vyp 1 2 1972 s 136 154 352 368 Hemcinin bax RedakteKurd saricasiEyfemaOleandr hafiKellesekilli hafIstinadlar Redakte Rusca Azerbaycanca zooloji terminler lugeti Baki Elm 2005 Azerbaycanin Qirmizi Kitabi Baki II cild 2013 Effendi R M Vysshie cheshuekrylye Azerbajdzhana Avtoref dis kand biol nauk Baku 1971 24 s Weiss J C 1999 The Parnassiinae of the World Part 3 Hillside Books Canterbury UK p 137 236 Azerbaycanin Qirmizi Kitabi Baki II cild 2013Menbe https az wikipedia org w index php title Nordman apollonu amp oldid 5330524, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
