fbpx
Wikipedia

Nizami metrostansiyasının mozaikaları

Avqust 06, 2021

Nizami metrostansiyasının mozaikaları — 1973-1976-cı illərdə SSRİ xalq rəssamı Mikayıl Abdullayev tərəfindən yaradılmış on doqquz mozaik pannolardır. Pannolardan on səkkizində Nizaminin "Xəmsə"sinə daxil olan beş məsnəvidən bədii səhnələr, birində isə şairin özünün üç metrdən artıq hündürlüyə malik boyaboy portreti təsvir edilmişdir. Mozaikalardan 3-ü "Sirlər xəzinəsi", 3-ü "Xosrov və Şirin", 3-ü "Leyli və Məcnun", 4-ü "Yeddi gözəl", 5-i isə "İsgəndərnamə" mövzularına həsr edilmişdir. Mozaikalar Nizaminin beş poemasının illüstrativ nəqli kimi nəzərdə tutulmuşdur. Mozaikalarda qəhrəmanlar, başlarına gəlmiş mühüm hadisələr zamanı təsvir edilmişlər.

Nizami metrostansiyasının mozaikaları

"Simnarın faciəsi" mozaik pannosundan detal
Rəssam Mikayıl Abdullayev
Tarixi 1973-1976
Texnikası mozaika
Saxlanıldığı yer Nizami metrostansiyası

Mozaik təsvirlər üçün rəng seçərkən, rəssam, əlvan və parlaq rənglərdən istifadədən qaçaraq, yumşaq rəng çalarlarına üstünlük vermişdir. [5] Həmçinin, monoxrom rənglərdən də imtina edilmişdir. Süjetlərin traktovkasında rəssam klassik miniatür formasına müraciət etmişdir. Miniatür sənətindən gəlmə ünsürlər kompozisiyaların şərti traktovkasında və ayrı-ayrı detalların səthi təsvir formasında özünü büruzə verir. M. Nəcəfov Mikayıl Abdullayevin yaradıcılığına həsr edilmiş kitabında Nizami metro stansiyasındakı mozaikaları “Azərbaycan təsviri sənətinin monumental rəngkarlıq sahəsinin qiymətli nümunələri” adlandırır.

Tarixi

Mikayıl Abdullayevin Nizami Gəncəvi yaradıcılığına ilk müraciəti 1941-ci ildə olmuşdur. Həmin il rəssam şairin “İsgəndərnamə” poemasının motivləri əsasında “Nəsihət” adlı üç fiqurlu bir tablo yaratmışdır. Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin sifarişi ilə, o zaman hələ 20 yaşı olab rəssam tərəfindən çəkilmiş bu tabloda qoca Aristotel İsgəndərlə söhbət aparır. Filosofun nəyəsə işarə edən əli fikir mərkəzini təşkil edərək, kompozisiyanın düz mərkəzində yerləşir.

1973-cü ildə Bakı metropoliteninin Nizami stansiyasının interyerinin işlənməsi işinə start verilərkən, bədii tərtibat işi Mikayıl Abdullayevə həvalə edilir. Rəssam stansiyanın yeraltı salonunun mozaikalarla bəzədilməsini təklif edir və onun bu təklifi metro stansiyası layihəsinin baş memarı olan Mikayıl Hüseynov tərəfindən rəğbətlə qarşılanır. Rəssam bu haqqda xatirələrində yazır:

  1973-cü ildə dahi şairin adını daşıyan “Nizami” stansiyasının bədii tərtibatı kimi məsul və şərəfli bir iş başlandı. Bütün yaradıcılıq imkanlarımı səfərbərliyə aldım. İncilər incisi “Xəmsə”ni yenidən mütaliə etməyə başladım. Hər poema üçün seçdiyim ən səciyyəvi səhnələri, stansiyanın yeraltı salonunun tağlı pilonlarında yerləşdirməyi qət etdim. Doqquz cüt qabaq-qabağa yerləşən pilonlarda, on səkkiz səhnəni təsvir etməyi qərara aldım. Baş memar – akademi Mikayıl Hüseynovun bu niyyətimə razılıq verməsi məni bir qədər də ürəkləndirdi. Belə ki, memarlıq layihəsində mozaik pannolardan istifadə edilməsi məsələsi əsla nəzərdə tutulmamışdı.  

Hazır mozaik təsvirlərin yığılması SSRİ Rəssamlıq Akademiyasının Leninqraddakı mozaika emalatxanasına həvalə edilmişdir. 1979-cu ilin birinci rübündə Nizami stansiyasının yeralt salonunda on səkkiz mozaik pannonun bədii tərtibatı başa çatdırılmşdır. Mozaikalarla paralel, rəssam Gəncə ilə bağlı “Sənətkar məclisi” adlı rəsm əsəri üzərində də işləmiş və həmin il, adı qeyd edilən tablonu da tamamlamışdır. Əsərdə XII əsr Gəncəsində xalq ustalarının əlbir əməyi və məişəti ilə əlaqədar səhnələr təsvir edilmişdir.

Restavrasiya

2016-cı ildə Nizami metrostansiyasında istismara verildiyi dövrdən bəri ilk dəfə bərpa-yenidənqurma işlərinə start verilmişdir. Yenidənqurma işlər çərçivəsində stansiyanın yeraltı salonunda yerləşən mozaik pannoların da Bakı Metropoliteni QSC-nin daxili vəsaiti hesabına restavrasiyasına başlanmışdır. Restavrasiyadan sonra, istismara verildiyi illərdə olduğu kimi, ilkin parlaqlığı bərpa olunmuş təsvirlər yenilənmiş mərmər haşiyələrin fonunda daha işıqlı görünür. Pannoların altındakı yazılar latın əlifbasının bədii şriftlərilə verilib və bu zaman onun orijinal formatı da qorunaraq saxlanılıb. Pannoların bərpası ilə peşəkar rəssamlar Zöhrab Cabbarov, Elçin Cabbarov, Nizami Vəliyev məşğul olublar. Zöhrab Cabbarov pannoların müəllifi SSRİ xalq rəssamı, professor Mikayıl Abdullayevin tələbəsi olub.

Arxa elementlərin təmiri üçün pannolar 2-3 metr irəli çəkilmiş, bunun üçün xüsusi qurğu hazırlanmışdır. İrəli çəkilən pannonun metal konstruksiyalarının möhkəmlənməsi ilə yanaşı, mozaikaların bərpası da paralel aparılmışdır. İlk növbədə pannonun arxa hissəsinin köhnə izolyasiya qatı dağıdılmış, onun yerində müasir izolateks, slikon və keramik sement qatışığının çəkilməsi ilə rütubətə davamlı və daha etibarlı bir qat yaradılmışdır. Mozaika elementlərinin dayanıqlığını təmin etmək üçün, onların üstünə xüsusi şəffaf maddə çəkilmişdir. Pannoların yeri hazır olduqdan sonra onları qaytarıb yerlərinə oturdulmuşdur. Bundan sonra mozaik təsvirlərin çatlamış, deformasiyaya uğrayan və ya düşüb itən hissələrinin, bu səbəbdən kafel parçası və ya başqa bir materialla əvəz olunmuş hissələrinin yerinə əsl kaşıdan mozaika üçün bişirilmiş olan parçaları qoyulmuşdur.

Xüsusiyyətləri

Mozaik pannolar

Stansiyanın yeraltı salonunda 18 mərmər tağda yerləşdirilmiş mozaikalar, Nizami poemalarının süjetlərinə həsr olunmuşdur. Eskalatordan düşüb stansiyanın yeraltı salonuna daxil olanda sağ tərəfdəki pilonlarda Nizaminin ilk didaktik-fəlsəfi əsəri olan “Sirlər xəzinəsi”nin motivləri əks olunmuşdur. Fiqurlar üçün götürülən ümumi miqyas, rəsm sahəsinin plastik həlli və kompozisiyaların hər iki tərəfindən verilmiş təpələrin şərtiləşmiş təsviri salondakı bütün on səkkiz pilonda təkrar edilir. Bunun da sayəsində, salondakı təsvirlər arasında vəhdət yaranır.

Mikayıl Abdullayev yazır: “Təcrübə göstərir ki, böyük bir interyerdə tərtibatın monumental həlli, ilk növbədə miqyasın düzgün tapılmasından asılıdır. Bu, olduqca ciddi məsələdir. Yeraltı salonun ümumi bədii tərtibatı üçün meyar götürülən sonuncu miqyas ciddi axtarışların nəticəsidir.”

“Xəmsə” motivləri on səkkiz pilonda ardıcıllıqla yerləşdirilərkən, onların məzmun və bədii forma cəhətdən bir-birinə uyğunluğu nəzərə alınmışdır. Belə ki, salonun divarlarında “Sirlər xəzinəsi”ndən “Bayquşların söhbəti”, “Kərpickəsənin nağılı”, “Sultan Səncər və qarı”, “Xosrov və Şirin”dən “Fərhad Bisütunda”, “Xosrov və Şirin”, “Fərhad və Şirin”, “Leyli və Məcnun”dan “Məcnun və atası”, “Leyli və Məcnun”, “Leylinin qəbri üstündə”, “Yeddi gözəl”dən “Simnarın faciəsi”, “Bəhram və əjdaha”, “Bəhramın hünəri”, “Fitnə”, “İsgəndərnamə”dən “İsgəndər və çoban”, “Yeddi alim”, “Nüşabə və İsgəndər”, “Daranın ölümü” və “Nəqqaş Mani” səhnələri əks olunmuşdur.

Digər poemalarla müqayisədə “İsgəndərnamə” poemasına daha çox diqqət verilmiş, təsvirlərdən beşi bu poemanın mövzuları əsasında yaradılmışdır. Poemanın ümumi süjetində əhəmiyyətli rol oynamayan Nəqqaş Mani obrazına ayrıca pannonun həsr edilməsini Abdullayev belə izah edir: “Poemada daha mühüm, daha səciyyəvi başqa mövzular olduğu halda, Nəqqaş Mani mövzusuna müraciət etməyim heç də təsadüfi deyildir. Dahi Nizami tərəfindən qələmə alınmış Şərqin böyük nəqqaşı Manidən qabaq, Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyətində heç bir rəssam obrazına rast gəlməmişik.”

Nizaminin mozaik portreti

 
Nizami mozaikasının eskiz təsviri

Salonun baş divarında Nizaminin yumşaq pastel rəngləri ilə işlənmiş böyük portreti verilmişdir. Lakin, daha öncə həmin divarın müxtəlif şəkildə layihələndirilməsi təklifləri olmuşdur. Mikayıl Hüseynov tərəfindən təklif edilmiş ilkin layihədə divar qarşısında postament üzərində Nizaminin büstünün qoyulması nəzərdə tutulmuşdu. Mikayıl Abdullayev isə əvvəlcə həmin divarda Qədim Gəncənin panoramını verməyi təklif etmişdir. Texniki xidmət üçün nəzərdə tutulmuş qoşa qapıların isə Gəncə qapıları kimi dizayn edilməsi qeyd edilmişdi. Lakin, sonradan bu təklif Nizaminin tam boylu portret təsviri ilə əvəz edilmişdir. Bu haqqda Mikayıl Abdullayev xatirələrində yazır:

  70 metrə qədər uzanan salonun baş divarında veriləcək təsvirin mövzusu bizi çox düşündürdü. Layihə üçün müxtəlif variantlar yoxlanıldı. Baş memarın ilk variantında yalnız postament üzərində Nizami büstünü qoymaq nəzərdə tutulmuşdu. Mənim fikrimə isə əvvəl Qədim Gəncənin mənzərəsi gəlirdi. Arada bir divardakı texniki xidmətlər üçün nəzərdə tutulan tək qapını qoşalayaraq, hazırda Gelati monastırında saxlanan XII əsr Gəncəsinin dəmir darvazasının dublikatını həmin panorama calamağı qət etdim. Lakin, layihənin maketində hiss olunurdu ki, bunların heç biri “Xəmsə”ni lazımınca ümumiləşdirə bilməz. Çünki, salonda fikir mərkəzi alınmırdı. Yalnız, dahi şairin, hündürlüyü 3 metrdən artıq iri həcmli boyaboy portret obrazı interyerin ansamblında mövqe tuta bilərdi.  

Rəssamın fikrincə, “Sərnişinləri üzü aşağı gətirən eskalatorun sonuncu pillələrindən görünməyə başlayan şairin əzəmətli fiquru 70 metrlik salonun daxilində fikir mərkəzi yaratmalı idi.” Nizaminin mozaik portretini yaradarkən, Mikayıl Abdullayev şairin, özündən əvvəl yaradılmış portret obrazından uzaqlaşmamağı qarşıya məqsəd qoyur. “Hər şeydən qabaq, indiyə kimi hamıya tanış Nizami obrazından uzaqlaşmamağı qarşıma məqsəd qoydum. Yəni, Nizaminin yeni portretini yaratmağı deyil, necə deyərlər, onun geniş yayılmış portretini , yaradıcılıq süzgəcimdən keçirməyi nəzərdə tutmuşdum. Miqyas cəhətdən şairin fiquru poemalara həsr olunmuş süjetli təsvirlərin personajlarından iki dəfə böyük verilməli idi. Bu da, Nizami obrazının monumental baxılmasını təmin edə bilərdi.”

Rəng palitrası və üslub

Mozaik təsvirlər üçün rəng seçərkən, rəssam, əlvan və parlaq rənglərdən istifadədən qaçaraq, yumşaq rəng çalarlarına üstünlük vermişdir. Həmçinin, monoxrom rənglərdən də imtina edilmişdir. Rəssam rəng seçimi haqqında yazır: “Salonun ümumi tərtibatında istifadə olunan mozaik boyaların rolu böyükdür. Onlar, həm göz oxşamalı, həm də öz təsir dərəcəsini saxlamalıdır. Yəni, boyalar həddindən artıq “qışqırmamalı”, ümumi kolorit çərçivəsində qalmalıdır. İki sıra üzbəüz pilonların arasındakı məsafə cəmi yeddi metr yarımdır. Bu, heç də böyük məsafə deyildir. Odur ki, burada həddən artıq əlvan və “cingiltili” rənglərdən deyil, yumşaq rəng çalarlarından istifadə olunmalı idi. Eyni zamanda monoxrom rənglərdən də imtina etdim. Çünki, “Xəmsə”nin rəngarəng səhnələri özünə münasib kolorit tələb edir. Yeraltı salonun pilonlarında yerləşən pannoların rəng ahənginnin həlli mənim üçün çox məsul iş idi. Məhz, buna görə, monumental-dekorativ sənətində işlədilən, satışa buraxılan hazır produksiyadan – smalta mozaikasından vaz keçməli oldum. Çünki, bu məmulatın palitrası çox da böyük deyildi, ona görə də istədiyim rəng çalarını əldə etməkdə mütləq çətinlik çəkərdim.”

Süjetlərin traktovkasında rəssam klassik miniatür formasına müraciət etmişdir. Miniatür sənətindən gəlmə ünsürlər kompozisiyaların şərti traktovkasında və ayrı-ayrı detalların (məsələn, dağların, ağacların, buludların və s.) səthi təsvir formasında özünü büruzə verir.

Mövzular

 

Nizami mozaikası
Sağ tərəf Sol tərəf
Ad Mövzu Şəkil Ad Mövzu Şəkil
Simnarın faciəsi Yeddi gözəl poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Yəmən şahı Neman, Simnar adlı memara dünyanın ən gözəl sarayını tikməyi sifariş edir. Şahın əmri ilə işə başlayan memar beş il fasiləsiz çalışaraq Xəvərnəq sarayı adlı möhtəşəm saray binası inşa edir. Binanın inşası tamamlandıqdan sonra, şah daha yaxşı saray tikməməsi üçün Simnarın qollarını bağllayaraq sarayın qülləsindən aşağı tullamağı əmr edir. Xəvərnəq sarayı Simnarın son əsəri olur.   Bayquşların söhbəti Sirlər xəzinəsi poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Nuşirəvan şah ov zamanı dəstədən ayrı düşərək vəziri ilə bir xarabalığa gəlib çıxır. Burada o, iki bayquşun söhbətinə qulaq şahidi olur. Şahın bayquşların nə danışdığını soruşduqda, vəzir deyir ki, bayquşlardan biri qızını ərə verir və əvəzinə oğlandan bir neçə xaraba kənd istəyir. O biri bayquşcavab verir:"Bax gör şah hər yanı necə xarabazara döndərib! Sən heç narahat olma. Sənə yüz min belə xaraba kənd verərəm.”  
Bəhram və əjdaha Yeddi gözəl poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən gur və şir ovundan sonra, Bəhram şah bir gün mağarada əjdahaya rast gəlir. Böyük canlıdan çəkinməyən şah qəhrəmanlıqla döyüşə atılır, əjdahanı məğlub edir və onun keşiyini çəkdiyi böyük xəzinəni ələ keçirir.   Kərpickəsənin nağılı Sirlər xəzinəsi poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Şam şəhərində gəzən bir oğlan kərpickəsən qoca ilə rastlaşır. Oğlanın qocaya yazığı gələrək ondan nəyə görə qoca vaxtında belə iş gördüyünü soruşur. Qoca isə cavabında oğlana istənilən yaşda mütəxəssis insanın yaxşı tapıntı olmasını başa salır.  
Bəhramın hünəri Yeddi gözəl poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Bəhram Gur şahlıq taxtına əyləşməzdən əvvəl Xəvərnəq sarayında təşkil olunan məclislərdən biridə meydana iki şir buraxılır. Şirlər qızıldan hazırlanmış tacı qoruyurlar. Xalq şərt kəsir ki, əgər Bəhram şirləri məğlub edərək tacı ala bilsə, onun şahlığı tanınacaq. Bəhram şirlərlə döyüşə girərək onları məğlub edir və tacı qazanır.   Sultan Səncər və qarı Sirlər xəzinəsi poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən bir gün Sultan Səncər atla gəzərkən yaşlı bir qadın ona yaxınlaşaraq şikayət etməyə başlayır. Qadın, ölkəsindən xəbəri olmayan sultana məmurların özbaşınalığı və bu özbaşınalığın sultanın şərəf və ləyaqətini alçaltması haqqında məlumat verir.  
Fitnə Yeddi gözəl poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən, bir gün ov zamanı sərhəng Bəhramı öz qəsrinə dəvət edir. Uca qalanıntəpəsində şaha dəbdəbəli ziyafət verir. Şah yaşı altmışı keçən qocasərhəngdən bu altmış pilləni necə çıxdığını xəbər alır. Ev sahibi cavabverir ki, o, bunun öhdəsindən birtəhər gəlir. Qəribə burasıdır ki, zərif birqız bu altmış pilləli uca eyvana çiynində öküz bir nəfəsə çıxır. Qız şahaöz məharətini göstərdikdən sonra o, deyir ki, bu, adətdir, iş güclü olmaq da deyil.   Xosrov və Şirin Xosrov və Şirin poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Şirini axtarmaq üçün Ərmənə gələn Xosrov, yolda çayda çimən gözəllə qarşılaşır. Onu, hürkütməmək üçün, gizlincə izləyən Xosrov, saraya gəldikdən sonra, yolda gördüyü gözəlin Şirin olduğunu başa düşür.  
İskəndər və çoban İsgəndərnamə poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Makedoniyalı İskəndərin başında iki buynuz olsa da, hökmdar buynuzlarını müvəffəqiyyətlə xalqdan gizlədə bilir. Lakin, bir gün hökmdarın qarşısına çıxan çoban, onun sirrini başa düşür. Bundan sonra quyudan tilsimlənən çoban hər dəfə ney çalındıqda "İsgəndərin buynuzu var buynuzu" deyə aləmə car çəkir.   Fərhad Bisütunda Xosrov və Şirin poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Xosrov şah və sənətkar Fərhad hökmdar gözəl Şirini sonsuz məhəbbətlə sevirlər. Fərhadın Şirindən əl çəkməyəcəyinə əmin olduqdansonra Xosrov şah hiyləyə əl atır: əgər Fərhad Bisütun dağından yol çəkə bilsə,Xosrov Şirini unutmağa hazırdır. Fərhad “şahın vədəsindən ümidlənərək”qeyri-mümkün işə girişir. Onun külüngünün zərbələri altında qayalar parça-parça olur, dağ yerindən oynayır.  
Yeddi alim İsgəndərnamə poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Makedoniyalı İskəndər Qədim dünyanın ən böyük filosoflarını ətrafına toplayaraq, onlarla müxtəlif məsələləri müzakirə edir. Məclisdə Ərəstun, Valis, Bəlinas, Sokrat, Fərfuryus, Hürmüz və Əflatun iştirak edirlər. Sonda İskəndər də öz fikrini bildirir.   Fərhad və Şirin Xosrov və Şirin poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Şirinə aşiq olan xalq qəhrəmanı Fərhad Bisütun dağını yararq arx çəkir. Fərhadın məhəbbətindən xəbər tutan Xosrov onu yanına çağıraraq məkrlə öldürür.  
Nüşabə və İskəndər İsgəndərnamə poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Azərbaycanda İskəndər öyrənir ki, Bərdəni Nüşabə adlı qadın idarə edir, onun sarayında ancaq gözəl qızlar xidmət edirlər, oraya kişi ayağı dəymir. Bunu yoxlamaq üçün İskəndər libasını dəyişir. Nüşabənin sarayına gəlib özünü Makedoniya şahının elçisi kimi qələmə verir. Lakin Nüşabə görür ki, elçi saraya "qorxmaz aslan” kimi daxil oldu, taxt qarşısında elçitək səcdə etmədi. O, İskəndərin fəndini anlayır və şahın çoxdan çəkilmiş şəklini gətirməyi əmr edir. İskəndər Nüşabənin fərasətinə heyran qalıb, kim olduğunu boynuna alır. Nüşabə şöhrətli qonağın şərəfinə şahanə bir məclis düzəldir. Onun qarşısına ləl, qızılla dolu kasalar qoyur. İskəndər deyəndə ki, bunlar yeyilməz, Nüşabə cavab verir ki, bəs yeyilməyən bu daş-qaş üçün niyə qan tökürsən?!   Məcnun və atası Leyli və Məcnun poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Məcnunun atası oğlunun Leyliyə aşiq olmasını eşitdikdə qızın evinə elçi gəlir. Lakin, Leylinin qəbiləsi onlara qızı vermir. Bundan sonra oğlna kömək etmək istəyən ata onu Məkkə ziyarətinə aparır, məsləhət verərək Leylini unutmağı xahiş edir.  
Daranın ölümü İsgəndərnamə poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən İskəndərlə yazışmaların onu fikrindən döndərə bilməyəcəyini anlayan Əhəməni şahı Dara, döyüş qərarı alır. Döyüşdə məğlub olduqdan sonra isə öz sərkərdələri tərəfindən öldürülür. İskəndər hörmət əlaməti olaraq Daranın təmtəraqlı dəfnini təşkil edir, qızı Rövşənəklə evlənir və İran başçıları ilə əhd-peyman bağlayır.   Leyli və Məcnun Leyli və Məcnun poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən mədrəsədə bir-birinə aşiq olan iki gənc - Leyli və Məcnunun izdivacına Leylinin ailəsi razılıq vermir. Leyli başqa bir adama ərə verilir. Məcnun səhraya qaçaraq vəhşi heyvanların arasında yaşamağa başlayır.  
Nəqqaş Mani İsgəndərnamə poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən iki rəqib rəssam görüşürlər, biri o birisinə qonaq gəlir, görür ki, çox gözəl fontan var, içində bir su içmək istəyi oyanır, parçı götürüb su götürmək istəyəndə parç sınır. Heç demə, orda su yoxuymuş, o sadəcə bir rəsm əsəriymiş. Rəssam gedib yatır səhər qalxır ki, fontanın qırağında bir it ölüsü var. Bütün bu görüntü pozulub dilxor olur və xidmətçiyə deyir ki, bu meyiti burdan götür, sonra məlum olur ki, o da canlı deyil, sadəcə görüntüymüş.   Leylinin qəbri üstündə Leyli və Məcnun poemasından alınmış mövzudur. Hekayəyə əsasən Məcnunun həsrətinə dözməyən Leyli vəfat edir. Bundan xəbər tutan Məcnun Leylinin məzarı üstünə gələrək ağlayır və kədərdən vəfat edir. Aşiqlərin ölümündən sonra, Zeyd yuxuda onların Cənnətdə qovuşmalarını görür.  

İstinadlar

  1. ↑ Мартиросова, 1976. səh. 11
  2. Nəcəfov, 1982. səh. 51
  3. Nəcəfov, 1982. səh. 6
  4. ↑ Abdullayev, 1988. səh. 106
  5. Nəcəfov, 1982. səh. 7
  6. ↑ Nəcəfov, 1982. səh. 52
  7. ↑ Abdullayev, 1988. səh. 108
  8. ↑ Z.Q. (6 İyl 2017). "Metronun "Nizami" stansiyasında bərpa olunmuş pannolar". oxu.az. İstifadə tarixi: 23 iyul 2017.
  9. ↑ Abdullayev, 1988. səh. 107
  10. Nəcəfov, 1982. səh. 53
  11. Gəncəvi, Nizami (2004). Yeddi gözəl (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 336. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  12. Gəncəvi, Nizami (2004). (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 98. 2017-07-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  13. Gəncəvi, Nizami (2004). Yeddi gözəl (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 336. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  14. Gəncəvi, Nizami (2004). (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 117. 2017-07-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  15. Gəncəvi, Nizami (2004). Yeddi gözəl (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 336. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  16. Gəncəvi, Nizami (2004). (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 110. 2017-07-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  17. Gəncəvi, Nizami (2004). Yeddi gözəl (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 336. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  18. Gəncəvi, Nizami (2004). Xosrov və Şirin (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 113. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  19. Gəncəvi, Nizami (2004). İskəndərnamə/İqbalnamə (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 45. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  20. Gəncəvi, Nizami (2004). Xosrov və Şirin (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 181. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  21. Gəncəvi, Nizami (2004). İskəndərnamə/İqbalnamə (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 100–106. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  22. Gəncəvi, Nizami (2004). Xosrov və Şirin (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. 181–205. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  23. Gəncəvi, Nizami (2004). (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 201. 2017-11-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  24. Gəncəvi, Nizami (2004). Leyli və Məcnun (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 432. İstifadə tarixi: 17 iyul 2017.
  25. Gəncəvi, Nizami (2004). (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 432. 2017-11-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  26. Gəncəvi, Nizami (2004). Leyli və Məcnun (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 432. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  27. Gəncəvi, Nizami (2004). (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 432. 2017-11-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.
  28. Gəncəvi, Nizami (2004). Leyli və Məcnun (PDF). Bakı: Lider nəşriyyatı. səh. 274. İstifadə tarixi: 18 iyul 2017.

Ədəbiyyat

  • Мартиросова, М. (1976). "Архитектура станции "Низами"" (PDF). Метрострой (8): 10–11. İstifadə tarixi: 23 iyul 2017.
  • Nəcəfov, Mürsəl (1983). Mikayıl Abdullayev. Bakı: Yazıçı.
  • Abdullayev, Mikayıl (1988). Yazılarım (Məqalələr, xatirələr, rəsmlər, fotolar). Bakı: İşıq.
  • Kərimov, K. (1990). Nizami "Xəmsə" motivləri Mikayıl Abdullayev yaradıcılığında. Bakı: İşıq. səh. 286.

Həmçinin bax

   Azərbaycan portalı    Nizami Gəncəvi portalı    Rəssamlıq portalı    Metro portalı

Avqust 06, 2021
nizami, metrostansiyasının, mozaikaları, 1973, 1976, illərdə, ssri, xalq, rəssamı, mikayıl, abdullayev, tərəfindən, yaradılmış, doqquz, mozaik, pannolardır, pannolardan, səkkizində, nizaminin, xəmsə, sinə, daxil, olan, beş, məsnəvidən, bədii, səhnələr, birində. Nizami metrostansiyasinin mozaikalari 1973 1976 ci illerde SSRI xalq ressami Mikayil Abdullayev terefinden yaradilmis on doqquz mozaik pannolardir Pannolardan on sekkizinde Nizaminin Xemse sine daxil olan bes mesneviden bedii sehneler birinde ise sairin ozunun uc metrden artiq hundurluye malik boyaboy portreti tesvir edilmisdir Mozaikalardan 3 u Sirler xezinesi 3 u Xosrov ve Sirin 3 u Leyli ve Mecnun 4 u Yeddi gozel 5 i ise Isgendername movzularina hesr edilmisdir Mozaikalar Nizaminin bes poemasinin illustrativ neqli kimi nezerde tutulmusdur Mozaikalarda qehremanlar baslarina gelmis muhum hadiseler zamani tesvir edilmisler 1 Nizami metrostansiyasinin mozaikalari Simnarin faciesi mozaik pannosundan detalRessam Mikayil AbdullayevTarixi 1973 1976Texnikasi mozaikaSaxlanildigi yer Nizami metrostansiyasiMozaik tesvirler ucun reng secerken ressam elvan ve parlaq renglerden istifadeden qacaraq yumsaq reng calarlarina ustunluk vermisdir 5 Hemcinin monoxrom renglerden de imtina edilmisdir Sujetlerin traktovkasinda ressam klassik miniatur formasina muraciet etmisdir Miniatur senetinden gelme unsurler kompozisiyalarin serti traktovkasinda ve ayri ayri detallarin sethi tesvir formasinda ozunu buruze verir M Necefov Mikayil Abdullayevin yaradiciligina hesr edilmis kitabinda Nizami metro stansiyasindaki mozaikalari Azerbaycan tesviri senetinin monumental rengkarliq sahesinin qiymetli numuneleri 2 adlandirir Mundericat 1 Tarixi 1 1 Restavrasiya 2 Xususiyyetleri 2 1 Mozaik pannolar 2 2 Nizaminin mozaik portreti 2 3 Reng palitrasi ve uslub 3 Movzular 4 Istinadlar 5 Edebiyyat 6 Hemcinin baxTarixi RedakteMikayil Abdullayevin Nizami Gencevi yaradiciligina ilk muracieti 1941 ci ilde olmusdur 3 Hemin il ressam sairin Isgendername poemasinin motivleri esasinda Nesihet adli uc fiqurlu bir tablo yaratmisdir 4 Nizami Gencevi adina Azerbaycan Edebiyyati Muzeyinin sifarisi ile 5 o zaman hele 20 yasi olab ressam terefinden cekilmis bu tabloda qoca Aristotel Isgenderle sohbet aparir Filosofun neyese isare eden eli fikir merkezini teskil ederek kompozisiyanin duz merkezinde yerlesir 1973 cu ilde Baki metropoliteninin Nizami stansiyasinin interyerinin islenmesi isine start verilerken bedii tertibat isi Mikayil Abdullayeve hevale edilir 6 Ressam stansiyanin yeralti salonunun mozaikalarla bezedilmesini teklif edir ve onun bu teklifi metro stansiyasi layihesinin bas memari olan Mikayil Huseynov terefinden regbetle qarsilanir Ressam bu haqqda xatirelerinde yazir 1973 cu ilde dahi sairin adini dasiyan Nizami stansiyasinin bedii tertibati kimi mesul ve serefli bir is baslandi Butun yaradiciliq imkanlarimi seferberliye aldim Inciler incisi Xemse ni yeniden mutalie etmeye basladim Her poema ucun secdiyim en seciyyevi sehneleri stansiyanin yeralti salonunun tagli pilonlarinda yerlesdirmeyi qet etdim Doqquz cut qabaq qabaga yerlesen pilonlarda on sekkiz sehneni tesvir etmeyi qerara aldim Bas memar akademi Mikayil Huseynovun bu niyyetime raziliq vermesi meni bir qeder de ureklendirdi Bele ki memarliq layihesinde mozaik pannolardan istifade edilmesi meselesi esla nezerde tutulmamisdi 4 Hazir mozaik tesvirlerin yigilmasi SSRI Ressamliq Akademiyasinin Leninqraddaki mozaika emalatxanasina hevale edilmisdir 7 1979 cu ilin birinci rubunde Nizami stansiyasinin yeralt salonunda on sekkiz mozaik pannonun bedii tertibati basa catdirilmsdir Mozaikalarla paralel ressam Gence ile bagli Senetkar meclisi adli resm eseri uzerinde de islemis ve hemin il adi qeyd edilen tablonu da tamamlamisdir 7 Eserde XII esr Gencesinde xalq ustalarinin elbir emeyi ve meiseti ile elaqedar sehneler tesvir edilmisdir 7 Restavrasiya Redakte 2016 ci ilde Nizami metrostansiyasinda istismara verildiyi dovrden beri ilk defe berpa yenidenqurma islerine start verilmisdir 8 Yenidenqurma isler cercivesinde stansiyanin yeralti salonunda yerlesen mozaik pannolarin da Baki Metropoliteni QSC nin daxili vesaiti hesabina 8 restavrasiyasina baslanmisdir Restavrasiyadan sonra istismara verildiyi illerde oldugu kimi ilkin parlaqligi berpa olunmus tesvirler yenilenmis mermer hasiyelerin fonunda daha isiqli gorunur 8 Pannolarin altindaki yazilar latin elifbasinin bedii sriftlerile verilib ve bu zaman onun orijinal formati da qorunaraq saxlanilib Pannolarin berpasi ile pesekar ressamlar Zohrab Cabbarov Elcin Cabbarov Nizami Veliyev mesgul olublar 8 Zohrab Cabbarov pannolarin muellifi SSRI xalq ressami professor Mikayil Abdullayevin telebesi olub 8 Arxa elementlerin temiri ucun pannolar 2 3 metr ireli cekilmis bunun ucun xususi qurgu hazirlanmisdir Ireli cekilen pannonun metal konstruksiyalarinin mohkemlenmesi ile yanasi mozaikalarin berpasi da paralel aparilmisdir Ilk novbede pannonun arxa hissesinin kohne izolyasiya qati dagidilmis onun yerinde muasir izolateks slikon ve keramik sement qatisiginin cekilmesi ile rutubete davamli ve daha etibarli bir qat yaradilmisdir Mozaika elementlerinin dayaniqligini temin etmek ucun onlarin ustune xususi seffaf madde cekilmisdir Pannolarin yeri hazir olduqdan sonra onlari qaytarib yerlerine oturdulmusdur Bundan sonra mozaik tesvirlerin catlamis deformasiyaya ugrayan ve ya dusub iten hisselerinin bu sebebden kafel parcasi ve ya basqa bir materialla evez olunmus hisselerinin yerine esl kasidan mozaika ucun bisirilmis olan parcalari qoyulmusdur 8 Xususiyyetleri RedakteMozaik pannolar Redakte Stansiyanin yeralti salonunda 18 mermer tagda yerlesdirilmis mozaikalar Nizami poemalarinin sujetlerine hesr olunmusdur 6 Eskalatordan dusub stansiyanin yeralti salonuna daxil olanda sag terefdeki pilonlarda Nizaminin ilk didaktik felsefi eseri olan Sirler xezinesi nin motivleri eks olunmusdur Fiqurlar ucun goturulen umumi miqyas resm sahesinin plastik helli ve kompozisiyalarin her iki terefinden verilmis tepelerin sertilesmis tesviri salondaki butun on sekkiz pilonda tekrar edilir Bunun da sayesinde salondaki tesvirler arasinda vehdet yaranir Mikayil Abdullayev yazir Tecrube gosterir ki boyuk bir interyerde tertibatin monumental helli ilk novbede miqyasin duzgun tapilmasindan asilidir Bu olduqca ciddi meseledir Yeralti salonun umumi bedii tertibati ucun meyar goturulen sonuncu miqyas ciddi axtarislarin neticesidir 9 Xemse motivleri on sekkiz pilonda ardicilliqla yerlesdirilerken onlarin mezmun ve bedii forma cehetden bir birine uygunlugu nezere alinmisdir 9 Bele ki salonun divarlarinda Sirler xezinesi nden Bayquslarin sohbeti Kerpickesenin nagili Sultan Sencer ve qari Xosrov ve Sirin den Ferhad Bisutunda Xosrov ve Sirin Ferhad ve Sirin Leyli ve Mecnun dan Mecnun ve atasi Leyli ve Mecnun Leylinin qebri ustunde Yeddi gozel den Simnarin faciesi Behram ve ejdaha Behramin huneri Fitne Isgendername den Isgender ve coban Yeddi alim Nusabe ve Isgender Daranin olumu ve Neqqas Mani sehneleri eks olunmusdur Diger poemalarla muqayisede Isgendername poemasina daha cox diqqet verilmis tesvirlerden besi bu poemanin movzulari esasinda yaradilmisdir 7 Poemanin umumi sujetinde ehemiyyetli rol oynamayan Neqqas Mani obrazina ayrica pannonun hesr edilmesini Abdullayev bele izah edir Poemada daha muhum daha seciyyevi basqa movzular oldugu halda Neqqas Mani movzusuna muraciet etmeyim hec de tesadufi deyildir Dahi Nizami terefinden qeleme alinmis Serqin boyuk neqqasi Maniden qabaq Azerbaycan edebiyyati ve medeniyyetinde hec bir ressam obrazina rast gelmemisik 7 Nizaminin mozaik portreti Redakte Nizami mozaikasinin eskiz tesviri Salonun bas divarinda Nizaminin yumsaq pastel rengleri ile islenmis 1 boyuk portreti verilmisdir Lakin daha once hemin divarin muxtelif sekilde layihelendirilmesi teklifleri olmusdur Mikayil Huseynov terefinden teklif edilmis ilkin layihede divar qarsisinda postament uzerinde Nizaminin bustunun qoyulmasi nezerde tutulmusdu 4 Mikayil Abdullayev ise evvelce hemin divarda Qedim Gencenin panoramini vermeyi teklif etmisdir 4 Texniki xidmet ucun nezerde tutulmus qosa qapilarin ise Gence qapilari kimi dizayn edilmesi qeyd edilmisdi Lakin sonradan bu teklif Nizaminin tam boylu portret tesviri ile evez edilmisdir Bu haqqda Mikayil Abdullayev xatirelerinde yazir 70 metre qeder uzanan salonun bas divarinda verilecek tesvirin movzusu bizi cox dusundurdu Layihe ucun muxtelif variantlar yoxlanildi Bas memarin ilk variantinda yalniz postament uzerinde Nizami bustunu qoymaq nezerde tutulmusdu Menim fikrime ise evvel Qedim Gencenin menzeresi gelirdi Arada bir divardaki texniki xidmetler ucun nezerde tutulan tek qapini qosalayaraq hazirda Gelati monastirinda saxlanan XII esr Gencesinin demir darvazasinin dublikatini hemin panorama calamagi qet etdim Lakin layihenin maketinde hiss olunurdu ki bunlarin hec biri Xemse ni laziminca umumilesdire bilmez Cunki salonda fikir merkezi alinmirdi Yalniz dahi sairin hundurluyu 3 metrden artiq iri hecmli boyaboy portret obrazi interyerin ansamblinda movqe tuta bilerdi 4 Ressamin fikrince Sernisinleri uzu asagi getiren eskalatorun sonuncu pillelerinden gorunmeye baslayan sairin ezemetli fiquru 70 metrlik salonun daxilinde fikir merkezi yaratmali idi 4 Nizaminin mozaik portretini yaradarken Mikayil Abdullayev sairin ozunden evvel yaradilmis portret obrazindan uzaqlasmamagi qarsiya meqsed qoyur 4 Her seyden qabaq indiye kimi hamiya tanis Nizami obrazindan uzaqlasmamagi qarsima meqsed qoydum Yeni Nizaminin yeni portretini yaratmagi deyil nece deyerler onun genis yayilmis portretini yaradiciliq suzgecimden kecirmeyi nezerde tutmusdum Miqyas cehetden sairin fiquru poemalara hesr olunmus sujetli tesvirlerin personajlarindan iki defe boyuk verilmeli idi Bu da Nizami obrazinin monumental baxilmasini temin ede bilerdi 4 Reng palitrasi ve uslub Redakte Mozaik tesvirler ucun reng secerken ressam elvan ve parlaq renglerden istifadeden qacaraq yumsaq reng calarlarina ustunluk vermisdir 7 Hemcinin monoxrom renglerden de imtina edilmisdir Ressam reng secimi haqqinda yazir Salonun umumi tertibatinda istifade olunan mozaik boyalarin rolu boyukdur Onlar hem goz oxsamali hem de oz tesir derecesini saxlamalidir Yeni boyalar heddinden artiq qisqirmamali umumi kolorit cercivesinde qalmalidir Iki sira uzbeuz pilonlarin arasindaki mesafe cemi yeddi metr yarimdir Bu hec de boyuk mesafe deyildir Odur ki burada hedden artiq elvan ve cingiltili renglerden deyil yumsaq reng calarlarindan istifade olunmali idi Eyni zamanda monoxrom renglerden de imtina etdim Cunki Xemse nin rengareng sehneleri ozune munasib kolorit teleb edir Yeralti salonun pilonlarinda yerlesen pannolarin reng ahenginnin helli menim ucun cox mesul is idi Mehz buna gore monumental dekorativ senetinde isledilen satisa buraxilan hazir produksiyadan smalta mozaikasindan vaz kecmeli oldum Cunki bu memulatin palitrasi cox da boyuk deyildi ona gore de istediyim reng calarini elde etmekde mutleq cetinlik cekerdim 7 Sujetlerin traktovkasinda ressam klassik miniatur formasina muraciet etmisdir Miniatur senetinden gelme unsurler kompozisiyalarin serti traktovkasinda ve ayri ayri detallarin meselen daglarin agaclarin buludlarin ve s sethi tesvir formasinda ozunu buruze verir 10 Movzular Redakte Nizami mozaikasiSag teref Sol terefAd Movzu Sekil Ad Movzu SekilSimnarin faciesi Yeddi gozel poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Yemen sahi Neman Simnar adli memara dunyanin en gozel sarayini tikmeyi sifaris edir Sahin emri ile ise baslayan memar bes il fasilesiz calisaraq Xeverneq sarayi adli mohtesem saray binasi insa edir Binanin insasi tamamlandiqdan sonra sah daha yaxsi saray tikmemesi ucun Simnarin qollarini bagllayaraq sarayin qullesinden asagi tullamagi emr edir Xeverneq sarayi Simnarin son eseri olur 11 Bayquslarin sohbeti Sirler xezinesi poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Nusirevan sah ov zamani desteden ayri duserek veziri ile bir xarabaliga gelib cixir Burada o iki bayqusun sohbetine qulaq sahidi olur Sahin bayquslarin ne danisdigini sorusduqda vezir deyir ki bayquslardan biri qizini ere verir ve evezine oglandan bir nece xaraba kend isteyir O biri bayquscavab verir Bax gor sah her yani nece xarabazara donderib Sen hec narahat olma Sene yuz min bele xaraba kend vererem 12 Behram ve ejdaha Yeddi gozel poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen gur ve sir ovundan sonra Behram sah bir gun magarada ejdahaya rast gelir Boyuk canlidan cekinmeyen sah qehremanliqla doyuse atilir ejdahani meglub edir ve onun kesiyini cekdiyi boyuk xezineni ele kecirir 13 Kerpickesenin nagili Sirler xezinesi poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Sam seherinde gezen bir oglan kerpickesen qoca ile rastlasir Oglanin qocaya yazigi gelerek ondan neye gore qoca vaxtinda bele is gorduyunu sorusur Qoca ise cavabinda oglana istenilen yasda mutexessis insanin yaxsi tapinti olmasini basa salir 14 Behramin huneri Yeddi gozel poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Behram Gur sahliq taxtina eylesmezden evvel Xeverneq sarayinda teskil olunan meclislerden biride meydana iki sir buraxilir Sirler qizildan hazirlanmis taci qoruyurlar Xalq sert kesir ki eger Behram sirleri meglub ederek taci ala bilse onun sahligi taninacaq Behram sirlerle doyuse girerek onlari meglub edir ve taci qazanir 15 Sultan Sencer ve qari Sirler xezinesi poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen bir gun Sultan Sencer atla gezerken yasli bir qadin ona yaxinlasaraq sikayet etmeye baslayir Qadin olkesinden xeberi olmayan sultana memurlarin ozbasinaligi ve bu ozbasinaligin sultanin seref ve leyaqetini alcaltmasi haqqinda melumat verir 16 Fitne Yeddi gozel poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen bir gun ov zamani serheng Behrami oz qesrine devet edir Uca qalanintepesinde saha debdebeli ziyafet verir Sah yasi altmisi kecen qocaserhengden bu altmis pilleni nece cixdigini xeber alir Ev sahibi cavabverir ki o bunun ohdesinden birteher gelir Qeribe burasidir ki zerif birqiz bu altmis pilleli uca eyvana ciyninde okuz bir nefese cixir Qiz sahaoz meharetini gosterdikden sonra o deyir ki bu adetdir is guclu olmaq da deyil 17 Xosrov ve Sirin Xosrov ve Sirin poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Sirini axtarmaq ucun Ermene gelen Xosrov yolda cayda cimen gozelle qarsilasir Onu hurkutmemek ucun gizlince izleyen Xosrov saraya geldikden sonra yolda gorduyu gozelin Sirin oldugunu basa dusur 18 Iskender ve coban Isgendername poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Makedoniyali Iskenderin basinda iki buynuz olsa da hokmdar buynuzlarini muveffeqiyyetle xalqdan gizlede bilir Lakin bir gun hokmdarin qarsisina cixan coban onun sirrini basa dusur Bundan sonra quyudan tilsimlenen coban her defe ney calindiqda Isgenderin buynuzu var buynuzu deye aleme car cekir 19 Ferhad Bisutunda Xosrov ve Sirin poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Xosrov sah ve senetkar Ferhad hokmdar gozel Sirini sonsuz mehebbetle sevirler Ferhadin Sirinden el cekmeyeceyine emin olduqdansonra Xosrov sah hiyleye el atir eger Ferhad Bisutun dagindan yol ceke bilse Xosrov Sirini unutmaga hazirdir Ferhad sahin vedesinden umidlenerek qeyri mumkun ise girisir Onun kulungunun zerbeleri altinda qayalar parca parca olur dag yerinden oynayir 20 Yeddi alim Isgendername poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Makedoniyali Iskender Qedim dunyanin en boyuk filosoflarini etrafina toplayaraq onlarla muxtelif meseleleri muzakire edir Meclisde Erestun Valis Belinas Sokrat Ferfuryus Hurmuz ve Eflatun istirak edirler Sonda Iskender de oz fikrini bildirir 21 Ferhad ve Sirin Xosrov ve Sirin poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Sirine asiq olan xalq qehremani Ferhad Bisutun dagini yararq arx cekir Ferhadin mehebbetinden xeber tutan Xosrov onu yanina cagiraraq mekrle oldurur 22 Nusabe ve Iskender Isgendername poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Azerbaycanda Iskender oyrenir ki Berdeni Nusabe adli qadin idare edir onun sarayinda ancaq gozel qizlar xidmet edirler oraya kisi ayagi deymir Bunu yoxlamaq ucun Iskender libasini deyisir Nusabenin sarayina gelib ozunu Makedoniya sahinin elcisi kimi qeleme verir Lakin Nusabe gorur ki elci saraya qorxmaz aslan kimi daxil oldu taxt qarsisinda elcitek secde etmedi O Iskenderin fendini anlayir ve sahin coxdan cekilmis seklini getirmeyi emr edir Iskender Nusabenin ferasetine heyran qalib kim oldugunu boynuna alir Nusabe sohretli qonagin serefine sahane bir meclis duzeldir Onun qarsisina lel qizilla dolu kasalar qoyur Iskender deyende ki bunlar yeyilmez Nusabe cavab verir ki bes yeyilmeyen bu das qas ucun niye qan tokursen 23 Mecnun ve atasi Leyli ve Mecnun poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Mecnunun atasi oglunun Leyliye asiq olmasini esitdikde qizin evine elci gelir Lakin Leylinin qebilesi onlara qizi vermir Bundan sonra oglna komek etmek isteyen ata onu Mekke ziyaretine aparir meslehet vererek Leylini unutmagi xahis edir 24 Daranin olumu Isgendername poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Iskenderle yazismalarin onu fikrinden dondere bilmeyeceyini anlayan Ehemeni sahi Dara doyus qerari alir Doyusde meglub olduqdan sonra ise oz serkerdeleri terefinden oldurulur Iskender hormet elameti olaraq Daranin temteraqli defnini teskil edir qizi Rovsenekle evlenir ve Iran bascilari ile ehd peyman baglayir 25 Leyli ve Mecnun Leyli ve Mecnun poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen medresede bir birine asiq olan iki genc Leyli ve Mecnunun izdivacina Leylinin ailesi raziliq vermir Leyli basqa bir adama ere verilir Mecnun sehraya qacaraq vehsi heyvanlarin arasinda yasamaga baslayir 26 Neqqas Mani Isgendername poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen iki reqib ressam gorusurler biri o birisine qonaq gelir gorur ki cox gozel fontan var icinde bir su icmek isteyi oyanir parci goturub su goturmek isteyende parc sinir Hec deme orda su yoxuymus o sadece bir resm eseriymis Ressam gedib yatir seher qalxir ki fontanin qiraginda bir it olusu var Butun bu goruntu pozulub dilxor olur ve xidmetciye deyir ki bu meyiti burdan gotur sonra melum olur ki o da canli deyil sadece goruntuymus 27 Leylinin qebri ustunde Leyli ve Mecnun poemasindan alinmis movzudur Hekayeye esasen Mecnunun hesretine dozmeyen Leyli vefat edir Bundan xeber tutan Mecnun Leylinin mezari ustune gelerek aglayir ve kederden vefat edir Asiqlerin olumunden sonra Zeyd yuxuda onlarin Cennetde qovusmalarini gorur 28 Istinadlar Redakte 1 2 Martirosova 1976 seh 11 Necefov 1982 seh 51 Necefov 1982 seh 6 1 2 3 4 5 6 7 8 Abdullayev 1988 seh 106 Necefov 1982 seh 7 1 2 Necefov 1982 seh 52 1 2 3 4 5 6 7 Abdullayev 1988 seh 108 1 2 3 4 5 6 Z Q 6 Iyl 2017 Metronun Nizami stansiyasinda berpa olunmus pannolar oxu az Istifade tarixi 23 iyul 2017 1 2 Abdullayev 1988 seh 107 Necefov 1982 seh 53 Gencevi Nizami 2004 Yeddi gozel PDF Baki Lider nesriyyati seh 336 Istifade tarixi 17 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Sirler xezinesi PDF Baki Lider nesriyyati 98 2017 07 12 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Yeddi gozel PDF Baki Lider nesriyyati seh 336 Istifade tarixi 17 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Sirler xezinesi PDF Baki Lider nesriyyati 117 2017 07 12 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Yeddi gozel PDF Baki Lider nesriyyati seh 336 Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Sirler xezinesi PDF Baki Lider nesriyyati 110 2017 07 12 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Yeddi gozel PDF Baki Lider nesriyyati seh 336 Istifade tarixi 17 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Xosrov ve Sirin PDF Baki Lider nesriyyati 113 Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Iskendername Iqbalname PDF Baki Lider nesriyyati 45 Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Xosrov ve Sirin PDF Baki Lider nesriyyati 181 Istifade tarixi 17 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Iskendername Iqbalname PDF Baki Lider nesriyyati 100 106 Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Xosrov ve Sirin PDF Baki Lider nesriyyati 181 205 Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Iskendername Serefname PDF Baki Lider nesriyyati seh 201 2017 11 18 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Leyli ve Mecnun PDF Baki Lider nesriyyati seh 432 Istifade tarixi 17 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Iskendername Serefname PDF Baki Lider nesriyyati seh 432 2017 11 18 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Leyli ve Mecnun PDF Baki Lider nesriyyati seh 432 Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Iskendername Serefname PDF Baki Lider nesriyyati seh 432 2017 11 18 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 iyul 2017 Gencevi Nizami 2004 Leyli ve Mecnun PDF Baki Lider nesriyyati seh 274 Istifade tarixi 18 iyul 2017 Edebiyyat RedakteMartirosova M 1976 Arhitektura stancii Nizami PDF Metrostroj 8 10 11 Istifade tarixi 23 iyul 2017 Necefov Mursel 1983 Mikayil Abdullayev Baki Yazici Abdullayev Mikayil 1988 Yazilarim Meqaleler xatireler resmler fotolar Baki Isiq Kerimov K 1990 Nizami Xemse motivleri Mikayil Abdullayev yaradiciliginda Baki Isiq seh 286 Hemcinin bax RedakteAzerbaycan tesviri seneti Baki metropoliteni Azerbaycan portali Nizami Gencevi portali Ressamliq portali Metro portaliMenbe https az wikipedia org w index php title Nizami metrostansiyasinin mozaikalari amp oldid 6016887, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.