Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nəhənglərin Asimptotik qolu — Nəhənglərin asimptotik qolu AGB H-R diaqramında inkşafda olan kiçik və orta kütləli ulduzların yerləşdiyi hissədir. Nəhənglərin asimptotik qolunun tipik nümayəndəsi qırmızı nəhəngdir. Belə ulduzun karbon və oksigendən ibarət nüvəsi, nüvənin ətrafında isə iki təbəqə vardır. Birinci təbəqədə helium yanaraq karbona çevrilir, ikinci təbəqədə isə hidrogen yanaraq heliuma çevrilir. Nüvə oksigen və karbondan ibarətdir və burada heç nüvə reaksiyası getmir.
AGB mərhələsi – bu mərhələdə iki hissəyə bölünür: Erken AGB və döyünən temperaturlu AGB. Erkən AGB mərhələsində karbon və oksigendən ibarət nüvənin ətrafındakı nazik təbəqədə heliumun yanması əsas enerji mənbəyidir. İnkşafının bu dövründə ulduz ölçülərini çox böyüdərək qırmızı nəhəngə çevrilir. Onun ölçüsü 1 a.v çata bilər. Təbəqə daxilindəki helium bütünlüklə sərf olunduqdan sonra temperatur döyünməsi mərhələsi başlayır (pulsasiya). Bu zaman ulduz əsas enerjini nazik təbəqədəki hidrogenin yanması hesabına verir. Bir neçə min il davam edən bu döyüntülər zamanı nüvədəki maddə xarici təbəqələrdəki maddələr ilə qarışır və ulduzun müxtəlif hissələrindəki elementərin miqdarı əvvəlkinə nəzərən dəyişir.
AGB ulduzlar adətən böyük müddətli dəyişən ulduzlara aiddir. Onlar ulduz küləyi nəticəsində böyük kütlə itirirlər. Ulduz AGB mərhələsində kütləsinin 50-70% - ni itirə bilər.
AGB ulduzlarının böyük kütlə itirməsi onu göstərir ki, onlar geniş ulduzətrafı örtüklərlə əhatə olunur. AGB periodunun orta müddəti 1 mln il və maddə itgisinin sürətinin 10 km/san götürsək belə təbəqənin maksimal radiusu 3•1014 km qiymətləndirilə bilər. Belə böyük məsafələrdə ehtimal olunur ki, ulduz küləyi maddəsi və ulduzlararası mühitin maddəsi qarışır. Bütün bu proseslər ulduza yaxın məsafədə baş verir. Onları asanlıqla müşahidə etmək mümkündür. Ulduzətrafı təbəqələrin temperaturu qazın və tozun qızma və soyuma proseslərindən asılıdır. O fotosferdən uzaqlaşdıqca 2000-3000K qədər düşür. AGB ulduzlarındakı ulduz küləkləri kosmik tozun əmələ gəlməsi mənbəyi və nəticədə kainatdakı əsas toz mənbəyi hesab olunur. AGB ulduzlarının ulduz küləyi Mazer şüalanmasının mənbəyidir. Şüalanma molkulları SiO, H2O və OH-dır.
Bu ulduzlar öz təbəqələrinin hamısını itirdikdən sonra təkcə nüvə qalır və onlar planetar dumanlıqlar mərhələsinə keçir.
Əgər Post-AGB mərhələsində olan ulduz ancaq optik diapozonda müşahidə olunursa onun spektri adi ifratnəhəngin spektrindən ayırmaq çətin olur. Əksər hallarda bu ulduz F-G spektral sinfindən olur. Orta spektral ayrdetmələr zamanı iki cəhət fərqləndirilir: (neytral hidrogen xətlərinin mürəkkəb profili və C2 və C3 molekulyar zolaqları).
Əsas spektrdə olan C molekulları zolaqları soyuq karbon ulduzlarına aiddir. Bu ulduzların atmosferinin temperaturu 3000-2000K dir. Temperaturu 7000-5000K olan ulduzların spektrində bu cür zolaqların olması ulduz atmosferinin klassik modeli ilə uyğunlaşmır. Spektrlərin dəqiq tədqiqatı göstərir ki, molekulyar spektrlər ulduzətrafı örtüklərdə yaranır.Ulduzların atmosferində və örtüklərində yaranan spektr xətlərinin nisbi sürüşməsi, örtüklərin genişlənmə sürəti (10-20 km/san) və onun yaşı (200-300 il) haqqında məlumat verir.
Post-AGB mərhələsində olan bəzi obyektlərin spektrlərində karbon molekullarının udulma zolaqları aşkar olunmuşdur. Belə zolaqlar Günəş sisteminin kometlərinin nüvələrini əhatə edən qaz-toz başlıqlarının spektrləri üçün xarakterikdir. Şüa sürətinin ölçülməsi və müxtəlif rəqsi keçidlərin nisbi intensivliyi göstərmişdir ki, bu udulma zolaqları dartılmış ulduzətrafı örtüklərdə yaranır. Bu komet başlıqlarında olduğu mexanizm kimidir. Ulduz ətrafı örtük tozlarındakı şüalanmanın analizi ulduzətrafı toz buludunun daxili hissələrini tədqiq etməyə imkan verir.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-28.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nehenglerin Asimptotik qolu Nehenglerin asimptotik qolu AGB H R diaqraminda inksafda olan kicik ve orta kutleli ulduzlarin yerlesdiyi hissedir Nehenglerin asimptotik qolunun tipik numayendesi qirmizi nehengdir Bele ulduzun karbon ve oksigenden ibaret nuvesi nuvenin etrafinda ise iki tebeqe vardir Birinci tebeqede helium yanaraq karbona cevrilir ikinci tebeqede ise hidrogen yanaraq heliuma cevrilir Nuve oksigen ve karbondan ibaretdir ve burada hec nuve reaksiyasi getmir AGB merhelesi bu merhelede iki hisseye bolunur Erken AGB ve doyunen temperaturlu AGB Erken AGB merhelesinde karbon ve oksigenden ibaret nuvenin etrafindaki nazik tebeqede heliumun yanmasi esas enerji menbeyidir Inksafinin bu dovrunde ulduz olculerini cox boyuderek qirmizi nehenge cevrilir Onun olcusu 1 a v cata biler Tebeqe daxilindeki helium butunlukle serf olunduqdan sonra temperatur doyunmesi merhelesi baslayir pulsasiya Bu zaman ulduz esas enerjini nazik tebeqedeki hidrogenin yanmasi hesabina verir Bir nece min il davam eden bu doyuntuler zamani nuvedeki madde xarici tebeqelerdeki maddeler ile qarisir ve ulduzun muxtelif hisselerindeki elementerin miqdari evvelkine nezeren deyisir AGB ulduzlar adeten boyuk muddetli deyisen ulduzlara aiddir Onlar ulduz kuleyi neticesinde boyuk kutle itirirler Ulduz AGB merhelesinde kutlesinin 50 70 ni itire biler AGB ulduzlarinin boyuk kutle itirmesi onu gosterir ki onlar genis ulduzetrafi ortuklerle ehate olunur AGB periodunun orta muddeti 1 mln il ve madde itgisinin suretinin 10 km san gotursek bele tebeqenin maksimal radiusu 3 1014 km qiymetlendirile biler Bele boyuk mesafelerde ehtimal olunur ki ulduz kuleyi maddesi ve ulduzlararasi muhitin maddesi qarisir Butun bu prosesler ulduza yaxin mesafede bas verir Onlari asanliqla musahide etmek mumkundur Ulduzetrafi tebeqelerin temperaturu qazin ve tozun qizma ve soyuma proseslerinden asilidir O fotosferden uzaqlasdiqca 2000 3000K qeder dusur AGB ulduzlarindaki ulduz kulekleri kosmik tozun emele gelmesi menbeyi ve neticede kainatdaki esas toz menbeyi hesab olunur AGB ulduzlarinin ulduz kuleyi Mazer sualanmasinin menbeyidir Sualanma molkullari SiO H2O ve OH dir Bu ulduzlar oz tebeqelerinin hamisini itirdikden sonra tekce nuve qalir ve onlar planetar dumanliqlar merhelesine kecir Eger Post AGB merhelesinde olan ulduz ancaq optik diapozonda musahide olunursa onun spektri adi ifratnehengin spektrinden ayirmaq cetin olur Ekser hallarda bu ulduz F G spektral sinfinden olur Orta spektral ayrdetmeler zamani iki cehet ferqlendirilir neytral hidrogen xetlerinin murekkeb profili ve C2 ve C3 molekulyar zolaqlari Esas spektrde olan C molekullari zolaqlari soyuq karbon ulduzlarina aiddir Bu ulduzlarin atmosferinin temperaturu 3000 2000K dir Temperaturu 7000 5000K olan ulduzlarin spektrinde bu cur zolaqlarin olmasi ulduz atmosferinin klassik modeli ile uygunlasmir Spektrlerin deqiq tedqiqati gosterir ki molekulyar spektrler ulduzetrafi ortuklerde yaranir Ulduzlarin atmosferinde ve ortuklerinde yaranan spektr xetlerinin nisbi surusmesi ortuklerin genislenme sureti 10 20 km san ve onun yasi 200 300 il haqqinda melumat verir Post AGB merhelesinde olan bezi obyektlerin spektrlerinde karbon molekullarinin udulma zolaqlari askar olunmusdur Bele zolaqlar Gunes sisteminin kometlerinin nuvelerini ehate eden qaz toz basliqlarinin spektrleri ucun xarakterikdir Sua suretinin olculmesi ve muxtelif reqsi kecidlerin nisbi intensivliyi gostermisdir ki bu udulma zolaqlari dartilmis ulduzetrafi ortuklerde yaranir Bu komet basliqlarinda oldugu mexanizm kimidir Ulduz etrafi ortuk tozlarindaki sualanmanin analizi ulduzetrafi toz buludunun daxili hisselerini tedqiq etmeye imkan verir Istinadlar Arxivlenmis suret 2021 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 28